Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Birleşik Krallık ve Sovyetler Birliği'in İran'ı işgali, Pehlevi Hanedanı idaresindeki İran'ın enerji hatlarını ele geçirmek ve 'nun güvenliğini sağlamak için 1941 yılında girişilen işgal hareketi.
| İran'da İngiliz-Sovyet işgali | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| II. Dünya Savaşı | |||||||||||
 Sovyet ordusu Tebriz'de | |||||||||||
| |||||||||||
| Taraflar | |||||||||||
 Sovyetler Birliği Birleşik Krallık |  İran | ||||||||||
| Güçler | |||||||||||
| Sovyetler: 3 ordu Birleşik Krallık: 2 Birlik 3 Tümen | İran: 9 birlik | ||||||||||
| Kayıplar | |||||||||||
| 62 | 1000 | ||||||||||
İran Kürtleri, Mahabad ve Mustafa Barzani ile ilişkiler
Kürt-Sovyet ilişkilerinin diplomatik alana yansıması II. Dünya Savaşı sonrası Mahabad Cumhuriyeti'nin kurulması ve ardından Mustafa Barzani'nin Sovyetler Birliği'ne iltica etmesiyle mümkün oldu.Kızıl Ordu'nun Ağustos 1941'de Kuzey İran'a girişi, Mahabad'ın kuruluşuna olan desteği ve Soğuk Savaş çatışmaları Sovyet-Kürt ilişkilerinin arka planını oluşturur.
II. Dünya Savaşı'nın devam ettiği 1941'de Sovyetler Birliği ve müttefiki Birleşik Krallık, İran cephesini güvence altına almaya çalıştı. Mihver Devletleri'ne sempati duyan İranlı lider Rıza Pehlevi Müttefikler tarafından devrildi ve oğlu Muhammed Rıza Pehlevi tahta geçti. İran savaş süresince Birleşik Krallık ordusu ve Kızıl Ordu denetimi altında kaldı, bu bölgeden gelebilecek tehditleri önleme gerekçesiyle Sovyetler Birliği ülkenin kuzey yarısını ve Birleşik Krallık ise güney yarısına askerî birliklerini göndererek bölgede hakimiyet kurdular. Sovyet hükûmeti bu anlaşmada tehdidin ortadan kalkmasından sonra İran'dan çekilmeyi de taahhüt etmiştir. Savaş sırasında Kürtler siyasi örgütlenmeler kurdular. İran Kürdistanı'nda Kürdistan Diriliş Topluluğu kuruldu ve sonradan İran Kürdistanı Demokrat Partisi halini aldı. Aralık 1941'de İran'dan ilk kez bir Kürt delegasyonu Bakü'ye davet edildi ve İran Kürtlerinin temsilcileri Azerbaycan Komünist Partisi genel sekreteri Mir Cafer Bağırov ile görüşmeler gerçekleştirdi. Bu ilk ziyaret İran Kürtlerinin bir örgütlenmesinin olmayışı ve politik bir hedefin bulunmayışı nedeniyle delegasyon üyelerinden Abdurrahman Kassemlu tarafından bir "tanışma" ziyareti olarak tanımlamıştır. Görüşmelerde Sovyetlerin İran'daki Kürt siyasi hareketine olumlu baktığını ve İran Kürdistanı'nda ulusal bir Kürt hükûmeti oluşturulmasına destek vereceklerini belirtti.İran Kürdistanı Demokrat Partisi kurulduktan ve Kadı Muhammed partinin genel sekreteri seçildikten sonra 1945'te Bakü'de yapılan ikinci görüşmede Bağırov İran Kürtlerinin özerklik için yürüttüğü mücadeleyi desteklediklerini açıklamıştır.
Irak'tan İran'a geçen Kürt lider Mustafa Barzani 1 Ocak 1945'te Stalin'e Kürtlerin yaşadığı sorunlarla ilgili bir mektup yolladı. "Irak'taki Kürtlerin Devrim ve Özgürlük Komutanı ve Dostunuz" adıyla imzaladığı mektupta Barzani, insanlığın kurtuluşu, eşitlik ve özgürlük için verdiği mücadele sebebiyle Kızıl Ordu'ya övgüyle başladığı mektubunda Kürtlerin durumuna değinerek Sovyetler Birliği'nin desteği altında özgür bir cumhuriyet olarak yaşamaya ve siyasi, ticari, kültürel ve askerî ilişkiler geliştirmeye hazır olduklarını duyurdu. Mektuba resmî bir yanıt gönderilmedi, ancak sonraki dönemde Kürtlerle ilgili kararlar yerel idareciler bazında görüşüldü. Barzani'nin ismi Sovyet belgelerinde ilk kez Ocak 1946'da 1943 Barzani ayaklanmasıyla ilgili olarak yapılan bir görüşmenin tutanağında geçmiştir. Bu tutanakta Barzani Aşireti lideri Ahmed Barzani'nin kardeşi ve aşiretin ikinci önemli ismi olarak belirtilmiştir. Tutanakta Mustafa Barzani için "abisinden ve diğer Barzani şeyhlerinden farklı olarak eğitimli, kültürlü, milliyetçi ve ilericidir." ifadeleri vardır. Ayrıca Barzani'nin Kürtlere özerklik sözünden geri adım atan Birleşik Krallık'a tepkili olduğu, bunun üzerine Birleşik Krallık'ın Barzani'nin Bolşevizm yanlısı olduğuna dair söylentiler yayarak ayaklanmanın bastırılması için çalıştığını ve ayaklanmanın yenilgisi sonrası İran'a geçtiği yazılıdır. İran'a geçtiğinde Mahabad Cumhuriyeti'ni destekleyen Barzani İran birliklerine karşı direniş saflarına katıldı ve yeni cumhuriyetin silahlı güçlerinin başkomutanı oldu.
Savaş sona erdiğinde Sovyetler çekilmeyi reddetti ve İran Azerbaycanı ve İran Kürdistanı'ndaki bu ayrılıkçı hareketleri desteklemeye ve sosyalizmi yayma çalışmalarına başladı. Bu amaçla 1946'da Mahabad Cumhuriyeti kuruldu. Kadı Muhammed cumhurbaşkanı seçildi ve Iraklı Kürt lider Mustafa Barzani Savaş Bakanı olarak görev yaptı. Barzani Irak ve İran Kürtlerinin birlik düşüncesini güçlendirmek için faaliyetlerde bulundu ve bu amaçla Kürdistan Demokratik Partisi'ni (KDP) kurdu. Bu gelişmelere karşın Mahabad Cumhuriyeti'nin ömrü kısa oldu. 9 Ocak 1942'de de Birleşik Krallık, Sovyetler Birliği ve İran yetkilileri arasında Sovyet ve İngiliz askerî birliklerinin İran'da kalma ve savaştan sonra çekilme sürelerini belirleyen bir anlaşma imzalanmıştı. Savaşın sona ermesinden sonra Sovyet askerlerinin geri çekilme süreciyle ilgili görüşmeler yapılırken İran yönetimi Mart 1946'da Sovyetler Birliği'ni Birleşmiş Milletler'e şikâyet etti ve buna paralel olarak 4 Mart'ta Birleşik Krallık, 9 Mart'da ise Amerika Birleşik Devletleri Sovyetler Birliği'ne diplomatik nota nota verdi. Sovyet ve İran yönetimi arasında 4 Nisan 1946'da Sovyet askerlerinin bir buçuk ay içinde İran'dan çekilmesini, İran ve Sovyetler Birliği arasında ortak bir petrol şirketi kurulmasını ve İran'ın iç sorunlarının barışçıl temelde çözülmesini öngören bir anlaşma imzalandı ve bunun sonucunda Sovyet askerî birlikleri 9 Mayıs 1946'da İran'dan tamamen çekildi. Ardından İran ordusu, Birleşik Krallık ve ABD'den aldığı destekle, anlaşmadaki iç sorunlar kapsamında askerî yöntemi kullanmayacağına dair verdiği taahhüdünü çiğneyerek önce 12 Aralık'ta Tebriz'e ve ardından 17 Aralık'ta Mahabad'a girerek Azerbaycan Millî Hükûmeti ile Mahabad Cumhuriyeti'nin egemenliğine son verdi. Yine Sovyetler ile İran arasında yapılan ortak bir petrol şirketinin kurulması öngören anlaşma, Birleşik Krallık ve ABD'nin baskısıyla 22 Ekim 1947'de İran meclisi tarafından iptal edildi. İran ordusunun bölgede hakimiyet kurmasının ardından birçok Kürt komutan İran yetkililerine teslim oldu, ancak Mustafa Barzani ve beraberindekiler teslim olmayı reddettiler. İran askerî güçlerinin Barzani yandaşlarına saldırma hazırlıklarına girişince Barzani ve beraberindeki 506 savaşçı Aras Nehri'ne doğru ilerlemeye başladı. Bunun üzerine İran güçleri Barzani beraberindekilerin arkasından takip etti. 41 gün süren yolculukla birlikte Aras Nehri boyunca kuzeye geçtiler ve ardından Sovyet sınırından geçmelerine izin verilerek Haziran 1947'de Sovyet Transkafkasya'ya yerleştirildiler. Başlangıçta Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde kalan Barzani ve takipçileri, devlet başkanı Mir Cafer Bağırov ile anlaşmazlık yaşadı ve 1948'de Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin başkenti Taşkent'e transfer edildi. Ardından grup Sovyetler Birliği'nin diğer bölgelerine dağıldı. Barzani Lavrenti Beriya ve Vyaçeslav Molotov'a gönderdiği mektuplarda Özbekistan'daki yaşam koşullarından memnun olmadığını belirtmiştir. Haziran 1949'da Molotov'a gönderdiği mektupta Özbekistan yetkililerinin kendilerini suçlu gibi gördüğünü ve tarımsal işlerde çalışmaya zorladıklarını yazdı ve Kürt meselesini yetkililerle görüşebilmek için Moskova'ya gelmeyi talep etti, ancak kendisine bir yanıt verilmedi. Barzani 1953 sonunda Moskova'ya geldi, 1958'e kadar eğitim göreceği Parti Yüksek Okulu'na kayıt oldu, ancak sınavlara girmedi ve diploma alamadı.
Notlar
- ^ Mart 1946'da Mahabad'ın resmî yayını olan Kurdistan gazetesinde Mustafa Barzani'nin de dahil olduğu dört subayın general rütbesine terfi ettirildiğine dair kararname yayınlandı. Barzani daha sonra Sovyetler Birliği'ndeki Frunze Harp Akademisi'nde aldığı eğitimin ardından "Sovyet generali" unvanını bir kez daha almıştır.
- ^ Nazi Almanyası'nın Sovyetler Birliği'ne 22 Haziran 1941'deki saldırısı sonrasında savaşın başladığı dönemde İran'ın başında bulunan Rıza Şah, Nazi Almanyası ile yakın ekonomik ve siyasi işbirliği içindeydi. Sovyetler savaşa dahil olduğunda İran sınırı Sovyetler Birliği'ne karşı bir saldırı/harekât alanı olarak kullanılmaya başlandı. Yapılan uyarılar İran tarafından dikkate alınmayınca Kızıl Ordu birlikleri 25 Ağustos 1941'de, 26 Şubat 1921 tarihli Sovyet-İran Antlaşması'nın 6. maddesine dayanarak İran'ın kuzey bölgelerine girdi. Söz konusu antlaşmanın 6. maddesi, İran topraklarının Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne karşı saldırganlık için kullanılması halinde bu tehdidi ortadan kaldırmak üzere Rusya hükümetine İran'a asker gönderme hakkı tanıyordu. Sovyet hükûmeti bu anlaşmada tehdidin ortadan kalkmasından sonra İran'dan çekilmeyi de taahhüt etmiştir.
- ^ İran'daki Kürt ve Azeri temsilcilerin görüşmeleri neticesinde Kasım 1945'te kurulan Azerbaycan Millî Hükûmeti ile Ocak 1946'da kurulan Mahabad Cumhuriyeti arasında 23 Nisan 1946'da dostluk ve işbirliği anlaşması imzalanmıştır.
Kaynakça
- Özel;
- ^ a b Aegleton 1989, s. 186.
- ^ a b Sozeri 2019, s. 24.
- ^ Peyrat 2019, s. 47.
- ^ a b c d Karataş, Yusuf (5 Mayıs 2020). . Kovara Dilop. 6 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020.
- ^ a b Yeşil 2012, s. 19.
- ^ Can, Mehmet (27 Mart 2017). . Marksist.org. 1 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2020.
- ^ Kassemlu 1992, s. 57.
- ^ Kassemlu 1992, s. 58.
- ^ Sozeri 2019, s. 24-25.
- ^ a b Lisenkov 2019, s. 58.
- ^ Yeşil 2012, s. 21.
- ^ Can 2017, s. 361-363.
- ^ Shakarian, Pietro A. (13 Kasım 2017). (İngilizce). Origins.osu.edu. 5 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020.
- ^ Angelika 2019, s. 17.
- Genel;
- Aegleton, William (1989). Mehabad Kürt Cumhuriyeti 1946. Komkar Yayınları.
- Angelika Pobedonostseva, Kaya (2019). (PDF). Kürt Tarihi, 38. ISSN 2147-2491. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020.
- Can, Hüseyin (2017). Stalin ve Kürtler. İstanbul: Ceylan Yayınları. ISBN .
- Kassemlu, Abdurrahman (1992). Özgürlük Mücadelesinde Kırk Yıl. Koral Yayınları.
- Lisenkov, Nikolay (2019). "Mustafa Barzani ve Sovyetler Birliği (1946-1964)". Kürt Tarihi, 38.
- Peyrat, Etienne Forestier (2019). (PDF). Kürt Tarihi, 38. ISSN 2147-2491. 14 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2020.
- Sözeri, Fırat (2019). "Belge ve Mektuplarla Mela Mustafa Barzani ve SSCB İlişkileri". Kürt Tarihi, 38. ISSN 2147-2491.
- Yeşil, H. (2012). Bolşevik Bakışla Mehabad Kürt Cumhuriyeti. Dönüşüm Yayınları. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Birlesik Krallik ve Sovyetler Birligi in Iran i isgali Pehlevi Hanedani idaresindeki Iran in enerji hatlarini ele gecirmek ve nun guvenligini saglamak icin 1941 yilinda girisilen isgal hareketi Iran da Ingiliz Sovyet isgaliII Dunya SavasiSovyet ordusu Tebriz deTarih25 Agustos 17 Eylul 1941BolgeIranSebepII Dunya Savasi sirasinda Nazi yanlisi Iran i denetim altina almak ve Iran dan gelebilecek olasi saldirilari onlemekSonucKesin Birlesik Krallik Sovyet zaferi 16 Eylul 1941 de Riza Sah in tahttan indirilmesi Muhammed Riza Pehlevi in iktidara cikmasi Alman isgaline karsi Sovyetleri desteklemek icin Muttefikler tarafindan Pers Koridorunun acilmasiCografi DegisikliklerSovyetler Birligi nin Kuzey Iran i isgali Birlesik Krallik in Guney Iran i isgaliTaraflarSovyetler Birligi Birlesik KrallikIranGuclerSovyetler 3 ordu Birlesik Krallik 2 Birlik 3 TumenIran 9 birlikKayiplar621000Iran Kurtleri Mahabad ve Mustafa Barzani ile iliskilerMahabad Cumhuriyeti nde Sovyet generali ilan edilen Mustafa Barzani 1946 Ingiliz ve Sovyet subaylar Tahran daki Birlesik Krallik Sovyetler BIrligi ortak askeri gecit torenine hazirlanirken birlikleri teftis ediyorlar Eylul 1941 Kurt Sovyet iliskilerinin diplomatik alana yansimasi II Dunya Savasi sonrasi Mahabad Cumhuriyeti nin kurulmasi ve ardindan Mustafa Barzani nin Sovyetler Birligi ne iltica etmesiyle mumkun oldu Kizil Ordu nun Agustos 1941 de Kuzey Iran a girisi Mahabad in kurulusuna olan destegi ve Soguk Savas catismalari Sovyet Kurt iliskilerinin arka planini olusturur II Dunya Savasi nin devam ettigi 1941 de Sovyetler Birligi ve muttefiki Birlesik Krallik Iran cephesini guvence altina almaya calisti Mihver Devletleri ne sempati duyan Iranli lider Riza Pehlevi Muttefikler tarafindan devrildi ve oglu Muhammed Riza Pehlevi tahta gecti Iran savas suresince Birlesik Krallik ordusu ve Kizil Ordu denetimi altinda kaldi bu bolgeden gelebilecek tehditleri onleme gerekcesiyle Sovyetler Birligi ulkenin kuzey yarisini ve Birlesik Krallik ise guney yarisina askeri birliklerini gondererek bolgede hakimiyet kurdular Sovyet hukumeti bu anlasmada tehdidin ortadan kalkmasindan sonra Iran dan cekilmeyi de taahhut etmistir Savas sirasinda Kurtler siyasi orgutlenmeler kurdular Iran Kurdistani nda Kurdistan Dirilis Toplulugu kuruldu ve sonradan Iran Kurdistani Demokrat Partisi halini aldi Aralik 1941 de Iran dan ilk kez bir Kurt delegasyonu Baku ye davet edildi ve Iran Kurtlerinin temsilcileri Azerbaycan Komunist Partisi genel sekreteri Mir Cafer Bagirov ile gorusmeler gerceklestirdi Bu ilk ziyaret Iran Kurtlerinin bir orgutlenmesinin olmayisi ve politik bir hedefin bulunmayisi nedeniyle delegasyon uyelerinden Abdurrahman Kassemlu tarafindan bir tanisma ziyareti olarak tanimlamistir Gorusmelerde Sovyetlerin Iran daki Kurt siyasi hareketine olumlu baktigini ve Iran Kurdistani nda ulusal bir Kurt hukumeti olusturulmasina destek vereceklerini belirtti Iran Kurdistani Demokrat Partisi kurulduktan ve Kadi Muhammed partinin genel sekreteri secildikten sonra 1945 te Baku de yapilan ikinci gorusmede Bagirov Iran Kurtlerinin ozerklik icin yuruttugu mucadeleyi desteklediklerini aciklamistir Irak tan Iran a gecen Kurt lider Mustafa Barzani 1 Ocak 1945 te Stalin e Kurtlerin yasadigi sorunlarla ilgili bir mektup yolladi Irak taki Kurtlerin Devrim ve Ozgurluk Komutani ve Dostunuz adiyla imzaladigi mektupta Barzani insanligin kurtulusu esitlik ve ozgurluk icin verdigi mucadele sebebiyle Kizil Ordu ya ovguyle basladigi mektubunda Kurtlerin durumuna deginerek Sovyetler Birligi nin destegi altinda ozgur bir cumhuriyet olarak yasamaya ve siyasi ticari kulturel ve askeri iliskiler gelistirmeye hazir olduklarini duyurdu Mektuba resmi bir yanit gonderilmedi ancak sonraki donemde Kurtlerle ilgili kararlar yerel idareciler bazinda gorusuldu Barzani nin ismi Sovyet belgelerinde ilk kez Ocak 1946 da 1943 Barzani ayaklanmasiyla ilgili olarak yapilan bir gorusmenin tutanaginda gecmistir Bu tutanakta Barzani Asireti lideri Ahmed Barzani nin kardesi ve asiretin ikinci onemli ismi olarak belirtilmistir Tutanakta Mustafa Barzani icin abisinden ve diger Barzani seyhlerinden farkli olarak egitimli kulturlu milliyetci ve ilericidir ifadeleri vardir Ayrica Barzani nin Kurtlere ozerklik sozunden geri adim atan Birlesik Krallik a tepkili oldugu bunun uzerine Birlesik Krallik in Barzani nin Bolsevizm yanlisi olduguna dair soylentiler yayarak ayaklanmanin bastirilmasi icin calistigini ve ayaklanmanin yenilgisi sonrasi Iran a gectigi yazilidir Iran a gectiginde Mahabad Cumhuriyeti ni destekleyen Barzani Iran birliklerine karsi direnis saflarina katildi ve yeni cumhuriyetin silahli guclerinin baskomutani oldu Sovyetler Birligi nin destegiyle Ocak 1946 da kurulan Mahabad Cumhuriyeti Mahabad Cumhuriyeti hukumeti ve Mustafa Barzani 1946 Savas sona erdiginde Sovyetler cekilmeyi reddetti ve Iran Azerbaycani ve Iran Kurdistani ndaki bu ayrilikci hareketleri desteklemeye ve sosyalizmi yayma calismalarina basladi Bu amacla 1946 da Mahabad Cumhuriyeti kuruldu Kadi Muhammed cumhurbaskani secildi ve Irakli Kurt lider Mustafa Barzani Savas Bakani olarak gorev yapti Barzani Irak ve Iran Kurtlerinin birlik dusuncesini guclendirmek icin faaliyetlerde bulundu ve bu amacla Kurdistan Demokratik Partisi ni KDP kurdu Bu gelismelere karsin Mahabad Cumhuriyeti nin omru kisa oldu 9 Ocak 1942 de de Birlesik Krallik Sovyetler Birligi ve Iran yetkilileri arasinda Sovyet ve Ingiliz askeri birliklerinin Iran da kalma ve savastan sonra cekilme surelerini belirleyen bir anlasma imzalanmisti Savasin sona ermesinden sonra Sovyet askerlerinin geri cekilme sureciyle ilgili gorusmeler yapilirken Iran yonetimi Mart 1946 da Sovyetler Birligi ni Birlesmis Milletler e sikayet etti ve buna paralel olarak 4 Mart ta Birlesik Krallik 9 Mart da ise Amerika Birlesik Devletleri Sovyetler Birligi ne diplomatik nota nota verdi Sovyet ve Iran yonetimi arasinda 4 Nisan 1946 da Sovyet askerlerinin bir bucuk ay icinde Iran dan cekilmesini Iran ve Sovyetler Birligi arasinda ortak bir petrol sirketi kurulmasini ve Iran in ic sorunlarinin bariscil temelde cozulmesini ongoren bir anlasma imzalandi ve bunun sonucunda Sovyet askeri birlikleri 9 Mayis 1946 da Iran dan tamamen cekildi Ardindan Iran ordusu Birlesik Krallik ve ABD den aldigi destekle anlasmadaki ic sorunlar kapsaminda askeri yontemi kullanmayacagina dair verdigi taahhudunu cigneyerek once 12 Aralik ta Tebriz e ve ardindan 17 Aralik ta Mahabad a girerek Azerbaycan Milli Hukumeti ile Mahabad Cumhuriyeti nin egemenligine son verdi Yine Sovyetler ile Iran arasinda yapilan ortak bir petrol sirketinin kurulmasi ongoren anlasma Birlesik Krallik ve ABD nin baskisiyla 22 Ekim 1947 de Iran meclisi tarafindan iptal edildi Iran ordusunun bolgede hakimiyet kurmasinin ardindan bircok Kurt komutan Iran yetkililerine teslim oldu ancak Mustafa Barzani ve beraberindekiler teslim olmayi reddettiler Iran askeri guclerinin Barzani yandaslarina saldirma hazirliklarina girisince Barzani ve beraberindeki 506 savasci Aras Nehri ne dogru ilerlemeye basladi Bunun uzerine Iran gucleri Barzani beraberindekilerin arkasindan takip etti 41 gun suren yolculukla birlikte Aras Nehri boyunca kuzeye gectiler ve ardindan Sovyet sinirindan gecmelerine izin verilerek Haziran 1947 de Sovyet Transkafkasya ya yerlestirildiler Baslangicta Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nde kalan Barzani ve takipcileri devlet baskani Mir Cafer Bagirov ile anlasmazlik yasadi ve 1948 de Ozbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nin baskenti Taskent e transfer edildi Ardindan grup Sovyetler Birligi nin diger bolgelerine dagildi Barzani Lavrenti Beriya ve Vyaceslav Molotov a gonderdigi mektuplarda Ozbekistan daki yasam kosullarindan memnun olmadigini belirtmistir Haziran 1949 da Molotov a gonderdigi mektupta Ozbekistan yetkililerinin kendilerini suclu gibi gordugunu ve tarimsal islerde calismaya zorladiklarini yazdi ve Kurt meselesini yetkililerle gorusebilmek icin Moskova ya gelmeyi talep etti ancak kendisine bir yanit verilmedi Barzani 1953 sonunda Moskova ya geldi 1958 e kadar egitim gorecegi Parti Yuksek Okulu na kayit oldu ancak sinavlara girmedi ve diploma alamadi Notlar Mart 1946 da Mahabad in resmi yayini olan Kurdistan gazetesinde Mustafa Barzani nin de dahil oldugu dort subayin general rutbesine terfi ettirildigine dair kararname yayinlandi Barzani daha sonra Sovyetler Birligi ndeki Frunze Harp Akademisi nde aldigi egitimin ardindan Sovyet generali unvanini bir kez daha almistir Nazi Almanyasi nin Sovyetler Birligi ne 22 Haziran 1941 deki saldirisi sonrasinda savasin basladigi donemde Iran in basinda bulunan Riza Sah Nazi Almanyasi ile yakin ekonomik ve siyasi isbirligi icindeydi Sovyetler savasa dahil oldugunda Iran siniri Sovyetler Birligi ne karsi bir saldiri harekat alani olarak kullanilmaya baslandi Yapilan uyarilar Iran tarafindan dikkate alinmayinca Kizil Ordu birlikleri 25 Agustos 1941 de 26 Subat 1921 tarihli Sovyet Iran Antlasmasi nin 6 maddesine dayanarak Iran in kuzey bolgelerine girdi Soz konusu antlasmanin 6 maddesi Iran topraklarinin Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti ne karsi saldirganlik icin kullanilmasi halinde bu tehdidi ortadan kaldirmak uzere Rusya hukumetine Iran a asker gonderme hakki taniyordu Sovyet hukumeti bu anlasmada tehdidin ortadan kalkmasindan sonra Iran dan cekilmeyi de taahhut etmistir Iran daki Kurt ve Azeri temsilcilerin gorusmeleri neticesinde Kasim 1945 te kurulan Azerbaycan Milli Hukumeti ile Ocak 1946 da kurulan Mahabad Cumhuriyeti arasinda 23 Nisan 1946 da dostluk ve isbirligi anlasmasi imzalanmistir KaynakcaOzel a b Aegleton 1989 s 186 a b Sozeri 2019 s 24 Peyrat 2019 s 47 a b c d Karatas Yusuf 5 Mayis 2020 Kovara Dilop 6 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2020 a b Yesil 2012 s 19 Can Mehmet 27 Mart 2017 Marksist org 1 Nisan 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Subat 2020 Kassemlu 1992 s 57 Kassemlu 1992 s 58 Sozeri 2019 s 24 25 a b Lisenkov 2019 s 58 Yesil 2012 s 21 Can 2017 s 361 363 Shakarian Pietro A 13 Kasim 2017 Ingilizce Origins osu edu 5 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2020 Angelika 2019 s 17 Genel Aegleton William 1989 Mehabad Kurt Cumhuriyeti 1946 Komkar Yayinlari Angelika Pobedonostseva Kaya 2019 PDF Kurt Tarihi 38 ISSN 2147 2491 14 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2020 Can Huseyin 2017 Stalin ve Kurtler Istanbul Ceylan Yayinlari ISBN 978 975 2416 07 9 Kassemlu Abdurrahman 1992 Ozgurluk Mucadelesinde Kirk Yil Koral Yayinlari Lisenkov Nikolay 2019 Mustafa Barzani ve Sovyetler Birligi 1946 1964 Kurt Tarihi 38 Peyrat Etienne Forestier 2019 PDF Kurt Tarihi 38 ISSN 2147 2491 14 Subat 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2020 Sozeri Firat 2019 Belge ve Mektuplarla Mela Mustafa Barzani ve SSCB Iliskileri Kurt Tarihi 38 ISSN 2147 2491 Yesil H 2012 Bolsevik Bakisla Mehabad Kurt Cumhuriyeti Donusum Yayinlari ISBN 978 9758286188 Sovyetler Birligi nde Kurtler