Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Dünya'ya yakın süpernova, Dünya'ya yakın (kabaca 100 ışık yılı uzaklıkta) bir yıldızın patlaması ile oluşan süpernovalardır. Biyosferde fark edilebilir etkiler yaratır.
Dünya'ya Etkileri
Ortalama her 240 milyon yılda bir Dünya'nın 10 Parsek (~33 ışık yılı) civarında bir süpernova patlaması meydana gelir. Bu patlamaların büyük çoğunluğundan Gama ışınlarıları sorumludur. Dünya'daki duruma bakıldığında, Gama Işınları yükseklerinde kimyasal tepkimeler başlattığı görülür ve bu tepkimeler; moleküler haldeki azotu 'e dönüştürür. Bu durum ozon tabakası'nın tükenmesine yol açabilir. Bunun sonucunda gezegenin atmosferine kozmik radyasyon geçebilir. Fitoplankton ve resif komuniteleri de bundan etkilendiği görülebilen bir olaydır. Bu da aşamalı bir şekilde besin zincirini etkiler.
Süpernova Tipine göre Değişen Etkiler
Dünya'ya zararı olacağı düşünülen yüksek etkili Tip II süpernova gibi süpernovalar, risk adaylarıdır . Birkaç yüz ışık yılı civardaki bazı önemli yıldızların gelecek milyon yıl içinde Süpernova'ya dönüşme olasılığı çok yüksektir. Bu tür yıldızlara verilebilecek bir örnek Dünya'dan 640 milyon ışık yılı uzaklıktaki Betelgeuse adındaki [[kırmızı süperdev]]'dir. Bu tip "olası" süpernovaların Dünya'ya ve canlılığa görülen büyük bir etkisi olmayacaktır.
En son tahminler gösteriyor ki, Dünya'nın 8 Parsek civarında Tip II bir Süpernova patlaması yaşanırsa bu Dünya'nın Ozon tabakasının yarısını anında yok eder ve canlılık zaman içinde yok olur. Bu tür tahminler atmosferik modelleme yöntemleri ve Büyük Macellan Bulutu'nda bulunan SN 1987A adındaki Tip II bir Süpernova'dan alınan radyasyon verilerine dayalı olarak yapılıyor.
Dünya'nın 10 Parsek civarında bir süpernova oluşum oranı yılda 0.005-0.05 arasıdnadır. to 10 per Ga. Birçok farklı araştırmacının yaptığı tahminlerden çıkan ortak sonuçlar, Süpernovaların çoğunun Galaksinin uç bölgelerinde yerleştiğini ve Güneş'in her 10 Milyon yılda bir bu bölgelerden birine girdiğini göstermiştir. Gehrels tarafından çıkarılan bir araştırma, her 10 Ga(Giga yıl)da Dünya 10 parsek çevresinde 2 süpernovanın oluştuğunu göstermekte.
oluşması potansiyel olarak en tehlikeli Süpernvalar olarak görülmüştür. Çünkü bu tip süpernovalar çok söük yıldızların patlaması ile oluşur ve en tehlikeli olan süpernovalar tahmin edilemeyenlerdir. Buna örnek olarak beyaz cüce yıldızlar verilebilir. Üzerine çalışılamayan ve bir anda ortaya çıkan süpernovaların en fazla tehlike vereceği düşünülmektedir. Bu duruma en yakın olasılık çift yıldız kümesidir. Ancak bu durum yalnızca şu an için geçerli. IK Pegasi ve Güneş farklı yönlere hareket etmekte ve bir zaman sonra bu tehlikeli etki kaybolacak.
Önceki Olaylar
Çok kısa ömürlü radyoaktif izotoplara bakıldığında yakınlardaki süpernova patlamaları Güneş Sistemi'nin içindeki bileşenlerin oluşmasına yardımcı olmuş. Dünya'nın şu andaki bileşenlerine 4.5 yıl önce yol açan etkenerden birinin de bir süpernova patlaması olduğuna inanılıyor.
1996'da Illinois Üniversitesi'ndeki astronomlar, geçmişte yaşanmış süpernova patlamalarının kalıntılarının Dünya'da metal izotoplarının kaya tabakalarına bıraktıkları izler aracılığıyla tespit edilebileceğini kuramlaştırdılar. Sonraları, Münih Teknik Üniversitesi araştırmacıları tarafından Pasifik Okyanusu'nun derinliklerinde bulunan deniz kayalarında demir-60 zenginleştirilmesi tespit edildi. Bu demir izotopunun 23 atomu kabuğun 2 cm altında bulundu ve bunlar son 13 milyon yıllık döneme aitti. Süpernova son 5 milyon yılda gerçekleşmişti ya da Güneş Sistemine yakın bir yerde gerçekleşmeliydi ki buda hala bu kadar fazla demir-60 izotopunun burada olmasını açıklıyor. Bu kadar yakında gerçekleşen bir süpernova büyük yokoluşa neden olmuş olmalıydı ki böyle bir olay o zaman aralığında yaşanmadı. Demirin kalitesi süpernovanın 30 parsekten daha yakın bir yerde meydana geldiğini gösteriyor. Demir miktarından yapılan tahminlere göre süpernova, Dünya'dan 30 parsek uzaklıkta olmalıydı. Ancak bununla birlikte yapılan hesaplara göre 5 milyon yılda 30 parsek civarında bir Süpernova patlaması olasılığı %5'dir. Araştırmacılar bu olasılığın Güneş sistemimizin, Samanyolu'nun Süpernova tarafından zengin Orion Kolu'na girmesinin bir sonucu olarak daha yüksek olabileceğini belirtiyorlar.
Adrian L. Melott yaptığı hesaplamalar sonucunda tehlikeli sayılacak bir gama ışını patlamasının bir milyar yıl içinde iki ya da üç defa olduğunu tahmin etmiştir. Eğer bu tarih tahmini tutarlıysa, bilim insanlarına göre, her seferinde Dünya'daki canlılığın en az %60'ını yok eden olaylarına, bu tip süpernovaların sebep olduğunu öne sürmüşlerdir.
1998 yılında bir süpernova kalıntısı olan , çok büyük bir kalıntı olan Vela Süpernova Kalıntısı'nın tam önünde bulundu. RX J0852.0-4622, (60 yıl kadar bir yarı ömür) iztopların gama ışını ile bozunmasınndan yapılan tahminler sonucunda tahmin edilerek bulundu. Bu hesaplamalar ayrıca gösterdi ki bu süpernova patlaması oldukça yakın bir zamanda yaşandı (Milattan sonra 1200 civarı), ancak bu konu hakkında hiçbir tarihsel kanıt bulunamadı. Süpernovadan gelen akı ile yapılan tahminlere göre bu süpernova bize 200 parsek (660 ışık yılı) yakınlıkta olmalıydı. Bu kayda değer bir durum çünkü normal şartlarda 20 parsek civarında her 200 yılda bir patlama olması beklenmektedir.
2009 yılınca araştırmacılar Antarktika'nın buz katmanlarından alınan örneklerde Nitrata rastlandı. Bu yoğunlukta bir Nitratın bölgeye düşmesinin 1006 ve 1054 yıllarında oluşan süpernova patlamalarıyla ilişkili olması en güçlü açıklama. Bu oranda bir nitrat yoğunluğu ancak bir süpernova patlaması sırasında oluşacak Gama Işınları altında 'ten oluşabilir. Bu teknik sayesinde birkaç bin yıl içinde Dünya civarında yaşanan süpernova patlamaları tespit edilmekte.
Kaynakça
- ^ Kaplan, D. L.; Chatterjee, S.; Gaensler, B. M.; Anderson, J. (2008). "A Precise Proper Motion for the Crab Pulsar, and the Difficulty of Testing Spin-Kick Alignment for Young Neutron Stars". Astrophysical Journal. 677 (2). s. 1201. arXiv:0801.1142 $2. Bibcode:2008ApJ...677.1201K. doi:10.1086/529026.
- ^ Ellis, John; Schramm, David N. (Mart 1993). "Could a nearby supernova explosion have caused a mass extinction?". ARXIV. arXiv:hep-ph/9303206 $2. Bibcode:1993hep.ph....3206E.
- ^ Whitten, R. C.; Borucki, W. J.; Wolfe, J. H.; Cuzzi, J. (30 Eylül 1976). "Effect of nearby supernova explosions on atmospheric ozone". Nature. 263 (5576). ss. 398–400. Bibcode:1976Natur.263..398W. doi:10.1038/263398a0.
- ^ "Supernova Remnants and Neutron Stars". . 2 Ağustos 2005. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2006.
- ^ a b Gehrels, Neil; Laird, Claude M.; ve diğerleri. (10 Mart 2003). "Ozone Depletion from Nearby Supernovae". Astrophysical Journal. 585 (2). ss. 1169-1176. arXiv:astro-ph/0211361 $2. Bibcode:2003ApJ...585.1169G. doi:10.1086/346127.
- ^ Whitten, R. C.; Cuzzi, J.; Borucki W. J.; Wolfe, J. H. (1976). "Effect of nearby supernova explosions on atmospheric ozone". Nature. 263 (5576). s. 263. Bibcode:1976Natur.263..398W. doi:10.1038/263398a0. 14 Şubat 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2007.
- ^ Clark, D. H.; McCrea, W. H.; Stephenson, F. R. (1977). "Frequency of nearby supernovae and climactic and biological catastrophes". Nature. 265 (5592). ss. 318-319. Bibcode:1977Natur.265..318C. doi:10.1038/265318a0. 14 Şubat 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Şubat 2007.
- ^ Garlick, Mark (Mart 2007). . . 7 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2014.
- ^ Taylor, G. Jeffrey (21 Mayıs 2003). . Planetary Science Research. 9 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2006.
- ^ . University of Illinois College of Liberal Arts and Sciences. Güz-Kış 2005. s. 17. 1 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2007.
- ^ Knie, K.; ve diğerleri. (2004). "60Fe Anomaly in a Deep-Sea Manganese Crust and Implications for a Nearby Supernova Source". Physical Review Letters. 93 (17). ss. 171103-171106. Bibcode:2004PhRvL..93q1103K. doi:10.1103/PhysRevLett.93.171103.
- ^ a b Fields, B. D.; Ellis, J. (1999). "On Deep-Ocean Fe-60 as a Fossil of a Near-Earth Supernova". New Astronomy. 4 (6). ss. 419-430. arXiv:astro-ph/9811457 $2. Bibcode:1999NewA....4..419F. doi:10.1016/S1384-1076(99)00034-2.
- ^ Fields & Ellis, p. 10
- ^ Melott, A.; ve diğerleri. (2004). "Did a gamma-ray burst initiate the late Ordovician mass extinction?". International Journal of Astrobiology. 3 (2). ss. 55-61. arXiv:astro-ph/0309415 $2. Bibcode:2004IJAsB...3...55M. doi:10.1017/S1473550404001910.
- ^ Aschenbach, Bernd (12 Kasım 1998). "Discovery of a young nearby supernova remnant". Letters to Nature. 396 (6707). ss. 141–142. Bibcode:1998Natur.396..141A. doi:10.1038/24103.
- ^ Iyudin, A. F.; ve diğerleri. (Kasım 1998). "Emission from 44Ti associated with a previously unknown Galactic supernova". Nature. 396 (6707). ss. 142–144. Bibcode:1998Natur.396..142I. doi:10.1038/24106.
- ^ "Ancient supernovae found written into the Antarctic ice". New Scientist (2698). 4 Mart 2009. 11 Mart 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mart 2009. Refers to [1] 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dunya ya yakin supernova Dunya ya yakin kabaca 100 isik yili uzaklikta bir yildizin patlamasi ile olusan supernovalardir Biyosferde fark edilebilir etkiler yaratir Yengec Bulutsusu enerjisinin buyuk bir kismini Pulsarlardan alan bir Bulutsudur 1054 supernovanin arta kalanlari ile olusmustur Dunya dan 6 500 isik yili uzakliktadir Dunya ya EtkileriOrtalama her 240 milyon yilda bir Dunya nin 10 Parsek 33 isik yili civarinda bir supernova patlamasi meydana gelir Bu patlamalarin buyuk cogunlugundan Gama isinlarilari sorumludur Dunya daki duruma bakildiginda Gama Isinlari yukseklerinde kimyasal tepkimeler baslattigi gorulur ve bu tepkimeler molekuler haldeki azotu e donusturur Bu durum ozon tabakasi nin tukenmesine yol acabilir Bunun sonucunda gezegenin atmosferine kozmik radyasyon gecebilir Fitoplankton ve resif komuniteleri de bundan etkilendigi gorulebilen bir olaydir Bu da asamali bir sekilde besin zincirini etkiler Supernova Tipine gore Degisen EtkilerDunya ya zarari olacagi dusunulen yuksek etkili Tip II supernova gibi supernovalar risk adaylaridir Birkac yuz isik yili civardaki bazi onemli yildizlarin gelecek milyon yil icinde Supernova ya donusme olasiligi cok yuksektir Bu tur yildizlara verilebilecek bir ornek Dunya dan 640 milyon isik yili uzakliktaki Betelgeuse adindaki kirmizi superdev dir Bu tip olasi supernovalarin Dunya ya ve canliliga gorulen buyuk bir etkisi olmayacaktir En son tahminler gosteriyor ki Dunya nin 8 Parsek civarinda Tip II bir Supernova patlamasi yasanirsa bu Dunya nin Ozon tabakasinin yarisini aninda yok eder ve canlilik zaman icinde yok olur Bu tur tahminler atmosferik modelleme yontemleri ve Buyuk Macellan Bulutu nda bulunan SN 1987A adindaki Tip II bir Supernova dan alinan radyasyon verilerine dayali olarak yapiliyor Dunya nin 10 Parsek civarinda bir supernova olusum orani yilda 0 005 0 05 arasidnadir to 10 per Ga Bircok farkli arastirmacinin yaptigi tahminlerden cikan ortak sonuclar Supernovalarin cogunun Galaksinin uc bolgelerinde yerlestigini ve Gunes in her 10 Milyon yilda bir bu bolgelerden birine girdigini gostermistir Gehrels tarafindan cikarilan bir arastirma her 10 Ga Giga yil da Dunya 10 parsek cevresinde 2 supernovanin olustugunu gostermekte olusmasi potansiyel olarak en tehlikeli Supernvalar olarak gorulmustur Cunku bu tip supernovalar cok souk yildizlarin patlamasi ile olusur ve en tehlikeli olan supernovalar tahmin edilemeyenlerdir Buna ornek olarak beyaz cuce yildizlar verilebilir Uzerine calisilamayan ve bir anda ortaya cikan supernovalarin en fazla tehlike verecegi dusunulmektedir Bu duruma en yakin olasilik cift yildiz kumesidir Ancak bu durum yalnizca su an icin gecerli IK Pegasi ve Gunes farkli yonlere hareket etmekte ve bir zaman sonra bu tehlikeli etki kaybolacak Onceki OlaylarCok kisa omurlu radyoaktif izotoplara bakildiginda yakinlardaki supernova patlamalari Gunes Sistemi nin icindeki bilesenlerin olusmasina yardimci olmus Dunya nin su andaki bilesenlerine 4 5 yil once yol acan etkenerden birinin de bir supernova patlamasi olduguna inaniliyor 1996 da Illinois Universitesi ndeki astronomlar gecmiste yasanmis supernova patlamalarinin kalintilarinin Dunya da metal izotoplarinin kaya tabakalarina biraktiklari izler araciligiyla tespit edilebilecegini kuramlastirdilar Sonralari Munih Teknik Universitesi arastirmacilari tarafindan Pasifik Okyanusu nun derinliklerinde bulunan deniz kayalarinda demir 60 zenginlestirilmesi tespit edildi Bu demir izotopunun 23 atomu kabugun 2 cm altinda bulundu ve bunlar son 13 milyon yillik doneme aitti Supernova son 5 milyon yilda gerceklesmisti ya da Gunes Sistemine yakin bir yerde gerceklesmeliydi ki buda hala bu kadar fazla demir 60 izotopunun burada olmasini acikliyor Bu kadar yakinda gerceklesen bir supernova buyuk yokolusa neden olmus olmaliydi ki boyle bir olay o zaman araliginda yasanmadi Demirin kalitesi supernovanin 30 parsekten daha yakin bir yerde meydana geldigini gosteriyor Demir miktarindan yapilan tahminlere gore supernova Dunya dan 30 parsek uzaklikta olmaliydi Ancak bununla birlikte yapilan hesaplara gore 5 milyon yilda 30 parsek civarinda bir Supernova patlamasi olasiligi 5 dir Arastirmacilar bu olasiligin Gunes sistemimizin Samanyolu nun Supernova tarafindan zengin Orion Kolu na girmesinin bir sonucu olarak daha yuksek olabilecegini belirtiyorlar Adrian L Melott yaptigi hesaplamalar sonucunda tehlikeli sayilacak bir gama isini patlamasinin bir milyar yil icinde iki ya da uc defa oldugunu tahmin etmistir Eger bu tarih tahmini tutarliysa bilim insanlarina gore her seferinde Dunya daki canliligin en az 60 ini yok eden olaylarina bu tip supernovalarin sebep oldugunu one surmuslerdir 1998 yilinda bir supernova kalintisi olan cok buyuk bir kalinti olan Vela Supernova Kalintisi nin tam onunde bulundu RX J0852 0 4622 60 yil kadar bir yari omur iztoplarin gama isini ile bozunmasinndan yapilan tahminler sonucunda tahmin edilerek bulundu Bu hesaplamalar ayrica gosterdi ki bu supernova patlamasi oldukca yakin bir zamanda yasandi Milattan sonra 1200 civari ancak bu konu hakkinda hicbir tarihsel kanit bulunamadi Supernovadan gelen aki ile yapilan tahminlere gore bu supernova bize 200 parsek 660 isik yili yakinlikta olmaliydi Bu kayda deger bir durum cunku normal sartlarda 20 parsek civarinda her 200 yilda bir patlama olmasi beklenmektedir 2009 yilinca arastirmacilar Antarktika nin buz katmanlarindan alinan orneklerde Nitrata rastlandi Bu yogunlukta bir Nitratin bolgeye dusmesinin 1006 ve 1054 yillarinda olusan supernova patlamalariyla iliskili olmasi en guclu aciklama Bu oranda bir nitrat yogunlugu ancak bir supernova patlamasi sirasinda olusacak Gama Isinlari altinda ten olusabilir Bu teknik sayesinde birkac bin yil icinde Dunya civarinda yasanan supernova patlamalari tespit edilmekte Kaynakca Kaplan D L Chatterjee S Gaensler B M Anderson J 2008 A Precise Proper Motion for the Crab Pulsar and the Difficulty of Testing Spin Kick Alignment for Young Neutron Stars Astrophysical Journal 677 2 s 1201 arXiv 0801 1142 2 Bibcode 2008ApJ 677 1201K doi 10 1086 529026 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Ellis John Schramm David N Mart 1993 Could a nearby supernova explosion have caused a mass extinction ARXIV arXiv hep ph 9303206 2 Bibcode 1993hep ph 3206E KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Whitten R C Borucki W J Wolfe J H Cuzzi J 30 Eylul 1976 Effect of nearby supernova explosions on atmospheric ozone Nature 263 5576 ss 398 400 Bibcode 1976Natur 263 398W doi 10 1038 263398a0 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Supernova Remnants and Neutron Stars 2 Agustos 2005 12 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2006 a b Gehrels Neil Laird Claude M ve digerleri 10 Mart 2003 Ozone Depletion from Nearby Supernovae Astrophysical Journal 585 2 ss 1169 1176 arXiv astro ph 0211361 2 Bibcode 2003ApJ 585 1169G doi 10 1086 346127 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Whitten R C Cuzzi J Borucki W J Wolfe J H 1976 Effect of nearby supernova explosions on atmospheric ozone Nature 263 5576 s 263 Bibcode 1976Natur 263 398W doi 10 1038 263398a0 14 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2007 Clark D H McCrea W H Stephenson F R 1977 Frequency of nearby supernovae and climactic and biological catastrophes Nature 265 5592 ss 318 319 Bibcode 1977Natur 265 318C doi 10 1038 265318a0 14 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Subat 2007 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Garlick Mark Mart 2007 7 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Aralik 2014 Taylor G Jeffrey 21 Mayis 2003 Planetary Science Research 9 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Ekim 2006 University of Illinois College of Liberal Arts and Sciences Guz Kis 2005 s 17 1 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 1 Subat 2007 Knie K ve digerleri 2004 60Fe Anomaly in a Deep Sea Manganese Crust and Implications for a Nearby Supernova Source Physical Review Letters 93 17 ss 171103 171106 Bibcode 2004PhRvL 93q1103K doi 10 1103 PhysRevLett 93 171103 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link a b Fields B D Ellis J 1999 On Deep Ocean Fe 60 as a Fossil of a Near Earth Supernova New Astronomy 4 6 ss 419 430 arXiv astro ph 9811457 2 Bibcode 1999NewA 4 419F doi 10 1016 S1384 1076 99 00034 2 Fields amp Ellis p 10 Melott A ve digerleri 2004 Did a gamma ray burst initiate the late Ordovician mass extinction International Journal of Astrobiology 3 2 ss 55 61 arXiv astro ph 0309415 2 Bibcode 2004IJAsB 3 55M doi 10 1017 S1473550404001910 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Aschenbach Bernd 12 Kasim 1998 Discovery of a young nearby supernova remnant Letters to Nature 396 6707 ss 141 142 Bibcode 1998Natur 396 141A doi 10 1038 24103 Iyudin A F ve digerleri Kasim 1998 Emission from 44Ti associated with a previously unknown Galactic supernova Nature 396 6707 ss 142 144 Bibcode 1998Natur 396 142I doi 10 1038 24106 KB1 bakim Digerlerinin yanlis kullanimi link Ancient supernovae found written into the Antarctic ice New Scientist 2698 4 Mart 2009 11 Mart 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mart 2009 Refers to 1 18 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde