Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ecinniler (Rusça: Бесы, Besi), Fyodor Mihayloviç Dostoyevski'nin 1872 yılında yayımlanmış romanıdır. Türkçeye Cinler adıyla da tercüme edilmiştir.
| Бесы (Besy) | |
 Kitabın ilk baskısının kapağı | |
| Yazar | Fyodor Dostoyevski |
|---|---|
| Çevirmenler | Ahmet Muhip Dıranas |
| Ülke | Rusya |
| Dil | Rusça |
| Tür | Roman |
| Yayım | 1872 (özgün) 1958 (Türkçe) |
| OCLC | 70235062 |
Siyasi bir roman olan Ecinniler 19. yüzyılın ikinci yarısında ateizm, nihilizm ve sosyalizm gibi ideolojilerle birlikte Batı düşüncesinin Rusya ve Rus insanı üzerindeki etkilerini ele alır ve de eleştirir.
Dostoyevski kitabı Sibirya sürgününden döndükten sonraki dönemde, 1870 ile 1872 yılları arasında yazmıştır. Bu nedenle Dostoyeski'nin son yıllarındaki muhafazakâr görüşleri kitapta fazlasıyla hissedilir. Kitapta sosyalizm ve nihilizm gibi aşırılıkçı ideolojilerin toplumsal yapı üzerindeki tahribatlarını ortaya koymaya çalışır.
Romanın altyapısı
Dostoyevski Büyük Bir Günahkarın Hayatı adlı yapıtı ile uğraşırken, yazarı çok etkileyen bir olay gelişir. Rusya'daki nihilist gruplarından birinin başında bulunan Sergey Neçayev, kendi grubundan biri tarafından hiçbir yerden emir almaksızın ekibini kendi düşüncelerine göre yönettiği konusunda bir iddia ile itham edilir. Bunun karşısında Neçayev bu suçlamanın sahibini öldürterek bir havuza attırır. Ülke çapında farklı görüşlerden birçok kişinin tepkisini toplayan olay, Dostoyevski'yi de uğraştığı yapıtına Neçayev'i temsil edecek bir karakter ekleyerek protesto etmeye iter. Böylece eklenen Pyotr Stepanoviç karakteri ile birlikle yapıt Ecinniler başlığı ile yayınlanır.
Karakterler
- Nikolay Vsevolodoviç Stavrogin romanın ana karakteri. Çelişkiler, bunalımlar ve vicdan azabı içindeki Stavrogin anlaşılması oldukça zor bir karakterdir.
- Stepan Trofimoviç Verhovenski entelektüel bir baba karakteri. Tanrıtanımaz olmasına rağmen nihilizm, ateizm gibi akımların karşısında duran Stepan Trofimoviç yıllarca Stavrogin'in hocalığını yapmış, Stavrogin'in annesi Varvara Stavrogina'nın kanatları altında yaşamıştır.
- Pyotr Stepanoviç Verhovenski Stepan Verhovenski'nin oğlu. Rus devrimine gönülden bağlı ve Avrupa'dan gelen emirlerin uygulanması için canla başla çalışan bir nihilist gibi görünse de ütopik bir fikri kendi başına uygulamaya çalışan bir iktidar düşkünüdür. Dostoyevski'nin gerçek hayattan aldığı Sergey Nechaev in romana adapte edilmiş halidir.
- Varvara Petrovna Stavrogina Stavrogin'in annesi, eski general karısı. Ölen kocasının rütbesi ve geniş mal varlığı ile şehirde oldukça nüfuzlu bir kimliğe sahiptir. Dindar bir hristiyan ve sağlam bir karakterli bir anne figürü sergilemesine rağmen, o da daha sonra şehirdeki herkesin gözünü boyayan eğlencelerin ve materyalist düşüncelerin esiri olmaktan kendini alamayacaktır.
- İvan Şatov Varvara Stavrogina'nın eski serflerinden birinin oğlu. Varvara Stavrogina'nın koruyucu ve otoriter karakteri ile yaptığı tüm çağrılara karşı gelip, Stavroginler'in evinde yaşamaktansa, Avrupa'da sefalet içinde yaşamayı tercih etmiş, Stavrogin ile dostlukları sonucunda edindiği Panslavist düşüncelerin ve daha sonra bir arayış içindeyken kolunu kaptırdığı nihilist gruplar arasında kalmıştır. Gerçek hayatta Sergey Nechaev tarafından öldürülen üniversite öğrencisini temsil eder.
- Yüzbaşı Lebyadkin kentte yaşayan bir emekli asker. Sık sık içen ve kız kardeşi Lebyadkina'yı döven Yüzbaşı'nın daha sonra Stavrogin ile bir alakası ortaya çıkacaktır.
- Fedka şehirdeki kaçak. İşlenen cinayetlerden ve binaların yakılmasından sorumlu tutulmaktadır.
- Lizaveta Nikolayevna Varvara Petrovna'nın yakın dostu Praskovya İvanovna'nın kızı. Liza diye hitap edilen Lizaveta Nikolayevna Nikolay'a aşıktır.
- Mavkiriy Drozov Varvara Petrovna'nın dostlarından Drozovlar'ın oğlu. Kentte Stavroginler'in evinde konuk olarak kalmaktadır. Liza'yı sevmekte, onun her söylediğini yapmakta ve Liza'ya koruyuculuk etmektedir.
- Aleksey Niliç Kirilov Şatov'un yakın arkadaşı olan bir üniversite öğrencisi. Her ne kadar nihilist gruplara katılmış, yazarın muhafazakâr ve nihilist karşıtı görüşlerine tezat oluşturan bir karakter olsa da Dostoyevski'nin sınır tanımayan insan sevgisinden nasibini almış; hikâyede gelişen olaylar, bu ateizmle inanç arasında gidip gelen karakterin iyi yürekli, dürüst ve yardımsever arkadaş imajını ortaya çıkarmıştır. Kirilov'un felsefi görüşleri kitabın en merak uyandıran yanlarından biridir.
- Mariya Timofevna Lebyadkina Yüzbaşı Lebyadkin'in kızkardeşi. Ağabey'i tarafından sürekli dövülen meczup genç kadın Nikolay Stavrogin'e hayranlık duymaktadır.
- Piskopos Tihon şehirdeki katedralin çok tanınan ve danışılan piskoposu. Nikolay Stavrogin ile diyaloğu Stavrogin'in tüm ilginç davranışlarının anahtarı olacaktır.
- Andrey Antonoviç von Lembke şehre daha sonra atanan vali. Muhafazakâr görüşün temsilcisi olmuştur. Çekingen kişiliğine rağmen nihilizmin ve olası bir devrimin engellenmesi için elinden geleni yapmıştır.
- Yulina Mihailovna von Lembke valinin eşi. Kocasının aksine nihilistleri ılımlı bir şekilde kontrol altında tutmayı savunan Yulina Mihailovna, kendince yaptığı iyi niyetli planlarla, Pyotr Stepanoviç'i yakından tanıyarak nihilistleri yola getirecektir. Saflığı ve gerçeklere gözünü uzun süre kapalı tutması nedeniyle gelişen olayların sorumlularından biridir.
- Darya Pavlovna Şatova İvan Şatov'un kız kardeşi. Ağabeyinin aksine Varvara Petrovna'dan hiç kopmayan Darya onun kanatları altında büyümüştür. Nikolay'a karşı, arkadaşlıkla karışık bir aşk beslemektedir. Her ikisinin de İsviçre'de olduğu bir sırada aralarında anlaşılamayan bir ilişki yaşanmıştır.
- Karmazinov kalemini bırakmak üzere olan, birçok kentlinin saygı duyduğu sözde büyük yazar. İvan Turgenyev'i temsil eder.
Özet
Roman Stapan Trofimoviç ve Varvara Petrovna'nın dostluklarına ilişkin bir girişle başlar. Stepan Trofimoviç, birkaç kez üniversitelerde ders verdiği için profesör diye anılan bir entelektüeldir. Nikolay Stavrogin'e ders vermek için yıllarca Stavroginlerin konağında yaşar Nikolay'ın eğitiminin ardından da Varvara Petrovna'dan tamamen ayrılamaz ve ondan aldığı maaş, verilen bir ev ile bir yardımcı sayesinde eski patronundan hiç kopmaz. Bu arada Stavrogina'ya karşı hiç itiraf edemediği ve saklamaya çalıştığı bir aşk da içinde büyümektedir.
Sankt-Peterburg'a ve Avrupa'ya gidip gelen Stavron'i Varvara Petrovna çok nadir görebilmektedir. Bu arada Stepan Trofimoviç'in oğlu Pyotr Stepanoviç'le arkadaşlık kurmuştur. Şatov'un çalışmak için gittiği Amerika'dan dönmesi için ona yardım eden de Stavrogin'dir. Bu gençlerin birbirleri ile ilişkileri nihilist örgütlere dayanmaktadır.
Stavrogin, kente Petersburg'dan ilk gelişinde anlaşılmaz bir tutum takınır. Katıldığı toplantılarda saygın büyüklere hararet sayılabilecek davranışlarda bulunur. Herkes tarafından deli olarak görülmekteyken ortadan kaybolur. Bu arada İsviçre'de yaşarken Liza ile kimsenin çözemediği bir ilişki yaşamıştır.
Kentin en dedikoducu sakinlerinden Liputin Stepan Trofimoviç'in evine gelir. Yanında Kirilov'da vardır. Kirilov felsefesinden kısaca bahseder:
Açıklamada Tanrı'nın varlığı yokluğu konusundaki tartışma farklı bir boyut alır. Kirilov İsa'nın varlığını reddetmez. Ancak ona göre acı ve korkuyu yenebilen insan ancak insanlığın zaaflarının dışına çıkabilir. Bu insan duygusal ve fiziksel olarak değişir ve tanrı olur. İnsanoğlunun geçirdiği evreler ve çağlar o zaman tanrı olan insana göre,insan-tanrı'ya, göre şekillendirilecektir. Tarih, gorillerden insan-tanrı'ya kadar olan çağ ve sonrası olarak ikiye bölünecektir. Tanrı ancak bu sayede varolabilir. Bu korkuyu yenebilmenin ve korkusuz olabilmenin tek yolu ise intihar etmektir. Kirilov'a göre o güne kadar intihar edenlerin hepsi umutsuzluktan veya yaşamın birtakım zorbalıklarından kurtulmak için intihar etmiştir. Korkusunu yenerek intihar eden tek kişi Kirilov olacaktır. Bu sayede tanrılığa ulaşacaktır.
Liza Stavrogin'in ortadan kayboluşundan sonra kente gelir. Şatov'u bulup Mariya Lebyadkin ile ilgili bilgi almak ister. Mariya Lebyadkin ise bir kilisedeki bir ayin sırasında Varvara Petrovna'yı bulmuş, yardımsever Stavrogina tarafından Stavroginler'in konağına getirilmiştir. Anlatıcı (Stepan Trofimoviç'in dostu) ve Stepan Trofimoviç de konağa çağrılmıştır. Zira Stepan Trofimoviç Varvara Petrovna'nın teklifi ile Darya Pavlovna ile evlendirilmek istenmektedir (Stepan Trofimoviç bunu Darya ile Nikolay'ın İsviçre'de yaşadıklarının günahının kendisine yüklenişi olarak algılar). Liza ve Mavkiriy Drozov da konakta Stepan Trofimoviç ile birlikte Mariya Lebyadkin'in Stavroginler'le ilişkisini çözmeye çalışmaktadırlar. Tam bu sırada, Stavrogin yanında Pyotr Stepanoviç ile çıkagelir. Herkes Mariya Lebyadkina ile ilgili bilgi isterken Stavrogin, Lebyadkina'yı alıp götürür. Pyotr Stepanoviç bir açıklama yapar. Açıklamaya göre, Stavrogin Petersburg'da tanıştığı Lebyadkina'yı korumaya almıştır. Aralarında bir evlilik olmamıştır. Ancak Ağabey Lebyadkin, yıllardır bu dostça ilişkiden yararlanıp para koparmaktadır. Asıl gerçek ise bu konuşmadan sonra ortaya çıkar. Stavrogin Petersburg'da Lebyadkina ile evlenmiştir.
Pyotr Stepanoviç Avrupa'daki örgüt yönetiminden emirler aldığını söyleyerek kentte bir beşli grup kurmuştur. Grubun üyeleri kendilerini gizlillik içinde yürütülen hücre sisteminin yüzlerce parçasından biri sanırken, aslında Pyotr Stepanoviç'in ütopik düşüncesinin uygulayıcılarının tamamını oluşturmaktadırlar. Pyotr Stepanoviç'in fikri geniş çaplı bir ihtilalle Rusya'daki yönetimi ele geçirmek, bunu yaparken de yokedecekleri tanrının yerine bir başka ikonu,tam bir erkek güzeli olan Stravrogin'i getirmektir. Kentte yapacakları ise bu geniş çaplı ihtilalin yalnızca bir provasıdır.
Pyotr Stepanoviç bundan sonra hızla çalışmalarına devam eder. Valinin Karısı Yulina Mihailovna ile samimiyet kurup işi vali konağında kalmaya kadar götürür. Vali von Lembke ise bu nihilistin karısını kontrol altına almasına tahammül edememekte ancak çekingen karakteri ile suskun kalmaktadır. Pyotr bir süre sonra Yulina Mihailovna'nın aklına bir şenlik fikri sokar. Biletler satışa sunulur. Salon seçilir ve tüm kentin genç kızlarının ilgisini çeken bir eğlence tertip edilir.
Lebyadkin kızkardeşini de alıp kentin dışında bir eve taşınır. Pyotr Stepanoviç'in amacı ağabey-kardeşi azılı suçlu Fedka'ya öldürterek Stavrogin'i Liza ile evlenmesi için serbest bırakmaktır. Bu plan şenlik sırasında uygulanır. Tüm kent göz alıcı süslemeleri, içecekleri, yiyecekleri ile göz kamaştıran eğlence salonuna dolmuştur. Bu arada Pyotr Stepanoviç ortadan kaybolmuştur. Kentte bir anda birkaç koldan çıkarılan yangınlar başlar. Birçok ev kül olur ve yanan evlerden birinde Lebyadkin ile kız kardeşinin cesedi bulunur.
İyice kaosun hakim olduğu kentte Pyotr Stepanoviç'in planı başarı ile devam etmektedir. Oluşturduğu beşlisinin dördünü organize ederek, beşinciyi yani kendilerini ele vermek üzere olan hain Şatov'u öldürmek ve suçu yazdıracağı bir itiraf mektubu ile zaten intihar edecek olan Kirilov'un üstüne yıkmaktır planının son aşaması. Kirilov'la görüşür. Ertesi günü intihar etmesini bildirir. Bu arada Fedka ile aralarında bir diyalog geçer. Fedka ile beraber yaptığı ve Fedka'nın üzerine yıktığı kilise soygunu tartışma konularıdır. Tartışmanın sonunda planının uygulanmasına köstek olan Fedka da sözde ihtilalin uygulanışına kurban gider. Fedka'nın ölümü de Şatov cinayeti gibi ertesi gün intihar edecek olan Kirilov'un üzerine yıkılacaktır.
Ertesi günü Şatov'u ilgilendiren beklenmedik bir olay olur. Kendisini uykudan uyandıran bağırış çağırışın üç yıldır görmediği karısına ait olduğunu görür. Şatova'yı içeri alır. Hasta olduğunu fark eder. Kirilov'dan yiyecek ve buz gibi odada oturan Şatova'nın ısınması için çay ister. Ricası iyi yürekli dostu tarafından gecenin bu saatinde bile geri çevrilmez. Bir süre sonra gece karanlığında dakikalardır fark edemediği karısının hamileliğini fark eder ve gelip giden doğum sancıları karşısında ne yapacağını şaşırır. Silahını satarak bir ebe çağırır. Doğan çocuk Stravrogin'dendir. Şatov her şeye rağmen hala sevdiği karısı gibi kendisinden olmayan bebeği de benimser. Karı koca birbirlerine söz verip ayrılmamaya karar verirler. Artık bebeği beraber büyüteceklerdir.
Doğumun ve karısına duyduğu sevginin etkisi ile tanrıya bağlanan Şatov beşlilerden biri tarafından çağrılır. Devrim için kullanılan baskı makinesi alınacaktır. Şatov makinenin gömülü olduğu yere geldiğinde Pyotr Stepanoviç ve grubun diğer üyeleri üzerine atılırlar. Şatov tam her şeyin kendisi için rayına oturduğu sırada öldürülüp bir havuza atılır. Artık beşlileri ele verecek olan hain öldürülmüştür. Pyotr Stepanoniç son aşamanın da uygulanması için Kirilov'un evine gider. Uzun uğraşlar sonucu itiraf mektubunu yazdırır. Fakat Kirilov insan-tanrı olma yolunda intihar etmekte şimdi kararsızdır. Kararını değiştirmek ister. Yenmeye çalıştığı korku onu sarmış ve planından vazgeçmenin eşiğine getirmiştir. Sinirlenen Pyotr ile aralarındaki boğuşma sırasında Pyotr hafif bir sıyrık alır. Kirilov bu arada odasına kapanmış ve silahını başına dayayıp tetiği çekmiştir.
Pyotr Stepanoviç kenti terk eder. Planı başarıya ulaşmamıştır. Asla ayrılmayacaklarını sandığı beşlinin kalan üyeleri suçlarını itiraf ederler. Liza Mariya Lebyadkinler'in öldürüldükleri yeri görmek isterken, cinayetin kendisi yüzünden işlendiğini sanan halkın hışmına uğrar. Başına aldığı darbeler sonu ölür. Şatova kucağında bebeği kocasını ararken hastalanıp ölür. Bebek ise annesinden de önce soğuk alıp ölmüştür. Bu arada tüm bu olaylarla kent çalkalanırken Stavrogin Petersburg'a gider.
Tüm bu haberler daha Stavroginlerin evine ulaşmamışken, Darya hakkında düşündükleri yüzünden Varvara Petrovna ile ilişkisi kopan Stepan Trofimoviç yollara düşer. Amacı bir tüccarın çocuklarına öğretmenlik yapmak veya ilerleyen yaşında bir duvar dibinde kendisine yaraşır soylu bir ölüm tatmaktır. Bu düşünceler arasında köylü bir çifte rastlar. Çift kendisini rastgele istekleri doğruldutusunda bir kasabaya getirir. Stepan Trofimoviç, kasabada bir zamanlar yaşadığı kentte de gördüğü incil satan bir kadınla karşılaşır. Kadınla beraber bir başka kasabada konaklarlar. Stepan Trofimoviç burada kendidini günden güne tüketen bir hastalıkla boğuşmaya başlar. Bu arada bir inanç arayışına girmiştir. İncil satıcısı kadına derin bir sevgi beslemeye başlamıştır. Birkaç gün sonra kasabaya gelen Varvara Petrovna kendisini derin bir sevgi ve ilahi bir bağlılığa dönüşen inancı ile bulur. Stepan Trofimoviç tutulduğu hastalığa dayanamaz ve beslediği imanla ve başında dua okumak için bekleyen bir papazla can verir.
Stepan Trofimoviç defnedildikten sonra Stavrogin'in kente döndüğü haberi gelir. Odasına gelenler tavana bağlanmış bir halatla intihar ettiğini görürler.
Piskopos Tihon'la Stavrogin Aslında romanın olay örgüsüne göre önceki bölümlerin arasına koyulması gereken bölüm, Stavrogin'in Petersburg'da yaptığı ahlaksızlıkları yansıttığı için sansüre uğramıştır. Dostoyevski de bu sansüre başkaldırmamış ve bölümü romandan çıkarmıştır. Bölümün gerçek yerinin neresi olduğu tartışılmaktadır.
Stavrogin katedrale kabul edilir. Ünlü Tihon'un odasına çıkarılır. Tihon'a elindeki birkaç kağıdı verir. Kağıtlarda Stavrogin'in itirafları yazılır. Tihon dakikalarca kâğıtlarla ilgilenir: Stavrogin Petarsburg'da kaldığı evde evin kapıcılarının yoksul küçük kızları ile bir ilişki yaşamıştır. Küçük kız bu olayın ardından intihar etmiştir. Ardından Stavrogin sefil bir yaşamı seçer ve Lebyadkina ile bu sefil hayat için evlenir. Petersburg'un en berbat batakhanelerine girer. Kendisine işkence eder. Yazdıklarında her ne kadar küçük kızın intiharından etkilenmediğini kanıtlamaya çalışsa da piskopos Stavrogin'in aslında çektiği bu dayanılmaz vicdan azabını dindirmek için sefil bir hayat seçtiğini ortaya çıkarır. Bu vicdan azabının onun iyi yürekli biri olduğu sonucunu çıkararak imana teşvik eder. Stavrogin başta etkilenmişse de sonra tekrar kafasının dikine giderek kapıyı çarpıp çıkar.
Romanın ölümsüzlüğü
Dostoyevski, Karamazov Kardeşler ve Suç ve Ceza ile birlikte en büyük yapıtlarından birini teşkil eden Ecinniler'de 19. yüzyıl Rusya'sının girdiği düşünsel ve dini açıdan sıkıntılı dönemleri okura sunmayı amaçlamış, 21. yüzyılda da geçerliğini ve güncelliğini kaybetmeyen bir eser ortaya çıkarmıştır. Yüzlerce yıl sonrasında bile dinmeyen liberal, muhafazakâr, ateist çatışmalarının en şiddetli döneminde ortaya konulan yapıt ölümsüz konusu ve her çağda ortaya çıkabilecek tipik karakterleri sayesinde 21. yüzyıla dahi seslenmeyi başarmıştır.
Yazınsal anlamda Ecinniler
Romanın karakteristik özelliklerinden biri olan ilahi bakış açısına sahip ama aynı zamanda olayın içinde olan anlatıcı Dostoyevski'nin diğer birkaç romanında da kullanılmıştır. Kullanıldığı dönemde ilklerden olan bu yöntem daha sonra modernizmle beraber kullanılmaya başlayacaktır.
Romanın yazınsal anlamda olduğu gibi duygusal anlamda değerlendirilebilecek bir diğer tarafı da realizm'in vazgeçilmezlerinden olan doğrudan anlatımı benimserken bazı süslü cümleleri aralarda vererek okuru sanatsal açıdan doyurma geleneğinin aksine - zaman zaman kimi romanlarında ağır bir dil kullansa da - Dostoyevski sade ve süslü söyleyişten uzak bir anlatımı tercih etmiştir. Bu yönden eleştirilebilir olsa da, Ecinniler'in asıl özelliği kahramanın duygularının okura olduğu gibi ulaştırılabilmiş olmasıdır. Ruh tahlilleri ile sağlanan bu nitelik sayesinde okur kahramanın duyduğu her ürpertiyi, korkuyu, sevinci sanki kendisi birebir yaşıyormuş gibi hisseder. Dostoyevski'nin ilahi sesi sayesinde duyulan ürperti güçlenir ve okur istese de kendisini olaydan soyutlayamaz duruma gelir. Okur Şatov'un, karısını görünce yaşadığı sevinci, Şatov'un ölümüyle Şatova'nın yaşadığı düş kırıklığını, Kirilov'un intihar etmeden önce kapıldığı korkuyu olay kendisiyle ilgiliymiş gibi hisseder. Bu yönden Ecinniler'de duygu yoğunluğu birinci sırada gelir.
Siyasi yönü
Ecinniler çağının siyasi olaylarına duyarsız kalamayan bir yazarın ürünüdür. Avrupa'ya açılmacı bir politika tutmuş olan nihilistlere duyduğu öfkeyi muhafazakâr düşünceleri ile donattığı romanında gözler önüne serer. Liberal ve ateist olan bu hücre tipi örgütlerin karşısına, Avrupai düşüncelerin ülkeye hızla yayılışını protesto eden, gelişmeye ancak Ortodoks kilisesi ile barışık ve benliğini kaybetmemiş bir Rus ulusu ile gidileceğini savunan bir düşünce sistemi ile çıkmıştır.
Ecinniler, birkaç yönü ile Turgenyev'in Babalar ve Oğullar'ı için bir karşı savdır. (Eserdeki Karmazinov Turgenyev'i temsil eder.) Bir toprak ağası olan Turgenyev'in Avrupa'ya açılmacı, ateist ve bir taraftan da halkı hor gören düşüncelerine Dostoyevski şiddetle karşı çıkar. Panslavizmden de etkilenen Dostoyevski'ye göre her ulus kendi öz benliği ile yaşar ve zaten var olan tanrısını kendi geleneklerinden esintilerle donatır. Bir süre sonra bu tanrı ulusun bir parçası hâline gelir. Bu ulusal benlikte halkın da katkısı tartışılamaz.
Ecinniler birçok eleştirmene ve edebiyat adamına göre dünyanın gelmiş geçmiş en iyi siyasi romanlarından biridir. Orhan Pamuk'a göre ise:
| “ | Cinler dünyanın en iyi yedi sekiz romanından biri hiç kuşkusuz en iyi siyasi romanıdır. | „ |
Uyarlamalar
Roman Albert Camus tarafından tiyatroya da adapte edilmiştir.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ecinniler Rusca Besy Besi Fyodor Mihaylovic Dostoyevski nin 1872 yilinda yayimlanmis romanidir Turkceye Cinler adiyla da tercume edilmistir Ecinniler CinlerBesy Besy Kitabin ilk baskisinin kapagiYazarFyodor DostoyevskiCevirmenlerAhmet Muhip DiranasUlkeRusyaDilRuscaTurRomanYayim1872 ozgun 1958 Turkce OCLC70235062 Siyasi bir roman olan Ecinniler 19 yuzyilin ikinci yarisinda ateizm nihilizm ve sosyalizm gibi ideolojilerle birlikte Bati dusuncesinin Rusya ve Rus insani uzerindeki etkilerini ele alir ve de elestirir Dostoyevski kitabi Sibirya surgununden dondukten sonraki donemde 1870 ile 1872 yillari arasinda yazmistir Bu nedenle Dostoyeski nin son yillarindaki muhafazakar gorusleri kitapta fazlasiyla hissedilir Kitapta sosyalizm ve nihilizm gibi asirilikci ideolojilerin toplumsal yapi uzerindeki tahribatlarini ortaya koymaya calisir Romanin altyapisiDostoyevski Buyuk Bir Gunahkarin Hayati adli yapiti ile ugrasirken yazari cok etkileyen bir olay gelisir Rusya daki nihilist gruplarindan birinin basinda bulunan Sergey Necayev kendi grubundan biri tarafindan hicbir yerden emir almaksizin ekibini kendi dusuncelerine gore yonettigi konusunda bir iddia ile itham edilir Bunun karsisinda Necayev bu suclamanin sahibini oldurterek bir havuza attirir Ulke capinda farkli goruslerden bircok kisinin tepkisini toplayan olay Dostoyevski yi de ugrastigi yapitina Necayev i temsil edecek bir karakter ekleyerek protesto etmeye iter Boylece eklenen Pyotr Stepanovic karakteri ile birlikle yapit Ecinniler basligi ile yayinlanir KarakterlerNikolay Vsevolodovic Stavrogin romanin ana karakteri Celiskiler bunalimlar ve vicdan azabi icindeki Stavrogin anlasilmasi oldukca zor bir karakterdir Stepan Trofimovic Verhovenski entelektuel bir baba karakteri Tanritanimaz olmasina ragmen nihilizm ateizm gibi akimlarin karsisinda duran Stepan Trofimovic yillarca Stavrogin in hocaligini yapmis Stavrogin in annesi Varvara Stavrogina nin kanatlari altinda yasamistir Pyotr Stepanovic Verhovenski Stepan Verhovenski nin oglu Rus devrimine gonulden bagli ve Avrupa dan gelen emirlerin uygulanmasi icin canla basla calisan bir nihilist gibi gorunse de utopik bir fikri kendi basina uygulamaya calisan bir iktidar duskunudur Dostoyevski nin gercek hayattan aldigi Sergey Nechaev in romana adapte edilmis halidir Varvara Petrovna Stavrogina Stavrogin in annesi eski general karisi Olen kocasinin rutbesi ve genis mal varligi ile sehirde oldukca nufuzlu bir kimlige sahiptir Dindar bir hristiyan ve saglam bir karakterli bir anne figuru sergilemesine ragmen o da daha sonra sehirdeki herkesin gozunu boyayan eglencelerin ve materyalist dusuncelerin esiri olmaktan kendini alamayacaktir Ivan Satov Varvara Stavrogina nin eski serflerinden birinin oglu Varvara Stavrogina nin koruyucu ve otoriter karakteri ile yaptigi tum cagrilara karsi gelip Stavroginler in evinde yasamaktansa Avrupa da sefalet icinde yasamayi tercih etmis Stavrogin ile dostluklari sonucunda edindigi Panslavist dusuncelerin ve daha sonra bir arayis icindeyken kolunu kaptirdigi nihilist gruplar arasinda kalmistir Gercek hayatta Sergey Nechaev tarafindan oldurulen universite ogrencisini temsil eder Yuzbasi Lebyadkin kentte yasayan bir emekli asker Sik sik icen ve kiz kardesi Lebyadkina yi doven Yuzbasi nin daha sonra Stavrogin ile bir alakasi ortaya cikacaktir Fedka sehirdeki kacak Islenen cinayetlerden ve binalarin yakilmasindan sorumlu tutulmaktadir Lizaveta Nikolayevna Varvara Petrovna nin yakin dostu Praskovya Ivanovna nin kizi Liza diye hitap edilen Lizaveta Nikolayevna Nikolay a asiktir Mavkiriy Drozov Varvara Petrovna nin dostlarindan Drozovlar in oglu Kentte Stavroginler in evinde konuk olarak kalmaktadir Liza yi sevmekte onun her soyledigini yapmakta ve Liza ya koruyuculuk etmektedir Aleksey Nilic Kirilov Satov un yakin arkadasi olan bir universite ogrencisi Her ne kadar nihilist gruplara katilmis yazarin muhafazakar ve nihilist karsiti goruslerine tezat olusturan bir karakter olsa da Dostoyevski nin sinir tanimayan insan sevgisinden nasibini almis hikayede gelisen olaylar bu ateizmle inanc arasinda gidip gelen karakterin iyi yurekli durust ve yardimsever arkadas imajini ortaya cikarmistir Kirilov un felsefi gorusleri kitabin en merak uyandiran yanlarindan biridir Mariya Timofevna Lebyadkina Yuzbasi Lebyadkin in kizkardesi Agabey i tarafindan surekli dovulen meczup genc kadin Nikolay Stavrogin e hayranlik duymaktadir Piskopos Tihon sehirdeki katedralin cok taninan ve danisilan piskoposu Nikolay Stavrogin ile diyalogu Stavrogin in tum ilginc davranislarinin anahtari olacaktir Andrey Antonovic von Lembke sehre daha sonra atanan vali Muhafazakar gorusun temsilcisi olmustur Cekingen kisiligine ragmen nihilizmin ve olasi bir devrimin engellenmesi icin elinden geleni yapmistir Yulina Mihailovna von Lembke valinin esi Kocasinin aksine nihilistleri ilimli bir sekilde kontrol altinda tutmayi savunan Yulina Mihailovna kendince yaptigi iyi niyetli planlarla Pyotr Stepanovic i yakindan taniyarak nihilistleri yola getirecektir Safligi ve gerceklere gozunu uzun sure kapali tutmasi nedeniyle gelisen olaylarin sorumlularindan biridir Darya Pavlovna Satova Ivan Satov un kiz kardesi Agabeyinin aksine Varvara Petrovna dan hic kopmayan Darya onun kanatlari altinda buyumustur Nikolay a karsi arkadaslikla karisik bir ask beslemektedir Her ikisinin de Isvicre de oldugu bir sirada aralarinda anlasilamayan bir iliski yasanmistir Karmazinov kalemini birakmak uzere olan bircok kentlinin saygi duydugu sozde buyuk yazar Ivan Turgenyev i temsil eder OzetRoman Stapan Trofimovic ve Varvara Petrovna nin dostluklarina iliskin bir girisle baslar Stepan Trofimovic birkac kez universitelerde ders verdigi icin profesor diye anilan bir entelektueldir Nikolay Stavrogin e ders vermek icin yillarca Stavroginlerin konaginda yasar Nikolay in egitiminin ardindan da Varvara Petrovna dan tamamen ayrilamaz ve ondan aldigi maas verilen bir ev ile bir yardimci sayesinde eski patronundan hic kopmaz Bu arada Stavrogina ya karsi hic itiraf edemedigi ve saklamaya calistigi bir ask da icinde buyumektedir Sankt Peterburg a ve Avrupa ya gidip gelen Stavron i Varvara Petrovna cok nadir gorebilmektedir Bu arada Stepan Trofimovic in oglu Pyotr Stepanovic le arkadaslik kurmustur Satov un calismak icin gittigi Amerika dan donmesi icin ona yardim eden de Stavrogin dir Bu genclerin birbirleri ile iliskileri nihilist orgutlere dayanmaktadir Stavrogin kente Petersburg dan ilk gelisinde anlasilmaz bir tutum takinir Katildigi toplantilarda saygin buyuklere hararet sayilabilecek davranislarda bulunur Herkes tarafindan deli olarak gorulmekteyken ortadan kaybolur Bu arada Isvicre de yasarken Liza ile kimsenin cozemedigi bir iliski yasamistir Kentin en dedikoducu sakinlerinden Liputin Stepan Trofimovic in evine gelir Yaninda Kirilov da vardir Kirilov felsefesinden kisaca bahseder Aciklamada Tanri nin varligi yoklugu konusundaki tartisma farkli bir boyut alir Kirilov Isa nin varligini reddetmez Ancak ona gore aci ve korkuyu yenebilen insan ancak insanligin zaaflarinin disina cikabilir Bu insan duygusal ve fiziksel olarak degisir ve tanri olur Insanoglunun gecirdigi evreler ve caglar o zaman tanri olan insana gore insan tanri ya gore sekillendirilecektir Tarih gorillerden insan tanri ya kadar olan cag ve sonrasi olarak ikiye bolunecektir Tanri ancak bu sayede varolabilir Bu korkuyu yenebilmenin ve korkusuz olabilmenin tek yolu ise intihar etmektir Kirilov a gore o gune kadar intihar edenlerin hepsi umutsuzluktan veya yasamin birtakim zorbaliklarindan kurtulmak icin intihar etmistir Korkusunu yenerek intihar eden tek kisi Kirilov olacaktir Bu sayede tanriliga ulasacaktir Liza Stavrogin in ortadan kaybolusundan sonra kente gelir Satov u bulup Mariya Lebyadkin ile ilgili bilgi almak ister Mariya Lebyadkin ise bir kilisedeki bir ayin sirasinda Varvara Petrovna yi bulmus yardimsever Stavrogina tarafindan Stavroginler in konagina getirilmistir Anlatici Stepan Trofimovic in dostu ve Stepan Trofimovic de konaga cagrilmistir Zira Stepan Trofimovic Varvara Petrovna nin teklifi ile Darya Pavlovna ile evlendirilmek istenmektedir Stepan Trofimovic bunu Darya ile Nikolay in Isvicre de yasadiklarinin gunahinin kendisine yuklenisi olarak algilar Liza ve Mavkiriy Drozov da konakta Stepan Trofimovic ile birlikte Mariya Lebyadkin in Stavroginler le iliskisini cozmeye calismaktadirlar Tam bu sirada Stavrogin yaninda Pyotr Stepanovic ile cikagelir Herkes Mariya Lebyadkina ile ilgili bilgi isterken Stavrogin Lebyadkina yi alip goturur Pyotr Stepanovic bir aciklama yapar Aciklamaya gore Stavrogin Petersburg da tanistigi Lebyadkina yi korumaya almistir Aralarinda bir evlilik olmamistir Ancak Agabey Lebyadkin yillardir bu dostca iliskiden yararlanip para koparmaktadir Asil gercek ise bu konusmadan sonra ortaya cikar Stavrogin Petersburg da Lebyadkina ile evlenmistir Pyotr Stepanovic Avrupa daki orgut yonetiminden emirler aldigini soyleyerek kentte bir besli grup kurmustur Grubun uyeleri kendilerini gizlillik icinde yurutulen hucre sisteminin yuzlerce parcasindan biri sanirken aslinda Pyotr Stepanovic in utopik dusuncesinin uygulayicilarinin tamamini olusturmaktadirlar Pyotr Stepanovic in fikri genis capli bir ihtilalle Rusya daki yonetimi ele gecirmek bunu yaparken de yokedecekleri tanrinin yerine bir baska ikonu tam bir erkek guzeli olan Stravrogin i getirmektir Kentte yapacaklari ise bu genis capli ihtilalin yalnizca bir provasidir Pyotr Stepanovic bundan sonra hizla calismalarina devam eder Valinin Karisi Yulina Mihailovna ile samimiyet kurup isi vali konaginda kalmaya kadar goturur Vali von Lembke ise bu nihilistin karisini kontrol altina almasina tahammul edememekte ancak cekingen karakteri ile suskun kalmaktadir Pyotr bir sure sonra Yulina Mihailovna nin aklina bir senlik fikri sokar Biletler satisa sunulur Salon secilir ve tum kentin genc kizlarinin ilgisini ceken bir eglence tertip edilir Lebyadkin kizkardesini de alip kentin disinda bir eve tasinir Pyotr Stepanovic in amaci agabey kardesi azili suclu Fedka ya oldurterek Stavrogin i Liza ile evlenmesi icin serbest birakmaktir Bu plan senlik sirasinda uygulanir Tum kent goz alici suslemeleri icecekleri yiyecekleri ile goz kamastiran eglence salonuna dolmustur Bu arada Pyotr Stepanovic ortadan kaybolmustur Kentte bir anda birkac koldan cikarilan yanginlar baslar Bircok ev kul olur ve yanan evlerden birinde Lebyadkin ile kiz kardesinin cesedi bulunur Iyice kaosun hakim oldugu kentte Pyotr Stepanovic in plani basari ile devam etmektedir Olusturdugu beslisinin dordunu organize ederek besinciyi yani kendilerini ele vermek uzere olan hain Satov u oldurmek ve sucu yazdiracagi bir itiraf mektubu ile zaten intihar edecek olan Kirilov un ustune yikmaktir planinin son asamasi Kirilov la gorusur Ertesi gunu intihar etmesini bildirir Bu arada Fedka ile aralarinda bir diyalog gecer Fedka ile beraber yaptigi ve Fedka nin uzerine yiktigi kilise soygunu tartisma konularidir Tartismanin sonunda planinin uygulanmasina kostek olan Fedka da sozde ihtilalin uygulanisina kurban gider Fedka nin olumu de Satov cinayeti gibi ertesi gun intihar edecek olan Kirilov un uzerine yikilacaktir Ertesi gunu Satov u ilgilendiren beklenmedik bir olay olur Kendisini uykudan uyandiran bagiris cagirisin uc yildir gormedigi karisina ait oldugunu gorur Satova yi iceri alir Hasta oldugunu fark eder Kirilov dan yiyecek ve buz gibi odada oturan Satova nin isinmasi icin cay ister Ricasi iyi yurekli dostu tarafindan gecenin bu saatinde bile geri cevrilmez Bir sure sonra gece karanliginda dakikalardir fark edemedigi karisinin hamileligini fark eder ve gelip giden dogum sancilari karsisinda ne yapacagini sasirir Silahini satarak bir ebe cagirir Dogan cocuk Stravrogin dendir Satov her seye ragmen hala sevdigi karisi gibi kendisinden olmayan bebegi de benimser Kari koca birbirlerine soz verip ayrilmamaya karar verirler Artik bebegi beraber buyuteceklerdir Dogumun ve karisina duydugu sevginin etkisi ile tanriya baglanan Satov beslilerden biri tarafindan cagrilir Devrim icin kullanilan baski makinesi alinacaktir Satov makinenin gomulu oldugu yere geldiginde Pyotr Stepanovic ve grubun diger uyeleri uzerine atilirlar Satov tam her seyin kendisi icin rayina oturdugu sirada oldurulup bir havuza atilir Artik beslileri ele verecek olan hain oldurulmustur Pyotr Stepanonic son asamanin da uygulanmasi icin Kirilov un evine gider Uzun ugraslar sonucu itiraf mektubunu yazdirir Fakat Kirilov insan tanri olma yolunda intihar etmekte simdi kararsizdir Kararini degistirmek ister Yenmeye calistigi korku onu sarmis ve planindan vazgecmenin esigine getirmistir Sinirlenen Pyotr ile aralarindaki bogusma sirasinda Pyotr hafif bir siyrik alir Kirilov bu arada odasina kapanmis ve silahini basina dayayip tetigi cekmistir Pyotr Stepanovic kenti terk eder Plani basariya ulasmamistir Asla ayrilmayacaklarini sandigi beslinin kalan uyeleri suclarini itiraf ederler Liza Mariya Lebyadkinler in olduruldukleri yeri gormek isterken cinayetin kendisi yuzunden islendigini sanan halkin hismina ugrar Basina aldigi darbeler sonu olur Satova kucaginda bebegi kocasini ararken hastalanip olur Bebek ise annesinden de once soguk alip olmustur Bu arada tum bu olaylarla kent calkalanirken Stavrogin Petersburg a gider Tum bu haberler daha Stavroginlerin evine ulasmamisken Darya hakkinda dusundukleri yuzunden Varvara Petrovna ile iliskisi kopan Stepan Trofimovic yollara duser Amaci bir tuccarin cocuklarina ogretmenlik yapmak veya ilerleyen yasinda bir duvar dibinde kendisine yarasir soylu bir olum tatmaktir Bu dusunceler arasinda koylu bir cifte rastlar Cift kendisini rastgele istekleri dogruldutusunda bir kasabaya getirir Stepan Trofimovic kasabada bir zamanlar yasadigi kentte de gordugu incil satan bir kadinla karsilasir Kadinla beraber bir baska kasabada konaklarlar Stepan Trofimovic burada kendidini gunden gune tuketen bir hastalikla bogusmaya baslar Bu arada bir inanc arayisina girmistir Incil saticisi kadina derin bir sevgi beslemeye baslamistir Birkac gun sonra kasabaya gelen Varvara Petrovna kendisini derin bir sevgi ve ilahi bir bagliliga donusen inanci ile bulur Stepan Trofimovic tutuldugu hastaliga dayanamaz ve besledigi imanla ve basinda dua okumak icin bekleyen bir papazla can verir Stepan Trofimovic defnedildikten sonra Stavrogin in kente dondugu haberi gelir Odasina gelenler tavana baglanmis bir halatla intihar ettigini gorurler Piskopos Tihon la Stavrogin Aslinda romanin olay orgusune gore onceki bolumlerin arasina koyulmasi gereken bolum Stavrogin in Petersburg da yaptigi ahlaksizliklari yansittigi icin sansure ugramistir Dostoyevski de bu sansure baskaldirmamis ve bolumu romandan cikarmistir Bolumun gercek yerinin neresi oldugu tartisilmaktadir Stavrogin katedrale kabul edilir Unlu Tihon un odasina cikarilir Tihon a elindeki birkac kagidi verir Kagitlarda Stavrogin in itiraflari yazilir Tihon dakikalarca kagitlarla ilgilenir Stavrogin Petarsburg da kaldigi evde evin kapicilarinin yoksul kucuk kizlari ile bir iliski yasamistir Kucuk kiz bu olayin ardindan intihar etmistir Ardindan Stavrogin sefil bir yasami secer ve Lebyadkina ile bu sefil hayat icin evlenir Petersburg un en berbat batakhanelerine girer Kendisine iskence eder Yazdiklarinda her ne kadar kucuk kizin intiharindan etkilenmedigini kanitlamaya calissa da piskopos Stavrogin in aslinda cektigi bu dayanilmaz vicdan azabini dindirmek icin sefil bir hayat sectigini ortaya cikarir Bu vicdan azabinin onun iyi yurekli biri oldugu sonucunu cikararak imana tesvik eder Stavrogin basta etkilenmisse de sonra tekrar kafasinin dikine giderek kapiyi carpip cikar Romanin olumsuzluguDostoyevski Karamazov Kardesler ve Suc ve Ceza ile birlikte en buyuk yapitlarindan birini teskil eden Ecinniler de 19 yuzyil Rusya sinin girdigi dusunsel ve dini acidan sikintili donemleri okura sunmayi amaclamis 21 yuzyilda da gecerligini ve guncelligini kaybetmeyen bir eser ortaya cikarmistir Yuzlerce yil sonrasinda bile dinmeyen liberal muhafazakar ateist catismalarinin en siddetli doneminde ortaya konulan yapit olumsuz konusu ve her cagda ortaya cikabilecek tipik karakterleri sayesinde 21 yuzyila dahi seslenmeyi basarmistir Yazinsal anlamda EcinnilerRomanin karakteristik ozelliklerinden biri olan ilahi bakis acisina sahip ama ayni zamanda olayin icinde olan anlatici Dostoyevski nin diger birkac romaninda da kullanilmistir Kullanildigi donemde ilklerden olan bu yontem daha sonra modernizmle beraber kullanilmaya baslayacaktir Romanin yazinsal anlamda oldugu gibi duygusal anlamda degerlendirilebilecek bir diger tarafi da realizm in vazgecilmezlerinden olan dogrudan anlatimi benimserken bazi suslu cumleleri aralarda vererek okuru sanatsal acidan doyurma geleneginin aksine zaman zaman kimi romanlarinda agir bir dil kullansa da Dostoyevski sade ve suslu soyleyisten uzak bir anlatimi tercih etmistir Bu yonden elestirilebilir olsa da Ecinniler in asil ozelligi kahramanin duygularinin okura oldugu gibi ulastirilabilmis olmasidir Ruh tahlilleri ile saglanan bu nitelik sayesinde okur kahramanin duydugu her urpertiyi korkuyu sevinci sanki kendisi birebir yasiyormus gibi hisseder Dostoyevski nin ilahi sesi sayesinde duyulan urperti guclenir ve okur istese de kendisini olaydan soyutlayamaz duruma gelir Okur Satov un karisini gorunce yasadigi sevinci Satov un olumuyle Satova nin yasadigi dus kirikligini Kirilov un intihar etmeden once kapildigi korkuyu olay kendisiyle ilgiliymis gibi hisseder Bu yonden Ecinniler de duygu yogunlugu birinci sirada gelir Siyasi yonuEcinniler caginin siyasi olaylarina duyarsiz kalamayan bir yazarin urunudur Avrupa ya acilmaci bir politika tutmus olan nihilistlere duydugu ofkeyi muhafazakar dusunceleri ile donattigi romaninda gozler onune serer Liberal ve ateist olan bu hucre tipi orgutlerin karsisina Avrupai dusuncelerin ulkeye hizla yayilisini protesto eden gelismeye ancak Ortodoks kilisesi ile barisik ve benligini kaybetmemis bir Rus ulusu ile gidilecegini savunan bir dusunce sistemi ile cikmistir Ecinniler birkac yonu ile Turgenyev in Babalar ve Ogullar i icin bir karsi savdir Eserdeki Karmazinov Turgenyev i temsil eder Bir toprak agasi olan Turgenyev in Avrupa ya acilmaci ateist ve bir taraftan da halki hor goren dusuncelerine Dostoyevski siddetle karsi cikar Panslavizmden de etkilenen Dostoyevski ye gore her ulus kendi oz benligi ile yasar ve zaten var olan tanrisini kendi geleneklerinden esintilerle donatir Bir sure sonra bu tanri ulusun bir parcasi haline gelir Bu ulusal benlikte halkin da katkisi tartisilamaz Ecinniler bircok elestirmene ve edebiyat adamina gore dunyanin gelmis gecmis en iyi siyasi romanlarindan biridir Orhan Pamuk a gore ise Cinler dunyanin en iyi yedi sekiz romanindan biri hic kuskusuz en iyi siyasi romanidir UyarlamalarRoman Albert Camus tarafindan tiyatroya da adapte edilmistir