Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Drogön Chogyal Phagpa (Tibetçe: འགྲོ་མགོན་ཆོས་རྒྱལ་འཕགས་པ་, Wylie: ʼgro mgon chos rgyal ʼphags pa, 1235-15 Aralık 1280) Tibet Budizminin Sakya okulunun beşinci lideriydi. Aynı zamanda ilk başkanı ve Yuan Hanedanı'nın ilk İmparatorluk Eğitmeni idi. Kubilay Han döneminde görev almıştır.
İlk yılları
Phagpa, 1235'te Ngari'de (Batı Tibet) Khon ailesinden Sönam Gyeltsen'in (Tibetçe: བསོད་ནམས་རྒྱལ་མཚན་, Wylie: bsod nams rgyal mtshan) oğlu olarak dünyaya geldi. Sakya Pandita'nın (1182-1251) yeğenidir.
1244'te , Moğollar ve Tibetliler arasında aracılık yapmak üzere Ögeday Han'ın oğlu kraliyet kampını ziyaret etmek üzere yanında genç yeğenleri on yaşındaki Phagpa'yı ve onun altı yaşındaki erkek kardeşi Chakna Dorje ile beraber Sakya'dan ayrıldı.
Sakya Pandita, yol boyunca vaazlar verdi ve 1247'de Godan'ın Moğol birliklerinin Han Çinlilerini bir nehre atarak öldürdükleri kampına geldi. Dehşete kapılan Sakya Pandita, özellikle bilinç sahibi bir varlığı öldürmenin Budizme göre en kötü eylemlerden biri olduğunu vurgulayarak dini talimatlar verdi. Godan Han'a din eğitimi veren Sakya Pandita, kişiliği ve güçlü öğretileriyle sarayı büyük ölçüde etkiledi. Ayrıca Godan'ı ciddi bir hastalıktan kurtardığı ve iyileştirdiği söyleniyor.
Kubilay Han'ın hizmetine girmesi
Sakya Pandita'nın ölümünden sonra Moğol hükümdarı Möngke Khan, 1252 ve 1253'te Tibet'in bazı bölgelerine yeni askeri seferler düzenledi. Ayrıca, Tibet'in ana mezhepleri yönetici klan arasında paylaşıldı ve her bir prens farklı bir mezhebin hamisi oldu. Godan, himayesine almasına rağmen, Sakya'yı da. Phagpa ve erkek kardeşi Godan kampında kaldılar, Moğol dilini öğrendiler ve Moğol kıyafetleri giymeye başladılar.
Möngke'nin erkek kardeşi Kubilay, Çan Budizmi ile kısa bir flörtten sonra Tibet Budizmini daha çok beğendiğine karar verdi. 1253'te Godan'dan kendisine o zamanlar 18 yaşında olan Chögyal Phagpa'yı vermesini istedi. Kubilay daha sonra onun çabalarıyla Budizmi kabul etti ve Phagpa 1258'de onun tantrik gurusu oldu. Kubilay'ın karısı Çabi'nin etkisi altında, karşılıklı ilişkileri, Phagpa'nın dini konularda ve Kubilay'ın dünyevi meselelerde önceliği olacağı şekilde tanımlandı. Prens, lamasından din eğitimi aldığında, Phangpa daha yüksek bir koltuğa otururken, Kubilay saray işlerini yürütürken Phagpa'dan daha yüksekte oturuyordu. Phagpa, 1258 yılında Kubilay'ın yeni inşa ettirdiği şehri Kaiping'de gerçekleşen büyük bir tartışmada Taocu muhaliflerini yenerek davasını daha da güçlendirdi.
Phagpa yazısının icadı
Kubilay Han, Chögyal Phagpa'yı çok dilli Yuan Hanedanı Çin'ini tek bir yazı sisteminde birleştirmek amacıyla yeni bir yazı sistemi tasarlaması için görevlendirdi. Phagpa, 1269'da tamamlanan 'Phags pa yazısı'nı oluşturmak için Tibet alfabesini modifiye etti. Kubilay Han, 1271'de Çin İmparatoru olduğu zaman da dahil olmak üzere, imparatorluğun resmi yazı sistemi olarak Çince karakterler veya daha önce Moğolca yazmak için kullanılan Eski Uygur alfabesi yerine ʼPhags-pa yazısını kullanmaya karar verdi. Ancak bu kararını tanıtmaya çalışırken büyük direnişler ve zorluklarla karşılaştı ve amacına asla ulaşamadı. Sonuç olarak, bu alfabeyle yazılan metin sayısı çok azdı ve Yuan belgelerinin büyük kısmı (çoğu resmi belge dahil) Çin ideogramları veya Uygur alfabesiyle yazılmaya devam etti. Bu yazı sistemi, 1368'de Yuan'ın çöküşünden sonra tamamen gözden düştü. Phangpa yazısının yaklaşık bir asır boyunca kullanımda kaldığı ve Kore yazısı Hangul'un gelişimini etkilediği düşünülüyor.
Son yılları ve ölümü
Phagpa son yıllarını, ülke üzerindeki Sakya-Yuan otoritesini güçlendirmekle meşgul olduğu Tibet'te geçirdi. 1277'de hem ruhani hem de siyasi eğilimlere sahip Budist liderlerinin katıldığı genel bir konferans topladı. 15 Aralık 1280'de Sakya'daki Lhakhang sarayında öldü. Ölümünden sonra, birkaç yıl önce kaba davranışlarından dolayı görevden aldığı eski pönchen Kunga Zangpo tarafından zehirlendiğine dair asılsız bir söylenti ortaya çıktı. Bu, önümüzdeki yıl Moğollar ve Amdolu Tibetlilerden oluşan bir ordunun silahlı müdahalesine bahane olacak ve Kunga Zangpo'nun infazına, Tibet'teki Moğol askeri varlığının ise güçlenmesine yol açacaktı.
Ayrıca bakınız
- Tibet tarihi
Dipnotlar
- ^ a b c d Thomas Laird (2006) The Story of Tibet: Conversations with the Dalai Lama, pp. 114-117. Grove Press, New York. . Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "Thomas Laird" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ (1967) Tibet: A Political History. New Haven and London: Yale University Press, p. 63.
- ^ and (1969) Tibet: Its History, Religion and People.
- ^ Morris Rossabi (1988) Khubilai Khan: His life and times. Berkeley, p. 41-2.
- ^ Morris Rossabi (1988) p. 158
- ^ Mote 2003.
- ^ Luciano Petech (1990) pp. 24-5.
- ^ . Tibetan Buddhist Resource Center. 23 Ağustos 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Haziran 2015.
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Drogon Chogyal Phagpa Tibetce འག མག ན ཆ ས ར ལ འཕགས པ Wylie ʼgro mgon chos rgyal ʼphags pa 1235 15 Aralik 1280 Tibet Budizminin Sakya okulunun besinci lideriydi Ayni zamanda ilk baskani ve Yuan Hanedani nin ilk Imparatorluk Egitmeni idi Kubilay Han doneminde gorev almistir Drogon Chogyal Phagpa Bes Sakya liderinden biri Yuan hanedaninin ilk Imparatorluk Egitmeni ve Tibet in vali yardimcisiKhon Konchog Gyalpo nun torunu Sakya nin altinci taht sahibi olan Kunga Gyaltsen Pal Zangpo 1182 1251 uzun kirmizi bir sapka takiyor Sakya Pandita ya yegeni Chogyal Phagpa eslik ediyorIlk yillariPhagpa 1235 te Ngari de Bati Tibet Khon ailesinden Sonam Gyeltsen in Tibetce བས ད ནམས ར ལ མཚན Wylie bsod nams rgyal mtshan oglu olarak dunyaya geldi Sakya Pandita nin 1182 1251 yegenidir 1244 te Mogollar ve Tibetliler arasinda aracilik yapmak uzere Ogeday Han in oglu kraliyet kampini ziyaret etmek uzere yaninda genc yegenleri on yasindaki Phagpa yi ve onun alti yasindaki erkek kardesi Chakna Dorje ile beraber Sakya dan ayrildi Sakya Pandita yol boyunca vaazlar verdi ve 1247 de Godan in Mogol birliklerinin Han Cinlilerini bir nehre atarak oldurdukleri kampina geldi Dehsete kapilan Sakya Pandita ozellikle bilinc sahibi bir varligi oldurmenin Budizme gore en kotu eylemlerden biri oldugunu vurgulayarak dini talimatlar verdi Godan Han a din egitimi veren Sakya Pandita kisiligi ve guclu ogretileriyle sarayi buyuk olcude etkiledi Ayrica Godan i ciddi bir hastaliktan kurtardigi ve iyilestirdigi soyleniyor Kubilay Han in hizmetine girmesiSakya Pandita nin olumunden sonra Mogol hukumdari Mongke Khan 1252 ve 1253 te Tibet in bazi bolgelerine yeni askeri seferler duzenledi Ayrica Tibet in ana mezhepleri yonetici klan arasinda paylasildi ve her bir prens farkli bir mezhebin hamisi oldu Godan himayesine almasina ragmen Sakya yi da Phagpa ve erkek kardesi Godan kampinda kaldilar Mogol dilini ogrendiler ve Mogol kiyafetleri giymeye basladilar Mongke nin erkek kardesi Kubilay Can Budizmi ile kisa bir flortten sonra Tibet Budizmini daha cok begendigine karar verdi 1253 te Godan dan kendisine o zamanlar 18 yasinda olan Chogyal Phagpa yi vermesini istedi Kubilay daha sonra onun cabalariyla Budizmi kabul etti ve Phagpa 1258 de onun tantrik gurusu oldu Kubilay in karisi Cabi nin etkisi altinda karsilikli iliskileri Phagpa nin dini konularda ve Kubilay in dunyevi meselelerde onceligi olacagi sekilde tanimlandi Prens lamasindan din egitimi aldiginda Phangpa daha yuksek bir koltuga otururken Kubilay saray islerini yuruturken Phagpa dan daha yuksekte oturuyordu Phagpa 1258 yilinda Kubilay in yeni insa ettirdigi sehri Kaiping de gerceklesen buyuk bir tartismada Taocu muhaliflerini yenerek davasini daha da guclendirdi Phagpa yazisinin icadiKubilay Han Chogyal Phagpa yi cok dilli Yuan Hanedani Cin ini tek bir yazi sisteminde birlestirmek amaciyla yeni bir yazi sistemi tasarlamasi icin gorevlendirdi Phagpa 1269 da tamamlanan Phags pa yazisi ni olusturmak icin Tibet alfabesini modifiye etti Kubilay Han 1271 de Cin Imparatoru oldugu zaman da dahil olmak uzere imparatorlugun resmi yazi sistemi olarak Cince karakterler veya daha once Mogolca yazmak icin kullanilan Eski Uygur alfabesi yerine ʼPhags pa yazisini kullanmaya karar verdi Ancak bu kararini tanitmaya calisirken buyuk direnisler ve zorluklarla karsilasti ve amacina asla ulasamadi Sonuc olarak bu alfabeyle yazilan metin sayisi cok azdi ve Yuan belgelerinin buyuk kismi cogu resmi belge dahil Cin ideogramlari veya Uygur alfabesiyle yazilmaya devam etti Bu yazi sistemi 1368 de Yuan in cokusunden sonra tamamen gozden dustu Phangpa yazisinin yaklasik bir asir boyunca kullanimda kaldigi ve Kore yazisi Hangul un gelisimini etkiledigi dusunuluyor Son yillari ve olumuPhagpa son yillarini ulke uzerindeki Sakya Yuan otoritesini guclendirmekle mesgul oldugu Tibet te gecirdi 1277 de hem ruhani hem de siyasi egilimlere sahip Budist liderlerinin katildigi genel bir konferans topladi 15 Aralik 1280 de Sakya daki Lhakhang sarayinda oldu Olumunden sonra birkac yil once kaba davranislarindan dolayi gorevden aldigi eski ponchen Kunga Zangpo tarafindan zehirlendigine dair asilsiz bir soylenti ortaya cikti Bu onumuzdeki yil Mogollar ve Amdolu Tibetlilerden olusan bir ordunun silahli mudahalesine bahane olacak ve Kunga Zangpo nun infazina Tibet teki Mogol askeri varliginin ise guclenmesine yol acacakti Ayrica bakinizTibet tarihiDipnotlar a b c d Thomas Laird 2006 The Story of Tibet Conversations with the Dalai Lama pp 114 117 Grove Press New York 978 0 8021 1827 1 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Thomas Laird adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme 1967 Tibet A Political History New Haven and London Yale University Press p 63 and 1969 Tibet Its History Religion and People Morris Rossabi 1988 Khubilai Khan His life and times Berkeley p 41 2 Morris Rossabi 1988 p 158 Mote 2003 Luciano Petech 1990 pp 24 5 Tibetan Buddhist Resource Center 23 Agustos 2000 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Haziran 2015 Kaynakca