Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Osman Mümtaz Soysal (15 Eylül 1929, Zonguldak - 11 Kasım 2019, İstanbul), 1961 Anayasası'nın imza sahiplerinden biri olarak isim yapan hukukçu, akademisyen ve siyaset adamı.
| Mümtaz Soysal | |
|---|---|
| Türkiye Dışişleri Bakanı | |
| Görev süresi 27 Temmuz 1994 - 28 Kasım 1994 | |
| Başbakan | Tansu Çiller |
| Yerine geldiği | Hikmet Çetin |
| Yerine gelen | Murat Karayalçın |
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 19. ve 20. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 6 Kasım 1991 - 18 Nisan 1999 | |
| Seçim bölgesi | 1991 - Ankara 1995 - Zonguldak |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | Osman Mümtaz 15 Eylül 1929 Zonguldak, Türkiye |
| Ölüm | 11 Kasım 2019 (90 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Partisi | Cumhuriyet Halk Partisi Sosyaldemokrat Halkçı Parti Demokratik Sol Parti |
| Evlilik(ler) | Sevgi Soysal (e. 1971; ö. 1976) Sevinç Karasapan Soysal |
| Çocuk(lar) | Defne Soysal (d. Aralık 1973) Funda Soysal (d. 3 Mart 1975) |
| Bitirdiği okul | Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Mesleği | Hukukçu, siyasetçi |
Yaşamı
1929 yılında Zonguldak ilinde doğdu. Galatasaray Lisesi'ni (1949), ardından Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni (SBF) (1953) bitirdi. Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü'nde asistan olarak görevliyken fark dersi sınavlarını vererek Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden de mezun oldu (1954). 1956'da SBF'de asistan olarak çalışmaya başladı; 1958'de siyasal bilimler alanında doktora çalışmasını tamamladı. SBF'de Anayasa Hukuku profesörü olarak uzun yıllar ders verdi.
1961 yılında Doğan Avcıoğlu ve Cemal Reşit Eyüboğlu ile beraber Yön dergisinin kurucularından oldu. Temsilciler Meclisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) temsilcisi (6 Ocak 1961 - 25 Ekim 1961) olarak Anayasa Komisyonu üyeliği yaptı. 1963'te SBF'de doçent, 1969'da profesör olan Soysal, 1971 yılında aynı fakültenin dekanlığına seçildi. 12 Mart Muhtırası'ndan sonra 18 Mart 1971'de dekanlığı esnasında, Ankara Sıkıyönetim Komutanlığı'nca gözaltına alınıp tutuklandı. 1402'likler içerisinde yer alarak görevinden alınmıştır. 1968'den beri okuttuğu Anayasa'ya Giriş ders kitabında komünizm propagandası yapmakla suçlandı, 6 yıl 8 ay ağır hapis, 2 ay 20 gün Kuşadası'nda emniyet gözetimi altında bulundurulmaya ve kamu haklarından ebediyen mahrumiyete mahkûm edildi. Toplam 14.5 ay Mamak Cezaevi'nde kaldı. Mamak Cezaevi'nde iken yazar Sevgi Soysal ile evlendi.
1962 yılında arkadaşlarıyla birlikte 'ni kurdu. 1969-71'de Akdeniz Sosyal Bilim Araştırma Konseyi Başkanlığı, 1974-78 arasında Uluslararası Af Örgütü ikinci başkanlığı görevlerini yürüttü. 1979'da BM Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Uluslararası İnsan Hakları Öğretimi Ödülü'nü aldı.
24 Ocak 1971 yılında John F. Kennedy Caddesi üzerindeki evinin önünde bombalı saldırı yapılmıştır. Patlamadan sonra olay yerine giden yazar Adalet Ağaoğlu bu durumdan şöyle bahseder: ‘Ger gör, hemen gel gör’ dedi Sevgi. Hemen koştum. Bütün gün orada kaldım. Evin içi neredeyse hepten havaya uçmuş. Yer yerinden oynamış. Apartmandaki pek çok dairenin camları, kapıları da çatlamış, patlamış.
15 Temmuz 1983 günü Paris yakınlarındaki Orly Havaalanı'nın THY bürosu önünde patlayan bir bombanın neden olduğu sekiz kişinin ölümüne ve altmış dolayında kişinin de yaralanmasına yol açan Orly Havalimanı saldırısı'nı gerçekleştirmekten dolayı tutuklanan ASALA mensuplarının yargılandığı davaya Türk mağdurları temsilen müdahil taraf uzman tanık olarak katılmıştır.
1991 seçimlerinde Sosyaldemokrat Halkçı Parti (SHP) listesinden Ankara'dan kontenjan adayı oldu ve TBMM'ye seçildi. TBMM'de Çekiç Güç, OHAL, demokratikleşme, Kıbrıs, özelleştirme gibi konularda hükûmet politikalarını eleştiren Soysal, özellikle özelleştirme konusundaki yetki yasaları için Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı başvurularla koalisyon ortağı DYP'lilerin tepkisini çekti. Bu başvuruları sonucunda Anayasa Mahkemesi tarihinde ilk kez bir yürütmeyi durdurma kararı verdi. Anayasa Profesörü Soysal, SHP'nin hükûmet ortaklığı içindeki pasif tutumuna sürekli tepki gösterdi, "vuruşarak çekilme" yaklaşımıyla Türk siyasi literatürüne geçti. Murat Karayalçın döneminde kısa bir süre için dışişleri bakanı olarak görev yaptı ancak bir süre sonra bakanlıktan istifa etti. 1991 yılında Dışişleri Bakanlığı “Üstün Hizmet” ödülünü ve Fransa’dan “Officier de l’Ordre National de Mérite” nişanını almıştır.
1995 yılındaki anayasa değişikliği çalışmaları esnasında özellikle DYP'li Coşkun Kırca ile tartışmalarıyla yine gündemde kaldı. Seçim yasasının Anayasa Mahkemesi'ne götürülmesinde başrolü oynadı. Sonrasında CHP'ten koptu, DSP saflarına geçti. 1995 genel seçimleri'nde DSP’den Zonguldak milletvekili seçildi. Daha sonra Bülent Ecevit ve Rahşan Ecevit ile anlaşmazlığa düşerek DSP’den ayrıldı (1998). 2002'de Bağımsız Cumhuriyet Partisi'ni kurdu ve parti genel başkanı oldu.
Kıbrıs'taki toplumlararası görüşmelerde anayasa danışmanlığı görevini üstlenerek uzun yıllar Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC) Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'a danışmanlık yaptı. Mümtaz Soysal aralarında Forum, Akis, Yön, gibi dergilerde; Yeni İstanbul, Ulus, Barış, Cumhuriyet, Milliyet ve Hürriyet'in de olduğu günlük gazetelerde köşe yazıları yazdı. Milliyet gazetesinde 1974'te "Açı" başlığıyla yayımlamaya başladığı köşe yazılarını 1991-2001 yılları arasında Hürriyet'te, 2001'den sonra Cumhuriyet'te sürdürdü. Kendisinin 80. yaşı nedeniyle 2009 yılında Mülkiyeliler Birliği Vakfı tarafından Mümtaz Soysal Armağanı basılmıştır.
11 Kasım 2019 tarihinde İstanbul Beşiktaş'taki evinde vefat eden Soysal, evli ve 2 çocuk babasıydı. Cenazesi, Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.
Yapıtları
- Avrupa Birliği ve Türkiye (1954)
- Demokratik İktisadi Planlama İçin Siyasi Mekanizma (1958)
- Dış Politika ve Parlamento (1964)
- Halkın Yönetime Etkisi (1965)
- Dinamik Anayasa Anlayışı (1969)
- 100 Soruda Anayasanın Anlamı (1969)
- Güzel Huzursuzluk (1975)
- Demokrasiye Giderken (1982)
- Düşünceler Günlüğü (1995)
- İdeoloji Öldü Mü?
- Aklını Kıbrıs'la Bozmak
- Öpülesi Gemiler
- Anayasa'nın Püf Noktası
- İçgüveysinin Encamı
- Balinanın Böcekleri
- Anayasanın Anlamı
Kaynakça
- ^ a b "Osman Mümtaz Soysal". www.tbmm.gov.tr. 23 Aralık 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Kasım 2020.
- ^ . gazetearsivi.milliyet.com.tr. 5 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . iletisim.com.tr. 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . gazetearsivi.milliyet.com.tr. 28 Ocak 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . 11 Kasım 2019. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b . hukukbook.com/. 9 Aralık 2021. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Şubat 2017.
- ^ "Mümtaz Soysal: Anayasa profesörü Mümtaz Soysal hayatını kaybetti". BBC Türkçe. DHA. 11 Kasım 2019. 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2019.
- ^ "Eski Dışişleri Bakanı Prof. Dr. Mümtaz Soysal vefat etti". Hürriyet. 11 Kasım 2019. 11 Kasım 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Kasım 2019.
- ^ . Anadolu Ajansı. 13 Kasım 2019. 13 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Osman Mumtaz Soysal 15 Eylul 1929 Zonguldak 11 Kasim 2019 Istanbul 1961 Anayasasi nin imza sahiplerinden biri olarak isim yapan hukukcu akademisyen ve siyaset adami Mumtaz SoysalTurkiye Disisleri BakaniGorev suresi 27 Temmuz 1994 28 Kasim 1994Basbakan Tansu CillerYerine geldigi Hikmet CetinYerine gelen Murat KarayalcinTurkiye Buyuk Millet Meclisi 19 ve 20 Donem MilletvekiliGorev suresi 6 Kasim 1991 18 Nisan 1999Secim bolgesi 1991 Ankara 1995 ZonguldakKisisel bilgilerDogum Osman Mumtaz 15 Eylul 1929 1929 09 15 Zonguldak TurkiyeOlum 11 Kasim 2019 90 yasinda Istanbul TurkiyeDefin yeri Zincirlikuyu Mezarligi IstanbulPartisi Cumhuriyet Halk Partisi Sosyaldemokrat Halkci Parti Demokratik Sol PartiEvlilik ler Sevgi Soysal e 1971 o 1976 Sevinc Karasapan SoysalCocuk lar Defne Soysal d Aralik 1973 Funda Soysal d 3 Mart 1975 Bitirdigi okul Ankara Universitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi Ankara Universitesi Hukuk FakultesiMeslegi Hukukcu siyasetciYasami1929 yilinda Zonguldak ilinde dogdu Galatasaray Lisesi ni 1949 ardindan Ankara Universitesi Siyasal Bilgiler Fakultesi ni SBF 1953 bitirdi Ortadogu Amme Idaresi Enstitusu nde asistan olarak gorevliyken fark dersi sinavlarini vererek Ankara Universitesi Hukuk Fakultesi nden de mezun oldu 1954 1956 da SBF de asistan olarak calismaya basladi 1958 de siyasal bilimler alaninda doktora calismasini tamamladi SBF de Anayasa Hukuku profesoru olarak uzun yillar ders verdi 1961 yilinda Dogan Avcioglu ve Cemal Resit Eyuboglu ile beraber Yon dergisinin kurucularindan oldu Temsilciler Meclisi Cumhuriyet Halk Partisi CHP temsilcisi 6 Ocak 1961 25 Ekim 1961 olarak Anayasa Komisyonu uyeligi yapti 1963 te SBF de docent 1969 da profesor olan Soysal 1971 yilinda ayni fakultenin dekanligina secildi 12 Mart Muhtirasi ndan sonra 18 Mart 1971 de dekanligi esnasinda Ankara Sikiyonetim Komutanligi nca gozaltina alinip tutuklandi 1402 likler icerisinde yer alarak gorevinden alinmistir 1968 den beri okuttugu Anayasa ya Giris ders kitabinda komunizm propagandasi yapmakla suclandi 6 yil 8 ay agir hapis 2 ay 20 gun Kusadasi nda emniyet gozetimi altinda bulundurulmaya ve kamu haklarindan ebediyen mahrumiyete mahkum edildi Toplam 14 5 ay Mamak Cezaevi nde kaldi Mamak Cezaevi nde iken yazar Sevgi Soysal ile evlendi 1962 yilinda arkadaslariyla birlikte ni kurdu 1969 71 de Akdeniz Sosyal Bilim Arastirma Konseyi Baskanligi 1974 78 arasinda Uluslararasi Af Orgutu ikinci baskanligi gorevlerini yuruttu 1979 da BM Egitim Bilim ve Kultur Orgutu UNESCO Uluslararasi Insan Haklari Ogretimi Odulu nu aldi 24 Ocak 1971 yilinda John F Kennedy Caddesi uzerindeki evinin onunde bombali saldiri yapilmistir Patlamadan sonra olay yerine giden yazar Adalet Agaoglu bu durumdan soyle bahseder Ger gor hemen gel gor dedi Sevgi Hemen kostum Butun gun orada kaldim Evin ici neredeyse hepten havaya ucmus Yer yerinden oynamis Apartmandaki pek cok dairenin camlari kapilari da catlamis patlamis 15 Temmuz 1983 gunu Paris yakinlarindaki Orly Havaalani nin THY burosu onunde patlayan bir bombanin neden oldugu sekiz kisinin olumune ve altmis dolayinda kisinin de yaralanmasina yol acan Orly Havalimani saldirisi ni gerceklestirmekten dolayi tutuklanan ASALA mensuplarinin yargilandigi davaya Turk magdurlari temsilen mudahil taraf uzman tanik olarak katilmistir 1991 secimlerinde Sosyaldemokrat Halkci Parti SHP listesinden Ankara dan kontenjan adayi oldu ve TBMM ye secildi TBMM de Cekic Guc OHAL demokratiklesme Kibris ozellestirme gibi konularda hukumet politikalarini elestiren Soysal ozellikle ozellestirme konusundaki yetki yasalari icin Anayasa Mahkemesi ne yaptigi basvurularla koalisyon ortagi DYP lilerin tepkisini cekti Bu basvurulari sonucunda Anayasa Mahkemesi tarihinde ilk kez bir yurutmeyi durdurma karari verdi Anayasa Profesoru Soysal SHP nin hukumet ortakligi icindeki pasif tutumuna surekli tepki gosterdi vurusarak cekilme yaklasimiyla Turk siyasi literaturune gecti Murat Karayalcin doneminde kisa bir sure icin disisleri bakani olarak gorev yapti ancak bir sure sonra bakanliktan istifa etti 1991 yilinda Disisleri Bakanligi Ustun Hizmet odulunu ve Fransa dan Officier de l Ordre National de Merite nisanini almistir 1995 yilindaki anayasa degisikligi calismalari esnasinda ozellikle DYP li Coskun Kirca ile tartismalariyla yine gundemde kaldi Secim yasasinin Anayasa Mahkemesi ne goturulmesinde basrolu oynadi Sonrasinda CHP ten koptu DSP saflarina gecti 1995 genel secimleri nde DSP den Zonguldak milletvekili secildi Daha sonra Bulent Ecevit ve Rahsan Ecevit ile anlasmazliga duserek DSP den ayrildi 1998 2002 de Bagimsiz Cumhuriyet Partisi ni kurdu ve parti genel baskani oldu Kibris taki toplumlararasi gorusmelerde anayasa danismanligi gorevini ustlenerek uzun yillar Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti KKTC Cumhurbaskani Rauf Denktas a danismanlik yapti Mumtaz Soysal aralarinda Forum Akis Yon gibi dergilerde Yeni Istanbul Ulus Baris Cumhuriyet Milliyet ve Hurriyet in de oldugu gunluk gazetelerde kose yazilari yazdi Milliyet gazetesinde 1974 te Aci basligiyla yayimlamaya basladigi kose yazilarini 1991 2001 yillari arasinda Hurriyet te 2001 den sonra Cumhuriyet te surdurdu Kendisinin 80 yasi nedeniyle 2009 yilinda Mulkiyeliler Birligi Vakfi tarafindan Mumtaz Soysal Armagani basilmistir Mumtaz Soysal in mezari 11 Kasim 2019 tarihinde Istanbul Besiktas taki evinde vefat eden Soysal evli ve 2 cocuk babasiydi Cenazesi Zincirlikuyu Mezarligi na defnedildi YapitlariAvrupa Birligi ve Turkiye 1954 Demokratik Iktisadi Planlama Icin Siyasi Mekanizma 1958 Dis Politika ve Parlamento 1964 Halkin Yonetime Etkisi 1965 Dinamik Anayasa Anlayisi 1969 100 Soruda Anayasanin Anlami 1969 Guzel Huzursuzluk 1975 Demokrasiye Giderken 1982 Dusunceler Gunlugu 1995 Ideoloji Oldu Mu Aklini Kibris la Bozmak Opulesi Gemiler Anayasa nin Puf Noktasi Icguveysinin Encami Balinanin Bocekleri Anayasanin AnlamiKaynakca a b Osman Mumtaz Soysal www tbmm gov tr 23 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Kasim 2020 gazetearsivi milliyet com tr 5 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi iletisim com tr 9 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi gazetearsivi milliyet com tr 28 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi 11 Kasim 2019 11 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b hukukbook com 9 Aralik 2021 25 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Kasim 2021 Arsivlenmis kopya PDF 20 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Subat 2017 Mumtaz Soysal Anayasa profesoru Mumtaz Soysal hayatini kaybetti BBC Turkce DHA 11 Kasim 2019 13 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2019 Eski Disisleri Bakani Prof Dr Mumtaz Soysal vefat etti Hurriyet 11 Kasim 2019 11 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Kasim 2019 Anadolu Ajansi 13 Kasim 2019 13 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi