Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bursa Nutku, Bursa'da Türkçe ezan okunmasına karşı bir protesto gerçekleşmesi üzerine şehre giden Mustafa Kemal Atatürk'ün, kendisi ve heyeti için 6 Şubat 1933 akşamı verilen yemek sırasında yaptığı iddia edilen konuşmadır.
Mustafa Kemal'in olay karşısında yeterince duyarlı davranmadığını düşündüğü yetkililere ve gençlere kızgınlıkla akşam yemeğinde böyle bir konuşma yaptığı, ilk defa olaydan 14 yıl sonra Rıza Ruşen (Yücer) adlı genç bir gazetecinin yazdığı "Atatürk'e Ait Birkaç Fıkra ve Hatıra" kitabında anlatılmıştır. Metin, 20 Haziran 1949'da İzmir'de yapılan Demokrat Parti (DP) İkinci İl Kongresi'nde Celal Bayar tarafından Şeref Balkanlı'ya verilip onun tarafından okunmuş ve bu kongrede okunduktan sonra kamuoyunun ilgisini çekerek daha sonraki yıllarda da sık sık gündeme gelmiştir.
Söz konusu konuşmanın gerçekten yapılmadığı konusunda öne sürülen iddialar vardır. Metnin Mustafa Kemal tarafından söylenip söylenmediği de çeşitli dönemlerde kamuoyunca tartışılmış; bu sözlerin anarşiyi teşvik ettiği öne sürülmüş; hatta Bursa Nutku adlı metni okuyan, bastıran ve dağıtanlar hakkında, halkı kanunlara karşı gelmeye teşvik iddiası ile dava açılmıştır. Konu hakkında mahkeme tarafında Türk Tarih Kurumuna yapılan başvuru sonucunda nutkun gerçek olduğu anlaşılmıştır. Konuşma yapıldıktan hemen sonra çeşitli gazetelerde de yayınlanmıştır.
Arka plan
Osmanlı İmparatorluğu'nda Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde başlayan ibadet dilinin Türkçeleştirilmesi tartışmaları ve denemelerine sahip çıkan Cumhuriyet kadroları, 1932 yılının Ramazan ayında başlattıkları dinde reform girişimlerinin bir sonucu olarak Türkiye'de ezan Türkçe okunmaya başlanmıştı. Türkçe ezan-kamet uygulaması, halkın devrimlere ve devrim yasalarına karşı fiili tavır gösterdikleri konularından birisi oldu. Uygulama, 1933 yılında çeşitli kentlerde protesto edildi. İlk ciddi tepki ise Bursa'da görüldü.
Protesto yürüyüşü
1 Şubat 1933'te Bursa Ulu Cami'de Türkçe ezan okumak istemeyen ve göreve gelmeyen müezzinin yerine cemaattten Topal Halil adlı kişi Arapça ezan okumuş ve Kazanlı Tatar İbrahim adlı şahıs tarafından Arapça kamet getirmişti. Cemaat içinde bulunan bir sivil polisin müdahalesinden sonra cemaatten bir grup sloganlar ve tekbir sesleri ile yürüyüşe geçti; Evkaf Müdürlüğü önüne giderek İstanbul ve diğer şehirlerde olduğu gibi Bursa'da da Arapça ezan okunmasını istedi. Ardından eylemlerine Vilayet önünde devam eden ve o sırada binada bulunmayan valiyi bekleyen grup, polis müdahalesi ile dağıtıldı ve birçok kişi gözaltına alındı. Gözaltına alınan kişiler ertesi gün serbest bırakıldı ancak bu kararı veren hakim ve savcı görevden uzaklaştırıldı; ayrıca Müftü işten el çektirildi. Daha önce serbest bırakılan kişiler yeniden tutuklandı. Ulu Cami hatibi İstanbul'da tutuklanarak Bursa'ya gönderildi.
Mustafa Kemal'in Bursa'ya gidişi
O sırada yurt gezisinde olan Mustafa Kemal, olayı 3 Şubat'ta İzmir'de öğrenmiştir. Dönemin belediye başkanı Ali Muhiddin Dinçsoy, Mustafa Kemal'e telgraf çekerek yaşananları "Bursa'da irticai ayaklanma oldu" şeklinde bildirmişti. Derhal Bursa'ya gitmek üzere hazırlanan Mustafa Kemal, 4 Şubat'ta Afyonkarahisar'a vardı ve İsmet Paşa ile buluşarak 5 Şubat'ta sabaha karşı otomobille Bursa'ya ulaştı. Ertesi gün Adalet Bakanı ile İçişleri Bakanı da Bursa'ya gelerek incelemeler yaptı. Olayın düşünüldüğü kadar büyük olmadığı anlaşıldı. Bakanlar aynı gün Ankara'ya dönerek Bakanlar Kuruluna konu ile ilgili bilgi verdiler.
O akşam, Çekirge yolu üzerinde bulunan bir köşkte verilen akşam yemeğinde cemaatin yürüyüşü ile ilgili olarak "Bursa gençliği olayı hemen bastıracaktı, fakat zabıtaya ve adliyeye olan güveninden ötürü..." şeklinde bir söz sarfedilmesi üzerine sinirlenen Mustafa Kemal'in konuşmakta olan kişinin sözünü keserek "Bursa Nutku" diye anılan konuşmayı yaptığı ifade edilmiştir.
Sert ifadelerin yer aldığı konuşmanın ardından geçen sürede yumuşayan Mustafa Kemal, 6 Şubat'ta Bursa'dan ayrılmadan önce Anadolu Ajansı'na verdiği demeçte olayın çok da önemli olmadığı şeklinde kanaatini açıklamış; Bursa olayı ile ilgili soruşturma 13-14 Şubat'ta sona ermiştir. Olayla ilgili beş kişi ikişer yıl, yedi kişi birer yıl, yedi kişi de beş ay ağır hapis cezasına çarptırılmıştır.
Nutkun yayınlanması
1947 yılında "Atatürk'e Ait Birkaç Fıkra ve Hatıra" adlı kitabı yayımlayan Rıza Ruşen Yücer, on dört sene önce genç bir gazeteci iken yemeğe katıldığını, Mustafa Kemal’in bir çırpıda söylediği sözleri not ettiğini ifade etmiş ve yıllardır sakladığını söylediği bu nota kitabında yer vermiştir.
Nutuk; I. Cildi 1945'te Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü tarafından yayımlanan Atatürk’ün Söylev ve Demeçleri adlı kaynakta yer almamıştır
Nutukla ilgili tartışmalar
İlk kez 1947'de Rıza Ruşen Yücer'in kitabında yer alan ve "Bursa nutku" olarak adlandırılan konuşma metni, 1 Temmuz 1949 günü Demokrat Partili Şeref Balkanlı tarafından partinin İzmir İl Kongresi'nde Celal Bayar'ın isteği üzerine okundu. Ertesi gün Demokrat İzmir gazetesinin birinci sayfasında yayımlandı. Bu kongreden sonra kamuoyunun dikkatini çeken nutkun ilk cümlesi 1954'te Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi'nin cephesine yazılmıştır.
Bursa Nutku, 10 Kasım 1957'de Dünya; 1958 yılında 19 Mayıs günü Ulus gazetesinde yayımlandı. Ulus gazetesinde yayımlanmasının ardından şaibeli bir metin olduğu öne sürüldü ve Ulus Gazetesi hakkında soruşturma başlatıldı; Başbakan Adnan Menderes'in baskısı ile soruşturmaya son verildi.
Böyle bir nutkun mevcut olup olmadığı 1963 yılında Senatör Özel Şahingiray tarafından ve Millî Eğitim Bakanı İbrahim Öktem'in yanıtlaması talebiyle Senatoya getirildi. Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Müdürü Afet İnan "dönemin tanık ifadeleri dikkate alınarak, bu sözlerin mealen Atatürk tarafından söylendiği anlaşılmaktadır" şeklinde yanıt verdi.
Böyle bir nutkun var olup olmadığı konusu Ege Üniversitesi Fikir ve Sanat Kulübü'nün yayımladığı bir broşürde Bursa Nutkuna yer verilmesi üzerine 1966'da yeniden gündeme geldi. Bornova Cumhuriyet Başsavcılığı, Nutku kullanarak halkı kanunlara itaatsizliğe teşvik ettiği iddiasıyla kulübün kapatılması için dava açmıştı. Adalet Partisi genel başkanı Süleyman Demirel metnin Atatürk'e aidiyetinin ispatlanması gerektiğini ifade etmiş ve Cumhuriyet Senatosu'nda oluşturulan bilirkişi heyeti, böyle bir nutkun var olup olmadığının tespiti için Türk Tarih Kurumu'ndan görüş istemiştir. Türk Tarih Kurumu "bu sözlerin Atatürk'ün 1933 Şubat'ında Bursa'da yaptığı konuşmadan mealen alınmak suretiyle çeşitli tarihlerde basılmış olduğu kanaatine oybirliğiyle varılmıştır" şeklinde görüş bildirmiştir.
1975 yılında Cafer Tanrıverdi adlı kişinin yazılı metin olarak nutku Kayseri'de halka dağıtması konuyu tekrar gündeme getirdi. Bursa Nutku’nu kullanarak halkı kanunlara itaatsizlik etmeye teşvik ettiği gerekçesiyle açılan ve Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından yürütülen davada, bilirkişiye başvuruldu. Dönemin Türk Tarih Kurumu Başkanı Enver Ziya Karal ve Öğretim Üyesi mahkemeye Bursa Nutku metninin Atatürk'e ait olduğuna dair görüş ve belge sundular. Mahkeme, sadece bu bilirkişilerin görüşü paralelinde karar aldı. Bursa Nutku bu karardan sonra serbestçe okunur, basılıp dağıtılır oldu.
Bursa Nutku Anıtı
Bursa Nutku'nun 77. yılı olan 2010'da Bursa'nın Nilüfer ilçesindeki Gençlik Parkı'na (Üç Fidan Parkı) "Bursa Nutku Sonsuzluk Anıtı" adlı anıt yapılmıştır. Rengin Solmaz Sönmez'in eseri olan anıt, ay ve yıldızla bütünleşmiş sonsuzluk sembolünü içerir; Atatürk ilke ve devrimleri ile Cumhuriyet değerlerinin Türk gençliği tarafından sonsuza kadar yaşatılacağını ifade eder.
Vikikaynak'ta Bursa Nutku ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Hür, Ayşe. "Türkçe Ezan, Bursa Olayı ve Bursa Nutku". http://www.radikal.com.tr. Radikal gazetesi, 8 Şubat 2015. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
|website=dış bağlantı () - ^ Ecevit, Rahşan. "Atatürk Rejim ve Devrimlerinin Gereğinde Nasıl Korunacağının Yolunu Göstermiştir". http://www.milliyet.com.tr. Milliyet gazetesi, 18 Nisan 2008. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
|website=dış bağlantı () - ^ a b c d e f g Dikici, Alil. "İbadet Dilinin Türkçeleştirilmesi Bağlamında Türkçe Ezan Denemesi ve Buna Gösterilen Tepkiler" (PDF). http://ataturkilkeleri.istanbul.edu.tr. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, Sayı 10, Yıl 2006. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
|website=dış bağlantı () - ^ a b c Gobi, Serhat. "Bugün de Bu: Bursa Nutku". http://www.egemeclisi.com. Ege Meclisi, 6 Şubat 2016. 13 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
|website=dış bağlantı () - ^ Kahramanoğlu, İnan. . http://www.turksolu.com.tr. 7 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016.
|website=dış bağlantı () - ^ "Atatürk'ün Bursa Nutku (Tanık ve Belgelerle), Reşit Ülker, Cumhuriyet Gazetesi Kitapları"
- ^ "Rengin Solmaz Sönmez / Resim ve heykel sanatçısı". Bursa.com. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ . www.gidilmeli.com. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bursa Nutku Bursa da Turkce ezan okunmasina karsi bir protesto gerceklesmesi uzerine sehre giden Mustafa Kemal Ataturk un kendisi ve heyeti icin 6 Subat 1933 aksami verilen yemek sirasinda yaptigi iddia edilen konusmadir Mustafa Kemal in olay karsisinda yeterince duyarli davranmadigini dusundugu yetkililere ve genclere kizginlikla aksam yemeginde boyle bir konusma yaptigi ilk defa olaydan 14 yil sonra Riza Rusen Yucer adli genc bir gazetecinin yazdigi Ataturk e Ait Birkac Fikra ve Hatira kitabinda anlatilmistir Metin 20 Haziran 1949 da Izmir de yapilan Demokrat Parti DP Ikinci Il Kongresi nde Celal Bayar tarafindan Seref Balkanli ya verilip onun tarafindan okunmus ve bu kongrede okunduktan sonra kamuoyunun ilgisini cekerek daha sonraki yillarda da sik sik gundeme gelmistir Soz konusu konusmanin gercekten yapilmadigi konusunda one surulen iddialar vardir Metnin Mustafa Kemal tarafindan soylenip soylenmedigi de cesitli donemlerde kamuoyunca tartisilmis bu sozlerin anarsiyi tesvik ettigi one surulmus hatta Bursa Nutku adli metni okuyan bastiran ve dagitanlar hakkinda halki kanunlara karsi gelmeye tesvik iddiasi ile dava acilmistir Konu hakkinda mahkeme tarafinda Turk Tarih Kurumuna yapilan basvuru sonucunda nutkun gercek oldugu anlasilmistir Konusma yapildiktan hemen sonra cesitli gazetelerde de yayinlanmistir Arka planOsmanli Imparatorlugu nda Tanzimat ve Mesrutiyet donemlerinde baslayan ibadet dilinin Turkcelestirilmesi tartismalari ve denemelerine sahip cikan Cumhuriyet kadrolari 1932 yilinin Ramazan ayinda baslattiklari dinde reform girisimlerinin bir sonucu olarak Turkiye de ezan Turkce okunmaya baslanmisti Turkce ezan kamet uygulamasi halkin devrimlere ve devrim yasalarina karsi fiili tavir gosterdikleri konularindan birisi oldu Uygulama 1933 yilinda cesitli kentlerde protesto edildi Ilk ciddi tepki ise Bursa da goruldu Protesto yuruyusu1 Subat 1933 te Bursa Ulu Cami de Turkce ezan okumak istemeyen ve goreve gelmeyen muezzinin yerine cemaattten Topal Halil adli kisi Arapca ezan okumus ve Kazanli Tatar Ibrahim adli sahis tarafindan Arapca kamet getirmisti Cemaat icinde bulunan bir sivil polisin mudahalesinden sonra cemaatten bir grup sloganlar ve tekbir sesleri ile yuruyuse gecti Evkaf Mudurlugu onune giderek Istanbul ve diger sehirlerde oldugu gibi Bursa da da Arapca ezan okunmasini istedi Ardindan eylemlerine Vilayet onunde devam eden ve o sirada binada bulunmayan valiyi bekleyen grup polis mudahalesi ile dagitildi ve bircok kisi gozaltina alindi Gozaltina alinan kisiler ertesi gun serbest birakildi ancak bu karari veren hakim ve savci gorevden uzaklastirildi ayrica Muftu isten el cektirildi Daha once serbest birakilan kisiler yeniden tutuklandi Ulu Cami hatibi Istanbul da tutuklanarak Bursa ya gonderildi Mustafa Kemal in Bursa ya gidisiO sirada yurt gezisinde olan Mustafa Kemal olayi 3 Subat ta Izmir de ogrenmistir Donemin belediye baskani Ali Muhiddin Dincsoy Mustafa Kemal e telgraf cekerek yasananlari Bursa da irticai ayaklanma oldu seklinde bildirmisti Derhal Bursa ya gitmek uzere hazirlanan Mustafa Kemal 4 Subat ta Afyonkarahisar a vardi ve Ismet Pasa ile bulusarak 5 Subat ta sabaha karsi otomobille Bursa ya ulasti Ertesi gun Adalet Bakani ile Icisleri Bakani da Bursa ya gelerek incelemeler yapti Olayin dusunuldugu kadar buyuk olmadigi anlasildi Bakanlar ayni gun Ankara ya donerek Bakanlar Kuruluna konu ile ilgili bilgi verdiler O aksam Cekirge yolu uzerinde bulunan bir koskte verilen aksam yemeginde cemaatin yuruyusu ile ilgili olarak Bursa gencligi olayi hemen bastiracakti fakat zabitaya ve adliyeye olan guveninden oturu seklinde bir soz sarfedilmesi uzerine sinirlenen Mustafa Kemal in konusmakta olan kisinin sozunu keserek Bursa Nutku diye anilan konusmayi yaptigi ifade edilmistir Sert ifadelerin yer aldigi konusmanin ardindan gecen surede yumusayan Mustafa Kemal 6 Subat ta Bursa dan ayrilmadan once Anadolu Ajansi na verdigi demecte olayin cok da onemli olmadigi seklinde kanaatini aciklamis Bursa olayi ile ilgili sorusturma 13 14 Subat ta sona ermistir Olayla ilgili bes kisi ikiser yil yedi kisi birer yil yedi kisi de bes ay agir hapis cezasina carptirilmistir Nutkun yayinlanmasi1947 yilinda Ataturk e Ait Birkac Fikra ve Hatira adli kitabi yayimlayan Riza Rusen Yucer on dort sene once genc bir gazeteci iken yemege katildigini Mustafa Kemal in bir cirpida soyledigi sozleri not ettigini ifade etmis ve yillardir sakladigini soyledigi bu nota kitabinda yer vermistir Nutuk I Cildi 1945 te Turk Inkilap Tarihi Enstitusu tarafindan yayimlanan Ataturk un Soylev ve Demecleri adli kaynakta yer almamistirNutukla ilgili tartismalarIlk kez 1947 de Riza Rusen Yucer in kitabinda yer alan ve Bursa nutku olarak adlandirilan konusma metni 1 Temmuz 1949 gunu Demokrat Partili Seref Balkanli tarafindan partinin Izmir Il Kongresi nde Celal Bayar in istegi uzerine okundu Ertesi gun Demokrat Izmir gazetesinin birinci sayfasinda yayimlandi Bu kongreden sonra kamuoyunun dikkatini ceken nutkun ilk cumlesi 1954 te Ankara Universitesi Ziraat Fakultesi nin cephesine yazilmistir Bursa Nutku 10 Kasim 1957 de Dunya 1958 yilinda 19 Mayis gunu Ulus gazetesinde yayimlandi Ulus gazetesinde yayimlanmasinin ardindan saibeli bir metin oldugu one suruldu ve Ulus Gazetesi hakkinda sorusturma baslatildi Basbakan Adnan Menderes in baskisi ile sorusturmaya son verildi Boyle bir nutkun mevcut olup olmadigi 1963 yilinda Senator Ozel Sahingiray tarafindan ve Milli Egitim Bakani Ibrahim Oktem in yanitlamasi talebiyle Senatoya getirildi Turk Inkilap Tarihi Enstitusu Muduru Afet Inan donemin tanik ifadeleri dikkate alinarak bu sozlerin mealen Ataturk tarafindan soylendigi anlasilmaktadir seklinde yanit verdi Boyle bir nutkun var olup olmadigi konusu Ege Universitesi Fikir ve Sanat Kulubu nun yayimladigi bir brosurde Bursa Nutkuna yer verilmesi uzerine 1966 da yeniden gundeme geldi Bornova Cumhuriyet Bassavciligi Nutku kullanarak halki kanunlara itaatsizlige tesvik ettigi iddiasiyla kulubun kapatilmasi icin dava acmisti Adalet Partisi genel baskani Suleyman Demirel metnin Ataturk e aidiyetinin ispatlanmasi gerektigini ifade etmis ve Cumhuriyet Senatosu nda olusturulan bilirkisi heyeti boyle bir nutkun var olup olmadiginin tespiti icin Turk Tarih Kurumu ndan gorus istemistir Turk Tarih Kurumu bu sozlerin Ataturk un 1933 Subat inda Bursa da yaptigi konusmadan mealen alinmak suretiyle cesitli tarihlerde basilmis oldugu kanaatine oybirligiyle varilmistir seklinde gorus bildirmistir 1975 yilinda Cafer Tanriverdi adli kisinin yazili metin olarak nutku Kayseri de halka dagitmasi konuyu tekrar gundeme getirdi Bursa Nutku nu kullanarak halki kanunlara itaatsizlik etmeye tesvik ettigi gerekcesiyle acilan ve Kayseri 2 Agir Ceza Mahkemesi tarafindan yurutulen davada bilirkisiye basvuruldu Donemin Turk Tarih Kurumu Baskani Enver Ziya Karal ve Ogretim Uyesi mahkemeye Bursa Nutku metninin Ataturk e ait olduguna dair gorus ve belge sundular Mahkeme sadece bu bilirkisilerin gorusu paralelinde karar aldi Bursa Nutku bu karardan sonra serbestce okunur basilip dagitilir oldu Bursa Nutku AnitiBursa Nutku Sonsuzluk Aniti Bursa Nutku nun 77 yili olan 2010 da Bursa nin Nilufer ilcesindeki Genclik Parki na Uc Fidan Parki Bursa Nutku Sonsuzluk Aniti adli anit yapilmistir Rengin Solmaz Sonmez in eseri olan anit ay ve yildizla butunlesmis sonsuzluk sembolunu icerir Ataturk ilke ve devrimleri ile Cumhuriyet degerlerinin Turk gencligi tarafindan sonsuza kadar yasatilacagini ifade eder Vikikaynak ta Bursa Nutku ile ilgili metin bulabilirsiniz Ayrica bakinizAtaturk Ilkeleri Mustafa Kemal Ataturk kronolojisiKaynakca a b c d e f g Hur Ayse Turkce Ezan Bursa Olayi ve Bursa Nutku http www radikal com tr Radikal gazetesi 8 Subat 2015 11 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2016 website dis baglanti yardim Ecevit Rahsan Ataturk Rejim ve Devrimlerinin Gereginde Nasil Korunacaginin Yolunu Gostermistir http www milliyet com tr Milliyet gazetesi 18 Nisan 2008 21 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2016 website dis baglanti yardim a b c d e f g Dikici Alil Ibadet Dilinin Turkcelestirilmesi Baglaminda Turkce Ezan Denemesi ve Buna Gosterilen Tepkiler PDF http ataturkilkeleri istanbul edu tr Yakin Donem Turkiye Arastirmalari Sayi 10 Yil 2006 15 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 18 Ekim 2016 website dis baglanti yardim a b c Gobi Serhat Bugun de Bu Bursa Nutku http www egemeclisi com Ege Meclisi 6 Subat 2016 13 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2016 website dis baglanti yardim Kahramanoglu Inan http www turksolu com tr 7 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Ekim 2016 website dis baglanti yardim Ataturk un Bursa Nutku Tanik ve Belgelerle Resit Ulker Cumhuriyet Gazetesi Kitaplari Rengin Solmaz Sonmez Resim ve heykel sanatcisi Bursa com 6 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2022 www gidilmeli com 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Temmuz 2022