Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Canbolat Boletıqo (Adigece: Болэтыкъо Джанболэт), Çemguy baş prensi, Çerkes askeri komutan ve aristokrat. Rus-Çerkes Savaşı'nın en etkili isimlerinden biriydi. Soylu Boletıqo ailesindendi.
| Boletıqo Hatexhuşıqo yiqo Canbolat Болэтыкъо Хьэтэхъущыкъо икъо Джанболэт | |
|---|---|
| Prenslerin prensi | |
| Çemguy baş prensi | |
| Hüküm süresi | 1827-1836 |
| Önce gelen | Boletıqo Mişawost |
| De-fakto Çemguy baş prensi | |
| Hüküm süresi | 1814-1827 |
| Ölüm | Ekim 1836 Proçniy Okop Kalesi, Rusya İmparatorluğu |
| Hanedan | Boletıqo |
| Babası | Boletıqo Hatexhuşıqo |
| Dini | İslam |
Biyografi
19. yüzyılın başında Çemguy Prensliğinin nüfusu yaklaşık 30.000 kişiydi (5.000 hane) ve Çemguy, Ademey Hatukay, Yecerukay ve topraklarından oluşuyordu. Boletıqo ailesinin en yaşlı prensi, Büyük Prens unvanını devraldı. Han-Girey'e göre Canbolat'ın doğumundan bu yana Çemguy Prensliği içindeki siyasî durum son derece istikrarsızdı çünkü bölgedeki iki büyük gücün, Rus ve Osmanlı İmparatorlukları arasında bulunuyordu. Bir kısım Ruslara yakınlaşma eğilimindeyken Çemguy prensleri, Türk müttefiği Abzehler tarafından desteklenmekteydi.
Napolyon Savaşı sırasında Ruslar, Çerkesya'daki çoğu briliğini geri çekmek ve Bükreş Antlaşması ile Çerkeslerle yaptığu paktı bozmak zorunda kalmıştır. Fakat 1814'te Kuban'ı geçerek Çemguy baş prensi Boletıqo Mişawost'a desteğini göstermiştir.
Abzehler Cambolat'ı yükseltmek için diplomatik fırsatları iyi değerlendirerek Türklere Rusların hareketlerinden rahatsız olduklarını bildiren bir heyet gönderdiler. Türklerle zıtlaşmak istemeyen Ruslar Mişawost'a olan desteklerini geri çekerler.
Mart 1814'te prenslik bir kısmı Canbolat'ın diğer kısmı Mişawost'un kontrolünde olmak üzere ikiye ayrılmış ancak iki prens de ülkeyi bir iç savaştan uzak tutmuştur.
1823'te Ruslar 25 aile ile Çerkesya'yı kolonize etmeye başlamıştır. Nisan ayında Canbolat ve Prens Sxum 300 kişilik süvari ile Rus askeri sathına saldırdı. Ruslar arkalarında 19 tutsak bırakarak geri çekildi. Mayıs ayında Çerkesler 320 rehine alarak büyük bir Rus kalesini yaktı. 18 Ağustos'da 30 prens Canbolat'ın Belaya Nehri yakınındaki köyünde toplandılar. Toplantıda mücadelenin yeni ideoloji Kabardey'den batıya göçen Hajretlerin topraklarını korumak olarak belirlendi.
Canbolat, 800 kişilik bir süvari kuvvetiyle Rus topraklarına girdi. Müfrezenin yarısı, 18 yaşındaki Kabardey prensi İsmail Kasey'in komutasındaki Hajretlerden oluşuyordu. Çerkesler pahalı ve kaliteli zırhlara sahipti. Canbolat'ın müfrezesi çok güçlüydü ve Rusların konuşlandıkları yerleri iyi biliyorlardı ancak Ruslar Çerkeslerle karşılaşmak istemedi. Sadece bir Kazak alayı, 23 Ekim de Barsuk Nehri yakınlarındaki Sabl köyünde, Çerkeslerle karşılaşmayı göze alabilmiştir. Kazakların tamamı yok edilmiştir.
Genelar Veliaminov tarafından 18 Ağustos 1825'te yaşlı Abzeh direnişçi Hacı Tlam'ın ikâmetgâhı yıkılıp ailesi kılıçtan geçirildi. Ruslar enüz geri çekilemeden Abzehlerin ani baskınıyla göğüs göğüse bir muharebe sonucu kaçmışlardır. 31 Ocak'ta Cambolat, intikam olarak Marevskoye kalesini yaktı.
1827'de Boletıqo Mişawost öldü ve baş prenslik ünvanı Cambolat'ın oldu.
28 Nisan 1828'de Rusların Türklere tekrar savaş açmasıyla Çerkes prensleri Canbolat önderliğinde Urup Nehrinde toplandılar ve dağlara çekilme kararı aldılar.
4 Haziranda Boletıqo, farklı Çerkes beyliklerinin beş bayrağı altında 2.000 süvari ve İslam'a bağlılıklarının bir sembolü olarak bir Türk bayrağı ile Rus topraklarına seferine başladı. 6 Haziran'da Batalpaşa kalesi civarında Kuban'ın en büyük alaylarından biri olan Hopyor Kazak alayına saldırdı. Canbolat, yerel Rus kuvvetlerini arkasında bırakarak ilerledi. Ruslar Rus-Türk savaşında onun Kabardey’e gidip Terek Nehri civarında ikinci bir cephe açacağını düşünerek yanıldılar. Yüksek rütbeli bir Türk olan Muhammet Ağa da Çerkes ordusunda bulunuyordu. Rusların Kafkasya başkomutanı Earl Paskeviç, İran’la olan savaştan dönerken, Gürcistan yolunu keserek Kabardey’in izole edilmesi emrini verdi. Kırkıncı Eger taburu Kabardey’den Jembulata doğru ilerlemeye başladı. Fakat Canbolat hızla rotasını değiştirerek Kafkasya’daki Rus yönetiminin merkezi olan Georgievsk’e vardı.Çerkes ordusu, Marinskaya kalesinden uzakta, yüksek bir tepede durdu. Jembulat, Voljskiy alayının sol kanadını tüm güçleriyle tehdit etti ve savaşı kazandı.
Çerkes siyasi analist Khan-Girei, Büyük Prens Jembulat için durumun “mareşal Paskevich bölgeyi terk ettikten sonra” değiştiğini gözlemledi. Yeni başkomutan Baron Rosen, yerli Çerkeslerin insan haklarına inanmıyordu.
1833'te Albay Grigory Zass, Batalpashinsk kalesinde karargahı bulunan Kuban Askeri Hattının bir bölümünün komutanlığına atandı. Albay Zass, uygun gördüğü şekilde hareket etmek için geniş yetki aldı. Grigory Zass ırkçı görüşlere sahipti ve Çerkesleri Ruslardan ve diğer uygar Avrupalılardan daha aşağı bir ırk olarak görüyordu. Ona göre Çerkeslerle başa çıkmanın tek yolu onları korkutmaktı. Bu konseptten Zass, insanları canlı canlı yakmak ve cesetlerin başlarını kesmek gibi yeni askeri yöntemler geliştirdi.
Ekim 1836'da General Zass, Çerkes generali Jembulat Boletoqo'ya barış yapmak istediğini bildirdi. Açıklama için bir Rus kalesine gelirse suikaste uğrardı; gelmediği takdirde, Ruslar onun barış istemeyen bir savaş çığırtkanı olduğunu iddia edecekti.
Boletoqo, Zass'ın ikametgâhına geldi. Zass ilk ziyaretinde orada değildi ve korkunç bir muamele gördü. Zass ona bir mektup gönderdi ve kesinlikle ikametgâhında olacağı kesin bir tarihte gelmesini söyledi. Teklifi kabul eden Boletoqo, Prochnyi Okop kalesine giderken, Kuban Nehri'nin Rus kıyısında, Urup Nehri ile kesiştiği yerde ormanda saklanan bir Rus keskin nişancı tarafından öldürüldü. Bir tanığa göre, ölümü üzerine Jembulat, Zass'ın adını söyledi.
Kaynakça
- ^ a b Perrin, Oliver T. (1 Aralık 2010). "Bulatuk". Traditional Marking Systems: A Preliminary Survey (İngilizce). Dunkling Books. ISBN .
- ^ Novitskii G.V. Vospominaniya Vospitannika Pervogo Vypuska Iz Artilleriiskogo Uchilisha. Voennyi Sbornik. No 2, 1871, p. 305
- ^ Stal’ K.F. Etnograficheskii Ocherk Cherkesskogo Naroda. Kavkazskii Sbornik (Tiflis, 1900), v. 21, p. 84.
- ^ a b c d . Jamestown (İngilizce). 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.
- ^ a b c d e f g . cherkessia.net. 2013. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.
- ^ a b c d . Jamestown (İngilizce). 25 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.
- ^ Akty Kavkazskoi Archeograficheskoi Komissii (AKAK). Ed. A. Berge (Tiflis, 1873), v 5, p. 857.
- ^ Bronevskiy, S.M. Noveishie Geograficheskie i Istoricheskie Izvestiya o Kavkaze (Moscow, 1823), part 2, p. 67.
- ^ a b . cherkessia.net. 2013. 5 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2021.
- ^ Khan-Girey, S. Cherkesskie Predaniya. Ed. R. Khashkhojeva (Nalchik: Elbrus, 1989), p. 245.
- ^ Potto V. Kavkazskaya Voina, v.2, p. 45
- ^ Ibid., p. 59.
- ^ Golitsyn N. B. Zhizneopisanie Generala Ot Kavalerii Emmanuelya (Moscow: «Sobranie», 2004), p. 240
- ^ Sherbina F. A. Istoriya Armavira I Cherkeso-gayev (Ekaterinodar, 1916), p. 11.
- ^ Bell, James. Journal of a residence…, p. 422.
- ^ Ibid., p. 420.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Canbolat Boletiqo Adigece Boletyko Dzhanbolet Cemguy bas prensi Cerkes askeri komutan ve aristokrat Rus Cerkes Savasi nin en etkili isimlerinden biriydi Soylu Boletiqo ailesindendi Boletiqo Hatexhusiqo yiqo Canbolat Boletyko Hetehushyko iko DzhanboletPrenslerin prensiCemguy bas prensiHukum suresi1827 1836Once gelenBoletiqo MisawostDe fakto Cemguy bas prensiHukum suresi1814 1827OlumEkim 1836 Procniy Okop Kalesi Rusya ImparatorluguHanedanBoletiqoBabasiBoletiqo HatexhusiqoDiniIslamBiyografi19 yuzyilin basinda Cemguy Prensliginin nufusu yaklasik 30 000 kisiydi 5 000 hane ve Cemguy Ademey Hatukay Yecerukay ve topraklarindan olusuyordu Boletiqo ailesinin en yasli prensi Buyuk Prens unvanini devraldi Han Girey e gore Canbolat in dogumundan bu yana Cemguy Prensligi icindeki siyasi durum son derece istikrarsizdi cunku bolgedeki iki buyuk gucun Rus ve Osmanli Imparatorluklari arasinda bulunuyordu Bir kisim Ruslara yakinlasma egilimindeyken Cemguy prensleri Turk muttefigi Abzehler tarafindan desteklenmekteydi Napolyon Savasi sirasinda Ruslar Cerkesya daki cogu briligini geri cekmek ve Bukres Antlasmasi ile Cerkeslerle yaptigu pakti bozmak zorunda kalmistir Fakat 1814 te Kuban i gecerek Cemguy bas prensi Boletiqo Misawost a destegini gostermistir Abzehler Cambolat i yukseltmek icin diplomatik firsatlari iyi degerlendirerek Turklere Ruslarin hareketlerinden rahatsiz olduklarini bildiren bir heyet gonderdiler Turklerle zitlasmak istemeyen Ruslar Misawost a olan desteklerini geri cekerler Mart 1814 te prenslik bir kismi Canbolat in diger kismi Misawost un kontrolunde olmak uzere ikiye ayrilmis ancak iki prens de ulkeyi bir ic savastan uzak tutmustur 1823 te Ruslar 25 aile ile Cerkesya yi kolonize etmeye baslamistir Nisan ayinda Canbolat ve Prens Sxum 300 kisilik suvari ile Rus askeri sathina saldirdi Ruslar arkalarinda 19 tutsak birakarak geri cekildi Mayis ayinda Cerkesler 320 rehine alarak buyuk bir Rus kalesini yakti 18 Agustos da 30 prens Canbolat in Belaya Nehri yakinindaki koyunde toplandilar Toplantida mucadelenin yeni ideoloji Kabardey den batiya gocen Hajretlerin topraklarini korumak olarak belirlendi Canbolat 800 kisilik bir suvari kuvvetiyle Rus topraklarina girdi Mufrezenin yarisi 18 yasindaki Kabardey prensi Ismail Kasey in komutasindaki Hajretlerden olusuyordu Cerkesler pahali ve kaliteli zirhlara sahipti Canbolat in mufrezesi cok gucluydu ve Ruslarin konuslandiklari yerleri iyi biliyorlardi ancak Ruslar Cerkeslerle karsilasmak istemedi Sadece bir Kazak alayi 23 Ekim de Barsuk Nehri yakinlarindaki Sabl koyunde Cerkeslerle karsilasmayi goze alabilmistir Kazaklarin tamami yok edilmistir Genelar Veliaminov tarafindan 18 Agustos 1825 te yasli Abzeh direnisci Haci Tlam in ikametgahi yikilip ailesi kilictan gecirildi Ruslar enuz geri cekilemeden Abzehlerin ani baskiniyla gogus goguse bir muharebe sonucu kacmislardir 31 Ocak ta Cambolat intikam olarak Marevskoye kalesini yakti 1827 de Boletiqo Misawost oldu ve bas prenslik unvani Cambolat in oldu 28 Nisan 1828 de Ruslarin Turklere tekrar savas acmasiyla Cerkes prensleri Canbolat onderliginde Urup Nehrinde toplandilar ve daglara cekilme karari aldilar 4 Haziranda Boletiqo farkli Cerkes beyliklerinin bes bayragi altinda 2 000 suvari ve Islam a bagliliklarinin bir sembolu olarak bir Turk bayragi ile Rus topraklarina seferine basladi 6 Haziran da Batalpasa kalesi civarinda Kuban in en buyuk alaylarindan biri olan Hopyor Kazak alayina saldirdi Canbolat yerel Rus kuvvetlerini arkasinda birakarak ilerledi Ruslar Rus Turk savasinda onun Kabardey e gidip Terek Nehri civarinda ikinci bir cephe acacagini dusunerek yanildilar Yuksek rutbeli bir Turk olan Muhammet Aga da Cerkes ordusunda bulunuyordu Ruslarin Kafkasya baskomutani Earl Paskevic Iran la olan savastan donerken Gurcistan yolunu keserek Kabardey in izole edilmesi emrini verdi Kirkinci Eger taburu Kabardey den Jembulata dogru ilerlemeye basladi Fakat Canbolat hizla rotasini degistirerek Kafkasya daki Rus yonetiminin merkezi olan Georgievsk e vardi Cerkes ordusu Marinskaya kalesinden uzakta yuksek bir tepede durdu Jembulat Voljskiy alayinin sol kanadini tum gucleriyle tehdit etti ve savasi kazandi Cerkes siyasi analist Khan Girei Buyuk Prens Jembulat icin durumun maresal Paskevich bolgeyi terk ettikten sonra degistigini gozlemledi Yeni baskomutan Baron Rosen yerli Cerkeslerin insan haklarina inanmiyordu 1833 te Albay Grigory Zass Batalpashinsk kalesinde karargahi bulunan Kuban Askeri Hattinin bir bolumunun komutanligina atandi Albay Zass uygun gordugu sekilde hareket etmek icin genis yetki aldi Grigory Zass irkci goruslere sahipti ve Cerkesleri Ruslardan ve diger uygar Avrupalilardan daha asagi bir irk olarak goruyordu Ona gore Cerkeslerle basa cikmanin tek yolu onlari korkutmakti Bu konseptten Zass insanlari canli canli yakmak ve cesetlerin baslarini kesmek gibi yeni askeri yontemler gelistirdi Ekim 1836 da General Zass Cerkes generali Jembulat Boletoqo ya baris yapmak istedigini bildirdi Aciklama icin bir Rus kalesine gelirse suikaste ugrardi gelmedigi takdirde Ruslar onun baris istemeyen bir savas cigirtkani oldugunu iddia edecekti Boletoqo Zass in ikametgahina geldi Zass ilk ziyaretinde orada degildi ve korkunc bir muamele gordu Zass ona bir mektup gonderdi ve kesinlikle ikametgahinda olacagi kesin bir tarihte gelmesini soyledi Teklifi kabul eden Boletoqo Prochnyi Okop kalesine giderken Kuban Nehri nin Rus kiyisinda Urup Nehri ile kesistigi yerde ormanda saklanan bir Rus keskin nisanci tarafindan olduruldu Bir taniga gore olumu uzerine Jembulat Zass in adini soyledi Kaynakca a b Perrin Oliver T 1 Aralik 2010 Bulatuk Traditional Marking Systems A Preliminary Survey Ingilizce Dunkling Books ISBN 0956347819 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Novitskii G V Vospominaniya Vospitannika Pervogo Vypuska Iz Artilleriiskogo Uchilisha Voennyi Sbornik No 2 1871 p 305 Stal K F Etnograficheskii Ocherk Cherkesskogo Naroda Kavkazskii Sbornik Tiflis 1900 v 21 p 84 a b c d Jamestown Ingilizce 25 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2021 a b c d e f g cherkessia net 2013 5 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2021 a b c d Jamestown Ingilizce 25 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2021 Akty Kavkazskoi Archeograficheskoi Komissii AKAK Ed A Berge Tiflis 1873 v 5 p 857 Bronevskiy S M Noveishie Geograficheskie i Istoricheskie Izvestiya o Kavkaze Moscow 1823 part 2 p 67 a b cherkessia net 2013 5 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Ocak 2021 Khan Girey S Cherkesskie Predaniya Ed R Khashkhojeva Nalchik Elbrus 1989 p 245 Potto V Kavkazskaya Voina v 2 p 45 Ibid p 59 Golitsyn N B Zhizneopisanie Generala Ot Kavalerii Emmanuelya Moscow Sobranie 2004 p 240 Sherbina F A Istoriya Armavira I Cherkeso gayev Ekaterinodar 1916 p 11 Bell James Journal of a residence p 422 Ibid p 420