Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pax Americana (Latince: "Amerikan Barışı"), II. Dünya Savaşı'nın ardından 1945'ten günümüze kadar Batı dünyasında süregelen ve Birleşik Devletler'in dünyanın en büyük askeri ve diplomatik gücü olduğu döneme rastlayan görece barış dönemini tanımlamak için kullanılan terim. Birleşik Devletler'e İngiliz İmparatorluğu'nun ardından askeri ve diplomatik olarak modern zamanların Roma İmparatorluğu rolünü yükler (bkz. Pax Romana). Birleşik Devletler sık sık I. Dünya Savaşı'nda ve öncesinde Pax Britannica çözülmesini takip eden dönemde içe dönük yalıtım politikalarına bağlı olarak sorumluluk almadığı için eleştirildi. Bu dönem boyunca, Batılı büyük devletlerin kendi aralarında herhangi bir silahlı çatışma çıkmadı ve nükleer silahlar, Birleşik Devletler ve bütün müttefikleri değişik bölgesel savaşlarla kuşatılmış olsa da (Kore Savaşı, Vietnam savaşı, Falkland Savaşı (İngiltere), Afganistan Savaşı ve Irak Savaşı gibi) hiç kullanılmadı ve casusluk ve çeşitli bölgelerde gizli harekâtlarlarla korundu.
Pax Americana, "Birleşik Devletler dış politikası"nı desteklemek ya da eleştirmek için her iki tarafça da kullanılır ve bu sıfatla, duruma göre farklı yan anlamlar taşır. Örneğin, "Yeni Muhafazakâr" (Neocon) düşünce kuruluşuna ait Eylül 2000 tarihli "Yeni Amerikan Yüzyılı projesi" adlı rapordaki Amerika'nın Savunmasının Yeniden İnşaası belgesinde sık sık göze çarptı, ama aynı zamanda Amerikan egemenliğinini tanımlanmasında ve işlevsel ve ilkesel emperyalist süper güç olarak eleştirilmesinde de kullanıldı.
Pax Americana, Pax Romana'daki Roma barışı dönemine benzer. Daha önceleri söylendiği gibi, Pax Americana modern zamanların Pax Romana sı gibidir. Her iki durumda da barış dönemleri "görece barış" dönemleridir. Her iki "barış" sırasında da savaşlar oldu ama medeniyet için halâ elverişli zamanlardı. Bu dönemde ve barışın diğer dönemleri için şunu belirtmek lazım ki, bahsedilen barış tam anlamıyla bir barış değildir. Barışla kastettikleri tek şey askeri, tarımsal, ticari ve üretimsel gelişmelerdir.
Pax Britannica Mirası
1815 Napolyon Savaşları'nın sonundan 1914'te I. Dünya Savaşı'na kadar Birleşik Krallık ana amacın olduğu egemen roldeydi. Aynı zamanda bu dönemde İngiliz Krallığı tüm zamanların en büyük İmparatorluğu haline geldi. İngiliz Ordusunun global üstünlüğü ve ticari egemenliği, Avrupa'da güçlü eksikliği ve İngiliz Kraliyet Donanması'nın tüm dünya okyanusları ve denizlerinde bulunmasıyla garanti altına alınmıştı. 1905'te Kraliyet Donanması dünyada birleşmiş herhangi iki donanmadan daha üstündü. Bu korsanlık ve köle ticaretini durdurmaya yardım ediyordu. İngiltere aynı zamanda denizlerin ötesine gitti ve 'ni kurdu ve geliştirdi. İngiliz İmparatorluğundan Milletler Topluluğu'na geçiş sırasında, Harold Macmillan gibi üyeleri, İngiltere'nin Amerika ile olan ilişkisi için, "Amerika, Roma'sının Yunan atası" şeklinde benzerlik kurmaktan hep hoşlandılar.
İngiliz egemenliği sırasında Amerika, İngiltere ile aralarında "özel ilişki" olarak bilinen sıkı bağlar geliştirdi. İki ulus arasında birçok ortak payda (dil ve tarih gibi) onları müttefikliğe sevketti. Birçok gözlemci Pax Americana nın kısmen çöken Pax Britannica nın parçalarından yapıldığını hisseder. Yıllar boyunca, her ikisi de Kuzey Amerika, Orta Doğu ve Asya ülkelerinde etkindiler.
Barışın Kökeni
Pax Americana kısmen Birleşik Devletler'in doğrudan etkisiyle, ama önemli olarak daha fazla Amerikan sermayesi ve diplomasisi tarafından desteklenen uluslararası kurumlar vasıtasıyla türetilmiştir.
Sovyetler Birliği'nin çökmesinin ardından oluşan tek kutuplu dünya düzeni, Birleşik Devletler'in 1945'te gelişmiş ülkelerin saygı duyduğu avantajlı konumu ile kıyaslanamaz. O zamanlar tek başına küresel üretimin yarısına hakim, dünya altın rezervlerinin % 80'nine sahip ve dünya üzerinde tek . Zaten dünyadaki en büyük ekonomi olarak, Birleşik Devletler II. Dünya Savaşı'nı, neredeyse hiç zarar görmeyen etkin altyapısı ve çok güçlü silahlı kuvvetleriyle sona erdirmiştir. II. Dünya Savaşı'nda, hayatları, altyapısı ve sermayesi felaket derecesinde yıkılan ve emperyalizm'i bitkin düşen Eski Dünya, her nasılsa, kazanan ve aynı zamanda mağlup edendi.
Birleşik Devletler'in, Marshall Planı gibi programlarla ağır biçimde kuşattığı ve yeniden yapılandırdığı Japonya, ekonomik olarak birleştirici savunma bağları ile Demir Perde'nin yıkılması ve Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle gittikçe daha borçlu hale geldi. Amerikan desteğinin himayesi, sadece Avrupa ve Japonyanın hızlı bir şekilde üretimin altyapısının yenilenebilmesini değil aynı zamanda Avrupa Kömür ve Çelik Birliği örneği gibi ya da daha farklı uluslararası işbirliklerinin artırılmasınıda mümkün kıldı.
Fakat serbest ticaret avantajının en iyi pozisyonunda, geleneksel imparatorluğa kültürel isteksizliği (kendi sömürgeci ilgileri olmadığı halde) ve Çin'de alarm veren komünizm tehlikesi ve ilk Sovyet atom bombası'nın patlatılması, tarihsel olarak olan Birleşik devletlerde kendi taraflarında bir dünya düzeni için çok yönlü kurumlar geliştirilmesi yönünde güçlü bir ilgi oluşmasına neden oldu.
- Uluslararası Para Fonu (IMF) ve Dünya Bankası (Uluslararası Yeniden İnşa ve Kalkınma Bankası), Bretton Woods sistemi'nin parçası ve bunlara ek olarak 1970'lerin başlarına kadar devam eden ABD Dolarına endeksli döviz fiyatları.
- NATO, Atlantik güçlerinin antlaşması, Japonya ve Güney Kore ile ortak savunma anlaşmaları ve daha az kapsamlı Güneydoğu Asya Antlaşması Örgütü (SEATO). Demir Perde'nin yıkılması ve Soğuk Savaş'ın sona ermesiyle, ABD önemli miktarda askerî birliğini Avrupa ve Doğu Asya'yı korudu.
- Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşması (GATT), ticaret tarifelerinin normalleştirilmesi ve azaltılması protokolüdür.
- Birleşmiş Milletler, ama özellikle Güvenlik Konseyi'ni daimi üyelerinin veto gücü.
Bazı eleştirilere göre, bu programlar ve örgütler American gücünün ya da devlet politikasının etki enstrumanlarıdır ya da kötü yönetilmişlerdir ve bazı devletler üzerinde zararlı etkileri olmuştur. Bazılarıda, ülkelerinin ABD askeri korumasına olan bağımlılığı, ABD politikaları ile uyuşmazlık ya da ABD güçlerinin orada bulunmasına kızmaktadırlar. ABD'nin "Dünyanın Jandarması" gibi hareket edebilme yeteneği kendi vatandaşları tarafından yabancı savaşlara karşı duyulan tarihi nefret nedeni ile sınırlandırılmaktadır. Yine de, Pax Americana'nın arkasındaki kurumlar ısrarla 21. yüzyılın başına taşınmıştır.
Emperyalizm olarak Pax Americana
ABD'nin uzun izolasyoncu tarihi sadece büyük şoklardan sonra, İspanyol-Amerikan Savaşı, I. Dünya Savaşı, II. Dünya Savaşı, Soğuk Savaş ve devlet olmayan aktörlerle soğuk savaş sonrası çeşitli çatışmalarla ilişkili olarak azalmıştır. Bir eleştiri olarak Howard Zinn ve Noam Chomsky, Birleşik Devletler'in dünyanın süper güçü statüsüne dayanarak sözde emperyalist rolünü kendi kendine aradığını ya da bulduğunu tartışırlar. Her halukârda "izolasyoncu" terimi bu bağlamda küresel arenada uygulanır; Birleşik Devletler, batı yarımküreye olan saygısından dolayı onun etki alanında kalarak ve dünyanın bu bölgesindeki çatışmalarda arada kalarak asla izolasyoncu olmamıştır,
19. yüzyıl sonlarında emperyalist ve izolasyoncu gruplar arasındaki ateşli müzakereler yapıldı. O zamanlar emperyalist grupların en gözde ülkeleri ABD kontrolündeki Hawai ve Filipinler'di. ve Andrew Carnegie dahil geleneksel Amerikan politikası yabancı karışıklıklardan kaçınma yönündeydi. O zamanlar "emperyal" destekçileri için olumlu, muhalifleri içinse olumsuz bir anlam içerirdi. Theodore Roosevelt, 1901'de William McKinley'nin öldürülmesinden sonra başkanlığa geldiğinde, McKinley'in izolasyon yanlısı Birleşik Devletler politikasını küresel dış müdahaleye eksenine doğru hızlandırdı.
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ http://www.informationclearinghouse.info/RebuildingAmericasDefenses.pdf [] pdf
- ^ Labour's love-in with America is nothing new 21 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Daily Telegraph 2002
Dış bağlantılar
- "", 8 Ocak, 2004, (İngilizce)
- " Pax Americana'nın tehlikeleri ve maliyeti, Richard M. Ebeling, Aralık 2002, (İngilizce)
- "[2] 4 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pax Americana'yı hayal etmek", (Graham Barrett), Çağ, 17 Nisan, 2003, (İngilizce)
- , (İngilizce)
- "Pax Americana bitti " (Immanuel Wallerstein), (İngilizce)
- [4]23 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Amerikan İmparatorluğu: Pax Americana ya da Pox Americana? (Eylül 2004 John Bellamy Foster ve Robert W. McChesney), (İngilizce)
- "U.S. Hegomanya: Continuing Decline, Enduring Danger 15 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ." by Richard B. Du Boff, (İngilizce)
- "[5] 5 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Pax Americana'nın Bush vizyonu" Gail Russell Chaddock, (İngilizce)
- "Pax Americana Blog 3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", American Dış Politikası ve gücü hakkında Blog, Ekim 2006, (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pax Americana Latince Amerikan Barisi II Dunya Savasi nin ardindan 1945 ten gunumuze kadar Bati dunyasinda suregelen ve Birlesik Devletler in dunyanin en buyuk askeri ve diplomatik gucu oldugu doneme rastlayan gorece baris donemini tanimlamak icin kullanilan terim Birlesik Devletler e Ingiliz Imparatorlugu nun ardindan askeri ve diplomatik olarak modern zamanlarin Roma Imparatorlugu rolunu yukler bkz Pax Romana Birlesik Devletler sik sik I Dunya Savasi nda ve oncesinde Pax Britannica cozulmesini takip eden donemde ice donuk yalitim politikalarina bagli olarak sorumluluk almadigi icin elestirildi Bu donem boyunca Batili buyuk devletlerin kendi aralarinda herhangi bir silahli catisma cikmadi ve nukleer silahlar Birlesik Devletler ve butun muttefikleri degisik bolgesel savaslarla kusatilmis olsa da Kore Savasi Vietnam savasi Falkland Savasi Ingiltere Afganistan Savasi ve Irak Savasi gibi hic kullanilmadi ve casusluk ve cesitli bolgelerde gizli harekatlarlarla korundu Pax Americana Birlesik Devletler dis politikasi ni desteklemek ya da elestirmek icin her iki tarafca da kullanilir ve bu sifatla duruma gore farkli yan anlamlar tasir Ornegin Yeni Muhafazakar Neocon dusunce kurulusuna ait Eylul 2000 tarihli Yeni Amerikan Yuzyili projesi adli rapordaki Amerika nin Savunmasinin Yeniden Insaasi belgesinde sik sik goze carpti ama ayni zamanda Amerikan egemenliginini tanimlanmasinda ve islevsel ve ilkesel emperyalist super guc olarak elestirilmesinde de kullanildi Pax Americana Pax Romana daki Roma barisi donemine benzer Daha onceleri soylendigi gibi Pax Americana modern zamanlarin Pax Romana si gibidir Her iki durumda da baris donemleri gorece baris donemleridir Her iki baris sirasinda da savaslar oldu ama medeniyet icin hala elverisli zamanlardi Bu donemde ve barisin diger donemleri icin sunu belirtmek lazim ki bahsedilen baris tam anlamiyla bir baris degildir Barisla kastettikleri tek sey askeri tarimsal ticari ve uretimsel gelismelerdir Pax Britannica Mirasi1815 Napolyon Savaslari nin sonundan 1914 te I Dunya Savasi na kadar Birlesik Krallik ana amacin oldugu egemen roldeydi Ayni zamanda bu donemde Ingiliz Kralligi tum zamanlarin en buyuk Imparatorlugu haline geldi Ingiliz Ordusunun global ustunlugu ve ticari egemenligi Avrupa da guclu eksikligi ve Ingiliz Kraliyet Donanmasi nin tum dunya okyanuslari ve denizlerinde bulunmasiyla garanti altina alinmisti 1905 te Kraliyet Donanmasi dunyada birlesmis herhangi iki donanmadan daha ustundu Bu korsanlik ve kole ticaretini durdurmaya yardim ediyordu Ingiltere ayni zamanda denizlerin otesine gitti ve ni kurdu ve gelistirdi Ingiliz Imparatorlugundan Milletler Toplulugu na gecis sirasinda Harold Macmillan gibi uyeleri Ingiltere nin Amerika ile olan iliskisi icin Amerika Roma sinin Yunan atasi seklinde benzerlik kurmaktan hep hoslandilar Ingiliz egemenligi sirasinda Amerika Ingiltere ile aralarinda ozel iliski olarak bilinen siki baglar gelistirdi Iki ulus arasinda bircok ortak payda dil ve tarih gibi onlari muttefiklige sevketti Bircok gozlemci Pax Americana nin kismen coken Pax Britannica nin parcalarindan yapildigini hisseder Yillar boyunca her ikisi de Kuzey Amerika Orta Dogu ve Asya ulkelerinde etkindiler Barisin KokeniPax Americana kismen Birlesik Devletler in dogrudan etkisiyle ama onemli olarak daha fazla Amerikan sermayesi ve diplomasisi tarafindan desteklenen uluslararasi kurumlar vasitasiyla turetilmistir Sovyetler Birligi nin cokmesinin ardindan olusan tek kutuplu dunya duzeni Birlesik Devletler in 1945 te gelismis ulkelerin saygi duydugu avantajli konumu ile kiyaslanamaz O zamanlar tek basina kuresel uretimin yarisina hakim dunya altin rezervlerinin 80 nine sahip ve dunya uzerinde tek Zaten dunyadaki en buyuk ekonomi olarak Birlesik Devletler II Dunya Savasi ni neredeyse hic zarar gormeyen etkin altyapisi ve cok guclu silahli kuvvetleriyle sona erdirmistir II Dunya Savasi nda hayatlari altyapisi ve sermayesi felaket derecesinde yikilan ve emperyalizm i bitkin dusen Eski Dunya her nasilsa kazanan ve ayni zamanda maglup edendi Birlesik Devletler in Marshall Plani gibi programlarla agir bicimde kusattigi ve yeniden yapilandirdigi Japonya ekonomik olarak birlestirici savunma baglari ile Demir Perde nin yikilmasi ve Soguk Savas in sona ermesiyle gittikce daha borclu hale geldi Amerikan desteginin himayesi sadece Avrupa ve Japonyanin hizli bir sekilde uretimin altyapisinin yenilenebilmesini degil ayni zamanda Avrupa Komur ve Celik Birligi ornegi gibi ya da daha farkli uluslararasi isbirliklerinin artirilmasinida mumkun kildi Fakat serbest ticaret avantajinin en iyi pozisyonunda geleneksel imparatorluga kulturel isteksizligi kendi somurgeci ilgileri olmadigi halde ve Cin de alarm veren komunizm tehlikesi ve ilk Sovyet atom bombasi nin patlatilmasi tarihsel olarak olan Birlesik devletlerde kendi taraflarinda bir dunya duzeni icin cok yonlu kurumlar gelistirilmesi yonunde guclu bir ilgi olusmasina neden oldu Uluslararasi Para Fonu IMF ve Dunya Bankasi Uluslararasi Yeniden Insa ve Kalkinma Bankasi Bretton Woods sistemi nin parcasi ve bunlara ek olarak 1970 lerin baslarina kadar devam eden ABD Dolarina endeksli doviz fiyatlari NATO Atlantik guclerinin antlasmasi Japonya ve Guney Kore ile ortak savunma anlasmalari ve daha az kapsamli Guneydogu Asya Antlasmasi Orgutu SEATO Demir Perde nin yikilmasi ve Soguk Savas in sona ermesiyle ABD onemli miktarda askeri birligini Avrupa ve Dogu Asya yi korudu Gumruk Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlasmasi GATT ticaret tarifelerinin normallestirilmesi ve azaltilmasi protokoludur Birlesmis Milletler ama ozellikle Guvenlik Konseyi ni daimi uyelerinin veto gucu Bazi elestirilere gore bu programlar ve orgutler American gucunun ya da devlet politikasinin etki enstrumanlaridir ya da kotu yonetilmislerdir ve bazi devletler uzerinde zararli etkileri olmustur Bazilarida ulkelerinin ABD askeri korumasina olan bagimliligi ABD politikalari ile uyusmazlik ya da ABD guclerinin orada bulunmasina kizmaktadirlar ABD nin Dunyanin Jandarmasi gibi hareket edebilme yetenegi kendi vatandaslari tarafindan yabanci savaslara karsi duyulan tarihi nefret nedeni ile sinirlandirilmaktadir Yine de Pax Americana nin arkasindaki kurumlar israrla 21 yuzyilin basina tasinmistir Emperyalizm olarak Pax AmericanaABD nin uzun izolasyoncu tarihi sadece buyuk soklardan sonra Ispanyol Amerikan Savasi I Dunya Savasi II Dunya Savasi Soguk Savas ve devlet olmayan aktorlerle soguk savas sonrasi cesitli catismalarla iliskili olarak azalmistir Bir elestiri olarak Howard Zinn ve Noam Chomsky Birlesik Devletler in dunyanin super gucu statusune dayanarak sozde emperyalist rolunu kendi kendine aradigini ya da buldugunu tartisirlar Her halukarda izolasyoncu terimi bu baglamda kuresel arenada uygulanir Birlesik Devletler bati yarimkureye olan saygisindan dolayi onun etki alaninda kalarak ve dunyanin bu bolgesindeki catismalarda arada kalarak asla izolasyoncu olmamistir 19 yuzyil sonlarinda emperyalist ve izolasyoncu gruplar arasindaki atesli muzakereler yapildi O zamanlar emperyalist gruplarin en gozde ulkeleri ABD kontrolundeki Hawai ve Filipinler di ve Andrew Carnegie dahil geleneksel Amerikan politikasi yabanci karisikliklardan kacinma yonundeydi O zamanlar emperyal destekcileri icin olumlu muhalifleri icinse olumsuz bir anlam icerirdi Theodore Roosevelt 1901 de William McKinley nin oldurulmesinden sonra baskanliga geldiginde McKinley in izolasyon yanlisi Birlesik Devletler politikasini kuresel dis mudahaleye eksenine dogru hizlandirdi Ayrica bakinizPax Britannica Pax Europeana Pax Sinica Pax Romana Pax Hispanica Pax Mongolica Pax OttomanaDipnotlar http www informationclearinghouse info RebuildingAmericasDefenses pdf olu kirik baglanti pdf Labour s love in with America is nothing new 21 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Daily Telegraph 2002Dis baglantilar 8 Ocak 2004 Ingilizce Pax Americana nin tehlikeleri ve maliyeti Richard M Ebeling Aralik 2002 Ingilizce 2 4 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pax Americana yi hayal etmek Graham Barrett Cag 17 Nisan 2003 Ingilizce Ingilizce Pax Americana bitti Immanuel Wallerstein Ingilizce 4 23 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Amerikan Imparatorlugu Pax Americana ya da Pox Americana Eylul 2004 John Bellamy Foster ve Robert W McChesney Ingilizce U S Hegomanya Continuing Decline Enduring Danger 15 Nisan 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Richard B Du Boff Ingilizce 5 5 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pax Americana nin Bush vizyonu Gail Russell Chaddock Ingilizce Pax Americana Blog 3 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde American Dis Politikasi ve gucu hakkinda Blog Ekim 2006 Ingilizce