J. R. R. Tolkien'in kurgusal Orta Dünya evreninde Cüceler, Arda'da yaşayan bir ırkın adıdır. Arda, gerçek Dünya'nın kurgusal tarih öncesi dönemindeki adıdır. Bu kurgusal tarihi devirde, Arda'da Orta Dünya, Aman, vd. kıtalar olduğu yazar tarafından hikâye edilir. Cüce ırkı, Orta Dünya kıtasında yaşardı.
Cüceler, Hobbit (1937), Yüzüklerin Efendisi (1954-5) ve Tolkien'in ölümünden sonra yayınlanan Silmarillion (1977), Unfinished Tales (1980) ve Orta Dünya Tarihi (1983-96) isimli eserlerde geçmektedir.
Kurgulanış süreci
Kayıp Öyküler Kitabı
Silmarillion’un ilk versiyonlarının yer aldığı Orta Dünya Tarihi’nin 'nda bahsi geçen çok az sayıdaki cüce, çıkarcı orklar için çalışan ve elflere düşman kötü yaratıklar olarak resmedilir. Elfler, Tolkien efsanelerinin orijinallerinin yazarları olarak hayal edildiğinden, efsanelerde cüceler aleyhine önyargılı değerlendirmelerin olması muhtemeldir. Tolkien, Orta Dünya cücelerini kurgularken Nors ve Grimm Kardeşler gibi geleneksel Avrupa peri masallarından esinlendi. Tolkien'in cücelerinin madencilik, metal işçiliği, zanaatkarlık ve açgözlülük gibi özelliklerinin bunlardan esinlenerek kurgulandığı görülür.
Hobbit
Cüce tiplemesinin, Hobbit serüveniyle birlikte belirgin bir şekilde değiştiği görülür. Bu hikâyede cüceler, ara sıra komik ve sakar; genelde ise onuruna düşkün, ciddi fikirlidir; değişmeyen kötü huyları ise altın düşkünlüğü, son derece gururlu ve kimi zaman da işgüzar kişiler olmalarıdır. ’nde bahsedildiğine göre, Tolkien yeni Hobbit tiplemesini ortaya koyarken, Yahudiler ve Yahudilerin tarihi ile ilgili Orta Çağ'da kaleme alınmış yazılardan ilham aldığını belirtmektedir. Cücelerin, atalarının yurdundan sürülmeleri, başka kültürlerin arasında yaşamını sürdürürken kendi kültürlerine sahip çıkma özellikleri hep Orta Çağ Yahudilerinin karakterinden esinlenilmiştir. Cücelerin savaşçı kişiliği kurgulanırken, Yahudilerin kutsal metinlerinde bahsedilen, Yahudilerin savaşçı kişiliğinden esinlenilmiştir. Yahudiler hakkındaki Orta Çağ değerlendirmelerinde, Yahudilerin ayrıca becerikli ve zanaatkar olduklarından bahsedilir, Nors cücelerinde de bu özellik görülür.Hobbit romanında adı geçen cücelerin isimleri, ’nın bölümlerinden ’da (Cüceler Kataloğu'nda) yer almaktadır. Buna ek olarak, Tolkien sadece Nors cücelerinin isimlerini kullanmakla kalmayıp aynı zamanda Nors cücelerinin kimi özelliklerini ve olaylarını da örnek almıştır, birlikte yolculuk etmeleri ve sonunda yolculuklarının Hobbit'te bahsi geçen serüvene dönüşmesi örnek gösterilebilir. Cücelerin, haritalarda ve resimlemelerde gösterilen yazı dili Runik yazıdır. Hobbit romanı için Tolkien'in icat ettiği cüce takviminin sonbaharın sonunda yılbaşı yapması, Yahudilerin takviminden esinlemedir. Romanda cücelerin Bilbo'yu, dünyayı boşvermiş hayatından çıkarıp bütün Orta Dünya'yı alâkadar eden bir serüvenin içine sürüklemeleri, Batı toplumlarının Yahudiler olmadan daha önemsiz hâle geleceği anlamında belagatlı bir benzetme olarak görülmüştür.
Yüzüklerin Efendisi
Yüzüklerin Efendisi’ni yazma sürecinde Tolkien, Hobbit’te oluşturmaya başladığı birçok arka plan öğesini geliştirdi. Tolkien, cüce dili 'u oluşturmaya başladığında, bu dilin İbranice sesletim unsurlarını barındıran Sami benzeri bir dil olmasına karar vermişti. Ortaçağ Yahudi gruplarında olduğu gibi, Orta Dünya cüceleri de içinde yaşadıkları kültürün dilini konuşurlar ve içinde yaşadıkları kültürün kullandığı isimleri toplum içinde kullanırlar iken, kendi dillerini ve kendi dillerindeki gerçek isimlerini ise sır gibi saklı tutarlar. Khuzdul dilinde birkaç kelime kurgulayan Tolkien, ayrıca Khuzdul dili için bir run yazısı icat etti. Tolkien, Hobbit romanında Erebor dağının geri alınmasını gaye edinen cüce diasporasını, Yüzüklerin Efendisi’nde kaybedilen Moria’nın geri alınması gayesine adanmış olarak betimler. Tolkien, Yüzüklerin Efendisi’nin en önemli cüce karakteri Gimli'nin Galadriel'e gösterdiği büyük saygı ve Legolas ile kurduğu sağlam arkadaşlık bağı vasıtasıyla elf ve cüce ırkını yeniden barıştırır. Gimli-Legolas yakınlığı, "Yahudi olmayanların Yahudi aleyhtarlığı ve Yahudilerin kendilerini üstün görmeleri" sorununa Tolkien'in bir cevabı olarak görülmüştür.
Cüce tiplemesini kurgularken Yahudilikten esinlenmesi hakkında Tolkien, yazdığı bir mektupta bizzat şunları söyler:
“ | Cüceleri "Yahudiler" gibi tahayyül ettim: Yaşadıkları yerlerde aynı anda hem bir yurttaş hem de bir yabancı, yaşadıkları ülkenin dilini konuşurlar, fakat gizli dillerinden kaynaklanan bir şive farklılıkları vardır... | „ |
Quenta Silmarillion
Yüzüklerin Efendisi’n tamamladıktan sonra Tolkien, tekrar Silmarillion meselesine döndü. Silmarillion'da, diğer bütün ırklarla birlikte cüce ırkının da yaratılış efsanesi anlatılır. Yazar, Kayıp Öyküler Kitabı’ndaki özellikle cüceleri konu edinmiş olan Nauglafring hikâyesini ve hikâyedeki cüce karakteristiğini Hobbit’te, Yüzüklerin Efendisi’nde ve Silmarillion’un diğer hikâyelerinde geçen cüce tiplemeleriyle herhangi bir uyumlulaştırma yapmayarak öylece bırakmıştır. Christopher Tolkien bunu farkettiğinde, Guy Gavriel Kay'den Silmarillion'un bu kısmına dikkat ederek yayımlanma hazırlığı safhasındaki kitabı yeniden düzenlemesini istemiştir.
Sonraki Silmarillion ve son yazılar
Tolkien 1969'dan önceki bir dönemde "Cücelere ve İnsanlara Dair" (İng. Of Dwarves and Men) makalesini yazdı. Makalede, cücelerin kullandığı isimlerin Kuzey İnsanlarının diline dayandığı belirtilir,ayrıca Khuzdul dilinin cücelerin gizli anadili olduğu, Cücelerin Yedi Soyu'nun da Khuzdul olarak anıldığı belirtilir. Makale, Tolkien'in cücelerle ilgili bilgi verdiği son yazısıdır, Orta Dünya Tarihi’nin on ikinci bölümünde yayımlanmıştır.
Tolkien, kendisiyle yapılan son röportajda elflerin mahiyetinden bahsettikten sonra Orta Dünya cüceleri hakkında şöyle demiştir:
“ | Cüceler, tabii ki açıkça, birçok yönden size Yahudileri hatırlatmazlar mı? Kelimeleri Samîdir belirgin şekilde, Samî yapıda türetilmişlerdir. | „ |
İngilizcede "Dwarf"'un çoğulu tartışması
Tolkien'in İngilizce dilinde kaleme aldığı orijinal Orta Dünya yazılarında "dwarf" (cüce) kelimesinin çoğulunu kasten "dwarves" şeklinde kullandığı görülür. Yüzüklerin Efendisi’nin ilk basımının yayım yönetmeni, "dwarves" çoğulunu "dwarfs" olarak "düzeltmiştir". Tolkien'e göre "dwarf" kelimesinin tarihteki gerçek çoğullaması dwarrowes veya dwerrows şeklindedir. Kendisi, "dwarves" çoğullaması hakkında "bir parça kişisel kötü dilbilgisi" der.Yüzüklerin Efendisi Ek F'de konu hakkında şunlar yazılıdır:
“ | Görüleceği üzere, bu kitapta da Hobbit’te olduğu gibi "dwarves" kelimesi geçer, bunun aksine sözlükler bize dwarf kelimesinin çoğulunun dwarfs olduğunu söylüyor. Şayet ismin tekil ve çoğul şekillerinin kullanımı uzun zamandır birbirinden ayrı bir mecrada kullanılıyor ise, kelimemiz dwarrows (veya dwerrows) olmalıdır, aynen man ve men veya goose ve geese örneklerinde olduğu gibi | „ |
Bu kelimeye olan düşkünlüğüne rağmen Tolkien, dwarrow çoğulunu yazılarında sadece bir kez, Moria'nın diğer adlarından birisi olan Dwarrowdelf içinde kullanmıştır. Dwarrow çoğulu muhtemelen Tolkien'in kendi türetmesidir.
Tolkien dwarves (dwarf + s) çoğulunu, elves (elf + s) çoğullamasına benzeterek kullanmıştır. Fakat İngilizcedeki dwarf kelimesinin kökeni, benzer bir kelime olan scarf’ın (çoğ. scarves) kökeninden farklıdır.Dwarf kelimesi, eski Nors dilindeki dvergr kelimesi ile akrabadır, dvergr çoğul durumdayken dvorgr hâline gelir. Fakat Tolkien'in eserlerinde bu kelimeden hiç bahsedilmemiştir. İngilizce ve İskandinav dilleri arasındaki g/f değişimi ise çok daha eski tarihlerde gerçekleşmiştir.
Cüceler
Genel özellikler
Silmarillion’da cüceler, elflerden daha kısa ve daha sağlam yapılı olarak tasvir edilirler. Soğuğa ve sıcağa dayanıklıdırlar. Her ne kadar ölümlü olsalar da, ortalama yaşam süreleri 250-300 yıldır.
Yüzüklerin Efendisi’nde belirtildiğine göre cüceler nispeten yavaş çoğalırlar, bunun sebebi cüce kadınlarının oranının erkeklerin üçte biri olmasının yanında kadınlarının hepsinin evlenmemesidir. Cüce kadınlarının ses tonu, görünüşleri ve -nadiren katıldıkları- seyahatler sırasında giydikleri giysiler, cüce erkeklerine çok benzer. Diğer halklardan bir kişi, bir cüce erkeğiyle bir cüce kadınını zorlukla birbirinden ayırt edebilir veya hiç ayırt edemez. Bu sebeple, diğer halklar arasında cücelerin taştan bittiği şeklinde bir yanlış inanış yayılmıştır. Tolkien'in bahsettiği tek cüce kadını Dis'tir. ’ında, Tolkien hem erkek cücelerin hem de kadın cücelerin sakalı olduğunu belirtir.
Tolkien'in cüceleri metal işçiliği, demircilik ve taş işçiliğinde ustadırlar. Savaşta çok serttirler, silahları baltadır (Tolkien'in efsanelerinden sonra üretilen birçok fantastik kurgu çalışmasında da cüceler baltayla özdeşleştirilmiştir). Cüceler ayrıca yay, kalkan ve kullanmışlardır. Diğer fantastik kurgu cücelerinden farklı olarak Tolkien, cücelerinin savaş çekici kullanıp kullanmadığına açıkça değinmez.
Cüceler yer altında yaşadıkları için kendi gıdalarını yetiştiremezler, bu yüzden de elfler ve insanlar ile ticaret vasıtasıyla gıdalarını temin ederler. ’te "Of Dwarves and Men" makalesinde belirtildiğine göre, insanların yiyecek üretiminde, tarımda, hayvancılıkta gelişmiş oldukları bölgelerde, cücelerle insanlar arasında ticari ilişkiler kurulurdu. Bu ticari akışta, insanlar cücelerin her türlü gıda ihtiyacını karşılarken, cüceler de insanların yollarını, silahlarını, üretim aletlerini ve inşa işlerini yaparlardı.
Yüce Tanrı Ilúvatar tarafından yaratılan elfler ve insanlardan farklı olarak cüceler, Vala (meleksi varlık) Aulë tarafından yaratıldılar.
Cüceler Birinci Çağ ve İkinci Çağ'ın büyük bir kısmında elfler ve insanlar ile dostça temellere dayanan ilişkiler geliştirdiler ( Cücelerinin, Thingol'e ihanetleri bunun istisnasıdır). Üçüncü Çağ'da Moria'nın dış dünyaya kapılarının kapatması ile birlikte cücelerin, özellikle elflere karşı güvensizlikleri arttı. Bununla birlikte, ileriki dönemlerde Kuyutorman Elfleri ve Vadi İnsanları ile samimi ilişkiler kuruldu. Ayrıca Üçüncü Çağ boyunca Hobbit halkıyla da kararsız ilişkiler kurdular. Shirelı bir Hobbit olan Bilbo Baggins, Yalnız Dağ'ın hakimiyetini geri alma mücadelesinde yaptıklarından sonra, Dağ'ın altındaki cüce krallığında (Erebor) büyük saygınlık gördü.
Dil
Cüceler yaratılışlarından beri dilini konuşurlar. Bu dil, cüceler için bizzat Aulë tarafından oluşturuldu. Bu dil (canlı bir dil olsa da) Aulë tarafından, orijinal olarak oluşturulduğu için, insanların dillerinde görüldüğünün aksine elf dilleriyle hiçbir bağ taşımaz. Buna ilaveten, cüce dillerinin insanların ilk dilleri üzerinde etki yaptığı tahmin ediliyor Khuzdul'un en önemli özelliği çok gizli bir dil olmasıydı (dil hakkında bilgi sahibi olduğu bilinen tek yabancı, Kara Elf 'dür). Cüceler, Khuzdul dilindeki isimlerini hiçbir zaman diğer halklara açıklamadılar, bu konudaki ketumlukları mezartaşlarında bile gerçek isimlerini kullanmamaya kadar varmıştır. Khuzdul dili, Cirth alfabesi ile yazılırdı. Cirth, elfler tarafından geliştirilmiş bir runik yazı sistemidir. J. R. R. Tolkien'in ne yayımlanan eserlerinde ne de özel çalışmalarında Khuzdul üzerine kaynak bilgi bulunabildi, sadece bir mezartaşı yazısı ve bir savaş nârası. Savaşta şöyle nâra atarlardı: Baruk Khazâd! Khazâd ai-mênu! (Cücelerin baltaları! Cüceler üzerinizde!) Moria cücelerinin Üçüncü Çağ'daki son lideri Balin'in mezartaşında ise şunlar yazılıdır: BALIN FUNDINUL UZBAD KHAZAD-DÛMU (Moria Efendisi Fundin oğlu Balin) Bunun dışında Khuzdul lisânı hakkında bilinenler, Kibil-nâla (Gümüşdamar) gibi tek başına kullanılan bazı kelimelerden ibarettir.
İsimler
Tolkien, cücelerin isimlerini değişik türetti. Kendi dilleri 'da kendi milletleri için Khazâd derlerdi. Elfler dilinde onlar için Kasári, dilinde ise Hadhodrim derlerdi. Elfler tarafından ayrıca Naugrim ("bodur halk"), Gon-hirrim ("taş efendileri") ve Dornhoth ("huysuz halk") olarak bilinirler. Tolkien, Hobbit romanındaki on üç cüceden on ikisinin ismini tamamen İskandinav mitolojisinden iktibas etmiştir (Hobbit romanında bir büyücü olan Gandalf'ın ismi de İskandinav mitolojisinde bahsi geçen cücelerden birinin adıdır).
Boylar
Silmarillion’da cücelerin yedi boya ayrıldığı belirtilir. Tolkien'in hikâyelerinde geçen üçünün adı şöyledir:
- Uzunsakallar (), Dumanlı Dağlar'da Khazad-dûm şehrinde yaşarlar;
- Alevsakallar, Mavi Dağlar'da 'u kurdular;
- Genişdirekler, Mavi Dağlar'da 'u kurdular;
Birinci Çağ bittiğinde hayatta kalan cücelerin tamamına yakını Durin’in soyundan geliyordu. Yedi soydan dördü hakkında ise Tolkien, isimlerini belirtmekten başka bir bilgi vermemiştir:
- Demiryumruklar
- Sertsakallar
- Karakilitler
- Taşayaklar
Ufakcüceler
Ufakcüceler (İng. Petty-dwarves) asla öğrenilemeyen kimi sebeplerden dolayı çok eski zamanlarda mensubu oldukları cüce boylarından sürülen cücelerden müteşekkil bir millettir. Birinci Çağ'da Ered Luin'den (Mavi Dağlar'dan) batıya geçen ilk cüceler bunlardır. Alevsakallar ve Genişdirekler Mavi Dağlar'da Nogrod ve Belegost'u kurmadan çok önceleri Ufakcüceler Nargothrond ve 'u kurdular. Bu iki yerleşim yeri, Beleriand’da kurulduğu bilinen ilk yerleşim yerleridir.
dilinde Noegyth Nibin olarak bilinirler; bundan başka Nibin-Nogrim ve Noegoethig olarak da bilinirler. Quenya dilinde, kendilerine Pitya-naukor denir. Zamanla, Batı Beleriandlı Ufakcücelerin nüfusu tek bir aileye kadar azaldı ve en sonunda nesilleri tükendi.
Henüz cücelerle hiç karşılaşmamış olan Elfleri (Gri Elfler), Ufakcüceleri küçük hayvanlardan biraz daha uzun yaratıklar olarak gördüler ve onları (Levain) Tad-dail "iki bacaklı (hayvanlar)" olarak isimlendirdiler. Ufakcüceleri bazen yiyecek niyetine ve bazen de spor niyetiyle avladılar. Ta ki Ered Luin Cüceleri Sindar Elfleri ile iletişime geçti, o zaman Sindar elfleri "iki bacaklı"ların gerçekte ne olduğunu anladılar. Bundan sonra Sindar, onları kendi hallerine bıraktıysa da bu ateşkes olduğunda Ufakcücelerin kalbinde bütün elflere karşı çoktan derin bir nefret kök salmıştı.
Ufakcüceler birkaç yönden normal bir Orta Dünya cücesinden farklıydı; daha küçük ve son derece asosyaldirler, ayrıca gerçek Khuzdul isimlerini hiç saklamazlar, diğer cüceler Khuzdul dilini ve bu dilde türetilmiş gerçek isimlerini bir sır olarak saklarlar. Bu son özellikleri, Ufakcücelerin yurtlarından sürülme sebepleri olabilir.
Noldor Elfleri Orta Dünya'ya geri döndükten bir süre sonra yaşanan sırasında Ufakcücelerin neredeyse tamamı öldü. Onlardan geriye Amon Rûdh'da yaşayan Mîm ve iki oğlu Ibun ve Khîm'den başka kimse kalmadı. Bu son aile, Túrin Turambar ve grubuna Amon Rûdh'da barınma imkânı sağladılar. Mîm bir zaman sonra bir ork birliğine yakalandı ve Túrin'e ihanet etmek bedeli ile hayatını kurtardı, fakat oğullarının öldürülmesine engel olamadı. Mîm daha sonra ejderha 'un terk ettiği bir defineyi sahiplendi. Bir süre sonra, Túrin'in babası Húrin tarafından öldürüldü.
Tarih
İlk cücelerin uyanışı, elfler kadar eskiye gider. Birinci Çağ'da, güneş ve ayın henüz yaratılmadığı Ağaçlar Çağı olarak da bilinen uzun ve karanlık dönemde ilk elfler ve onlardan bir süre sonra da cücelerin yedi atası uyandı.
Yaratılış
Tolkien'in eserlerinde cüceler, bütün Orta Dünya'nın Melkor'un orduları tarafından kontrol edildiği Karanlık Çağlar olarak da bilinen Ağaçlar Çağı'nda yaratıldılar. Vala Aulë tarafından yaratıldılar. Diğer Valar bundan habersizdi, fakat Ilúvatar Aulë'nin gizlemeye çalışmasına rağmen meseleyi biliyordu. Ilúvatar, cücelerin yaratılışının karanlık bir amel olmadığını biliyordu ve cücelerin yedi atasının canlarını bağışladı. Bununla birlikte, elflerden önce uyanmamaları arzusuyla cücelerin yedi atasını uykuya daldırdı (Eru Ilúvatar, elfleri "İlkdoğanlar" olarak tasarlamıştı). Bunun üzerine Aulë, cücelerin atalarını taş odalara kilitleyip Orta Dünya'nın kuş uçmaz kervan geçmez bir yerine bıraktı.
Birinci Çağ
Elfler Cuiviénen'de uyandıktan bir süre sonra, cücelerin yedi atası kilitli oldukları taş odalardan serbest bırakıldılar. Yedi atanın en yaşlısı Durin dolaşa dolaşa en sonunda Khazad-dûm şehrini kurduğu yere geldi. Dumanlı Dağlar'da Caradhras (. Baranzibar), Celebdil (Khuz. Zirakzigil) ve Fanuidhol (Khuz. Bundushathûr) doruklarının altındaki doğal mağara boşluklarında Khazad-dûm şehrinin ilk yontmaları Durin tarafından işlendi. Şehrin halkını Uzunsakallar (Durin'in halkı) teşkil etti. Durin'in hayatı boyunca Uzunsakallar bu yeraltı şehrini iyice genişlettiler ve güzelleştirdiler. Durin çok uzun bir ömür sürdü, öyle ki Ölümsüz Durin olarak bilinir oldu. Durin'in başlattığı Khazad-dûm, Birinci Çağ'dan sapasağlam çıkabilen tek cüce şehridir.
Birinci Çağ'da Khazad-dûm'un batısında ve çok uzağında Mavi Dağlar'da iki cüce şehri daha kuruldu: Nogrod ve Belegost. Henüz elfler Beleriand'a gelmemişti. Belegost Cüceleri zincir zırhı icat ettiler ve ayrıca Sindar Elfleri ile silah ticareti yaptılar. Doriath'ın Elf Kralı Thingol'ün sarayı 'u Belegost Cüceleri inşa etti. Nogrodlu demirci Telchar, Angrist adı verilen bıçağı ve Narsil adı verilen kılıcı dövdü. Bu iki silah Arda'nın tarihinde en belirleyici silahlardır.
Beleriandlı cüceler Birinci Çağ'da Melkor'un ordularına karşı savaştı. Belegost Cüceleri Sayısız Gözyaşı Savaşı'nda ejderha alevine dayanabilen tek orduydu. Bu savaşta ölen Kral Azaghâl, ilk ejderha Glaurung'u bıçaklamayı başardı.
Nogrod Cüceleri de Melkor'a karşı savaştılar. Bununla birlikte, adı verilen gerdanlığa eklemekle suçlandıkları Silmaril'i elde etmenin arzusuyla Kral Thingol'ü katlettiler ve Silmarili çalarak yurtlarına doğru yola çıktılar. Bunun üzerine Nogrod Cüceleri birkaç misilleme yediler, en sonunda doğuya yurtlarına doğru giderken Ossiriand ormanlarında Elfleri ve entler tarafından tamamen yok edildiler. Öfke Savaşı'ından sonra Beleriand'ın hemen hemen tamamı denize batırıldı ve bu süreç sonunda hem Nogrod hem de Belegost ıssız harabeye döndü. Mavi Dağlar'da yaşayan cücelerden geriye kalanlar Khazad-dûm'a iltica ettiler.
İkinci Çağ
Belegost ve Nogrod şehirlerinden gelen mülteciler Khazad-dûm'un nüfusuna katıldı. Bu sıralarda keşfedilen mithril madeni ile şehrin refahı arttı. Değerli ve sihirli bir maden olan Mithril sadece Khazad-dûm'dan çıkarılıyordu. Bu dönemde cüceler, Elfleri ve civar bölgelerdeki insanlarla ticareti devam ettirdi. Elf demircileri 'ni ürettiğinde yüzüklerden yedisi cücelerin yedi soyunun liderlerine hediye edildi. Cüceler, 'nın ilk yıllarında elflerden yana taraf oldu, fakat İkinci Çağ'ın 1697 senesinde cüceler savaştan çekildi ve Khazad-dûm'un kapıları dış dünyaya kapatıldı. İçinde yaşayanlar bir daha dışarıyla bağlantı kurmadılar. Zamanla elfler, bu mağara-şehri "karanlık yarık" anlamında bir isimle anmaya başladı; Moria.
Üçüncü Çağ
Üçüncü Çağ boyunca Moria Cüceleri zenginleşmeye devam etti. Ü.Ç. 1980'de Moria'nın derinliklerinde mithril çıkarmak için dağı oyarken -içinde bir balrogun hapsolduğu- bir mahzende gedik açtılar, balrog serbest kaldı ve Moria cücelerinin başına bela oldu. Bir yıl boyunca bu iblise karşı mücadele ettiler fakat iki krallarını kaybettikten sonra dirençleri kırıldı. Hayatta kalan cüceler Dumanlı Dağlar'dan kaçtı ve Moria balrogun egemenliği altına girdi. Kaçanlar bir asırı geçkin bir zaman boyunca hiçbir krallık kuramadılar, Ü.Ç. 1999'da Yalnız Dağ'da liderliğinde yeni bir krallık kurdular. Bu krallık bir süre gelişip güçlendi, bu dönemde olarak bilinen büyük mücevher keşfedildi.
Ü.Ç. 2210'da , Kuyutorman'ın kuzeyine düşen 'da bir krallık kurdu. Hem bu krallık hem de Yalnız Dağ'ın altındaki krallık bir zaman sonra kuzeyde yayılan ejderhalar tarafından yok edildi ve ejderhalar cücelerin hazinelerini ele geçirdi (Gri Dağlar'daki krallık Ü.Ç. 2590'da bir ejderha topluluğu tarafından, Yalnız Dağ'daki krallık ise Ü.Ç. 2770'te ejderha Smaug tarafından yıkıldı). Gri Dağlar'dan kaçabilen cücelerden Yalnız Dağ'a yerleşmek istemeyenler 'de başka bir krallık kurdular (Demir Tepeler Krallığı, hiç terkedilmeyen ve işgale uğramayan tek cüce krallığıdır). Cücelerin büyük çoğunluğu göçebe bir millet haline geldi. Yalnız Dağ'ın işgal edildiği dönemin kralı Thrór Ü.Ç. 2790'da orklar tarafından katledildi ve bedeni parçalandı. Thrór'un ölümü ile başladı. Dumanlı Dağlar'da yaşayan bütün orklara karşılık cüce savaşçılarının da yaklaşık yarısı bu savaşta öldü (toplam cüce nüfusunun yaklaşık %35'i), cüceler bu nüfus kaybını asla telafi edemediler.
Sürgündeki cüceler tarafından Mavi Dağlar'da yeni bir krallık kuruldu. Kral II. Thráin sahip olduğu güç yüzüğünün yönlendirmesiyle vahşi doğada sersem hâlde dolaşmaya başladı. Cücelerin yedi yüzüğü içinde, Sauron'un eline geçmeyen veya ejderhalar tarafından ele geçirilmeyen tek güç yüzüğü ondaydı. Thráin bir süre boyunca Orta Dünya üzerinde dolaşıp durduktan sonra o dönemde Ölüm Büyücüsü adıyla Dol Guldur'da faaliyet yürüten Sauron tarafından yakalandı, işkence yapıldı ve güç yüzüğü elinden alındı, nihayetinde Thráin öldü. Ü.Ç. 2891'de II. Thorin Meşekalkan (Ü.Ç. 2790'da katledilen Kral Thrór'un torunu), ejderha Smaug'un Okçu Ozan tarafından öldürülmesi üzerine Yalnız Dağ'daki krallığı yeniden kurdu. Kısa bir süre sonra vuku buldu (Erebor'u istila eden ork ordusu Kartallar, Kuyutorman Elfleri, Vadili İnsanlar, Demir Tepelerli Cüceler (ve Thorin'in kafilesi) tarafından bozguna uğratıldı. Bu savaşta Thorin öldürüldü. Thorin'in kuzeni, aynı zamanda Demir Tepeler'in de kralı olan II. Dáin Demirayak iki krallığın da başına geçti. Yalnız Dağ, bir daha asla terkedilmedi.
Cüceler, Yüzük Savaşı döneminin ana savaşlarında yer almadılar. Bununla birlikte, Yalnız Dağ bir süre Mordor ordularınca kuşatıldı ve 'nda Dáin öldürüldü. Sadece bir cüce, Glóin oğlu Gimli Yüzük Savaşı'ndaki bütün önemli belirleyici savaşlarda yer aldı. Elf beyi Elrond'un Ayrıkvadi'deki konağında kurulan Yüzük Kardeşliği kafilesinin dokuz üyesinden biri olan Gimli, Yüzük Kardeşliği kafilesi Amon Hen'de dağılana kadar kafilenin bir üyesi olarak kaldı. Daha sonra yaşanan süreçte, Borukent Savaşı'nda, Pelennor Çayırları Savaşı'nda ve Morannon Savaşı'nda yer aldı.
Dördüncü Çağ
Dördüncü Çağ'ın başında Gimli, Yalnız Dağ'da ikamet eden bazı cüceleri Rohan Borukent'teki Parıldayan Mağaralar'a götürdü. Birlikte burada başka bir cüce krallığı kurdular ve yaklaşık bir asır boyunca krallıkları devam etti. D.Ç. 120'de Aragorn öldü. Aragorn ölünce Gimli ve elf prensi Legolas, Ölümsüz Diyar'a gitmek üzere denize açılarak Orta Dünya'yı terk ettiler. Bu olaydan sonra cücelere ne olduğuyla ilgili olarak Tolkien herhangi bir bilgi vermemiştir.
Uyarlamalar
firmasının piyasaya sürdüğü (1986) oyununda cücelerin dayanıklılık ve güç bonusları bulunuyor. The Lords of Middle Earth - Volume III (1989) oyununda yedi cüce boyu, kurucu atalarının adlarıyla anılıyor: Durin, Bávor, Dwálin, Thrár, Druin, Thelór ve Bárin.
Peter Jackson'ın aksiyon sinema filmi uyarlaması Yüzüklerin Efendisi üçlemesinde Gimli karakteri daha çok komedi unsuru olarak kullanılıyor ve Gimli'nin yer aldığı sahneler genellikle elfler ve cüceler arasındaki farklılıkları ortaya koyma amacı taşıyor.
Yüzüklerin Efendisi: Yüzük Kardeşliği filminin iki sahnesinde Gimli'den başka cücelere de yer verilmiştir. Filmin giriş kısmında Güç Yüzükleri'ni kabul eden cücelerin yedi efendisi görülür. Bundan başka, Elrond'un Divanı'nda dört cüce görülür, bunlardan ikisi Glóin ve oğlu Gimli'dir. Peter Jackson'ın cücelerinin üzerinde sürekli giydikleri pul zırhları vardır.
Jackson'ın üçlemesi örnek alınarak 'in ürettiği (2001) oyununda cüce oyun karakterlerinin yaşam gücü ve dayanıklılık bonusları bulunuyor. Dwarves of Middle-earth (2003) eklentisinde yedi cüce boyunun adları şöyle sıralanıyor; Durin, Sindri, Linnar, Var, Uri, Thulin ve Vigdis.
Jackson'ın filmleri örnek alınarak üretilen gerçek zamanlı strateji oyunu The Lord of the Rings: The Battle for Middle-earth II ve eklentisinde cücelerin kullandığı savaş aletleri balta, savaş çekici, yuvarlak kalkan ve romanesk kalkanlar olarak tasvir edilmiştir.
Kaynakça ve Notlar
- ^ J. R. R. Tolkien (1984), Christopher Tolkien, ed., , Part One, Boston: Houghton Mifflin, "Gilfanon's Tale",
- ^ J. R. R. Tolkien (1984), Christopher Tolkien, ed., , Part Two, Boston: Houghton Mifflin, "The Nauglafring",
- ^ Thomas Shippey. J.R.R. Tolkien: Author of the Century. HarperCollins, 2000
- ^ a b c Jane Chance, Tolkien and the Invention of Myth: A Reader (2004). University Press of Kentucky.
- ^ a b c d e John Rateliff. . s.79-80
- ^ Erebor'u (Yalnız Dağ'ı) geri almak, sürgündeki cücelerin ana gayeleriydi.
- ^ a b c Owen Dudley Edwards, British Children's Fiction in the Second World War(2008) Edinbugh University Press,
- ^ Hobbit romanında bahsi geçen cüce isimlerinin iktibas edildiği Dvergatal manzumesinin ilgili bölümleri:
(Poetic Edda, Henry Adams Bellows tercümesi, serbest lisans kapsamındadır)"10 There was Motsognir the mightiest made • Of all the dwarfs, and Durin next; • Many a likeness of men they made, • The dwarfs in the earth, as Durin said. 11 Nyi and Nithi, Northri and Suthri, • Austri and Vestri, Althjof, Dvalin, • Nar and Nain, Niping, Dain, • Bifur, Bofur, Bombur, Nori, • An and Onar, Ai, Mjothvitnir, 12 Vigg and Gandalf, Vindalf, Thrain, • Thekk and Thorin, Thror, Vit and Lit, • Nyr and Nyrath, • Regin and Rathvith — now have I told the list aright. 13 Fili, Kili, Fundin, Nali, • Heptifili, Hannar, Sviur, • Frar, Hornbori, Fræg and Loni, • Aurvang, Jari, Eikinskjaldi. 14 The race of the dwarfs in Dvalin's throng • Down to Lofar the list must I tell; • The rocks they left, and through the wet lands • They sought a home in the fields of sand. 15 There were Draupnir and Dolgthrasir, • Hor, Haugspori, Hlevang, Gloin, • Dori, Ori, Duf, Andvari, • Skirfir, Virfir, Skafith,Ai. 16 Alf and Yngvi, Eikinskjaldi; • Fjalar and Frosti, Fith and Ginnar; • So for all time shall the tale be known, • The list of all the forbears of Lofar.
- ^ Dvergatal'daki ilgili bölümün Eski Nors dilindeki orijinalinin Latin harfleriyle yazımı:
Þar var Mótsognir • mæztr um orðinn dverga allra • en Durinn annarr. • Þeir mannlíkön • mörg um gørðu, • dvergar, ór jörðu, • sem Durinn sagði. • Nýi ok Niði, • Norðri ok Suðri, • Austri ok Vestri, • Alþjófr, Dvalinn, • Nár ok Náinn, • Nípingr, Dáinn, • Bífurr, Báfurr, • Bömburr, Nóri, • Án ok Ánarr, • Ái, Mjöðvitnir. • Veigr ok Gandalfr, • Vindalfr, Þráinn, • Þekkr ok Þorinn, • Þrór, Litr ok Vitr, • Nár ok Nýráðr, • nú hefi ek dverga, • Reginn ok Ráðsviðr, • rétt um talða. • Fíli, Kíli, • Fundinn, Náli, • Hepti, Víli, • Hanarr, Svíorr, • Nár ok Náinn, - Nípingr, Dáinn, • Billingr, Brúni, • Bíldr ok Búri, • Frár, Hornbori, • Frægr ok Lóni, • Aurvangr, Jari, • Eikinskjaldi. • Mál er dverga • í Dvalins liði • ljóna kindum • til Lofars telja, • þeir er sóttu • frá salar steini • Aurvanga sjöt • til Jöruvalla. • Þar var Draupnir • ok Dolgþrasir, • Hár, Haugspori, • Hlévangr, Glóinn, • Dóri, Óri, • Dúfr, Andvari, • Skirvir, Virvir, • Skáfiðr, Ái. • Álfr ok Yngvi, • Eikinskjaldi, • Fjalarr ok Frosti, • Finnr ok Ginnarr. • Þat mun uppi, • meðan öld lifir, • langniðja tal • Lofars hafat.
- ^ "Tolkien's Middle-earth: Lesson Plans, Unit Two". Houghton Mifflin. 17 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Eylül 2007.
- ^ Thomas Shippey. J.R.R. Tolkien: Author of the Century. HarperCollins, 2000, s.17
- ^ Douglas Anderson, History of the Hobbit, Harper Collins 2006 p. 80
- ^ Humphrey Carpenter, ed. (1981), The Letters of J. R. R. Tolkien, Boston: Houghton Mifflin, 176,
- ^ Alıntının orijinal metni şöyledir:
“ I do think of the 'Dwarves' like Jews: at once native and alien in their habitations, speaking the languages of the country, but with an accent due to their own private tongue... „ - ^ J. R. R. Tolkien (1984), Christopher Tolkien, ed., , Part Two, Boston: Houghton Mifflin, "The Nauglafring, Notes",
- ^ Gerrolt, Dennis Now Read On... interview BBC,1971 (röportajın tam metni) 6 Eylül 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^ The Letters of J. R. R. Tolkien, 138
- ^ The Letters of J. R. R. Tolkien, 17
- ^ Alıntının orijinal metni şöyledir:
“ It may be observed that in this book as in The Hobbit the form dwarves is used, although the dictionaries tell us that the plural of dwarf is dwarfs. It should be dwarrows (or dwerrows), if singular and plural had each gone its own way down the years, as have man and men or goose and geese. „ - ^ İngilizce scarf ◄ Fransızcanın bir lehçesi escarpe ◄ Eski Fransızca escherpe ◄ skirpja ◄ Latince scirpus
- ^ , A Guide to Tolkien, , 2002
- ^ J. R. R. Tolkien (1994), Christopher Tolkien, ed., , Boston: Houghton Mifflin, "Of the Naugrim and the Edain",
- ^ J. R. R. Tolkien (1937), , ed., , Boston: Houghton Mifflin, 2002, "The Gathering of the Clouds",
- ^ , , Houghton Mifflin Company, 1980
- ^ J. R. R. Tolkien (1980), Christopher Tolkien, ed., Unfinished Tales, Boston: Houghton Mifflin, "Narn i Hîn Húrin",
Dış bağlantılar
- Ardalambion19 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . sitesinde Cücelerin dili Khuzdul hakkında bir makale16 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
J R R Tolkien in kurgusal Orta Dunya evreninde Cuceler Arda da yasayan bir irkin adidir Arda gercek Dunya nin kurgusal tarih oncesi donemindeki adidir Bu kurgusal tarihi devirde Arda da Orta Dunya Aman vd kitalar oldugu yazar tarafindan hikaye edilir Cuce irki Orta Dunya kitasinda yasardi Cuceler Hobbit 1937 Yuzuklerin Efendisi 1954 5 ve Tolkien in olumunden sonra yayinlanan Silmarillion 1977 Unfinished Tales 1980 ve Orta Dunya Tarihi 1983 96 isimli eserlerde gecmektedir Kurgulanis sureciKayip Oykuler Kitabi Silmarillion un ilk versiyonlarinin yer aldigi Orta Dunya Tarihi nin nda bahsi gecen cok az sayidaki cuce cikarci orklar icin calisan ve elflere dusman kotu yaratiklar olarak resmedilir Elfler Tolkien efsanelerinin orijinallerinin yazarlari olarak hayal edildiginden efsanelerde cuceler aleyhine onyargili degerlendirmelerin olmasi muhtemeldir Tolkien Orta Dunya cucelerini kurgularken Nors ve Grimm Kardesler gibi geleneksel Avrupa peri masallarindan esinlendi Tolkien in cucelerinin madencilik metal isciligi zanaatkarlik ve acgozluluk gibi ozelliklerinin bunlardan esinlenerek kurgulandigi gorulur Hobbit Cuce tiplemesinin Hobbit seruveniyle birlikte belirgin bir sekilde degistigi gorulur Bu hikayede cuceler ara sira komik ve sakar genelde ise onuruna duskun ciddi fikirlidir degismeyen kotu huylari ise altin duskunlugu son derece gururlu ve kimi zaman da isguzar kisiler olmalaridir nde bahsedildigine gore Tolkien yeni Hobbit tiplemesini ortaya koyarken Yahudiler ve Yahudilerin tarihi ile ilgili Orta Cag da kaleme alinmis yazilardan ilham aldigini belirtmektedir Cucelerin atalarinin yurdundan surulmeleri baska kulturlerin arasinda yasamini surdururken kendi kulturlerine sahip cikma ozellikleri hep Orta Cag Yahudilerinin karakterinden esinlenilmistir Cucelerin savasci kisiligi kurgulanirken Yahudilerin kutsal metinlerinde bahsedilen Yahudilerin savasci kisiliginden esinlenilmistir Yahudiler hakkindaki Orta Cag degerlendirmelerinde Yahudilerin ayrica becerikli ve zanaatkar olduklarindan bahsedilir Nors cucelerinde de bu ozellik gorulur Hobbit romaninda adi gecen cucelerin isimleri nin bolumlerinden da Cuceler Katalogu nda yer almaktadir Buna ek olarak Tolkien sadece Nors cucelerinin isimlerini kullanmakla kalmayip ayni zamanda Nors cucelerinin kimi ozelliklerini ve olaylarini da ornek almistir birlikte yolculuk etmeleri ve sonunda yolculuklarinin Hobbit te bahsi gecen seruvene donusmesi ornek gosterilebilir Cucelerin haritalarda ve resimlemelerde gosterilen yazi dili Runik yazidir Hobbit romani icin Tolkien in icat ettigi cuce takviminin sonbaharin sonunda yilbasi yapmasi Yahudilerin takviminden esinlemedir Romanda cucelerin Bilbo yu dunyayi bosvermis hayatindan cikarip butun Orta Dunya yi alakadar eden bir seruvenin icine suruklemeleri Bati toplumlarinin Yahudiler olmadan daha onemsiz hale gelecegi anlaminda belagatli bir benzetme olarak gorulmustur Yuzuklerin Efendisi Yuzuklerin Efendisi ni yazma surecinde Tolkien Hobbit te olusturmaya basladigi bircok arka plan ogesini gelistirdi Tolkien cuce dili u olusturmaya basladiginda bu dilin Ibranice sesletim unsurlarini barindiran Sami benzeri bir dil olmasina karar vermisti Ortacag Yahudi gruplarinda oldugu gibi Orta Dunya cuceleri de icinde yasadiklari kulturun dilini konusurlar ve icinde yasadiklari kulturun kullandigi isimleri toplum icinde kullanirlar iken kendi dillerini ve kendi dillerindeki gercek isimlerini ise sir gibi sakli tutarlar Khuzdul dilinde birkac kelime kurgulayan Tolkien ayrica Khuzdul dili icin bir run yazisi icat etti Tolkien Hobbit romaninda Erebor daginin geri alinmasini gaye edinen cuce diasporasini Yuzuklerin Efendisi nde kaybedilen Moria nin geri alinmasi gayesine adanmis olarak betimler Tolkien Yuzuklerin Efendisi nin en onemli cuce karakteri Gimli nin Galadriel e gosterdigi buyuk saygi ve Legolas ile kurdugu saglam arkadaslik bagi vasitasiyla elf ve cuce irkini yeniden baristirir Gimli Legolas yakinligi Yahudi olmayanlarin Yahudi aleyhtarligi ve Yahudilerin kendilerini ustun gormeleri sorununa Tolkien in bir cevabi olarak gorulmustur Cuce tiplemesini kurgularken Yahudilikten esinlenmesi hakkinda Tolkien yazdigi bir mektupta bizzat sunlari soyler Cuceleri Yahudiler gibi tahayyul ettim Yasadiklari yerlerde ayni anda hem bir yurttas hem de bir yabanci yasadiklari ulkenin dilini konusurlar fakat gizli dillerinden kaynaklanan bir sive farkliliklari vardir Quenta Silmarillion Yuzuklerin Efendisi n tamamladiktan sonra Tolkien tekrar Silmarillion meselesine dondu Silmarillion da diger butun irklarla birlikte cuce irkinin da yaratilis efsanesi anlatilir Yazar Kayip Oykuler Kitabi ndaki ozellikle cuceleri konu edinmis olan Nauglafring hikayesini ve hikayedeki cuce karakteristigini Hobbit te Yuzuklerin Efendisi nde ve Silmarillion un diger hikayelerinde gecen cuce tiplemeleriyle herhangi bir uyumlulastirma yapmayarak oylece birakmistir Christopher Tolkien bunu farkettiginde Guy Gavriel Kay den Silmarillion un bu kismina dikkat ederek yayimlanma hazirligi safhasindaki kitabi yeniden duzenlemesini istemistir Sonraki Silmarillion ve son yazilar Tolkien 1969 dan onceki bir donemde Cucelere ve Insanlara Dair Ing Of Dwarves and Men makalesini yazdi Makalede cucelerin kullandigi isimlerin Kuzey Insanlarinin diline dayandigi belirtilir ayrica Khuzdul dilinin cucelerin gizli anadili oldugu Cucelerin Yedi Soyu nun da Khuzdul olarak anildigi belirtilir Makale Tolkien in cucelerle ilgili bilgi verdigi son yazisidir Orta Dunya Tarihi nin on ikinci bolumunde yayimlanmistir Tolkien kendisiyle yapilan son roportajda elflerin mahiyetinden bahsettikten sonra Orta Dunya cuceleri hakkinda soyle demistir Cuceler tabii ki acikca bircok yonden size Yahudileri hatirlatmazlar mi Kelimeleri Samidir belirgin sekilde Sami yapida turetilmislerdir Ingilizcede Dwarf un cogulu tartismasi Tolkien in Ingilizce dilinde kaleme aldigi orijinal Orta Dunya yazilarinda dwarf cuce kelimesinin cogulunu kasten dwarves seklinde kullandigi gorulur Yuzuklerin Efendisi nin ilk basiminin yayim yonetmeni dwarves cogulunu dwarfs olarak duzeltmistir Tolkien e gore dwarf kelimesinin tarihteki gercek cogullamasi dwarrowes veya dwerrows seklindedir Kendisi dwarves cogullamasi hakkinda bir parca kisisel kotu dilbilgisi der Yuzuklerin Efendisi Ek F de konu hakkinda sunlar yazilidir Gorulecegi uzere bu kitapta da Hobbit te oldugu gibi dwarves kelimesi gecer bunun aksine sozlukler bize dwarf kelimesinin cogulunun dwarfs oldugunu soyluyor Sayet ismin tekil ve cogul sekillerinin kullanimi uzun zamandir birbirinden ayri bir mecrada kullaniliyor ise kelimemiz dwarrows veya dwerrows olmalidir aynen man ve men veya goose ve geese orneklerinde oldugu gibi Bu kelimeye olan duskunlugune ragmen Tolkien dwarrow cogulunu yazilarinda sadece bir kez Moria nin diger adlarindan birisi olan Dwarrowdelf icinde kullanmistir Dwarrow cogulu muhtemelen Tolkien in kendi turetmesidir Tolkien dwarves dwarf s cogulunu elves elf s cogullamasina benzeterek kullanmistir Fakat Ingilizcedeki dwarf kelimesinin kokeni benzer bir kelime olan scarf in cog scarves kokeninden farklidir Dwarf kelimesi eski Nors dilindeki dvergr kelimesi ile akrabadir dvergr cogul durumdayken dvorgr haline gelir Fakat Tolkien in eserlerinde bu kelimeden hic bahsedilmemistir Ingilizce ve Iskandinav dilleri arasindaki g f degisimi ise cok daha eski tarihlerde gerceklesmistir CucelerGenel ozellikler Silmarillion da cuceler elflerden daha kisa ve daha saglam yapili olarak tasvir edilirler Soguga ve sicaga dayaniklidirlar Her ne kadar olumlu olsalar da ortalama yasam sureleri 250 300 yildir Yuzuklerin Efendisi nde belirtildigine gore cuceler nispeten yavas cogalirlar bunun sebebi cuce kadinlarinin oraninin erkeklerin ucte biri olmasinin yaninda kadinlarinin hepsinin evlenmemesidir Cuce kadinlarinin ses tonu gorunusleri ve nadiren katildiklari seyahatler sirasinda giydikleri giysiler cuce erkeklerine cok benzer Diger halklardan bir kisi bir cuce erkegiyle bir cuce kadinini zorlukla birbirinden ayirt edebilir veya hic ayirt edemez Bu sebeple diger halklar arasinda cucelerin tastan bittigi seklinde bir yanlis inanis yayilmistir Tolkien in bahsettigi tek cuce kadini Dis tir inda Tolkien hem erkek cucelerin hem de kadin cucelerin sakali oldugunu belirtir Tolkien in cuceleri metal isciligi demircilik ve tas isciliginde ustadirlar Savasta cok serttirler silahlari baltadir Tolkien in efsanelerinden sonra uretilen bircok fantastik kurgu calismasinda da cuceler baltayla ozdeslestirilmistir Cuceler ayrica yay kalkan ve kullanmislardir Diger fantastik kurgu cucelerinden farkli olarak Tolkien cucelerinin savas cekici kullanip kullanmadigina acikca deginmez Cuceler yer altinda yasadiklari icin kendi gidalarini yetistiremezler bu yuzden de elfler ve insanlar ile ticaret vasitasiyla gidalarini temin ederler te Of Dwarves and Men makalesinde belirtildigine gore insanlarin yiyecek uretiminde tarimda hayvancilikta gelismis olduklari bolgelerde cucelerle insanlar arasinda ticari iliskiler kurulurdu Bu ticari akista insanlar cucelerin her turlu gida ihtiyacini karsilarken cuceler de insanlarin yollarini silahlarini uretim aletlerini ve insa islerini yaparlardi Yuce Tanri Iluvatar tarafindan yaratilan elfler ve insanlardan farkli olarak cuceler Vala meleksi varlik Aule tarafindan yaratildilar Cuceler Birinci Cag ve Ikinci Cag in buyuk bir kisminda elfler ve insanlar ile dostca temellere dayanan iliskiler gelistirdiler Cucelerinin Thingol e ihanetleri bunun istisnasidir Ucuncu Cag da Moria nin dis dunyaya kapilarinin kapatmasi ile birlikte cucelerin ozellikle elflere karsi guvensizlikleri artti Bununla birlikte ileriki donemlerde Kuyutorman Elfleri ve Vadi Insanlari ile samimi iliskiler kuruldu Ayrica Ucuncu Cag boyunca Hobbit halkiyla da kararsiz iliskiler kurdular Shireli bir Hobbit olan Bilbo Baggins Yalniz Dag in hakimiyetini geri alma mucadelesinde yaptiklarindan sonra Dag in altindaki cuce kralliginda Erebor buyuk sayginlik gordu Dil Khuzdul dilinin yazi sistemi Cirth Cuceler yaratilislarindan beri dilini konusurlar Bu dil cuceler icin bizzat Aule tarafindan olusturuldu Bu dil canli bir dil olsa da Aule tarafindan orijinal olarak olusturuldugu icin insanlarin dillerinde goruldugunun aksine elf dilleriyle hicbir bag tasimaz Buna ilaveten cuce dillerinin insanlarin ilk dilleri uzerinde etki yaptigi tahmin ediliyor Khuzdul un en onemli ozelligi cok gizli bir dil olmasiydi dil hakkinda bilgi sahibi oldugu bilinen tek yabanci Kara Elf dur Cuceler Khuzdul dilindeki isimlerini hicbir zaman diger halklara aciklamadilar bu konudaki ketumluklari mezartaslarinda bile gercek isimlerini kullanmamaya kadar varmistir Khuzdul dili Cirth alfabesi ile yazilirdi Cirth elfler tarafindan gelistirilmis bir runik yazi sistemidir J R R Tolkien in ne yayimlanan eserlerinde ne de ozel calismalarinda Khuzdul uzerine kaynak bilgi bulunabildi sadece bir mezartasi yazisi ve bir savas narasi Savasta soyle nara atarlardi Baruk Khazad Khazad ai menu Cucelerin baltalari Cuceler uzerinizde Moria cucelerinin Ucuncu Cag daki son lideri Balin in mezartasinda ise sunlar yazilidir BALIN FUNDINUL UZBAD KHAZAD DUMU Moria Efendisi Fundin oglu Balin Bunun disinda Khuzdul lisani hakkinda bilinenler Kibil nala Gumusdamar gibi tek basina kullanilan bazi kelimelerden ibarettir Isimler Tolkien cucelerin isimlerini degisik turetti Kendi dilleri da kendi milletleri icin Khazad derlerdi Elfler dilinde onlar icin Kasari dilinde ise Hadhodrim derlerdi Elfler tarafindan ayrica Naugrim bodur halk Gon hirrim tas efendileri ve Dornhoth huysuz halk olarak bilinirler Tolkien Hobbit romanindaki on uc cuceden on ikisinin ismini tamamen Iskandinav mitolojisinden iktibas etmistir Hobbit romaninda bir buyucu olan Gandalf in ismi de Iskandinav mitolojisinde bahsi gecen cucelerden birinin adidir Boylar Silmarillion da cucelerin yedi boya ayrildigi belirtilir Tolkien in hikayelerinde gecen ucunun adi soyledir Uzunsakallar Dumanli Daglar da Khazad dum sehrinde yasarlar Alevsakallar Mavi Daglar da u kurdular Genisdirekler Mavi Daglar da u kurdular Birinci Cag bittiginde hayatta kalan cucelerin tamamina yakini Durin in soyundan geliyordu Yedi soydan dordu hakkinda ise Tolkien isimlerini belirtmekten baska bir bilgi vermemistir Demiryumruklar Sertsakallar Karakilitler TasayaklarUfakcuceler Ufakcuceler Ing Petty dwarves asla ogrenilemeyen kimi sebeplerden dolayi cok eski zamanlarda mensubu olduklari cuce boylarindan surulen cucelerden mutesekkil bir millettir Birinci Cag da Ered Luin den Mavi Daglar dan batiya gecen ilk cuceler bunlardir Alevsakallar ve Genisdirekler Mavi Daglar da Nogrod ve Belegost u kurmadan cok onceleri Ufakcuceler Nargothrond ve u kurdular Bu iki yerlesim yeri Beleriand da kuruldugu bilinen ilk yerlesim yerleridir dilinde Noegyth Nibin olarak bilinirler bundan baska Nibin Nogrim ve Noegoethig olarak da bilinirler Quenya dilinde kendilerine Pitya naukor denir Zamanla Bati Beleriandli Ufakcucelerin nufusu tek bir aileye kadar azaldi ve en sonunda nesilleri tukendi Henuz cucelerle hic karsilasmamis olan Elfleri Gri Elfler Ufakcuceleri kucuk hayvanlardan biraz daha uzun yaratiklar olarak gorduler ve onlari Levain Tad dail iki bacakli hayvanlar olarak isimlendirdiler Ufakcuceleri bazen yiyecek niyetine ve bazen de spor niyetiyle avladilar Ta ki Ered Luin Cuceleri Sindar Elfleri ile iletisime gecti o zaman Sindar elfleri iki bacakli larin gercekte ne oldugunu anladilar Bundan sonra Sindar onlari kendi hallerine biraktiysa da bu ateskes oldugunda Ufakcucelerin kalbinde butun elflere karsi coktan derin bir nefret kok salmisti Ufakcuceler birkac yonden normal bir Orta Dunya cucesinden farkliydi daha kucuk ve son derece asosyaldirler ayrica gercek Khuzdul isimlerini hic saklamazlar diger cuceler Khuzdul dilini ve bu dilde turetilmis gercek isimlerini bir sir olarak saklarlar Bu son ozellikleri Ufakcucelerin yurtlarindan surulme sebepleri olabilir Noldor Elfleri Orta Dunya ya geri dondukten bir sure sonra yasanan sirasinda Ufakcucelerin neredeyse tamami oldu Onlardan geriye Amon Rudh da yasayan Mim ve iki oglu Ibun ve Khim den baska kimse kalmadi Bu son aile Turin Turambar ve grubuna Amon Rudh da barinma imkani sagladilar Mim bir zaman sonra bir ork birligine yakalandi ve Turin e ihanet etmek bedeli ile hayatini kurtardi fakat ogullarinin oldurulmesine engel olamadi Mim daha sonra ejderha un terk ettigi bir defineyi sahiplendi Bir sure sonra Turin in babasi Hurin tarafindan olduruldu Tarih Ilk cucelerin uyanisi elfler kadar eskiye gider Birinci Cag da gunes ve ayin henuz yaratilmadigi Agaclar Cagi olarak da bilinen uzun ve karanlik donemde ilk elfler ve onlardan bir sure sonra da cucelerin yedi atasi uyandi Yaratilis Tolkien in eserlerinde cuceler butun Orta Dunya nin Melkor un ordulari tarafindan kontrol edildigi Karanlik Caglar olarak da bilinen Agaclar Cagi nda yaratildilar Vala Aule tarafindan yaratildilar Diger Valar bundan habersizdi fakat Iluvatar Aule nin gizlemeye calismasina ragmen meseleyi biliyordu Iluvatar cucelerin yaratilisinin karanlik bir amel olmadigini biliyordu ve cucelerin yedi atasinin canlarini bagisladi Bununla birlikte elflerden once uyanmamalari arzusuyla cucelerin yedi atasini uykuya daldirdi Eru Iluvatar elfleri Ilkdoganlar olarak tasarlamisti Bunun uzerine Aule cucelerin atalarini tas odalara kilitleyip Orta Dunya nin kus ucmaz kervan gecmez bir yerine birakti Birinci Cag Elfler Cuivienen de uyandiktan bir sure sonra cucelerin yedi atasi kilitli olduklari tas odalardan serbest birakildilar Yedi atanin en yaslisi Durin dolasa dolasa en sonunda Khazad dum sehrini kurdugu yere geldi Dumanli Daglar da Caradhras Baranzibar Celebdil Khuz Zirakzigil ve Fanuidhol Khuz Bundushathur doruklarinin altindaki dogal magara bosluklarinda Khazad dum sehrinin ilk yontmalari Durin tarafindan islendi Sehrin halkini Uzunsakallar Durin in halki teskil etti Durin in hayati boyunca Uzunsakallar bu yeralti sehrini iyice genislettiler ve guzellestirdiler Durin cok uzun bir omur surdu oyle ki Olumsuz Durin olarak bilinir oldu Durin in baslattigi Khazad dum Birinci Cag dan sapasaglam cikabilen tek cuce sehridir Birinci Cag da Khazad dum un batisinda ve cok uzaginda Mavi Daglar da iki cuce sehri daha kuruldu Nogrod ve Belegost Henuz elfler Beleriand a gelmemisti Belegost Cuceleri zincir zirhi icat ettiler ve ayrica Sindar Elfleri ile silah ticareti yaptilar Doriath in Elf Krali Thingol un sarayi u Belegost Cuceleri insa etti Nogrodlu demirci Telchar Angrist adi verilen bicagi ve Narsil adi verilen kilici dovdu Bu iki silah Arda nin tarihinde en belirleyici silahlardir Beleriandli cuceler Birinci Cag da Melkor un ordularina karsi savasti Belegost Cuceleri Sayisiz Gozyasi Savasi nda ejderha alevine dayanabilen tek orduydu Bu savasta olen Kral Azaghal ilk ejderha Glaurung u bicaklamayi basardi Nogrod Cuceleri de Melkor a karsi savastilar Bununla birlikte adi verilen gerdanliga eklemekle suclandiklari Silmaril i elde etmenin arzusuyla Kral Thingol u katlettiler ve Silmarili calarak yurtlarina dogru yola ciktilar Bunun uzerine Nogrod Cuceleri birkac misilleme yediler en sonunda doguya yurtlarina dogru giderken Ossiriand ormanlarinda Elfleri ve entler tarafindan tamamen yok edildiler Ofke Savasi indan sonra Beleriand in hemen hemen tamami denize batirildi ve bu surec sonunda hem Nogrod hem de Belegost issiz harabeye dondu Mavi Daglar da yasayan cucelerden geriye kalanlar Khazad dum a iltica ettiler Ikinci Cag Belegost ve Nogrod sehirlerinden gelen multeciler Khazad dum un nufusuna katildi Bu siralarda kesfedilen mithril madeni ile sehrin refahi artti Degerli ve sihirli bir maden olan Mithril sadece Khazad dum dan cikariliyordu Bu donemde cuceler Elfleri ve civar bolgelerdeki insanlarla ticareti devam ettirdi Elf demircileri ni urettiginde yuzuklerden yedisi cucelerin yedi soyunun liderlerine hediye edildi Cuceler nin ilk yillarinda elflerden yana taraf oldu fakat Ikinci Cag in 1697 senesinde cuceler savastan cekildi ve Khazad dum un kapilari dis dunyaya kapatildi Icinde yasayanlar bir daha disariyla baglanti kurmadilar Zamanla elfler bu magara sehri karanlik yarik anlaminda bir isimle anmaya basladi Moria Ucuncu Cag Ucuncu Cag boyunca Moria Cuceleri zenginlesmeye devam etti U C 1980 de Moria nin derinliklerinde mithril cikarmak icin dagi oyarken icinde bir balrogun hapsoldugu bir mahzende gedik actilar balrog serbest kaldi ve Moria cucelerinin basina bela oldu Bir yil boyunca bu iblise karsi mucadele ettiler fakat iki krallarini kaybettikten sonra direncleri kirildi Hayatta kalan cuceler Dumanli Daglar dan kacti ve Moria balrogun egemenligi altina girdi Kacanlar bir asiri geckin bir zaman boyunca hicbir krallik kuramadilar U C 1999 da Yalniz Dag da liderliginde yeni bir krallik kurdular Bu krallik bir sure gelisip guclendi bu donemde olarak bilinen buyuk mucevher kesfedildi U C 2210 da Kuyutorman in kuzeyine dusen da bir krallik kurdu Hem bu krallik hem de Yalniz Dag in altindaki krallik bir zaman sonra kuzeyde yayilan ejderhalar tarafindan yok edildi ve ejderhalar cucelerin hazinelerini ele gecirdi Gri Daglar daki krallik U C 2590 da bir ejderha toplulugu tarafindan Yalniz Dag daki krallik ise U C 2770 te ejderha Smaug tarafindan yikildi Gri Daglar dan kacabilen cucelerden Yalniz Dag a yerlesmek istemeyenler de baska bir krallik kurdular Demir Tepeler Kralligi hic terkedilmeyen ve isgale ugramayan tek cuce kralligidir Cucelerin buyuk cogunlugu gocebe bir millet haline geldi Yalniz Dag in isgal edildigi donemin krali Thror U C 2790 da orklar tarafindan katledildi ve bedeni parcalandi Thror un olumu ile basladi Dumanli Daglar da yasayan butun orklara karsilik cuce savascilarinin da yaklasik yarisi bu savasta oldu toplam cuce nufusunun yaklasik 35 i cuceler bu nufus kaybini asla telafi edemediler Surgundeki cuceler tarafindan Mavi Daglar da yeni bir krallik kuruldu Kral II Thrain sahip oldugu guc yuzugunun yonlendirmesiyle vahsi dogada sersem halde dolasmaya basladi Cucelerin yedi yuzugu icinde Sauron un eline gecmeyen veya ejderhalar tarafindan ele gecirilmeyen tek guc yuzugu ondaydi Thrain bir sure boyunca Orta Dunya uzerinde dolasip durduktan sonra o donemde Olum Buyucusu adiyla Dol Guldur da faaliyet yuruten Sauron tarafindan yakalandi iskence yapildi ve guc yuzugu elinden alindi nihayetinde Thrain oldu U C 2891 de II Thorin Mesekalkan U C 2790 da katledilen Kral Thror un torunu ejderha Smaug un Okcu Ozan tarafindan oldurulmesi uzerine Yalniz Dag daki kralligi yeniden kurdu Kisa bir sure sonra vuku buldu Erebor u istila eden ork ordusu Kartallar Kuyutorman Elfleri Vadili Insanlar Demir Tepelerli Cuceler ve Thorin in kafilesi tarafindan bozguna ugratildi Bu savasta Thorin olduruldu Thorin in kuzeni ayni zamanda Demir Tepeler in de krali olan II Dain Demirayak iki kralligin da basina gecti Yalniz Dag bir daha asla terkedilmedi Cuceler Yuzuk Savasi doneminin ana savaslarinda yer almadilar Bununla birlikte Yalniz Dag bir sure Mordor ordularinca kusatildi ve nda Dain olduruldu Sadece bir cuce Gloin oglu Gimli Yuzuk Savasi ndaki butun onemli belirleyici savaslarda yer aldi Elf beyi Elrond un Ayrikvadi deki konaginda kurulan Yuzuk Kardesligi kafilesinin dokuz uyesinden biri olan Gimli Yuzuk Kardesligi kafilesi Amon Hen de dagilana kadar kafilenin bir uyesi olarak kaldi Daha sonra yasanan surecte Borukent Savasi nda Pelennor Cayirlari Savasi nda ve Morannon Savasi nda yer aldi Dorduncu Cag Dorduncu Cag in basinda Gimli Yalniz Dag da ikamet eden bazi cuceleri Rohan Borukent teki Parildayan Magaralar a goturdu Birlikte burada baska bir cuce kralligi kurdular ve yaklasik bir asir boyunca kralliklari devam etti D C 120 de Aragorn oldu Aragorn olunce Gimli ve elf prensi Legolas Olumsuz Diyar a gitmek uzere denize acilarak Orta Dunya yi terk ettiler Bu olaydan sonra cucelere ne olduguyla ilgili olarak Tolkien herhangi bir bilgi vermemistir UyarlamalarRalph Bakshi yapimi 1978 cizgi sinemasinda Gimli Seslendiren firmasinin piyasaya surdugu 1986 oyununda cucelerin dayaniklilik ve guc bonuslari bulunuyor The Lords of Middle Earth Volume III 1989 oyununda yedi cuce boyu kurucu atalarinin adlariyla aniliyor Durin Bavor Dwalin Thrar Druin Thelor ve Barin Peter Jackson in aksiyon sinema filmi uyarlamasi Yuzuklerin Efendisi uclemesinde Gimli karakteri daha cok komedi unsuru olarak kullaniliyor ve Gimli nin yer aldigi sahneler genellikle elfler ve cuceler arasindaki farkliliklari ortaya koyma amaci tasiyor Yuzuklerin Efendisi Yuzuk Kardesligi filminin iki sahnesinde Gimli den baska cucelere de yer verilmistir Filmin giris kisminda Guc Yuzukleri ni kabul eden cucelerin yedi efendisi gorulur Bundan baska Elrond un Divani nda dort cuce gorulur bunlardan ikisi Gloin ve oglu Gimli dir Peter Jackson in cucelerinin uzerinde surekli giydikleri pul zirhlari vardir Jackson in uclemesi ornek alinarak in urettigi 2001 oyununda cuce oyun karakterlerinin yasam gucu ve dayaniklilik bonuslari bulunuyor Dwarves of Middle earth 2003 eklentisinde yedi cuce boyunun adlari soyle siralaniyor Durin Sindri Linnar Var Uri Thulin ve Vigdis Jackson in filmleri ornek alinarak uretilen gercek zamanli strateji oyunu The Lord of the Rings The Battle for Middle earth II ve eklentisinde cucelerin kullandigi savas aletleri balta savas cekici yuvarlak kalkan ve romanesk kalkanlar olarak tasvir edilmistir Kaynakca ve Notlar J R R Tolkien 1984 Christopher Tolkien ed Part One Boston Houghton Mifflin Gilfanon s Tale ISBN 0 395 35439 0 J R R Tolkien 1984 Christopher Tolkien ed Part Two Boston Houghton Mifflin The Nauglafring ISBN 0 395 36614 3 Thomas Shippey J R R Tolkien Author of the Century HarperCollins 2000 a b c Jane Chance Tolkien and the Invention of Myth A Reader 2004 University Press of Kentucky ISBN 0 8131 2301 1 a b c d e John Rateliff s 79 80 Erebor u Yalniz Dag i geri almak surgundeki cucelerin ana gayeleriydi a b c Owen Dudley Edwards British Children s Fiction in the Second World War 2008 Edinbugh University Press ISBN 0 7486 1651 9 Hobbit romaninda bahsi gecen cuce isimlerinin iktibas edildigi Dvergatal manzumesinin ilgili bolumleri 10 There was Motsognir the mightiest made Of all the dwarfs and Durin next Many a likeness of men they made The dwarfs in the earth as Durin said 11 Nyi and Nithi Northri and Suthri Austri and Vestri Althjof Dvalin Nar and Nain Niping Dain Bifur Bofur Bombur Nori An and Onar Ai Mjothvitnir 12 Vigg and Gandalf Vindalf Thrain Thekk and Thorin Thror Vit and Lit Nyr and Nyrath Regin and Rathvith now have I told the list aright 13 Fili Kili Fundin Nali Heptifili Hannar Sviur Frar Hornbori Fraeg and Loni Aurvang Jari Eikinskjaldi 14 The race of the dwarfs in Dvalin s throng Down to Lofar the list must I tell The rocks they left and through the wet lands They sought a home in the fields of sand 15 There were Draupnir and Dolgthrasir Hor Haugspori Hlevang Gloin Dori Ori Duf Andvari Skirfir Virfir Skafith Ai 16 Alf and Yngvi Eikinskjaldi Fjalar and Frosti Fith and Ginnar So for all time shall the tale be known The list of all the forbears of Lofar Poetic Edda Henry Adams Bellows tercumesi serbest lisans kapsamindadir Dvergatal daki ilgili bolumun Eski Nors dilindeki orijinalinin Latin harfleriyle yazimi THar var Motsognir maeztr um ordinn dverga allra en Durinn annarr THeir mannlikon morg um gordu dvergar or jordu sem Durinn sagdi Nyi ok Nidi Nordri ok Sudri Austri ok Vestri Althjofr Dvalinn Nar ok Nainn Nipingr Dainn Bifurr Bafurr Bomburr Nori An ok Anarr Ai Mjodvitnir Veigr ok Gandalfr Vindalfr THrainn THekkr ok THorinn THror Litr ok Vitr Nar ok Nyradr nu hefi ek dverga Reginn ok Radsvidr rett um talda Fili Kili Fundinn Nali Hepti Vili Hanarr Sviorr Nar ok Nainn Nipingr Dainn Billingr Bruni Bildr ok Buri Frar Hornbori Fraegr ok Loni Aurvangr Jari Eikinskjaldi Mal er dverga i Dvalins lidi ljona kindum til Lofars telja their er sottu fra salar steini Aurvanga sjot til Joruvalla THar var Draupnir ok Dolgthrasir Har Haugspori Hlevangr Gloinn Dori ori Dufr Andvari Skirvir Virvir Skafidr Ai Alfr ok Yngvi Eikinskjaldi Fjalarr ok Frosti Finnr ok Ginnarr THat mun uppi medan old lifir langnidja tal Lofars hafat Tolkien s Middle earth Lesson Plans Unit Two Houghton Mifflin 17 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Eylul 2007 Thomas Shippey J R R Tolkien Author of the Century HarperCollins 2000 s 17 Douglas Anderson History of the Hobbit Harper Collins 2006 p 80 Humphrey Carpenter ed 1981 The Letters of J R R Tolkien Boston Houghton Mifflin 176 ISBN 0 395 31555 7 Alintinin orijinal metni soyledir I do think of the Dwarves like Jews at once native and alien in their habitations speaking the languages of the country but with an accent due to their own private tongue J R R Tolkien 1984 Christopher Tolkien ed Part Two Boston Houghton Mifflin The Nauglafring Notes ISBN 0 395 36614 3 Gerrolt Dennis Now Read On interview BBC 1971 roportajin tam metni 6 Eylul 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi The Letters of J R R Tolkien 138 The Letters of J R R Tolkien 17 Alintinin orijinal metni soyledir It may be observed that in this book as in The Hobbit the form dwarves is used although the dictionaries tell us that the plural of dwarf is dwarfs It should be dwarrows or dwerrows if singular and plural had each gone its own way down the years as have man and men or goose and geese Ingilizce scarf Fransizcanin bir lehcesi escarpe Eski Fransizca escherpe skirpja Latince scirpus A Guide to Tolkien 2002 J R R Tolkien 1994 Christopher Tolkien ed Boston Houghton Mifflin Of the Naugrim and the Edain ISBN 0 395 71041 3 J R R Tolkien 1937 ed Boston Houghton Mifflin 2002 The Gathering of the Clouds ISBN 0 618 13470 0 Houghton Mifflin Company 1980 J R R Tolkien 1980 Christopher Tolkien ed Unfinished Tales Boston Houghton Mifflin Narn i Hin Hurin ISBN 0 395 29917 9Dis baglantilarArdalambion19 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde sitesinde Cucelerin dili Khuzdul hakkinda bir makale16 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce