Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğancılık, evcilleştirilmiş ve eğitilmiş doğanların kullanıldığı bir avcılık şeklidir. Avcılıkta doğanların seçiminde avlanma alanının türü etkilidir. Genellikle sincap ve tavşan gibi küçük hayvanlar avlanır.
Kasım 2010 tarihinde doğancılık UNESCO Somut Olmayan Kültürel Miras Listesi'ne dahil edildi.
Çağdaş doğancılıkta kullanılan kuşlar
Doğancılıkta birkaç yırtıcı hayvan kullanılır. Genellikle şu şekilde sınıflandırılırlar:
- Geniş kanatlılar: Bu kategori, Buteo ve Parabuteo cinsi doğanların yanı sıra şahinleri de (Kızıl kuyruklu şahin, Harris şahini, Kaya kartalı gibi) içerir.
- Kısa kanatlılar: Bu kategori, Accipiter cinsini kapsayarak Accipiter cooperii gibi türleri barındırır.
- Uzun kanatlılar: Bu kategori ise doğanları içerir. Bayağı doğan, kerkenez, Ak sungur ve Ulu doğan gibi yırtıcı kuşlar uzun kanatlılar sınıfına girer.
Baykuşlar da çok daha az yaygın olmasına rağmen kullanılır.
Bir türün doğancılıkta kullanılıp kullanılamayacağına karar verilirken, türün esaret altındaki davranışı, eğitime tepkisi, tipik avı ve avlanma alışkanlıkları göz önünde bulundurulur. Türün itibarı da bir dereceye kadar kullanıma karar vermekte rol oynar ancak bu faktörü objektif olarak ölçmek daha zordur.
Dünya çapında doğancılık
Doğancılık şu anda dünyanın birçok ülkesinde aktif olarak yapılmaktadır. Doğancıların geleneksel kuş seçimleri ise Accipiter gentilis ve bayağı doğan. Hem Kuzey Amerika'da hem de İngiltere'de çağdaş doğancılıkta popüler olmaya devam etmelerine rağmen, Harris şahini ve kızıl kuyruklu şahin daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Accipiter gentilis ve kaya kartalı ise Doğu Avrupa'da diğer yerlere göre daha yaygındır. Batı Asya'da ulu doğan, Hubara kuşuna, Bağırtlağa, kocagözgillere, diğer kuşlara ve tavşanlara karşı en çok tercih edilen geleneksel türdür. Bayağı doğanlar ve esaret altında yetiştirilip ithal edilen diğer şahinler de yaygındır. Doğancılık, Arap mirasının ve kültürünün önemli bir parçası olmaya devam etmektedir. Birleşik Arap Emirlikleri'nin vahşi şahinlerin korunması ve bakımı için yıllık 27 milyon ABD Dolarından fazla harcama yaptığı ve Abu Dabi ile Dubai'de son teknolojiyle donatılmış birkaç şahin hastanesi kurduğu bilinmektedir. tüm dünyadaki en büyük şahin hastanesidir. Emirliklerde, Katar ve Suudi Arabistan'dakilere ek olarak iki tane de yetiştirme çiftliği bulunmaktadır. Her yıl Abu Dabi'deki fuarında şahin güzellik yarışmaları ve gösterileri düzenlenmektedir.
Avrasya atmacası geçmişte çeşitli küçük kuşları avlamak için kullanılsa da, kırılganlığı ve çeşitli Amerikan türlerinin mevcudiyeti nedeniyle popülerliğini kaybetmiştir.
Kuzey Amerika ve İngiltere'de doğanlar genellikle sadece kuşları hedefler. Büyük şahinler tipik olarak "bekleme" stilinde eğitilir. Bu yöntemde şahin, doğancı ve/veya köpeğin üzerinde yükselip daireler çizerken av, şahinin istenilen baskın konumda olması için havalandırılır. İngiltere'deki klasik av kuşçuluğu, gezgin bayağı doğanların , kerkenezlerin ise tarla kuşlarına karşı "çemberleme" uçuşlarında kullanılmasını içerir. Karga ve kuzgunlar, büyük şahinler için klasik av hayvanlarıdır. Aynı zamanda zekasıyla uçuş yeteneğini telafi eden saksağan ise diğer bir yaygın hedeftir. Kısa kanatlılar hem açık hem de ormanlık arazilerde çeşitli kuş ve küçük memeli avlarına karşı uçurulabilir. Büyük şahinlerle yapılan avlanmaların çoğu, şahinin gizlenmeden önce avına vurma veya yakalama fırsatı bulabileceği geniş, açık alanları gerektirir. Avrupa'nın çoğu benzer doğancılık stilleri uygular, ancak farklı düzenleme çeşitleri de bulunur.
Ortaçağ doğancıları genellikle at binerek avlanırdı ancak günümüzde bu durum, Kazak ve Moğol doğancılığı dışında nadirdir. Kazakistan, Kırgızistan ve Moğolistan'da kaya kartalı geleneksel olarak (genelde at sırtından) uçurularak tilki ve kurt büyüklüğündeki avları hedefler.
Japonya'da kuzey atmacası asırlardır kullanılmaktadır. Japonya, bazı modern teknik ve teknolojileri benimserken, tarihi boyunca güçlü bağlarını koruduğu doğancılık () sanatına saygı göstermeye devam etmektedir.
Avustralya'da doğancılık tam olarak yasak olmasa da, herhangi bir yırtıcı kuşu uygun izinler olmadan esaret altında tutmak yasaktır. Tek istisna, kuşların rehabilitasyon amaçlarıyla tutulmasıdır (bunun için yine de lisans gereklidir). Bu gibi durumlarda yetkili bir doğancı, bir kuşu vahşi avı yakalayıp öldürmesi için eğitebilir; bu eğitim, kuşun sağlığına kavuşması ve vahşi doğaya tekrar salınması için gerekli olan rehabilitasyon programının bir parçasıdır.
Yeni Zelanda'da doğancılık 2011 yılında sadece tek bir tür için, batağan atmacası (Circus approximans) için resmen yasallaştırıldı. Bu durum, hem Wingspan National Bird of Prey Center hem de Yeni Zelanda Raptor Derneği'nin 25 yılı aşkın çabasıyla mümkün olabildi. Doğancılık yalnızca Doğa Koruma Bakanlığı tarafından verilen doğancılık iznine sahip kişiler tarafından yapılabilir. ve gibi yan alanlar da hedeflerine ulaşmak için doğancılık tekniklerini kullanır.
Bugün doğancılık
Doğanlar ortalama ömürlerinin ortalarına kadar yaşayabilirler, daha büyük atmacagiller daha uzun yaşarlar. Kurtarılan kuşların esaret altında yetiştirilmesiyle birlikte, son 30 yılda bu spor, bir dizi yeniliklerle büyük bir yeniden doğuş yaşamıştır; doğancılığın popülaritesi, kır evlerinde ve av fuarlarında yem kullanılarak uçurma gösterileriyle, muhtemelen son 300 yılda hiç olmadığı kadar yüksek olmuştur. dergisinin editörü olan Ornitolog , modern doğancılığa dair deneyimlerini 2008 tarihli "Falcon Fever" adlı kitabında belgelemiştir.
Doğancılar, yırtıcı kuşlar ile avları arasındaki doğal ilişkiden faydalanarak, günümüzde doğancılıı kentsel alanlar, çöp alanları, ticari binalar, oteller ve havalimanlarında haşere olarak görülen kuş ve hayvanları kontrol etmek için kullanıyorlar.
Doğancılık merkezleri veya yırtıcı kuş merkezleri, bu yırtıcı kuşlara ev sahipliği yapar. Bu merkezler, kuşların eğitim ve üreme amaçlı barındırılması yoluyla yırtıcı kuşların korunmasında birçok sorumluluk üstlenirler. Çoğu merkez, düzenli olarak uçuş gösterileri ve eğitim konuşmaları gerçekleştirir ve dünya çapında ziyaretçiler arasında popülerdir.
Somut olmayan kültürel miras
| Doğancılık, yaşayan bir insanlık mirası | |
|---|---|
| Ülke | Avusturya, Belçika, Hırvatistan, Çekya, Fransa, Almanya, Macaristan, İrlanda, İtalya, Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan, Fas, Hollanda, Pakistan, Polonya, Portekiz, Katar, Suudi Arabistan, Slovakya, Güney Kore, İspanya, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri |
| Kaynak | 01708 |
| Tescil geçmişi | |
| Tescil | 2021 (16. oturum) |
2010 yılında UNESCO, on bir ülkenin ortak nominasyonu üzerine doğancılığı Somut Olmayan Kültür Mirası Temsilci Listesi'ne yazdırdı. Bu ülkeler şunlardır: Belçika, Çekya, Fransa, Güney Kore, Moğolistan, Fas, Katar, Suudi Arabistan, İspanya, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri. Avusturya ve Macaristan 2012'de; Almanya, İtalya, Kazakistan, Pakistan ve Portekiz 2016'da; Hırvatistan, İrlanda, Kırgızistan, Hollanda, Polonya ve Slovakya ise 2021'de listeye eklendi. Toplam yirmi dört ülke tarafından aday gösterilen doğancılık, Temsilci Listesindeki en büyük çok uluslu unsurdur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "A Falconer with His Falcon near Al-Ain" (İngilizce). World Digital Library. 23 Kasım 2011. 25 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Mart 2017.
- ^ International Conference on Engineering Geophysics, Al Ain, United Arab Emirates, 9-12 October 2017. Society of Exploration Geophysicists. 12 Ekim 2017.
- ^ Moldobaeva, Marina S (2015). "The Risk of Developing Type 2 Diabetes in Kyrgyz Population". General Medicine: Open Access. 03 (03). doi:10.4172/2327-5146.1000180. ISSN 2327-5146.
- ^ "Author/Title Index, Volume 65 September, 2011—July/August, 2012". Bulletin of the Center for Children's Books. 65 (11): 592-614. Temmuz 2012. doi:10.1353/bcc.2012.0577. ISSN 1558-6766.
- ^ Han, Seung-Kyun; Shin, Dongmin; Jung, Jae-Yoon; Park, Jonghun (14 Temmuz 2009). "Exploring the Relationship between Keywords and Feed Elements in Blog Post Search". World Wide Web. 12 (4): 381-398. doi:10.1007/s11280-009-0067-3. ISSN 1386-145X.
- ^ Ranahan, Jared (28 Ocak 2022). ""Preying for a paycheck: The birds that work for hotels"". Washington Post. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2024.
- ^ Grenet, Sylvie (30 Ağustos 2018). "Heritage of display: interculturality and cultural diplomacy in the 2010 UNESCO falconry file". International Journal of Heritage Studies. 25 (6): 553-564. doi:10.1080/13527258.2018.1512145. ISSN 1352-7258.
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Doğancılık ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- , 6 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Mart 2017
- Curlie'de Doğancılık (DMOZ tabanlı)
 | Eğlence ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogancilik evcillestirilmis ve egitilmis doganlarin kullanildigi bir avcilik seklidir Avcilikta doganlarin seciminde avlanma alaninin turu etkilidir Genellikle sincap ve tavsan gibi kucuk hayvanlar avlanir Ulu dogan ucusu Kasim 2010 tarihinde dogancilik UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Listesi ne dahil edildi Cagdas dogancilikta kullanilan kuslarDogancilikta birkac yirtici hayvan kullanilir Genellikle su sekilde siniflandirilirlar Genis kanatlilar Bu kategori Buteo ve Parabuteo cinsi doganlarin yani sira sahinleri de Kizil kuyruklu sahin Harris sahini Kaya kartali gibi icerir Kisa kanatlilar Bu kategori Accipiter cinsini kapsayarak Accipiter cooperii gibi turleri barindirir Uzun kanatlilar Bu kategori ise doganlari icerir Bayagi dogan kerkenez Ak sungur ve Ulu dogan gibi yirtici kuslar uzun kanatlilar sinifina girer Baykuslar da cok daha az yaygin olmasina ragmen kullanilir Bir turun dogancilikta kullanilip kullanilamayacagina karar verilirken turun esaret altindaki davranisi egitime tepkisi tipik avi ve avlanma aliskanliklari goz onunde bulundurulur Turun itibari da bir dereceye kadar kullanima karar vermekte rol oynar ancak bu faktoru objektif olarak olcmek daha zordur Dunya capinda dogancilikTazmanya da dogancilik icin kullanilan kahverengi dogan Dogancilik su anda dunyanin bircok ulkesinde aktif olarak yapilmaktadir Dogancilarin geleneksel kus secimleri ise Accipiter gentilis ve bayagi dogan Hem Kuzey Amerika da hem de Ingiltere de cagdas dogancilikta populer olmaya devam etmelerine ragmen Harris sahini ve kizil kuyruklu sahin daha yaygin olarak kullanilmaktadir Accipiter gentilis ve kaya kartali ise Dogu Avrupa da diger yerlere gore daha yaygindir Bati Asya da ulu dogan Hubara kusuna Bagirtlaga kocagozgillere diger kuslara ve tavsanlara karsi en cok tercih edilen geleneksel turdur Bayagi doganlar ve esaret altinda yetistirilip ithal edilen diger sahinler de yaygindir Dogancilik Arap mirasinin ve kulturunun onemli bir parcasi olmaya devam etmektedir Birlesik Arap Emirlikleri nin vahsi sahinlerin korunmasi ve bakimi icin yillik 27 milyon ABD Dolarindan fazla harcama yaptigi ve Abu Dabi ile Dubai de son teknolojiyle donatilmis birkac sahin hastanesi kurdugu bilinmektedir tum dunyadaki en buyuk sahin hastanesidir Emirliklerde Katar ve Suudi Arabistan dakilere ek olarak iki tane de yetistirme ciftligi bulunmaktadir Her yil Abu Dabi deki fuarinda sahin guzellik yarismalari ve gosterileri duzenlenmektedir Katar da dogancilik icin kullanilan bir ulu dogan Avrasya atmacasi gecmiste cesitli kucuk kuslari avlamak icin kullanilsa da kirilganligi ve cesitli Amerikan turlerinin mevcudiyeti nedeniyle populerligini kaybetmistir Kuzey Amerika ve Ingiltere de doganlar genellikle sadece kuslari hedefler Buyuk sahinler tipik olarak bekleme stilinde egitilir Bu yontemde sahin doganci ve veya kopegin uzerinde yukselip daireler cizerken av sahinin istenilen baskin konumda olmasi icin havalandirilir Ingiltere deki klasik av kusculugu gezgin bayagi doganlarin kerkenezlerin ise tarla kuslarina karsi cemberleme ucuslarinda kullanilmasini icerir Karga ve kuzgunlar buyuk sahinler icin klasik av hayvanlaridir Ayni zamanda zekasiyla ucus yetenegini telafi eden saksagan ise diger bir yaygin hedeftir Kisa kanatlilar hem acik hem de ormanlik arazilerde cesitli kus ve kucuk memeli avlarina karsi ucurulabilir Buyuk sahinlerle yapilan avlanmalarin cogu sahinin gizlenmeden once avina vurma veya yakalama firsati bulabilecegi genis acik alanlari gerektirir Avrupa nin cogu benzer dogancilik stilleri uygular ancak farkli duzenleme cesitleri de bulunur Ortacag dogancilari genellikle at binerek avlanirdi ancak gunumuzde bu durum Kazak ve Mogol doganciligi disinda nadirdir Kazakistan Kirgizistan ve Mogolistan da kaya kartali geleneksel olarak genelde at sirtindan ucurularak tilki ve kurt buyuklugundeki avlari hedefler Japonya da kuzey atmacasi asirlardir kullanilmaktadir Japonya bazi modern teknik ve teknolojileri benimserken tarihi boyunca guclu baglarini korudugu dogancilik sanatina saygi gostermeye devam etmektedir Avustralya da dogancilik tam olarak yasak olmasa da herhangi bir yirtici kusu uygun izinler olmadan esaret altinda tutmak yasaktir Tek istisna kuslarin rehabilitasyon amaclariyla tutulmasidir bunun icin yine de lisans gereklidir Bu gibi durumlarda yetkili bir doganci bir kusu vahsi avi yakalayip oldurmesi icin egitebilir bu egitim kusun sagligina kavusmasi ve vahsi dogaya tekrar salinmasi icin gerekli olan rehabilitasyon programinin bir parcasidir Yeni Zelanda da dogancilik 2011 yilinda sadece tek bir tur icin batagan atmacasi Circus approximans icin resmen yasallastirildi Bu durum hem Wingspan National Bird of Prey Center hem de Yeni Zelanda Raptor Dernegi nin 25 yili askin cabasiyla mumkun olabildi Dogancilik yalnizca Doga Koruma Bakanligi tarafindan verilen dogancilik iznine sahip kisiler tarafindan yapilabilir ve gibi yan alanlar da hedeflerine ulasmak icin dogancilik tekniklerini kullanir Bugun dogancilik Dogancilik Doganlar ortalama omurlerinin ortalarina kadar yasayabilirler daha buyuk atmacagiller daha uzun yasarlar Kurtarilan kuslarin esaret altinda yetistirilmesiyle birlikte son 30 yilda bu spor bir dizi yeniliklerle buyuk bir yeniden dogus yasamistir doganciligin popularitesi kir evlerinde ve av fuarlarinda yem kullanilarak ucurma gosterileriyle muhtemelen son 300 yilda hic olmadigi kadar yuksek olmustur dergisinin editoru olan Ornitolog modern doganciliga dair deneyimlerini 2008 tarihli Falcon Fever adli kitabinda belgelemistir Dogancilar yirtici kuslar ile avlari arasindaki dogal iliskiden faydalanarak gunumuzde dogancilii kentsel alanlar cop alanlari ticari binalar oteller ve havalimanlarinda hasere olarak gorulen kus ve hayvanlari kontrol etmek icin kullaniyorlar Dogancilik merkezleri veya yirtici kus merkezleri bu yirtici kuslara ev sahipligi yapar Bu merkezler kuslarin egitim ve ureme amacli barindirilmasi yoluyla yirtici kuslarin korunmasinda bircok sorumluluk ustlenirler Cogu merkez duzenli olarak ucus gosterileri ve egitim konusmalari gerceklestirir ve dunya capinda ziyaretciler arasinda populerdir Somut olmayan kulturel mirasDogancilik yasayan bir insanlik mirasiUNESCO Somut Olmayan Kulturel MirasiUlkeAvusturya Belcika Hirvatistan Cekya Fransa Almanya Macaristan Irlanda Italya Kazakistan Kirgizistan Mogolistan Fas Hollanda Pakistan Polonya Portekiz Katar Suudi Arabistan Slovakya Guney Kore Ispanya Suriye ve Birlesik Arap EmirlikleriKaynak01708Tescil gecmisiTescil2021 16 oturum 2010 yilinda UNESCO on bir ulkenin ortak nominasyonu uzerine doganciligi Somut Olmayan Kultur Mirasi Temsilci Listesi ne yazdirdi Bu ulkeler sunlardir Belcika Cekya Fransa Guney Kore Mogolistan Fas Katar Suudi Arabistan Ispanya Suriye ve Birlesik Arap Emirlikleri Avusturya ve Macaristan 2012 de Almanya Italya Kazakistan Pakistan ve Portekiz 2016 da Hirvatistan Irlanda Kirgizistan Hollanda Polonya ve Slovakya ise 2021 de listeye eklendi Toplam yirmi dort ulke tarafindan aday gosterilen dogancilik Temsilci Listesindeki en buyuk cok uluslu unsurdur Ayrica bakinizHayvan terbiyecisi Avcilik karsitligi Atmaca bagi Avcilik Av kopegiKaynakca A Falconer with His Falcon near Al Ain Ingilizce World Digital Library 23 Kasim 2011 25 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Mart 2017 International Conference on Engineering Geophysics Al Ain United Arab Emirates 9 12 October 2017 Society of Exploration Geophysicists 12 Ekim 2017 Moldobaeva Marina S 2015 The Risk of Developing Type 2 Diabetes in Kyrgyz Population General Medicine Open Access 03 03 doi 10 4172 2327 5146 1000180 ISSN 2327 5146 Author Title Index Volume 65 September 2011 July August 2012 Bulletin of the Center for Children s Books 65 11 592 614 Temmuz 2012 doi 10 1353 bcc 2012 0577 ISSN 1558 6766 Han Seung Kyun Shin Dongmin Jung Jae Yoon Park Jonghun 14 Temmuz 2009 Exploring the Relationship between Keywords and Feed Elements in Blog Post Search World Wide Web 12 4 381 398 doi 10 1007 s11280 009 0067 3 ISSN 1386 145X Ranahan Jared 28 Ocak 2022 Preying for a paycheck The birds that work for hotels Washington Post 28 Ocak 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2024 Grenet Sylvie 30 Agustos 2018 Heritage of display interculturality and cultural diplomacy in the 2010 UNESCO falconry file International Journal of Heritage Studies 25 6 553 564 doi 10 1080 13527258 2018 1512145 ISSN 1352 7258 Dis baglantilarWikimedia Commons ta Dogancilik ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir 6 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi erisim tarihi 1 Mart 2017 Curlie de Dogancilik DMOZ tabanli Eglence ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz