Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ceratosaurus (anlamı: "boynuz kertenkelesi"), Üst Jura döneminde yaklaşık 160-145 milyon önce Kuzey Amerika, Avrupa ve Afrika’da yaşamış ceratosaurian teropod dinozor cinsi.
| Ceratosaurus | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Ceratosaurus'un montelenmiş iskeleti, Wisconsin | |||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Tip tür | |||||||||||||||
| †Ceratosaurus nasicornis | |||||||||||||||
| Diğer türler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Kökenbilim
Bu dinozorun cins adı bir ad tamlamasıdır. Bu ad tamlaması Ceras (boynuz) ve Sauros (kertenkele) anlamlarına gelen Antik Yunanca sözcüklerin Latinceleştirilmesiyle (Ceratosaurus) oluşturulmuştur.
Keşif
1870’lerin sonlarında Birleşik Devletler’in Colorado eyaletindeki Morrison Formasyonu içinde yer alan Marsh-Felch madeninde yapılan saha çalışmasında bulunan neredeyse tam olan ve eklemli fosil parçalarının değerlendirilmesiyle 1884 yılında O. Marsh tarafından C. nasicornis olarak tanımlanmıştır. 2000 yılında başka bir Ceratosaurus fosili bulunmuştur ve yeni bir tür tanımlanmıştır. Jim Madsen ve Sam Welles tarafından tanımlanan bu fosil numune Colorado’daki bir kanallı kumtaşı yapısı içinden 1970’lerde Lance Eriksen tarafından toplanmıştır. C. magnicornis, bulunan ilk tür olan C. nasicornis'ten az daha büyük ve nazal boynuzları biraz daha uzundur. Yine 2000 yılında Madsen ve Welles tarafından üçüncü bir tür adlandırılmıştır, Ceratosaurus’un en büyük türü olarak tanımlanan son türe C. dentisulcatus adı verilmiştir.
Fiziksel Özellikler
Ceratosaurus'un kafatası uzunluğu temel alınarak yapılan çalışmalarda 5,9 metre uzunluğunda olabileceği ve beden ağırlığının ise 500–600 kg civarına denk gelebileceği tahmin edilmektedir.Ceratosaurus'un adına yaşam veren özelliği olan boynuzları ünlüdür ve ikisi gözlerinin üstündeyken, biri burnunun üstündedir. Ayrıca Ceratosaurus, sonraki akrabaları (Carnotaurus) kadar olmasa da küçük kollara sahipti ve kollarıyla bir avı yakalaması çok olası görünmemektedir. Bazı iddialara göre küçük kollarını yerden kalkmak için kullanmaktaydılar. Boynuzların işlevi için de bazı görüşler üretilmiştir, kimi uzmanlara göre nazal boynuzları eşleşme dönemlerinde cinsel çekim için kullanılmaktaydı, zira daha yavru bireylerde bu boynuz da küçük olmakta ve üreme olgunluğuna eriştiklerinde kullanabilecekleri bir yapı olmaktadır. 2005 yılında Sanders ve Smith’in yaptığı ve bir Ceratosaurus'un endokranyum kısmının bilgisayarlı tomografi yöntemiyle incelenmesine dayanan çalışmada bu canlının sinir sisteminin bir yorumu yapılmaya çalışılmıştır. Öncelikle kafatasının bükülmemiş ve düşük açılı bir pontine sahip olmasıyla daha ilkel bir yapıya sahip olduğu öne sürülmüştür. Kuşlarda da görüldüğü gibi daha dar kafatası yapısı görece daha ufak kafatası siniri boşluğuna sahip olmalarına bağlanmaktadır. Ceratosaurus'un kafatasındaki hava boşluğu oluşumları, koku duyusunun yapısı ve dış kulak gelişimi de kuşlara yakın bir karakter göstermektedir, öte yandan tomografik inceleme yardımıyla incelenen beyin boşluğu ve iç kulak yapısı da Allosaurus'a benzemektedir. Ceratosaurus'un üst çenesindeki sinirsel yapılanma ise tıpkı alligatorlerdeki üçlü sinirin ve küçük gözsel branşın büyük ve burunsal olarak yönlenmiş üst çene uzantısına benzemektir.
Ceratosaurus'un dişleri, boyutuna oranlanırsa çağdaşı olan diğer Jura etçillerinden daha büyük yapıdadır, ek olarak Ceratosaurus'un bedeninin boyundan kuyruğa dek kemiksi çıkıntılar taşıdığı bilinmektedir.
Paleoekoloji
Beslenme ve Habitat
Geç Jura dönemi Kuzey Amerika’sında Morrison Formasyonu etçil ve otçul dinozorların çok varsıl bir ekosistemini ortaya koymaktadır. Brachiosaurus, Apatosaurus, Stegosaurus, Camarasaurus, Allosaurus, Torvosaurus ve Ceratosaurus gibi ikonik dinozorlar bu geniş manzaranın en önemli bileşenlerini oluştururlar. Kayaçlarda bulunan bazı ayak izlerine göre Ceratosaurus gibi etçillerin gruplar halinde sauropodlara saldırdığı tahmin edilmektedir.
Ceratosaurus’un yaşam alanı jeolojik incelemelerle tekrar kurulmuştur, özellikle taşkın ovaları, nemli ırmak kıyıları ve ormanlık alanlardan oluştuğu ileri sürülmektedir. Bunun yanında Ceratosaurus’un yarı sucul yaşam stili benimsediği görüşü literatüre geçmiştir. Sucul yaşam tarzını yansıtan anatomik özellikler aşağıda genel olarak birkaç madde halinde özetlenmiştir:
- Günümüz timsahlarına benzer şekilde, vücuduna oranla diğer teropodlarınkinden oldukça uzun olan kuyrukları vardır. Ayrıca ön kuyruk omurlarındaki düşey omur dikenleri de bulunmaktadır.
- Kuyruk omurlarında çok derin hemal yaylar yer almaktadır.
- Allosaurus gibi etçillere kıyasla daha esnek kuyruk yapısına sahiptir.
Yine Ceratosaurus’un ön çenesindeki dişlerin Baryonyx ve akrabalarındaki gibi konik şekilli olduğu ve üzerlerinde flüt yapıları taşımalarından hareketle balıkobur beslenme biçimine sahip olabilecekleri ileri sürülmüştür. Ancak gerek alt bacak oranının düşük olması gerekse de burun deliklerinin gözlerine göre oldukça altta konumlanması nedeniyle modern timsahlar gibi suda konum alamayacağı düşünüldüğünden sucul yaşam tarzı çok makul görünmemektedir. Ayrıca Morrison Formasyonu fosil topluluğu içinde Allosaurus’un yaklaşık 7’de 1’i oranında bulunuyordu yani oldukça nadir bir yayılım sergiliyordu. Bu noktada yine sucul habitatta yaşamış olması olasılığı fosilleşmesine engel bir durum olarak ileri sürülmüştür. Yakın zamanda yapılan ve kemikler üzerindeki izler üzerine odaklanan bir çalışmada Kuzey Amerika’daki Geç Jura dönemi habitatlarında yamyamlığın yaygın olduğu ileri sürülmüştür, özellikle Allosaurus ve Ceratosaurus gibi canlıların kemik kalıntıları üzerinde de tıpkı sauropod veya kuş kalçalı dinozorların kemiklerinin üzerinde olduğu gibi ısırık izleri bulunmuştur. Kuzey Amerika'nın ikonik fosillerinden biri olan Ceratosaurus'un Avrupa'da da yaşadığı fosil kayıtlarıyla belgelenmiştir Portekiz numunesi olarak adlandırılmış bu fosil parçaları Ceratosaurus'un paleobiyocoğrafyalarının betimlenmesini sağlayan oldukça nadir buluntulardır.
Kaynakça
- ^ a b "Ceratosaurus". paleobiodb.org. 15 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Ağustos 2021.
- ^ "PBDB". paleobiodb.org. Erişim tarihi: 2021-08-15.
- ^ Editors, Editors. . www.etymonline.com. Etymonline. 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Barker, Chris; Naish, Darren (2019). Where on Earth? Dinosaurs and other prehistoric life. New York: Dorling Kindersly. ss. 30-31. ISBN .
- ^ Foster, John (2020). Jurassic West: The Dinosaurs of The Morrison Formation and Their World. Indiana, USA: Indiana University Press. ss. 217-220. ISBN .
- ^ Therrien and Henderson, François and Donald. (PDF). dinoweb.ucoz.ru/. The Society of Vertebrate Paleontology. 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Black, Riley. . www.natgeo.com. National Geographic. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Sanders, R. Kent; Smith, David K. (PDF). app.pan.pl/. Acta Palaeontologica Polonica. 22 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ Dixon, Dougal (1990). The Big book of Prehistoric Life. Londra: The Octopus Publishing Group limited. ss. 54-55. ISBN .
- ^ Paul, Gregory S. (2016). The Princeton Field Guide to Dinosaurs. New Jersey: Princeton University Press. ss. 85. ISBN .
- ^ a b Yun, Changyu. . www.researchgate.com. Researchgate. 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Malafaia, Elizabete; Ortega, Francisco; Escaso, Fernando; Silva, Bruno. . www.tandfonline.com/. tandfonline. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Editor, Editor. "New study finds cannibalism in predatory dinosaurs". Eurekalert. Eurekalert. 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ceratosaurus anlami boynuz kertenkelesi Ust Jura doneminde yaklasik 160 145 milyon once Kuzey Amerika Avrupa ve Afrika da yasamis ceratosaurian teropod dinozor cinsi Ceratosaurus Yasadigi donem araligi 161 145 myo Kretase PreYeYeOSDCPTJKPgNCeratosaurus un montelenmis iskeleti WisconsinBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataKlad DinosauriaKlad SaurischiaKlad TheropodaKlad NeoceratosauriaCins Ceratosaurus Marsh 1884Tip tur Ceratosaurus nasicornisMarsh 1884Diger turlerC stechowi Paul 1988 C magnicornis Madsen amp 2000 C dentisulcatus Madsen amp Welles 2000SinonimlerMegalosaurus nasicornis Marsh 1884 KokenbilimBu dinozorun cins adi bir ad tamlamasidir Bu ad tamlamasi Ceras boynuz ve Sauros kertenkele anlamlarina gelen Antik Yunanca sozcuklerin Latincelestirilmesiyle Ceratosaurus olusturulmustur Ceratosaurus un kafatasi rekonstruksiyonuKesif1870 lerin sonlarinda Birlesik Devletler in Colorado eyaletindeki Morrison Formasyonu icinde yer alan Marsh Felch madeninde yapilan saha calismasinda bulunan neredeyse tam olan ve eklemli fosil parcalarinin degerlendirilmesiyle 1884 yilinda O Marsh tarafindan C nasicornis olarak tanimlanmistir 2000 yilinda baska bir Ceratosaurus fosili bulunmustur ve yeni bir tur tanimlanmistir Jim Madsen ve Sam Welles tarafindan tanimlanan bu fosil numune Colorado daki bir kanalli kumtasi yapisi icinden 1970 lerde Lance Eriksen tarafindan toplanmistir C magnicornis bulunan ilk tur olan C nasicornis ten az daha buyuk ve nazal boynuzlari biraz daha uzundur Yine 2000 yilinda Madsen ve Welles tarafindan ucuncu bir tur adlandirilmistir Ceratosaurus un en buyuk turu olarak tanimlanan son ture C dentisulcatus adi verilmistir Fiziksel OzelliklerCeratosaurus nasicornis AMNH 27631 in el fosili Ceratosaurus un kafatasi uzunlugu temel alinarak yapilan calismalarda 5 9 metre uzunlugunda olabilecegi ve beden agirliginin ise 500 600 kg civarina denk gelebilecegi tahmin edilmektedir Ceratosaurus un adina yasam veren ozelligi olan boynuzlari unludur ve ikisi gozlerinin ustundeyken biri burnunun ustundedir Ayrica Ceratosaurus sonraki akrabalari Carnotaurus kadar olmasa da kucuk kollara sahipti ve kollariyla bir avi yakalamasi cok olasi gorunmemektedir Bazi iddialara gore kucuk kollarini yerden kalkmak icin kullanmaktaydilar Boynuzlarin islevi icin de bazi gorusler uretilmistir kimi uzmanlara gore nazal boynuzlari eslesme donemlerinde cinsel cekim icin kullanilmaktaydi zira daha yavru bireylerde bu boynuz da kucuk olmakta ve ureme olgunluguna eristiklerinde kullanabilecekleri bir yapi olmaktadir 2005 yilinda Sanders ve Smith in yaptigi ve bir Ceratosaurus un endokranyum kisminin bilgisayarli tomografi yontemiyle incelenmesine dayanan calismada bu canlinin sinir sisteminin bir yorumu yapilmaya calisilmistir Oncelikle kafatasinin bukulmemis ve dusuk acili bir pontine sahip olmasiyla daha ilkel bir yapiya sahip oldugu one surulmustur Kuslarda da goruldugu gibi daha dar kafatasi yapisi gorece daha ufak kafatasi siniri bosluguna sahip olmalarina baglanmaktadir Ceratosaurus un kafatasindaki hava boslugu olusumlari koku duyusunun yapisi ve dis kulak gelisimi de kuslara yakin bir karakter gostermektedir ote yandan tomografik inceleme yardimiyla incelenen beyin boslugu ve ic kulak yapisi da Allosaurus a benzemektedir Ceratosaurus un ust cenesindeki sinirsel yapilanma ise tipki alligatorlerdeki uclu sinirin ve kucuk gozsel bransin buyuk ve burunsal olarak yonlenmis ust cene uzantisina benzemektir Ceratosaurus nazal boynuzu ve uzun disleri Ceratosaurus un disleri boyutuna oranlanirsa cagdasi olan diger Jura etcillerinden daha buyuk yapidadir ek olarak Ceratosaurus un bedeninin boyundan kuyruga dek kemiksi cikintilar tasidigi bilinmektedir PaleoekolojiBeslenme ve Habitat Gec Jura donemi Kuzey Amerika sinda Morrison Formasyonu etcil ve otcul dinozorlarin cok varsil bir ekosistemini ortaya koymaktadir Brachiosaurus Apatosaurus Stegosaurus Camarasaurus Allosaurus Torvosaurus ve Ceratosaurus gibi ikonik dinozorlar bu genis manzaranin en onemli bilesenlerini olustururlar Kayaclarda bulunan bazi ayak izlerine gore Ceratosaurus gibi etcillerin gruplar halinde sauropodlara saldirdigi tahmin edilmektedir Insan ve Ceratosaurus un boyut karsilastirmasi Ceratosaurus un yasam alani jeolojik incelemelerle tekrar kurulmustur ozellikle taskin ovalari nemli irmak kiyilari ve ormanlik alanlardan olustugu ileri surulmektedir Bunun yaninda Ceratosaurus un yari sucul yasam stili benimsedigi gorusu literature gecmistir Sucul yasam tarzini yansitan anatomik ozellikler asagida genel olarak birkac madde halinde ozetlenmistir Gunumuz timsahlarina benzer sekilde vucuduna oranla diger teropodlarinkinden oldukca uzun olan kuyruklari vardir Ayrica on kuyruk omurlarindaki dusey omur dikenleri de bulunmaktadir Kuyruk omurlarinda cok derin hemal yaylar yer almaktadir Allosaurus gibi etcillere kiyasla daha esnek kuyruk yapisina sahiptir Yine Ceratosaurus un on cenesindeki dislerin Baryonyx ve akrabalarindaki gibi konik sekilli oldugu ve uzerlerinde flut yapilari tasimalarindan hareketle balikobur beslenme bicimine sahip olabilecekleri ileri surulmustur Ancak gerek alt bacak oraninin dusuk olmasi gerekse de burun deliklerinin gozlerine gore oldukca altta konumlanmasi nedeniyle modern timsahlar gibi suda konum alamayacagi dusunuldugunden sucul yasam tarzi cok makul gorunmemektedir Ayrica Morrison Formasyonu fosil toplulugu icinde Allosaurus un yaklasik 7 de 1 i oraninda bulunuyordu yani oldukca nadir bir yayilim sergiliyordu Bu noktada yine sucul habitatta yasamis olmasi olasiligi fosillesmesine engel bir durum olarak ileri surulmustur Yakin zamanda yapilan ve kemikler uzerindeki izler uzerine odaklanan bir calismada Kuzey Amerika daki Gec Jura donemi habitatlarinda yamyamligin yaygin oldugu ileri surulmustur ozellikle Allosaurus ve Ceratosaurus gibi canlilarin kemik kalintilari uzerinde de tipki sauropod veya kus kalcali dinozorlarin kemiklerinin uzerinde oldugu gibi isirik izleri bulunmustur Kuzey Amerika nin ikonik fosillerinden biri olan Ceratosaurus un Avrupa da da yasadigi fosil kayitlariyla belgelenmistir Portekiz numunesi olarak adlandirilmis bu fosil parcalari Ceratosaurus un paleobiyocografyalarinin betimlenmesini saglayan oldukca nadir buluntulardir Kaynakca a b Ceratosaurus paleobiodb org 15 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Agustos 2021 PBDB paleobiodb org Erisim tarihi 2021 08 15 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Editors Editors www etymonline com Etymonline 1 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Barker Chris Naish Darren 2019 Where on Earth Dinosaurs and other prehistoric life New York Dorling Kindersly ss 30 31 ISBN 978 1 4654 7963 1 Foster John 2020 Jurassic West The Dinosaurs of The Morrison Formation and Their World Indiana USA Indiana University Press ss 217 220 ISBN 9780253051585 Therrien and Henderson Francois and Donald PDF dinoweb ucoz ru The Society of Vertebrate Paleontology 2 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Black Riley www natgeo com National Geographic 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Sanders R Kent Smith David K PDF app pan pl Acta Palaeontologica Polonica 22 Mayis 2011 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Dixon Dougal 1990 The Big book of Prehistoric Life Londra The Octopus Publishing Group limited ss 54 55 ISBN 0 600 56889 X Paul Gregory S 2016 The Princeton Field Guide to Dinosaurs New Jersey Princeton University Press ss 85 ISBN 978 0 691 16766 4 a b Yun Changyu www researchgate com Researchgate 21 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Malafaia Elizabete Ortega Francisco Escaso Fernando Silva Bruno www tandfonline com tandfonline 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Editor Editor New study finds cannibalism in predatory dinosaurs Eurekalert Eurekalert 30 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2021