Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Britanya'da Roma hakimiyetinin sonu, Roma İmparatorluğu’nun Büyük Britanya’dan çekilmesi üzerine başlayan tarihi dönemi anlatır. Bu dönem tek bir tarihle ifade edilemeyecek kadar karmaşık olmuştur. Adada farklı yerlerdeki Roma hakimiyeti farklı zamanlarda ve farklı mekanizmalarla sona ermiştir.
Tarihçiler arasında genel olarak MS 410 yılı önemli bir tarih olarak kabul edilir. Bu yıl Roma İmparatoru Honorius kendinden yardım isteyen Britanyalı Romalılara kendi başlarının çaresine bakmaları yolunda bir cevap kaleme alır. Bazı tarihçiler de Romalı yöneticilerin şehirlerden atıldığı MS 409 yılını başlangıç olarak kabul eder.
Britanya’nın Roma ile bağı sadece askeri işgal düzeyinde olduğu için 383 yılında önemli ölçüde Roma birliklerinin adalardan çekilmesiyle beraber Roma’nın Britanya üzerindeki toplumsal etkisi hızla kaybolacaktır.
Öncesi
MS 4. yüzyılın sonları ve 5. yüzyılın başlarında Roma İmparatorluğu artık kendisini iç ayaklanmalara ve özellikle Cermen kabilelerinin Avrupa’nın kuzey ve doğusundan gerçekleştirdiği dış saldırılara karşı koruyamaz durumdadır. Bu durum Britanya’nın imparatorluktan kopmasına yol açacaktır.
Bu dönemde imparatorluğun başında olan imparator I. Theodosius ve hanedanına karşı girişilen saray içi muhalefet iktidar kavgasına dönüşmüş ve hem askeri hem de toplumsal kaynakları tüketmiştir.
İmparatorluğun Cermen kabileleriyle ilişkisi ise bazen düşmanca bazen işbirlikçi şekilde olsa da Romalılar bu kalabalık ve savaşçı kabilelerin gelişmesine engel olamayacaktır. 4. yüzyılın sonuna gelindiğinde artık Batı Roma Ordusunda Cermenler önemli bir ağırlık oluşturmakta, Romalılaşmış Cermenler siyasette önemli yerlere gelmişlerdi. Doğudaki Cermen kabileler ise Roma’nın güçsüz durumundan faydalanarak halklarını Roma topraklarına doğru yönlendirmeye başlamıştır.
Tarihçe
383–388
383 yılında Britanya’ya atanan Romalı general Magnus Maximus idari bir krizin içinde olan Roma İmparatorluğunda imparatorluğu almak için ordusuyla beraber Galya’ya geçecektir. Karşısına çıkan Batı Roma İmparatoru Gratianus’u öldürerek kendisini imparator ilan eder. 383 yılındaki Roma Ordusu bu dönemde adadaki en son büyük askeri varlığı olacaktır.
Bu dönemde adaya Saksonlar, Piktler ve İrlanda’dan gelen saldırılarının arttığı bilinmektedir. Ayrıca Galler bölgesinde İrlandalıların yerleşimlerinin arttığı görülür. Adada Piktler ve Scotilerle savaşan Maximus 388 yılında Alp Dağları üzerinden İtalya’ya yürümüş ve Roma’yı ele geçirmeyi amaçlamıştır. Ancak ile Doğu Roma İmparatoru I. Theodosius’a yenilince öldürülmüştür.
389–406
İktidarını pekiştiren I. Theodosius’un 395 yılında ölmesiyle Roma’da yeniden taht kavgası başlar. Theodosius’un 10 yaşındaki oğlu Honorius tahta geçse de gerçek iktidar Vandal general Stilicho’dadır. Stilicho 398 yılında Britanya’ya saldıran Piktlere karşı bir deniz seferi düzenler. Bu sefer Romalıların adaya düzenledikleri son sefer olacaktır. 401 veya 402 yılında artık Roma kapılarına dayanmış olan Alaric önderliğindeki Vizigotlar ve komutasındaki Ostrogotlara karşı ordusunu güçlendirmek için Britanya’daki Hadrian Duvarı'nı koruyan birlikleri de geri çağırır.
407–410
406 yılının Aralık ayında donmuş olan Ren Nehrini geçen Alanlar, Vandallar ve Süevler Galya’ya girerek Roma topraklarını istila ederler.
Roma Ordusu bu geniş çaplı istila karşısında çaresiz kalmıştır. Saldırıyı takip eden Britanya’daki Roma birlikleri ise hem adanın istila tehlikesi belirmesi hem de uzun bir süredir maaşlarının ödenmemesi yüzünden ayaklanır. Romalı askerler geleceklerini güvenceye alacağına inandıkları komutanı başlarına getirmeden önce iki komutanı öldürürler. Sonunda III. Constantinus olarak anılacak komutan başa geçer.
407 yılında Britanya’daki tüm Roma birliklerini bir araya getiren Constantinus denizi geçerek Galya’ya çıkar ve kendisini Batı Roma İmparatoru ilan eder. Alp Dağlarının güneyinde Vizigotların istilasıyla uğraşan Roma, Constantinus’un egemenliğindeki bölgelerin genişleyerek İspanya topraklarına kadar uzanmasına engel olamaz.
409 yılına gelindiğinde Constantinus’un hakimiyeti zayıflamıştır. İspanya’da bulunan birliklerinin desteğinden yoksun olan İmparator Galya’daki direnişle başa çıkamaz. Roma yanlısı ayaklanmalara bazı Cermen kabileler de katılır.
Britanya’da durumu izleyen yerli halk Romalıları ve Romalılaşmış Britonları adadan kovar. Durumdan haberdar olan Doğu Roma İmparatoru Honorius’un adadaki Romalı valilere yazdığı ve başlarının çaresine bakmalarını salık veren mektup çok önemli bir tarihi belge olarak değerlendirilmektedir.
Britanya’ya mektup gönderen Honorius yeni başkenti Ravenna’ya çekilmiş ve Vizigotların Roma’yı yağmalamasına engel olamamıştır. Constantinus da Roma yanlılarına karşı başarısız olacak ve bir suikast sonucu öldürülecektir.
Farklı yorumlar
Özellikle tarihçiler arasında Britanya’daki Roma egemenliğinin sona ermesi hakkında farklı yorumlar bulunmaktadır. Britanya’nın Roma’dan değil Roma’nın Britanya’dan vazgeçtiğini belirtmiştir. Bu dönemde Roma çıkarlarının Britanya’da olmadığını öne süren Mommsen’e karşı çıkan Michael Jones Britanya’nın Roma’yı istemediğini savunur. Jones, adadaki Romalı yöneticilerin yaptığı yolsuzluk ve baskılar sonucu halkın kötü yönetime karşı ayaklandığını iddia eder.
Kaynakça
- ^ Mattingly, David, An Imperial Possession: Britain in the Roman Empire, London: Penguin Books 2006 s.238
- ^ Snyder, Christopher A., An Age of Tyrants: Britain and the Britons A.D. 400–600, University Park: Pennsylvania State University Press 1997 s.18
- ^ Mommsen, Theodor, Britain: The Provinces of the Roman Empire, I, New York: Charles Scribner's Sons, 1887, s. 211
- ^ The End of Roman Britain, 1998
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Britanya da Roma hakimiyetinin sonu Roma Imparatorlugu nun Buyuk Britanya dan cekilmesi uzerine baslayan tarihi donemi anlatir Bu donem tek bir tarihle ifade edilemeyecek kadar karmasik olmustur Adada farkli yerlerdeki Roma hakimiyeti farkli zamanlarda ve farkli mekanizmalarla sona ermistir Britanya da Roma hakimiyetinin sona ermesiyle beraber ada yogun istilalarla karsi karsiya kalir Tarihciler arasinda genel olarak MS 410 yili onemli bir tarih olarak kabul edilir Bu yil Roma Imparatoru Honorius kendinden yardim isteyen Britanyali Romalilara kendi baslarinin caresine bakmalari yolunda bir cevap kaleme alir Bazi tarihciler de Romali yoneticilerin sehirlerden atildigi MS 409 yilini baslangic olarak kabul eder Britanya nin Roma ile bagi sadece askeri isgal duzeyinde oldugu icin 383 yilinda onemli olcude Roma birliklerinin adalardan cekilmesiyle beraber Roma nin Britanya uzerindeki toplumsal etkisi hizla kaybolacaktir OncesiMS 4 yuzyilin sonlari ve 5 yuzyilin baslarinda Roma Imparatorlugu artik kendisini ic ayaklanmalara ve ozellikle Cermen kabilelerinin Avrupa nin kuzey ve dogusundan gerceklestirdigi dis saldirilara karsi koruyamaz durumdadir Bu durum Britanya nin imparatorluktan kopmasina yol acacaktir Bu donemde imparatorlugun basinda olan imparator I Theodosius ve hanedanina karsi girisilen saray ici muhalefet iktidar kavgasina donusmus ve hem askeri hem de toplumsal kaynaklari tuketmistir Imparatorlugun Cermen kabileleriyle iliskisi ise bazen dusmanca bazen isbirlikci sekilde olsa da Romalilar bu kalabalik ve savasci kabilelerin gelismesine engel olamayacaktir 4 yuzyilin sonuna gelindiginde artik Bati Roma Ordusunda Cermenler onemli bir agirlik olusturmakta Romalilasmis Cermenler siyasette onemli yerlere gelmislerdi Dogudaki Cermen kabileler ise Roma nin gucsuz durumundan faydalanarak halklarini Roma topraklarina dogru yonlendirmeye baslamistir Tarihce383 388 383 yilinda Britanya ya atanan Romali general Magnus Maximus idari bir krizin icinde olan Roma Imparatorlugunda imparatorlugu almak icin ordusuyla beraber Galya ya gececektir Karsisina cikan Bati Roma Imparatoru Gratianus u oldurerek kendisini imparator ilan eder 383 yilindaki Roma Ordusu bu donemde adadaki en son buyuk askeri varligi olacaktir Bu donemde adaya Saksonlar Piktler ve Irlanda dan gelen saldirilarinin arttigi bilinmektedir Ayrica Galler bolgesinde Irlandalilarin yerlesimlerinin arttigi gorulur Adada Piktler ve Scotilerle savasan Maximus 388 yilinda Alp Daglari uzerinden Italya ya yurumus ve Roma yi ele gecirmeyi amaclamistir Ancak ile Dogu Roma Imparatoru I Theodosius a yenilince oldurulmustur 389 406 Iktidarini pekistiren I Theodosius un 395 yilinda olmesiyle Roma da yeniden taht kavgasi baslar Theodosius un 10 yasindaki oglu Honorius tahta gecse de gercek iktidar Vandal general Stilicho dadir Stilicho 398 yilinda Britanya ya saldiran Piktlere karsi bir deniz seferi duzenler Bu sefer Romalilarin adaya duzenledikleri son sefer olacaktir 401 veya 402 yilinda artik Roma kapilarina dayanmis olan Alaric onderligindeki Vizigotlar ve komutasindaki Ostrogotlara karsi ordusunu guclendirmek icin Britanya daki Hadrian Duvari ni koruyan birlikleri de geri cagirir 407 410 406 yilinin Aralik ayinda donmus olan Ren Nehrini gecen Alanlar Vandallar ve Suevler Galya ya girerek Roma topraklarini istila ederler Roma Ordusu bu genis capli istila karsisinda caresiz kalmistir Saldiriyi takip eden Britanya daki Roma birlikleri ise hem adanin istila tehlikesi belirmesi hem de uzun bir suredir maaslarinin odenmemesi yuzunden ayaklanir Romali askerler geleceklerini guvenceye alacagina inandiklari komutani baslarina getirmeden once iki komutani oldururler Sonunda III Constantinus olarak anilacak komutan basa gecer 407 yilinda Britanya daki tum Roma birliklerini bir araya getiren Constantinus denizi gecerek Galya ya cikar ve kendisini Bati Roma Imparatoru ilan eder Alp Daglarinin guneyinde Vizigotlarin istilasiyla ugrasan Roma Constantinus un egemenligindeki bolgelerin genisleyerek Ispanya topraklarina kadar uzanmasina engel olamaz 409 yilina gelindiginde Constantinus un hakimiyeti zayiflamistir Ispanya da bulunan birliklerinin desteginden yoksun olan Imparator Galya daki direnisle basa cikamaz Roma yanlisi ayaklanmalara bazi Cermen kabileler de katilir Britanya da durumu izleyen yerli halk Romalilari ve Romalilasmis Britonlari adadan kovar Durumdan haberdar olan Dogu Roma Imparatoru Honorius un adadaki Romali valilere yazdigi ve baslarinin caresine bakmalarini salik veren mektup cok onemli bir tarihi belge olarak degerlendirilmektedir Britanya ya mektup gonderen Honorius yeni baskenti Ravenna ya cekilmis ve Vizigotlarin Roma yi yagmalamasina engel olamamistir Constantinus da Roma yanlilarina karsi basarisiz olacak ve bir suikast sonucu oldurulecektir Farkli yorumlarOzellikle tarihciler arasinda Britanya daki Roma egemenliginin sona ermesi hakkinda farkli yorumlar bulunmaktadir Britanya nin Roma dan degil Roma nin Britanya dan vazgectigini belirtmistir Bu donemde Roma cikarlarinin Britanya da olmadigini one suren Mommsen e karsi cikan Michael Jones Britanya nin Roma yi istemedigini savunur Jones adadaki Romali yoneticilerin yaptigi yolsuzluk ve baskilar sonucu halkin kotu yonetime karsi ayaklandigini iddia eder Kaynakca Mattingly David An Imperial Possession Britain in the Roman Empire London Penguin Books 2006 ISBN 978 0 140 14822 0 s 238 Snyder Christopher A An Age of Tyrants Britain and the Britons A D 400 600 University Park Pennsylvania State University Press 1997 ISBN 0 271 01780 5 s 18 Mommsen Theodor Britain The Provinces of the Roman Empire I New York Charles Scribner s Sons 1887 s 211 The End of Roman Britain 1998Ayrica bakinizBoudica Yedi krallik Demir Cagi Britanya kabileleri