Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aynı zamanda "büyük sopa ideolojisi", "büyük sopa siyaseti", "iri sopa diplomasisi", "büyük sopa politikası" gibi çok çeşitli adlarla da anılıp bilinen Büyük sopa diplomasisi (İngilizce: Big stick diplomacy); Amerika Birleşik Devletleri'nin 26. Başkanı Theodore Roosevelt tarafından sık sık söylenen bir özdeyişe atıfta bulunur; "yumuşak konuş ve büyük bir sopa taşı; çok ileriye gidersin". Onun döneminde Amerikan basını ve günümüzde birçok modern tarihçi, onun yönetimi sırasındaki dış politikalarını tanımlamak için "büyük sopa" terimini kullanmıştır.
Roosevelt kendi dış politika tarzını "akıllı bir öngörü ve olası bir krizden yeterince önce kararlı bir eylem" olarak tanımlamıştır. Roosevelt tarafından uygulandığı şekliyle büyük sopa diplomasisinin beş bileşeni vardı. İlk olarak, düşmanı dikkatini vermeye zorlayacak ciddi bir askeri kabiliyete sahip olmak şarttı. O zamanlar bu dünya çapında bir donanma anlamına geliyordu; Roosevelt'in emrinde hiçbir zaman büyük bir ordu olmadı. Diğer nitelikler ise ikinci olarak diğer uluslara karşı adil davranmak, üçüncü olarak asla blöf yapmamak, dördüncü olarak yalnızca sert vurmaya (yani saldırıya) hazır olunduğunda vurmak (saldırmak) ve son olarak yenilgide düşmanın durumu kurtarmasına izin vermeye istekli olmak (rakibinde olsa onurunu kurtaracak bir çıkış kapısı bırakmak) tı. Buradaki fikir, barışçıl bir şekilde müzakere etmek ama aynı zamanda işlerin ters gitmesi durumunda güçlü olmaktır. Aynı zamanda "büyük sopa" ya da ordu ile rakiplerini tehdit etmektir. Bu durum Makyavelist ideallerini andıran bir siyasi güç arayışı anlamına gelen Realpolitik fikri ile büyük ölçüde bağlantılıdır. Bu, uluslararası politikada güçler tarafından kullanılan gambot diplomasisi'ne benzetilebilir. Bunun ABD'deki versiyonudur.
Arka plan
Roosevelt (dönemin ) Henry L. Sprague'a 26 Ocak 1900 tarihli mektupta bu deyimi ilk kullanmıştır. Roosevelt, New York'un Cumhuriyetçi komitesini, yolsuzluğa bulaşmış bir mali danışmandan desteğini çekmeye zorladıktan sonra duyduğu mutlulukla bu mektupta şöyle yazmıştır "...Batı Afrika atasözünü her zaman sevmişimdir: "Yumuşak konuş ve büyük bir sopa taşı; ileriye (uzağa) gidersin..."
Roosevelt , Başkan Yardımcısı seçildi ve daha sonra bu özdeyişi 2 Eylül 1901'de 'nda "Ulusal Görevler" başlıklı bir konuşmasında açıkça kullandı:
| “ | Muhtemelen birçoğunuz şu eski atasözünü biliyorsunuzdur: "Yavaş konuş ve büyük bir sopa taşı, çok uzağa gidersin." | „ |
Kullanımı
Başkanlığından önce de kullanılmış olmasına rağmen, Roosevelt iki dönem boyunca diplomatik politikalarını tamamlamak ve Latin Amerika'daki çok sayıda müdahale boyunca Monroe Doktrini'ni uygulamak için daha ince bir dokunuşla askerî gücü birkaç kez kullandı. Buna, Roosevelt'in yönetimi altında ABD'nin yükselen ancak tarafsız prestijinin bir göstergesi olarak dünyanın etrafını barışçıl bir şekilde dolaşan 16 savaş gemisi olan Büyük Beyaz Filo da dahildi.
Latin Amerika
Venezuela Meselesi (1902) ve Roosevelt Çıkarsaması
20. yüzyılın başlarında Venezuela, Birleşik Krallık ve Almanya'dan "İngiliz tebaasının özgürlüğüne karşı şiddet eylemleri ve İngiliz gemilerinin kitlesel olarak ele geçirilmesi" ve Venezüella'nın uzun süredir devam eden borçlarını ödemek için girişimde bulunmaması konusunda şikayetler alıyordu.Kraliyet Donanması ve Alman İmparatorluk Donanması'nın Venezüella'ya abluka uygulayarak (1902-1903) denizden harekete geçmesinin ardından Roosevelt ablukayı kınadı. Abluka, Monroe Doktrini'ne 'nın temelini oluşturdu. Fikrinin temelinden daha önce özel mektuplarında bahsetmiş olsa da, 1904'te resmi olarak çıkarsamayı açıkladı ve sadece "bu kıtadaki diğer cumhuriyetlerin" "mutlu ve müreffeh" olmasını istediğini belirtti. Bu hedefe ulaşılabilmesi için "sınırları içinde düzeni sağlamaları ve dışarıdan gelenlere karşı adil davranmaları" gerekiyordu.
Roosevelt'in birçok biyografi yazarından biri olan gibi birçok tarihçi, bu sonucun Roosevelt'in kişisel inançlarının yanı sıra yabancı tahvil sahipleriyle olan bağlantılarından da etkilendiğini özetlemiştir. İki ay süren abluka sırasında ABD kamuoyu çok "gergindi"; Roosevelt İngiltere ve Almanya'dan güçlerini bölgeden çekmelerini istedi. Ablukanın sona erdirilmesi talepleri sırasında Roosevelt, "Monroe doktrinine saygı gösterilmesini" ve söz konusu tarafların itaat etmesini sağlamak için Küba'ya deniz kuvvetleri konuşlandırdı. Doktrin hiçbir zaman senato tarafından onaylanmadı ya da Amerikan halkının oyuna sunulmadı. Roosevelt'in deklarasyonu, yirminci yüzyılda hiçbir zaman onaylanmayan birçok başkanlık kararnamesinin ilkiydi.
Kanal Diplomasisi
ABD, Orta Amerika boyunca bir kanal arayışı sırasında ABD'nin diplomatik eylemleri olan "Kanal Diplomasisi" sırasında "büyük sopayı" kullandı. Hem Nikaragua hem de Panama kanalla ilgili büyük sopa diplomasisi olaylarına sahne oldu.
Nikaragua Kanalı için inşaat önerisi
1901 yılında, Dışişleri Bakanı John Hay Nikaragua Hükûmetine kanalın onaylanması için baskı yaptı. Nikaragua onay için 1,5 milyon dolar alacak, ayrıca yıllık 100.000 dolar alacak ve ABD "egemenliği, bağımsızlığı ve toprak bütünlüğünü" sağlayacaktı. Nikaragua daha sonra sözleşme taslağını bir değişiklikle geri gönderdi; yıllık 100.000 dolar yerine 6 milyon dolar onay ödeneği almak istiyorlardı. ABD anlaşmayı kabul etti, ancak Kongre sözleşmeyi onayladıktan sonra bir mahkeme yetkisi sorunu ortaya çıktı. Zira ABD'nin gelecekteki kanalın geçeceği topraklarda yasal yargı yetkisi yoktu. Panama yanlısı temsilciler, Nikaragua için sorun yaratana kadar bu sorun çözülmek üzereydi; mevcut lider (General José Santos Zelaya) ABD çıkarları açısından sorun yaratmadı.
Panama Kanalı'nın inşası
1899 yılında, kanal için en iyi alanın hangisi olacağını (Nikaragua ya da Panama) belirlemek ve ardından kanalın inşasını denetlemek üzere İsthmian Kanal Komisyonu (1899) kuruldu. Nikaragua'nın devre dışı bırakılmasının ardından Panama açık bir seçimdi. Ancak birkaç sorun ortaya çıkmıştı. ABD'nin Panama'daki (o zamanlar Kolombiya'nın küçük bir bölümü) çıkarlarının sağlamlaşmasıyla birlikte, hem Kolombiya hem de inşaat malzemelerini sağlayacak olan Fransız şirketi fiyatlarını yükseltti. Beklenenden daha yüksek ücretleri ödemeyi reddeden ABD, Kolombiya'da "bir devrim tasarladı". 3 Kasım 1903'te Panama (Birleşik Devletler Donanması'nın desteğiyle) Kolombiya'ya karşı ayaklandı. Panama yeni bir cumhuriyet oldu ve sadece ABD'den 10 milyon dolar aldı. Panama ayrıca yıllık 250.000 dolarlık bir ödeme ve bağımsızlık garantisi elde etti. ABD kanal şeridinin haklarını "ebediyen" elde etti. Roosevelt daha sonra "Kanalı aldığını ve Kongre'nin tartışmasına izin verdiğini" söyledi. Kolombiya sonra, anlaşmaları yeniden gözden geçirerek ve hatta Panama City'yi Kolombiya'nın başkenti olarak adlandırarak ABD'ye başvurmaya çalıştı.
Küba
İspanya-Amerika Savaşı'ndan sonra ABD'de Küba'yı ilhak etmek isteyen birçok vardı. Pek çok kişi yabancı bir gücün (ABD dışında) Küba'nın bir kısmını kontrol edeceğini, dolayısıyla ABD'nin Küba'daki çıkarlarını sürdüremeyeceğini düşünüyordu. Pek çok kişi ilhakı savunsa da, bu durum ile engellenmiştir; bu değişiklikte "ABD, söz konusu ada üzerinde, adanın pasifize edilmesi dışında egemenlik, yargı yetkisi veya kontrol kullanma niyetini reddeder ve bu başarıldığında, adanın yönetimini ve kontrolünü kendi halkına bırakma kararlılığını belirtir" ifadesi yer almaktadır. Özetlendiğinde bu, ABD'nin Küba'ya ve halkına müdahale etmeyeceği anlamına gelebilir. Yayılmacılar Teller Değişikliğinin "gerçek koşullardan habersiz" oluşturulduğunu ve bunun da ABD'yi yükümlülüklerinden kurtardığını ileri sürdüler. Teller Değişikliği etrafındaki tartışmaların ardından Platt Değişikliği yürürlüğe girdi. Platt Değişikliği (bu isim yanlış bir adlandırmadır; Platt Değişikliği aslında 'nın bir ekidir) Washington'dan gelen "güçlü baskı" sonrasında 1901 yılının sonlarında Küba tarafından kabul edilmiştir., tarafından "Amerikan Halkının Diplomatik Tarihi" adlı eserde özetlenmiştir:
- Küba bağımsızlığını zedeleyecek kararlar almayacak ya da yabancı bir gücün [örneğin Almanya'nın] ada üzerinde kontrol sağlamasına izin vermeyecekti.
- Küba kendi imkanlarının ötesinde bir borçlanmaya girmeyeceğine dair söz verdi [Bu yabancı müdahaleye yol açabilir].
- Birleşik Devletler, düzeni korumak ve Küba'nın bağımsızlığını sürdürmek amacıyla müdahale etme özgürlüğüne sahipti.
- Küba, Amerikan destekli bir sağlık programını kabul edecekti [Büyük ölçüde sarı hummayı hedefliyordu].
- Küba, ABD'ye deniz ve kömür istasyonları için yer satmayı ya da kiralamayı kabul edecekti [Guantánamo ana üs oldu].
Platt Değişikliği'nin yürürlüğe girmesiyle Roosevelt askerlerini Küba'dan çekti. Bir yıl sonra Roosevelt şöyle yazdı:
| “ | Şu anda o iğrenç küçük Küba cumhuriyetine o kadar kızgınım ki, halkını yeryüzünden silmek istiyorum. Onlardan tek istediğimiz uslu durmaları, refah ve mutluluk içinde olmaları ve böylece bizim müdahale etmek zorunda kalmamamızdı." Theodore Roosevelt | „ |
Osmanlı İmparatorluğu'na Karşı
ABD özellikle 19.yy'in ikinci yarısinda Osmanlı İmparatorluğu'nun pek çok yerine büyükelçilikler açmış ayrıca devlet destekli Amerikan okulları ve Amerikan protestan misyonerlik okulları kurmuştur. II.Abdülhamid döneminde Ermeni sorunu'nun ve Ortadoğu da Lübnan dahil belli bölgelerde sorunların patlak vermesinde bu okulların faaliyetlerinin de rolü olduğu Babıali ve II. Abdülhamid'ce düşünülmekteydi. Özellikle Ermeni isyancılara bu okullardan destek sağlandığı Osmanlıca iddia edilmekle 1890lar ve sonrasında bu okulların bir kısmı kapatılmaya zorlanmış ve kapatılmıştır.Ancak bu okullarin kapatılmasi bu esnadaki oluşan zararlardan Osmanlı devleti Abd'nin tazminat istemlerine de maruz kalmıştır. Bununla birlikte 1893'te Chicago Kolomb Dünya Fuarına Osmanlı devletinin katılması, 2.Abdülhamid'in kendi fotoğraf koleksiyonunu Kongre Kütüphanesine hediyesi, Filipinler'deki ABD'ye karşı direnen müslümanların (Moroların) Abd ile anlaşmasının sağlanması yönünde Abd isteği üzerine islam halifesi sıfatıyla fetva verilmesi gibi diplomatik gösteri ve tavizlerle Abd ile ilişkiler iyi tutulmaya çalışılıyordu. Ancak William McKinley döneminin sonu ve Theodore Rooswelt döneminde ilişkiler iyice gerilmeye başladı. Neticede ABD içerisinde Amerikan okulları, Amerikan vatandaşlığına geçen kişilerin ailelerinin Amerika’ya göç etmesi, Amerika’dan et ithali, Amerikan sigorta şirketleri, İzmir Amerika Konsolosuna ait emlak, Osmanlı coğrafyasında Amerikan Üniversitelerinin sponsorluğunda yapılmak istenen arkeolojik kazılara izin verilmediğinden bahisle 29 Mart 1903 tarihinde Osmanlı Devletine bir muhtıra gönderdi.1903 yılının Ağustos ayı sonlarında Beyrut Konsolos Vekili ’in öldürüldüğü yönündeki asılsız haberler nedeniyle Rooswelt Osmanlı resmi açıklamasını beklemeden 2 savaş gemisi gönderip Beyrut limanını abluka altına aldırdı. Yine tehdit amaçlı İzmir üzerine gemi göndermeye kalktı. Beyrut limanındaki abluka Osmanlı'nın bu konudaki belli talepleri 2.Abdülhamid'ce kısmen kabul edilip, ABDli arkeologlara kazı izni vermesi bunun yanında ABD gemilerindeki erzak yokluğu neticesinde ancak 1 Şubat 1904'te kaldırılır. Ancak yine de ABD'nin istediğini tam aldığı söylenemez. Bu arada Osmanlı devleti ABD'ye para verip, tazminat ödemek zorunda da kalır. Beyrut valisi görevden alınır. Kısa zaman sonra Lübnan'da kazı izni verilen ABD'li arkeologların sonrasında tarihî eser kaçakçılığı yapmaları neticesinde kazı izni kaldırılacaktır.
Rooswelt bununla da yetinmeyip 1904'te Sason Ermeni İsyanında baş rollerden birini üstlenip isyancıları açıkça destekleyip, işbirliği yaptığı tespit edilmesi nedeniyle tutuklanan ABD misyoner okulu çalışanları ve vatandaşlarının, serbest bırakılması için tekrar Osmanlı devleti üzerine savaş gemileri gönderecektir.
Ayrıca bakınız
Büyük sopa diplomasisi hakkında daha fazla bilgi edinin | |
 | Vikisözlük'te tanımlar |
 | Vikisöz'de alıntılar |
 | Vikikaynak'ta belgeler |
Kaynakça
- ^ Suzy Platt (1993). Respectfully Quoted: A Dictionary of Quotations. Barnes & Noble. ISBN .
- ^ David McCullough (1977). The Path Between the Seas: The Creation of the Panama Canal, 1870–1914. Simon and Schuster. s. 382. ISBN .
- ^ a b Cathal J. Nolan (2004). Ethics and Statecraft: The Moral Dimension of International Affairs. Greenwood. ss. 103-104. ISBN .
- ^ . Library of Congress. 8 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mart 2020.
- ^ Roosevelt, Theodore (1902). The Strenuous Life: Essays and Addresses. New York: Century. s. 288. hdl:2027/uva.x000144517.
- ^ (PDF). 17 Aralık 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2014.
- ^ James R. Holmes, "'A Striking Thing' Leadership, Strategic Communications, and Roosevelt’s Great White Fleet." Naval War College Review 61.1 (2008): 50–67. Online 17 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b c d e Bailey 1980, s. 500
- ^ Hershey 1903, s. 251
- ^ a b Barck 1974, s. 99
- ^ . Encarta. MSN. 2008. 28 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2008.
- ^ a b c LaFeber 1993, s. 198
- ^ Fagan, Patrick (18 Mayıs 2005). "On Historians' Changing Perceptions of Theodore Roosevelt Pre-1950s and Post-1940s". WorkingPapers.org. Erişim tarihi: 27 Ağustos 2008.
- ^ Gould 1991, s. 380
- ^ Burns, James MacGregor; Dunn, Susan (2001). The Three Roosevelts (1. bas.). Atlantic Monthly Press. ss. 76-77. ISBN .
- ^ Conniff 2001, s. 63
- ^ a b Berman 1986, s. 149
- ^ . eclipse.co.uk. 30 Aralık 1999. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2008.
- ^ Zinn 1999, s. 408
- ^ a b c Davis 1990, ss. 224–227
- ^ Bishop 1913, s. 23
- ^ Vargas, Diego Uribe (12 Ocak 2007). "Capitulo XIV: Memorial de Agravios" (İspanyolca). Biblioteca Luis Ángel Arango. 27 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ağustos 2008.
- ^ New York Times article, May 19 1963: https://www.nytimes.com/1963/05/19/archives/is-castro-an-obsession-with-us-a-senator-says-emphatically-yesand.html 19 Aralık 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Sönmez, Ali (2017). "Osmanlı Devleti'nde Başarısız Bir Eski Eser Kaçakçılığı Teşebbüsü: Edgar James Banks ve Bismaya Kazısı" (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 27. ss. 42-47. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından (PDF).
- ^ a b Hourian, William J. (1981). "THE BIG STICK IN TURKEY: AMERICAN DIPLOMACY AND NAVAL OPERATIONS AGAINST THE OTTOMAN EMPIRE, 1903-1904 (pages: 78-88)". War College Naval Review. 34 (5). U.S. Naval War College Press. s. 80, 81. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
- ^ a b Tuğçe, Kurt (2020). (PDF). Yıldız Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. ss. 25-26. 28 Eylül 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2023.
Ek Kaynaklar
- Bailey, Thomas A. (1980), A Diplomatic History of the American People (10. bas.), Prentice Hall, ISBN
- Barck, Oscar Theodore Jr. (1974), Since 1900, MacMilliam Publishing Co., Inc., ISBN
- Beale, Howard K. (1957), Theodore Roosevelt and the Rise of America to World Power,
- Berman, Karl (1986), Under the Big Stick: Nicaragua and the United States Since 1848, South End Press
- Bishop, Joseph Bucklin (1913), Uncle Sam's Panama Canal and World History, Accompanying the Panama Canal Flat-globe: Its Achievement an Honor to the United States and a Blessing to the World, Pub. by J. Wanamaker expressly for the
- Conniff, Michael L. (2001), Panama and the United States: The Forced Alliance, , ISBN
- Davis, Kenneth C. (1990), Don't Know Much About History, Avon Books, ISBN
- Gould, Lewis L. (1991), The Presidency of Theodore Roosevelt, , ISBN
- Hershey, A.S. (1903), The Venezuelan Affair in the Light of International Law,
- LaFeber, Walter (1993), A Cambridge History of American Foreign Relations: The American Search for Opportunity. 1865–1913, Cambridge University Press, ISBN
- Perkins, Dexter (1937), The Monroe Doctrine, 1867–1907, Baltimore Press
- Roosevelt, Theodore (1913), "Theodore Roosevelt: An Autobiography", Nature, The Macmillan Press Company, 93 (2317), ss. 79-80, Bibcode:1914Natur..93...79J, doi:10.1038/093079a0
- Zinn, Howard (1999), A People's History of the United States, Harper Perennial, ISBN
Dış Bağlantılar
- Büyük Sopa Diplomasisi'nin siyasi yönleri hakkında bilgi (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ayni zamanda buyuk sopa ideolojisi buyuk sopa siyaseti iri sopa diplomasisi buyuk sopa politikasi gibi cok cesitli adlarla da anilip bilinen Buyuk sopa diplomasisi Ingilizce Big stick diplomacy Amerika Birlesik Devletleri nin 26 Baskani Theodore Roosevelt tarafindan sik sik soylenen bir ozdeyise atifta bulunur yumusak konus ve buyuk bir sopa tasi cok ileriye gidersin Onun doneminde Amerikan basini ve gunumuzde bircok modern tarihci onun yonetimi sirasindaki dis politikalarini tanimlamak icin buyuk sopa terimini kullanmistir tarafindan 1904 te cizilen ABD baskani Roosevelt in buyuk sopa diplomasini Gulliver in Gezileri nden bir sahne ile benzestiren bir karikaturRoosevelt nin meshur sozunu ilk defa kullandigi mektup Roosevelt kendi dis politika tarzini akilli bir ongoru ve olasi bir krizden yeterince once kararli bir eylem olarak tanimlamistir Roosevelt tarafindan uygulandigi sekliyle buyuk sopa diplomasisinin bes bileseni vardi Ilk olarak dusmani dikkatini vermeye zorlayacak ciddi bir askeri kabiliyete sahip olmak sartti O zamanlar bu dunya capinda bir donanma anlamina geliyordu Roosevelt in emrinde hicbir zaman buyuk bir ordu olmadi Diger nitelikler ise ikinci olarak diger uluslara karsi adil davranmak ucuncu olarak asla blof yapmamak dorduncu olarak yalnizca sert vurmaya yani saldiriya hazir olundugunda vurmak saldirmak ve son olarak yenilgide dusmanin durumu kurtarmasina izin vermeye istekli olmak rakibinde olsa onurunu kurtaracak bir cikis kapisi birakmak ti Buradaki fikir bariscil bir sekilde muzakere etmek ama ayni zamanda islerin ters gitmesi durumunda guclu olmaktir Ayni zamanda buyuk sopa ya da ordu ile rakiplerini tehdit etmektir Bu durum Makyavelist ideallerini andiran bir siyasi guc arayisi anlamina gelen Realpolitik fikri ile buyuk olcude baglantilidir Bu uluslararasi politikada gucler tarafindan kullanilan gambot diplomasisi ne benzetilebilir Bunun ABD deki versiyonudur Arka planRoosevelt donemin Henry L Sprague a 26 Ocak 1900 tarihli mektupta bu deyimi ilk kullanmistir Roosevelt New York un Cumhuriyetci komitesini yolsuzluga bulasmis bir mali danismandan destegini cekmeye zorladiktan sonra duydugu mutlulukla bu mektupta soyle yazmistir Bati Afrika atasozunu her zaman sevmisimdir Yumusak konus ve buyuk bir sopa tasi ileriye uzaga gidersin Roosevelt Baskan Yardimcisi secildi ve daha sonra bu ozdeyisi 2 Eylul 1901 de nda Ulusal Gorevler baslikli bir konusmasinda acikca kullandi Muhtemelen bircogunuz su eski atasozunu biliyorsunuzdur Yavas konus ve buyuk bir sopa tasi cok uzaga gidersin KullanimiBaskanligindan once de kullanilmis olmasina ragmen Roosevelt iki donem boyunca diplomatik politikalarini tamamlamak ve Latin Amerika daki cok sayida mudahale boyunca Monroe Doktrini ni uygulamak icin daha ince bir dokunusla askeri gucu birkac kez kullandi Buna Roosevelt in yonetimi altinda ABD nin yukselen ancak tarafsiz prestijinin bir gostergesi olarak dunyanin etrafini bariscil bir sekilde dolasan 16 savas gemisi olan Buyuk Beyaz Filo da dahildi Latin Amerika Venezuela Meselesi 1902 ve Roosevelt Cikarsamasi Buyuk sopa politasinin uygulandigi bazi Orta Amerika ulkeleri 1900 1906 20 yuzyilin baslarinda Venezuela Birlesik Krallik ve Almanya dan Ingiliz tebaasinin ozgurlugune karsi siddet eylemleri ve Ingiliz gemilerinin kitlesel olarak ele gecirilmesi ve Venezuella nin uzun suredir devam eden borclarini odemek icin girisimde bulunmamasi konusunda sikayetler aliyordu Kraliyet Donanmasi ve Alman Imparatorluk Donanmasi nin Venezuella ya abluka uygulayarak 1902 1903 denizden harekete gecmesinin ardindan Roosevelt ablukayi kinadi Abluka Monroe Doktrini ne nin temelini olusturdu Fikrinin temelinden daha once ozel mektuplarinda bahsetmis olsa da 1904 te resmi olarak cikarsamayi acikladi ve sadece bu kitadaki diger cumhuriyetlerin mutlu ve mureffeh olmasini istedigini belirtti Bu hedefe ulasilabilmesi icin sinirlari icinde duzeni saglamalari ve disaridan gelenlere karsi adil davranmalari gerekiyordu Roosevelt in bircok biyografi yazarindan biri olan gibi bircok tarihci bu sonucun Roosevelt in kisisel inanclarinin yani sira yabanci tahvil sahipleriyle olan baglantilarindan da etkilendigini ozetlemistir Iki ay suren abluka sirasinda ABD kamuoyu cok gergindi Roosevelt Ingiltere ve Almanya dan guclerini bolgeden cekmelerini istedi Ablukanin sona erdirilmesi talepleri sirasinda Roosevelt Monroe doktrinine saygi gosterilmesini ve soz konusu taraflarin itaat etmesini saglamak icin Kuba ya deniz kuvvetleri konuslandirdi Doktrin hicbir zaman senato tarafindan onaylanmadi ya da Amerikan halkinin oyuna sunulmadi Roosevelt in deklarasyonu yirminci yuzyilda hicbir zaman onaylanmayan bircok baskanlik kararnamesinin ilkiydi Kanal Diplomasisi ABD Orta Amerika boyunca bir kanal arayisi sirasinda ABD nin diplomatik eylemleri olan Kanal Diplomasisi sirasinda buyuk sopayi kullandi Hem Nikaragua hem de Panama kanalla ilgili buyuk sopa diplomasisi olaylarina sahne oldu Nikaragua Kanali icin insaat onerisi 1901 yilinda Disisleri Bakani John Hay Nikaragua Hukumetine kanalin onaylanmasi icin baski yapti Nikaragua onay icin 1 5 milyon dolar alacak ayrica yillik 100 000 dolar alacak ve ABD egemenligi bagimsizligi ve toprak butunlugunu saglayacakti Nikaragua daha sonra sozlesme taslagini bir degisiklikle geri gonderdi yillik 100 000 dolar yerine 6 milyon dolar onay odenegi almak istiyorlardi ABD anlasmayi kabul etti ancak Kongre sozlesmeyi onayladiktan sonra bir mahkeme yetkisi sorunu ortaya cikti Zira ABD nin gelecekteki kanalin gececegi topraklarda yasal yargi yetkisi yoktu Panama yanlisi temsilciler Nikaragua icin sorun yaratana kadar bu sorun cozulmek uzereydi mevcut lider General Jose Santos Zelaya ABD cikarlari acisindan sorun yaratmadi Panama Kanali nin insasi 1899 yilinda kanal icin en iyi alanin hangisi olacagini Nikaragua ya da Panama belirlemek ve ardindan kanalin insasini denetlemek uzere Isthmian Kanal Komisyonu 1899 kuruldu Nikaragua nin devre disi birakilmasinin ardindan Panama acik bir secimdi Ancak birkac sorun ortaya cikmisti ABD nin Panama daki o zamanlar Kolombiya nin kucuk bir bolumu cikarlarinin saglamlasmasiyla birlikte hem Kolombiya hem de insaat malzemelerini saglayacak olan Fransiz sirketi fiyatlarini yukseltti Beklenenden daha yuksek ucretleri odemeyi reddeden ABD Kolombiya da bir devrim tasarladi 3 Kasim 1903 te Panama Birlesik Devletler Donanmasi nin destegiyle Kolombiya ya karsi ayaklandi Panama yeni bir cumhuriyet oldu ve sadece ABD den 10 milyon dolar aldi Panama ayrica yillik 250 000 dolarlik bir odeme ve bagimsizlik garantisi elde etti ABD kanal seridinin haklarini ebediyen elde etti Roosevelt daha sonra Kanali aldigini ve Kongre nin tartismasina izin verdigini soyledi Kolombiya sonra anlasmalari yeniden gozden gecirerek ve hatta Panama City yi Kolombiya nin baskenti olarak adlandirarak ABD ye basvurmaya calisti Kuba Ispanya Amerika Savasi ndan sonra ABD de Kuba yi ilhak etmek isteyen bircok vardi Pek cok kisi yabanci bir gucun ABD disinda Kuba nin bir kismini kontrol edecegini dolayisiyla ABD nin Kuba daki cikarlarini surduremeyecegini dusunuyordu Pek cok kisi ilhaki savunsa da bu durum ile engellenmistir bu degisiklikte ABD soz konusu ada uzerinde adanin pasifize edilmesi disinda egemenlik yargi yetkisi veya kontrol kullanma niyetini reddeder ve bu basarildiginda adanin yonetimini ve kontrolunu kendi halkina birakma kararliligini belirtir ifadesi yer almaktadir Ozetlendiginde bu ABD nin Kuba ya ve halkina mudahale etmeyecegi anlamina gelebilir Yayilmacilar Teller Degisikliginin gercek kosullardan habersiz olusturuldugunu ve bunun da ABD yi yukumluluklerinden kurtardigini ileri surduler Teller Degisikligi etrafindaki tartismalarin ardindan Platt Degisikligi yururluge girdi Platt Degisikligi bu isim yanlis bir adlandirmadir Platt Degisikligi aslinda nin bir ekidir Washington dan gelen guclu baski sonrasinda 1901 yilinin sonlarinda Kuba tarafindan kabul edilmistir tarafindan Amerikan Halkinin Diplomatik Tarihi adli eserde ozetlenmistir Kuba bagimsizligini zedeleyecek kararlar almayacak ya da yabanci bir gucun ornegin Almanya nin ada uzerinde kontrol saglamasina izin vermeyecekti Kuba kendi imkanlarinin otesinde bir borclanmaya girmeyecegine dair soz verdi Bu yabanci mudahaleye yol acabilir Birlesik Devletler duzeni korumak ve Kuba nin bagimsizligini surdurmek amaciyla mudahale etme ozgurlugune sahipti Kuba Amerikan destekli bir saglik programini kabul edecekti Buyuk olcude sari hummayi hedefliyordu Kuba ABD ye deniz ve komur istasyonlari icin yer satmayi ya da kiralamayi kabul edecekti Guantanamo ana us oldu Platt Degisikligi nin yururluge girmesiyle Roosevelt askerlerini Kuba dan cekti Bir yil sonra Roosevelt soyle yazdi Su anda o igrenc kucuk Kuba cumhuriyetine o kadar kizginim ki halkini yeryuzunden silmek istiyorum Onlardan tek istedigimiz uslu durmalari refah ve mutluluk icinde olmalari ve boylece bizim mudahale etmek zorunda kalmamamizdi Theodore Roosevelt Osmanli Imparatorlugu na Karsi ABD ozellikle 19 yy in ikinci yarisinda Osmanli Imparatorlugu nun pek cok yerine buyukelcilikler acmis ayrica devlet destekli Amerikan okullari ve Amerikan protestan misyonerlik okullari kurmustur II Abdulhamid doneminde Ermeni sorunu nun ve Ortadogu da Lubnan dahil belli bolgelerde sorunlarin patlak vermesinde bu okullarin faaliyetlerinin de rolu oldugu Babiali ve II Abdulhamid ce dusunulmekteydi Ozellikle Ermeni isyancilara bu okullardan destek saglandigi Osmanlica iddia edilmekle 1890lar ve sonrasinda bu okullarin bir kismi kapatilmaya zorlanmis ve kapatilmistir Ancak bu okullarin kapatilmasi bu esnadaki olusan zararlardan Osmanli devleti Abd nin tazminat istemlerine de maruz kalmistir Bununla birlikte 1893 te Chicago Kolomb Dunya Fuarina Osmanli devletinin katilmasi 2 Abdulhamid in kendi fotograf koleksiyonunu Kongre Kutuphanesine hediyesi Filipinler deki ABD ye karsi direnen muslumanlarin Morolarin Abd ile anlasmasinin saglanmasi yonunde Abd istegi uzerine islam halifesi sifatiyla fetva verilmesi gibi diplomatik gosteri ve tavizlerle Abd ile iliskiler iyi tutulmaya calisiliyordu Ancak William McKinley doneminin sonu ve Theodore Rooswelt doneminde iliskiler iyice gerilmeye basladi Neticede ABD icerisinde Amerikan okullari Amerikan vatandasligina gecen kisilerin ailelerinin Amerika ya goc etmesi Amerika dan et ithali Amerikan sigorta sirketleri Izmir Amerika Konsolosuna ait emlak Osmanli cografyasinda Amerikan Universitelerinin sponsorlugunda yapilmak istenen arkeolojik kazilara izin verilmediginden bahisle 29 Mart 1903 tarihinde Osmanli Devletine bir muhtira gonderdi 1903 yilinin Agustos ayi sonlarinda Beyrut Konsolos Vekili in olduruldugu yonundeki asilsiz haberler nedeniyle Rooswelt Osmanli resmi aciklamasini beklemeden 2 savas gemisi gonderip Beyrut limanini abluka altina aldirdi Yine tehdit amacli Izmir uzerine gemi gondermeye kalkti Beyrut limanindaki abluka Osmanli nin bu konudaki belli talepleri 2 Abdulhamid ce kismen kabul edilip ABDli arkeologlara kazi izni vermesi bunun yaninda ABD gemilerindeki erzak yoklugu neticesinde ancak 1 Subat 1904 te kaldirilir Ancak yine de ABD nin istedigini tam aldigi soylenemez Bu arada Osmanli devleti ABD ye para verip tazminat odemek zorunda da kalir Beyrut valisi gorevden alinir Kisa zaman sonra Lubnan da kazi izni verilen ABD li arkeologlarin sonrasinda tarihi eser kacakciligi yapmalari neticesinde kazi izni kaldirilacaktir Rooswelt bununla da yetinmeyip 1904 te Sason Ermeni Isyaninda bas rollerden birini ustlenip isyancilari acikca destekleyip isbirligi yaptigi tespit edilmesi nedeniyle tutuklanan ABD misyoner okulu calisanlari ve vatandaslarinin serbest birakilmasi icin tekrar Osmanli devleti uzerine savas gemileri gonderecektir Ayrica bakinizVikipedi nin kardes projelerinden Buyuk sopa diplomasisi hakkinda daha fazla bilgi edininVikisozluk te tanimlarVikisoz de alintilarVikikaynak ta belgelerGambot diplomasisi Pax AmericanaKaynakca Suzy Platt 1993 Respectfully Quoted A Dictionary of Quotations Barnes amp Noble ISBN 978 0880297684 David McCullough 1977 The Path Between the Seas The Creation of the Panama Canal 1870 1914 Simon and Schuster s 382 ISBN 978 0743201377 a b Cathal J Nolan 2004 Ethics and Statecraft The Moral Dimension of International Affairs Greenwood ss 103 104 ISBN 978 0313314933 Library of Congress 8 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Mart 2020 Roosevelt Theodore 1902 The Strenuous Life Essays and Addresses New York Century s 288 hdl 2027 uva x000144517 PDF 17 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Temmuz 2014 James R Holmes A Striking Thing Leadership Strategic Communications and Roosevelt s Great White Fleet Naval War College Review 61 1 2008 50 67 Online 17 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b c d e Bailey 1980 s 500 Hershey 1903 s 251 a b Barck 1974 s 99 Encarta MSN 2008 28 Ekim 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2008 a b c LaFeber 1993 s 198 Fagan Patrick 18 Mayis 2005 On Historians Changing Perceptions of Theodore Roosevelt Pre 1950s and Post 1940s WorkingPapers org Erisim tarihi 27 Agustos 2008 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Gould 1991 s 380 Burns James MacGregor Dunn Susan 2001 The Three Roosevelts 1 bas Atlantic Monthly Press ss 76 77 ISBN 0871137801 Conniff 2001 s 63 a b Berman 1986 s 149 eclipse co uk 30 Aralik 1999 15 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Agustos 2008 Zinn 1999 s 408 a b c Davis 1990 ss 224 227 Bishop 1913 s 23 Vargas Diego Uribe 12 Ocak 2007 Capitulo XIV Memorial de Agravios Ispanyolca Biblioteca Luis Angel Arango 27 Ekim 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Agustos 2008 New York Times article May 19 1963 https www nytimes com 1963 05 19 archives is castro an obsession with us a senator says emphatically yesand html 19 Aralik 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Sonmez Ali 2017 Osmanli Devleti nde Basarisiz Bir Eski Eser Kacakciligi Tesebbusu Edgar James Banks ve Bismaya Kazisi PDF Suleyman Demirel Universitesi Fen Edebiyat Fakultesi Sosyal Bilimler Dergisi 27 ss 42 47 27 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan PDF a b Hourian William J 1981 THE BIG STICK IN TURKEY AMERICAN DIPLOMACY AND NAVAL OPERATIONS AGAINST THE OTTOMAN EMPIRE 1903 1904 pages 78 88 War College Naval Review 34 5 U S Naval War College Press s 80 81 28 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Eylul 2023 a b Tugce Kurt 2020 PDF Yildiz Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu ss 25 26 28 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Eylul 2023 Ek KaynaklarBailey Thomas A 1980 A Diplomatic History of the American People 10 bas Prentice Hall ISBN 0 13 214726 2 Barck Oscar Theodore Jr 1974 Since 1900 MacMilliam Publishing Co Inc ISBN 0 02 305930 3 Beale Howard K 1957 Theodore Roosevelt and the Rise of America to World Power Berman Karl 1986 Under the Big Stick Nicaragua and the United States Since 1848 South End Press Bishop Joseph Bucklin 1913 Uncle Sam s Panama Canal and World History Accompanying the Panama Canal Flat globe Its Achievement an Honor to the United States and a Blessing to the World Pub by J Wanamaker expressly for the Conniff Michael L 2001 Panama and the United States The Forced Alliance ISBN 0 8203 2348 9 Davis Kenneth C 1990 Don t Know Much About History Avon Books ISBN 0 380 71252 0 Gould Lewis L 1991 The Presidency of Theodore Roosevelt ISBN 978 0 7006 0565 1 Hershey A S 1903 The Venezuelan Affair in the Light of International Law LaFeber Walter 1993 A Cambridge History of American Foreign Relations The American Search for Opportunity 1865 1913 Cambridge University Press ISBN 0 521 38185 1 Perkins Dexter 1937 The Monroe Doctrine 1867 1907 Baltimore Press Roosevelt Theodore 1913 Theodore Roosevelt An Autobiography Nature The Macmillan Press Company 93 2317 ss 79 80 Bibcode 1914Natur 93 79J doi 10 1038 093079a0 Zinn Howard 1999 A People s History of the United States Harper Perennial ISBN 0 06 083865 5 Dis BaglantilarBuyuk Sopa Diplomasisi nin siyasi yonleri hakkinda bilgi Ingilizce