Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dioscorides Pedanius (Πεδάνιος Διοσκουρίδης)(40-90), Roma İmparatorluğu zamanında yaşamış, Anadolu'da Kilikia Bölgesi'nde bugün Adana'ya yakın olan, Anazarboslu'dur (Anazarva). Hekim ve farmakoloji bilgini. Osmanlı dönemi kitaplarında adı Skoridos olarak geçmiştir.
Pedanius Dioscorides | |
|---|---|
 Dioscorides, 6. yüzyıldan (y. 512) Bizans Juliana Anicia Kodeksi'ten bir ilüminasyon olan bir adamotu kökü aldı. | |
| Doğum | y. MS 40 Anazarbus, Cilicia, Küçük Asya |
| Ölüm | y. MS 90 |
| Diğer ad(lar)ı | Dioscurides |
| Meslek | Ordu fizikçisi, farmakolog, botanikçi |
| Tanınma nedeni | |
Roma ordusunda (Neron zamanında) tıp bilimi üzerinde çalışmalar yapmış ve orduya bu alanda hizmet vermiştir. Bu dönemde yaptığı çalışmaların özellikle tedavilerde kullanılan ilaçlarla ilgili kısmı üst düzeyde sınıflandırılmıştır. Modern botanik biliminin (bitkibilim) de kurucusu olarak kabul edilen Dioscorides, yaptığı çalışmalarla kendisinden sonra gelen bilim insanlarının çalışmalarına ışık tutmuştur. MS 50-70 arasında (Grekçe) Περὶ ὕλης ἰατρικῆς, (Latince) De Materia Medica "Tıbbi Malzeme Üzerine" isimli büyük eseri, 5 bölümden oluşmaktadır. 660'den fazla bitkisel, 35 hayvansal ve 90 kadar madde ele alınmıştır.
Aleksandria (İskenderiye) ve Atina'da tıp eğitimi aldıktan sonra Neron (MS 54-68) ve Vespasianus (MS 69-79) ordularında hekim olarak görev almıştır. Bu görevleri sırasında başta Anadolu olmak üzere doğu illeri gezmiştir. Bu görevleri sırasında bitkilerle ilgilenmiştir. Eser, ilerleyen yüzyıllarda Arapçaya Kitab-al Haşayiş olarak çevrilmiştir.
Bu kitap, 1500 yıl boyunca tedavi kitaplarının ana kaynağı olarak kullanılmıştır. Kitap, 5 bölümden oluşur ve bölümler aşağıdaki gibi sıralanmıştır.
- Bölüm 1: Kokulu bitkiler, yağlar, merhemler ve ağaçlar.
- Bölüm 2: Canlılar süt ve süt mamulleri.
- Bölüm 3: Kökler, usareler ve otlar
- Bölüm 4: Otlar ve kökler
- Bölüm 5: Şaraplar ve anorganik maddeler
Kitapta geçen bitkilerin çoğu, Anadolu ve Akdeniz bölgesi bitkileri olup, halen tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Bu kitap Anadolu tıbbı bitkilerin ve florası hakkında en eski ve en önemli kaynaktır.
MS 9. yüzyılda Grekçeden Süryaniceye, Süryaniceden Arapçaya çevrilmiştir. İstanbul Kütüphanelerinde birçok Arapça kopyası bulunmaktadır. Süheyl Ünver tarafından iyi bir şekilde incelenen yazmalar Süryaniceden Arapçaya birkaç kez çevrildiği anlaşılmıştır.
Kitabın orijinal yazması günümüze ulaşmamıştır. Yunanca olarak yazılmış en eski nüsha ‘İstanbul Kodeksi’ (‘Costantinopolitan Codex) veya 'Viyana Kodeksi' (Vienna Codex, Wienner Dioskorides – Kodex) isimleriyle tanınan yazmadır. Bu yazma 512 yılında Bizans imparatorlarından Olybrius’un kızı prenses Anicia Juliana adına hazırlanmıştır.
Kanuni Sultan Süleyman'ın (1494-1566) başhekimi Moses Hamon’un oğlundan, Avusturya Habsburglarından I. Ferdinand’ın Sultan Süleyman nezrindeki sefiri Ogier Ghislain de Busbecq’in tavsiyesi üzerine 100 düka altına satın alınarak Viyana’ya götürülmüştür.
Busbecq hatıratında bu kitap için söyle demiştir:
| “ | İstanbul’da koca bir hazine bıraktım. Bu Dioscurides’in bir eseridir. Gayet eskidir, majüskül harflerle yazılmıştır. İçinde nebatat resimleriyle, eğer yanılmıyorsam, bazı Cratevas parçaları ve kuşlar hakkında küçük bir eser de vardır. Kitap: Hamon isimli bir Yahudi’nin oğluna aittir. Hayatında Süleyman’ın doktoru idi. Kitabı satın alacaktım. Fakat fiyatı beni korkuttu. Yüz düka altından bahsedildi. Buna benim kesemden ziyade imparatorun kesesi dayanabilir. İmparatoru, bu kadar muhterem bir muharriri böyle bir esaretten kurtarmak için teşvik etmekten geri kalmayacağım. | „ |
Ogier Ghislain de Busbecq’in önerisi üzerine satın alınan bu yazma eser halen Avusturya Millî Kütüphanesi’nde muhafaza edilmektedir. Bu yazmada Dioskarides ve Galen’in eserlerinden ayrı olarak son kısmında kuşlarla ilgili bir risale bulunmaktadır. 31x38 cm büyüklüğünde 984 parşömen sayfadan oluşmaktadır. 392 tam sayfa ve 87 metin içinde olmak üzere 479 renkli bitki resmide taşımaktadır. Bu resimler botanik tarihi yönünden olduğu kadar sanat tarihi yönünden de önemlidir.
İstanbul’daki Prodromos Petra hastanesinden çıkma olan bu yazmanın, Viyana Devlet Kitaplığına gelmeden önce değişik dil konuşan insanların malı olduğu anlaşılmaktadır. Bu kişilerden bazıları el yazmada bulunan resimlerin kenarlarına, kendi dilindeki o bitkinin ismini yazmıştır. Bitki resimlerinin kenarında Arapça, Farsça, İbranice, Latince ve Türkçe bitki isimleri bulunmaktadır.
Viyana da Avusturya Millî Kütüphanesi'nde bulunan bu yazmanın ilk tıpkıbasımı, siyah beyaz olarak, 1906 yılında yayınlanmıştır. İkinci tıpkıbasım, renkli olarak, H. Gerstinger tarafından Almanca olarak hazırlanmış olan bir açıklama cildi ile birlikte, yapılmıştır.
O. Mazal, bir açıklama ile birlikte, Dioskorides’den seçtiği 26 planşı renkli olarak yayınlamıştır. Bu kitap, Dioskorides’in bilinen en eski yazmasındaki resimler hakkında tam bir bilgi verecek niteliktir.
Viyana’da bulunan yazma eserden yararlanılarak Dioskorides’in eserinin İngilizce ve Almanca çevirileri de yapılmış ve yayınlanmıştır.
Kaynakça
- Özel
- ^ "Pedanius Dioscorides". Encyclopaedia Britannica. 27 Eylül 2013. 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Temmuz 2020 – britannica.com vasıtasıyla.
- ^ Turhan Baytop (2001). Afife Mat (Ed.). Türk Eczacılık Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları. s. 21.
- ^ Serpil Demirci Kayıran (2019), "Dioskorides'in De Materia Medica Adlı Eserindeki Tıbbi Bitkilerin Doğu Akdeniz'de Günümüzdeki Kullanımlarının Araştırılması", Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi, 9 (2), s. 189-202, 27 Haziran 2022 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 27 Haziran 2022
- ^ Busbecq, O. G. (1939), Türk mektupları 301, H. Cahit Yalçın tarafından çevrildi, İstanbul
- Genel
- Adnan Ataç; Vedat Yıldırım (2004). "Osmanlı Hekimleri ve Dioscorides'in De Materia Medica'sı". Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 15.
- Turhan Baytop (1997). "Anazarbalı Dioskorides - I. Yüzyılda Yaşamış Ünlü Bir Hekim". Sandoz Dergisi, 1. s. 10-17.
- Şehvaroğlu, B. N. (1961), "Dioscorides'in Materia Medica'sı ve tesirleri", Eczacılık Bülteni, 3 (3), s. 37
- Halil Tekiner (2009), Dioscorides' materia medica manuscripts in Turkey (PDF)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dioscorides Pedanius Pedanios Dioskoyridhs 40 90 Roma Imparatorlugu zamaninda yasamis Anadolu da Kilikia Bolgesi nde bugun Adana ya yakin olan Anazarboslu dur Anazarva Hekim ve farmakoloji bilgini Osmanli donemi kitaplarinda adi Skoridos olarak gecmistir Pedanius DioscoridesDioscorides 6 yuzyildan y 512 Bizans Juliana Anicia Kodeksi ten bir iluminasyon olan bir adamotu koku aldi Dogumy MS 40 Anazarbus Cilicia Kucuk AsyaOlumy MS 90Diger ad lar iDioscuridesMeslekOrdu fizikcisi farmakolog botanikciTaninma nedeni Roma ordusunda Neron zamaninda tip bilimi uzerinde calismalar yapmis ve orduya bu alanda hizmet vermistir Bu donemde yaptigi calismalarin ozellikle tedavilerde kullanilan ilaclarla ilgili kismi ust duzeyde siniflandirilmistir Modern botanik biliminin bitkibilim de kurucusu olarak kabul edilen Dioscorides yaptigi calismalarla kendisinden sonra gelen bilim insanlarinin calismalarina isik tutmustur MS 50 70 arasinda Grekce Perὶ ὕlhs ἰatrikῆs Latince De Materia Medica Tibbi Malzeme Uzerine isimli buyuk eseri 5 bolumden olusmaktadir 660 den fazla bitkisel 35 hayvansal ve 90 kadar madde ele alinmistir Aleksandria Iskenderiye ve Atina da tip egitimi aldiktan sonra Neron MS 54 68 ve Vespasianus MS 69 79 ordularinda hekim olarak gorev almistir Bu gorevleri sirasinda basta Anadolu olmak uzere dogu illeri gezmistir Bu gorevleri sirasinda bitkilerle ilgilenmistir Eser ilerleyen yuzyillarda Arapcaya Kitab al Hasayis olarak cevrilmistir Bu kitap 1500 yil boyunca tedavi kitaplarinin ana kaynagi olarak kullanilmistir Kitap 5 bolumden olusur ve bolumler asagidaki gibi siralanmistir Bolum 1 Kokulu bitkiler yaglar merhemler ve agaclar Bolum 2 Canlilar sut ve sut mamulleri Bolum 3 Kokler usareler ve otlar Bolum 4 Otlar ve kokler Bolum 5 Saraplar ve anorganik maddeler Kitapta gecen bitkilerin cogu Anadolu ve Akdeniz bolgesi bitkileri olup halen tedavi amaciyla kullanilmaktadir Bu kitap Anadolu tibbi bitkilerin ve florasi hakkinda en eski ve en onemli kaynaktir MS 9 yuzyilda Grekceden Suryaniceye Suryaniceden Arapcaya cevrilmistir Istanbul Kutuphanelerinde bircok Arapca kopyasi bulunmaktadir Suheyl Unver tarafindan iyi bir sekilde incelenen yazmalar Suryaniceden Arapcaya birkac kez cevrildigi anlasilmistir Kitabin orijinal yazmasi gunumuze ulasmamistir Yunanca olarak yazilmis en eski nusha Istanbul Kodeksi Costantinopolitan Codex veya Viyana Kodeksi Vienna Codex Wienner Dioskorides Kodex isimleriyle taninan yazmadir Bu yazma 512 yilinda Bizans imparatorlarindan Olybrius un kizi prenses Anicia Juliana adina hazirlanmistir Kanuni Sultan Suleyman in 1494 1566 bashekimi Moses Hamon un oglundan Avusturya Habsburglarindan I Ferdinand in Sultan Suleyman nezrindeki sefiri Ogier Ghislain de Busbecq in tavsiyesi uzerine 100 duka altina satin alinarak Viyana ya goturulmustur Busbecq hatiratinda bu kitap icin soyle demistir Istanbul da koca bir hazine biraktim Bu Dioscurides in bir eseridir Gayet eskidir majuskul harflerle yazilmistir Icinde nebatat resimleriyle eger yanilmiyorsam bazi Cratevas parcalari ve kuslar hakkinda kucuk bir eser de vardir Kitap Hamon isimli bir Yahudi nin ogluna aittir Hayatinda Suleyman in doktoru idi Kitabi satin alacaktim Fakat fiyati beni korkuttu Yuz duka altindan bahsedildi Buna benim kesemden ziyade imparatorun kesesi dayanabilir Imparatoru bu kadar muhterem bir muharriri boyle bir esaretten kurtarmak icin tesvik etmekten geri kalmayacagim Ogier Ghislain de Busbecq in onerisi uzerine satin alinan bu yazma eser halen Avusturya Milli Kutuphanesi nde muhafaza edilmektedir Bu yazmada Dioskarides ve Galen in eserlerinden ayri olarak son kisminda kuslarla ilgili bir risale bulunmaktadir 31x38 cm buyuklugunde 984 parsomen sayfadan olusmaktadir 392 tam sayfa ve 87 metin icinde olmak uzere 479 renkli bitki resmide tasimaktadir Bu resimler botanik tarihi yonunden oldugu kadar sanat tarihi yonunden de onemlidir Istanbul daki Prodromos Petra hastanesinden cikma olan bu yazmanin Viyana Devlet Kitapligina gelmeden once degisik dil konusan insanlarin mali oldugu anlasilmaktadir Bu kisilerden bazilari el yazmada bulunan resimlerin kenarlarina kendi dilindeki o bitkinin ismini yazmistir Bitki resimlerinin kenarinda Arapca Farsca Ibranice Latince ve Turkce bitki isimleri bulunmaktadir Viyana da Avusturya Milli Kutuphanesi nde bulunan bu yazmanin ilk tipkibasimi siyah beyaz olarak 1906 yilinda yayinlanmistir Ikinci tipkibasim renkli olarak H Gerstinger tarafindan Almanca olarak hazirlanmis olan bir aciklama cildi ile birlikte yapilmistir O Mazal bir aciklama ile birlikte Dioskorides den sectigi 26 plansi renkli olarak yayinlamistir Bu kitap Dioskorides in bilinen en eski yazmasindaki resimler hakkinda tam bir bilgi verecek niteliktir Viyana da bulunan yazma eserden yararlanilarak Dioskorides in eserinin Ingilizce ve Almanca cevirileri de yapilmis ve yayinlanmistir KaynakcaOzel Pedanius Dioscorides Encyclopaedia Britannica 27 Eylul 2013 7 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Temmuz 2020 britannica com vasitasiyla Turhan Baytop 2001 Afife Mat Ed Turk Eczacilik Tarihi Istanbul Istanbul Universitesi Yayinlari s 21 Serpil Demirci Kayiran 2019 Dioskorides in De Materia Medica Adli Eserindeki Tibbi Bitkilerin Dogu Akdeniz de Gunumuzdeki Kullanimlarinin Arastirilmasi Mersin Universitesi Tip Fakultesi Lokman Hekim Tip Tarihi ve Folklorik Tip Dergisi 9 2 s 189 202 27 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 27 Haziran 2022 Busbecq O G 1939 Turk mektuplari 301 H Cahit Yalcin tarafindan cevrildi Istanbul GenelAdnan Atac Vedat Yildirim 2004 Osmanli Hekimleri ve Dioscorides in De Materia Medica si Osmanli Tarihi Arastirma ve Uygulama Merkezi Dergisi 15 Turhan Baytop 1997 Anazarbali Dioskorides I Yuzyilda Yasamis Unlu Bir Hekim Sandoz Dergisi 1 s 10 17 Sehvaroglu B N 1961 Dioscorides in Materia Medica si ve tesirleri Eczacilik Bulteni 3 3 s 37 Halil Tekiner 2009 Dioscorides materia medica manuscripts in Turkey PDF