Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edirne'nin Kurtuluşu, iki farklı tarihi olayı ifade eder.
| Edirne'nin Kurtuluşu (Osmanlı'nın Doğu Trakya Harekatı) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| II. Balkan Savaşı | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Bulgaristan Krallığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| Enver Paşa Ahmet İzzet Paşa Mustafa Kemal Paşa | Tümgeneral Vulko Velchev | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Osmanlı 1.Ordusunun 10.Kolordusu (Hurşit Paşa komutasındaki Çanakkale mürettep 10.kolordu) Osmanlı 4.Ordusuna ait Bolayır kolordusu Yan birlikler (Bölgedeki Osmanlı 1.2.3.4. ordularına ait 200.000 civarı Osmanlı kuvvetinin bir kısmı sevk edilmiştir] | 4.000 asker (Edirne Civarı) toplamda 2-3 alay piyade ve 2 alay süvari | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| Az (Bulgar pususuna düşen Yüzbaşı Reşit Bey ve keşif birliği) ancak harekat sırasındaki kolera salgınında 4000 civarı asker | Bilinmiyor ama az olduğu tahmin edilmekte | ||||||||
Bunlardan birincisi Osmanlı'nın Doğu Trakya Harekâtı'nı yani Osmanlı kuvvetlerinin I. Balkan Savaşı'nda Sırp ve Bulgar kuvvetlerine karşı kaybettiği Edirne Muharebesi ile Osmanlı idaresinden çıkan ve Londra Konferansı ile Bulgaristan Krallığı'na bırakılan şehrin, II. Balkan Savaşı sırasında savaş bakanı (savunma bakanı) Enver Paşa ve Osmanlı Ordusunun genel komutanı (şimdiki genelkurmay başkanı) Ahmet İzzet Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu tarafından 21 Temmuz 1913 günü geri alınması aynı zamanda Kırklareli ve Dimetoka'nın geri alınması olayıdır.
İkincisi ise I. Dünya Savaşı sırasında Mondros Mütarekesi sonrası Yunan kuvvetlerince 25 Temmuz 1920'de işgal edilen Edirne'nin, Mudanya Ateşkesi gereğince 25 Kasım 1922 tarihinde TBMM kuvvetlerince teslim alınmasıdır. Günümüzde 25 Kasım tarihi halihazırda "Edirne'nin Kurtuluşu" olarak kutlanmaktadır.
Harekat Öncesi
Birinci Balkan Savaşı'nın sonrasında Bulgaristan'ın müttefikleriyle olan anlaşmazlığı sonucu İkinci Balkan Savaşı patlak verdi. Bulgaristan Krallığı hem Yunanistan Krallığı hem Sırbistan Krallığı hem de Karadağ Krallığı ile savaşa girmek zorunda kaldı. Bulgaristan Krallığı bu durumla uğraşırken Romanya Krallığı'da bu durumu fırsat görüp Bulgaristan Krallığı ile anlaşmazlık içinde olduğu güney Dobruca'ya saldırır. Balkan ittifakının çatırdaması ve kendi arasında bir savaşa tutuşması,Osmanlı Devleti için sürpriz olmuştur. Daha altı ay öncesine kadar Osmanlı Devleti üzerindeki emelleri uğruna birlik olup savaşan devletlerin hedeflerine ulaşmalarının ardından sadece bir ay sonra kendi aralarında savaşa tutuşması karşısında Osmanlı Devleti, ilk önce çekimser bir tutum sergilemiştir. Osmanlı Devleti’nin Yunan-Sırp ittifakına dâhil olmak konusundaki isteksizliği de bu çekimserlikten kaynaklanmaktadır. Osmanlı için 2.Balkan Savaşı'nın başında 1.Balkan Savaşı'ndaki ağır kayıplarda sessiz kalmanın diğer nedenidir. Ancak Bulgaristan'ın kötü hali Osmanlılarında dikkatindedir. Bulgarlar Romen birliklerinin Dobruca'da işgaline yeterli beklenen direnişi gösteremezler. Bu durum Osmanlı İmparatorluğu içindeki kurmaylarca da çok büyük bir fırsat olarak görülür. Bölgede özellikle Edirne yöresinde Bulgarların neredeyse tüm ordu ve kolordularını çekip Sırp Yunan ve yeni durum üzerine Romen hatlarına gönderdiği sadece Edirne'de Tümgeneral Vulko Velchev komutasında 4.000 kişilik bir garnizon'un kaldığı tespit edilir.Osmanlı İmparatorluğu kurmayları tarafından Edirne ve Batı Trakya'nın kurtarılması fikri Padişah V. Mehmet'e sunulur. Padişah hem Türk imajını düzeltmek hem de İttihat ve Terakki Partisi'nin baskısından kurtulmak için planı uygun buldu ve bir sürpriz saldırı yapılmasına karar verilir.
Ancak bunun öncesinde Bâb-ı Âli öncesinde Ingiliz Fransız Rus elçilerini çağırarak bir nabız yoklar İngiltere Fransa ve Rusya büyükelçileri Bulgar topraklarına olası bir Osmanlı vs.müdahalesine karşı olduklarını Londra Antlaşması'na Osmanlı'nın sadık kalması gerektiğini belirtirler.
Osmanlı İmparatorluğu'nun bölge'de bu sırada 200-250.000 civarı askeri vardı ve ordunun başında Enver Paşa yanında Ahmet İzzet Paşa bulunmaktaydı.1.Ordu Kıyıköy (Midye) civarında en ön saflara konuşlanmıştı. Bunu Doğudan batıya 2. ve 3. Ordu takip ediyor buna karşın Gelibolu'ya konuşlu 4. Ordu bulunmaktaydı. 6 Temmuz günü ordu birliklerine Midye ve Enez hattının sonuna kadar ilerleyip bekleme talimatı verilir.Ordu sınıra kadar ilerler.
Bunun üzerine İngiliz Dışişleri Bakanı Sir Edward Grey Osmanlı'nın imzalanan anlaşmalara saygı duyması gerektiği aksi halde Bulgarların uğradığı felaketten istifade ile Edirne'yi geri almaya kalkarsa sonradan uğrayacağı cezanın pek şiddetli olacağı değil tüm Avrupa toprakları İstanbul'u bile kaybedeceği yolunda Avam kamarasında bir tehdit konuşması yapar. Kisacası Osmanlı'nın Edirne yönüne hamlesine İngiltere karşı çıkmaktadır.
Osmanlı İmparatorluğu bir süre daha bekler ancak iki olay bu beklemeyi sonlandırır. İlki 12 Temmuzda bölgedeki Yunan ordularının Bulgaristan'ın elindeki Batı Trakya topraklarına doğru hareketlenmesi o sırada Bulgarların elindeki Dedeağaç ve Edirne üzerine yürüme ihtimalinin belirmesidir ki 1.Balkan Savaşında Çatalca'da birliklerinin başındayken komutanlık yapamayacak şekilde yaralanan Berlin'e ateşe olarak atanan Mahmut Muhtar Paşa buraların Yunanistan'a verilmek istendiğine dair açık duyumlarının olduğunu belirtip Yunan eline geçmeden buraları Osmanlı'nın alması gerektiğini ifade eden bir telgrafı İstanbul'da hükûmete bildirir. İkinci olarak 17 Temmuz'da Bulgar Kralı Romanya'ya barış teklifi yapar. Bu durumda Bulgarların halini Batı Trakya'da Yunanistan veya Osmanlı Imparatorluğu'na karşı koyamayacak halde olduğunu ortaya koymaktadır. Netice olarak Osmanlı harekete geçmeye kesin olarak karar verir.
Harekat
18-19 Temmuz'da Osmanlı birliklerinin hareketlenmelerini fark eden Bulgarlar, sayıca az olmaları nedeniyle geri çekilmeye karar verirler. 19 Temmuz günü Edirne'yi boşaltmaya başlarlar .Ancak 19 Temmuzda beklenen Osmanlı harekâtı gerçekleşmeyince çekilmeyi durdurup 20 Temmuzda tekrar Edirne'ye mevziilenirler. Bu arada 19 Temmuz'da Osmanlı hükûmeti bir bildiri yayınlar.Bildiri de Bulgar işgali altında bulunan yerlerde Türklere yapılmakta olan zulümleri önlemek ve başkent İstanbul’un güvenliğini sağlayacak bir sınıra erişmek üzere ordusuna Midye-Enez hattını geçme emrini verdiğini ilan etmiştir. Bildiride harekâtın sınırlı olup Meriç’in sağ sahiline geçilmeyeceği de önemle belirtilmektedir. 20 Temmuz 1913 günü saat 17.58’de ertesi gün için Osmanlı ordu birliklerine neler yapacaklarını bildiren bir emirname yayımlanmıştır. Bu emirnamede düşmanın Lüleburgaz bölgesinde yoğunluklu olmak üzere 2-3 alay piyade ve 2 alay süvariden ibaret olduğu, tüm ordunun Edirne ve Kırklareli’ni kurtarmak için harekete geçeceği Sağ Kanat Komutanı Abuk Ahmet Paşa tarafından ilgili birliklere bildirilmiştir. Osmanlı ordusunda Çatalca'dan gelip sınıra gelen Osmanlı 1.Ordusundan 10.Kolordu ve Osmanlı 4.Ordusuna ait Bolayır kolordusu (Harekât başkanlarından biri Mustafa Kemal'dir) bu harekâtta ön safta ilerlemek üzere görevlendirilir.
21 Temmuz'da Osmanlı güçleri resmi olarak ilerlemeye başladı. 21 Temmuz'da Lüleburgaz ve Vize 22 Temmuz'da ise Kırklareli neredeyse hiç direniş olmadan Osmanlı'nın eline geçer. Bu arada 21 Temmuz'da Osmanlı'nın ilerlemeye başladığını anlayan Bulgar kuvvetleri Edirne'yi tekrar boşaltmaya başlar. Bütün bunlar olurken Osmanlı'ya ait Yüzbaşı Reşit Bey liderliğinde bir keşif kolu Bulgarlarca pusuya düşürülür. Reşit bey çatışmada ölür birliği de zayiyata uğrar.
22 Temmuz'da Bolayır Kolordusu Edirne'ye ulaşmıştır şehir boşaltılmıştır, ancak kolorduya Lüleburgaz yakınında bekleme emri verilir; zira Enver Paşa şehre propaganda maksatlı bizzat ilk kendisinin gireceğini belirttiğinden Osmanlı Ordusu bir gün daha bekler ve Enver Paşa bir zamanlar Yarbay Enver Bey olarak kurmay başkanı atandığı, Hurşit Paşa yönetimindeki sol kanat ordusu ve Çatalca’dan gelen bağımsız süvari tugayı,Velihaht şehzadeler ve Ahmet İzzet Paşa ile 23 Temmuz'da şehre girer.Osmanlı Imparatorluğu'nda çeşitli gazeteler kendisini Sultan I.Murat'dan sonra "Edirne'nin ikinci fethedeni" diye adlandırır. Böylece Ittihad ve Terakki Partisi ile hükûmeti kamuoyu kazanmak için gerekli propagandayı yapmış olur.Bu günün seçilmesinin diğer bir nedeni de İttihat ve Terakki Partisi’nin “Hürriyet Kahramanı” olarak öne sürmüş olduğu Enver Paşa'nın başı çektiği 1908 Devrimi’nin yani İkinci Meşrutiyet'in ilanının beşinci yıl dönümünün bugüne “rastlamış” olmasıdır. (23-24 Temmuz 1908)
Osmanlı kuvvetleri şehirde belli bir direniş bulamadılar ve kolaylıkla Meriç nehrine ulaştılar. Bu arada Bolayır Kolordusu'da Karaağaç, Edirne-İstanbul Demiryolu hattı, Dimetoka'yı da ele geçirir.
Ancak Osmanlı Ordusunun taahüt edildiği gibi Meriç nehrinin,Kırklareli'nin sınırında tam olarak durduğu söylenemez zira bir Türk süvari kolu Yanbolu'na kadar ilerleyip Bulgarlar özellikle Bulgar köylüler arasında paniğe sebep olmuş,köylülerin bir kısmı dağlara kaçmıştır. Liderler arasında bu talihin tamamen tersine çevrilmesi olarak kabul edildi.Tarihçi Richard Hall'in sözleriyle, "Birinci Balkan Savaşı'nı kazanmak için çok sayıda Bulgar askerinin öldüğü Doğu Trakya'nın savaş alanları yeniden Osmanlı denetimine girdi.". Sonrasında ise Yanbolu'ya kadar ilerleyen bu birlik Osmanlıca geri çekilmiştir.
İngiltere Osmanlı'nın Edirne'yi alması üzerine ilerlemeyi durdurması için bir kısım savaş gemilerini Çanakkale'ye gönderirken Rusya Osmanlı'yı Kafkas vilayetlerine yani Doğu Anadolu'daki topraklarına saldırmakla tehdit eder.
Sonuçları
Osmanlı İmparatorluğu ilerleyişini durdurdu ve Edirne, Kırklareli, Lüleburgaz,Karaağaç ile Dimetoka Osmanlı'ya geri verildi. Osmanlı İmparatorluğu'nun asker kaybı Romanya gibi azdı, ancak 4.000 asker harekât sırasında veya hemen sonrası kolera'dan öldü.
Osmanlı Devleti Balkanlar'da son zaferini kazandı ve I. Dünya Savaşı'na kadar Trakya sınırlarında büyük bir toprak kaybetmedi. Osmanlı kuvvetlerinin 21 Temmuz günü şehri ele geçirmesine karşı Edirne'nin yeniden Osmanlı topraklarına dahil olması ancak 29 Eylül 1913 günü Bulgaristan Krallığı ile imzalanan İstanbul Antlaşması ile resmiyet kazandı.
Bu harekât sonrası gerek Osmanlı İmparatorluğu gerekse Bulgaristan birbirlerini etnik temizlik yapmak ile suçlamışlardır. Osmanlı İmparatorluğu bu harekâta kadar Bulgaristan'ı Türklere hatta 2.Balkan Savaşı başlamasıyla Rumlara bile ķötü muamele etmek ve toplu katliamlarla itham etmiş bu harekâtla onları bu mezalimden kurtardığını belirtmiştir. Gerçekten de Carnegie Raporu ve çeşitli uluslararası kaynaklarda bu durumu belirtmektedir.
Bulgaristan Krallığı bazı uluslararası kaynaklar ise bu defa bu harekât sonrası 1.Balkan Savaşı'nda Doğu Trakya'nın Osmanlı elinden çıkmasının sorumlusunun Bulgarlar olduğu iddiasıyla Osmanlı İmparatorluğu'nun Doğu Trakya Bulgarlarını Doğu Trakya'dan Bulgaristan topraklarına zorla sürdüğü toplu katliamlar yaptığını iddia etmiştir.
Bununla birlikte 2.Balkan Savaşının üzerinde 2 yıl geçtikten sonra her şey değişmiş ve Osmanlı ile Bulgaristan düşman değil, müttefik olmak zorunda kalmıştır.Zira, Birinci Dünya Savaşı patlak verince Osmanlı Imparatorluğu Almanya ve Avusturya Macaristan İmparatorluğu yanında muharebeye katıldı Sırbistan ve Romanya ise ihtilaf devletleri yanında savaşa girdi.1915'te Osmanlı'nın Almanya ile bağlantısı tarafsız konumda duran Bulgaristan'dan geçiyordu. Osmanlı Imparatorluğu -Bulgaristan ile tekrar masaya oturdu. 1915 Osmanlı-Bulgar Hudut Tashihi antlaşması yapıldı ve Bulgaristan'a Osmanlı, Almanya ve Avusturya yanında savaşa girmesi Sırbistan'a savaş açması, Osmanlı'ya Alman sevkiyatlarına izin vermesi karşılığında Bulgaristan'a Dimetoka ile çevresindeki 2600km2lik alan geri verildi. Bu durum haricinde aşağı yukarı günümüz Türkiye Cumhuriyetindeki Trakya topraklarının sınırı bu harekât ile çizilmiş oldu.
Kaynakça
- ^ a b c Hayta,Necdet; Balkan Savaşları'nda Edirne,Genelkurmay Yayınları, Ankara,2010,s.117
- ^ a b c d e f g Hall, Richard C. (2000). The Balkan Wars, 1912–1913: Prelude to the First World War. Routledge. s.119
- ^ Cemal Paşa; Hatıralar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2001, s. 62
- ^ a b c d e f g Hayta,s.118
- ^ Uzdil, Mahmut Beliğ; Balkan Savaşı’nda Çatalca ve Sağ Kanat Ordularının Harekâtı - Savaşın Siyasi ve Psikolojik İncelemeleri, C I-II-III,Yay. hzl. Özlem Demireğen - Nurcan Aslan, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 2006 s.76
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Aralık 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Eylül 2021.
- ^ Latif Bağman - Oral Onur; Atatürk’ün Yaşamında Edirne, Edirne Ticaret Borsası Yayınları, Nu.: 1, Günlük Ticaret Gazetesi Tesisleri, İstanbul, 1982, s. 18
- ^ "Edirne'nin Yaşadığı İşgaller - Dört İşgal Dönemi". 13 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Eylül 2011.
- ^ Avigdor Levy: Jews, Turks, Ottomans: a shared history, fifteenth through the twentieth century, 2002, sayfa 186-187. (İngilizce)
- ^ Cirilli Gustave, Journal de Siege D'Andrinople Librairie Chapelot Paris 1913
- ^ Cirilli Gustave Edirne Kuşatması Günlüğü Ceren Yayıncılık 2012 Edirne çev: Fazıl Bülent Kocamemi
- ^ Lev Troçki, Balkan Savaşları(Çeviren:Tansel Güney), İşbankası Kültür Yayınları,2009
- ^ Hayta,s.119-120
- ^ The Destruction of Thracian Bulgarians in 1913, Lybomir Miletich, 1918, pp. 291 16 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .- 301 21 Ağustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Edirne nin Kurtulusu iki farkli tarihi olayi ifade eder Edirne nin Kurtulusu Osmanli nin Dogu Trakya Harekati II Balkan SavasiTarih23 Temmuz 1913BolgeEdirne BalkanlarSebepOsmanli nin Birinci Balkan Savasi nda kaybedilen Edirne nin geri almak istemesiSonucKesin Osmanli zaferi Balkanlardaki son Osmanli zaferi Edirne yaninda Kirklareli ve Dimetoka da Osmanli topraklarina geri katildi Dimetoka ve birkac ufak yer haricinde gunumuz Turkiye Cumhuriyeti nin Dogu Trakya topraklarinin siniri cizildi TaraflarOsmanli ImparatorluguBulgaristan KralligiKomutanlar ve liderlerEnver Pasa Ahmet Izzet Pasa Mustafa Kemal PasaTumgeneral Vulko VelchevGuclerOsmanli 1 Ordusunun 10 Kolordusu Hursit Pasa komutasindaki Canakkale murettep 10 kolordu Osmanli 4 Ordusuna ait Bolayir kolordusu Yan birlikler Bolgedeki Osmanli 1 2 3 4 ordularina ait 200 000 civari Osmanli kuvvetinin bir kismi sevk edilmistir 4 000 asker Edirne Civari toplamda 2 3 alay piyade ve 2 alay suvariKayiplarAz Bulgar pususuna dusen Yuzbasi Resit Bey ve kesif birligi ancak harekat sirasindaki kolera salgininda 4000 civari askerBilinmiyor ama az oldugu tahmin edilmekte Bunlardan birincisi Osmanli nin Dogu Trakya Harekati ni yani Osmanli kuvvetlerinin I Balkan Savasi nda Sirp ve Bulgar kuvvetlerine karsi kaybettigi Edirne Muharebesi ile Osmanli idaresinden cikan ve Londra Konferansi ile Bulgaristan Kralligi na birakilan sehrin II Balkan Savasi sirasinda savas bakani savunma bakani Enver Pasa ve Osmanli Ordusunun genel komutani simdiki genelkurmay baskani Ahmet Izzet Pasa komutasindaki Osmanli Ordusu tarafindan 21 Temmuz 1913 gunu geri alinmasi ayni zamanda Kirklareli ve Dimetoka nin geri alinmasi olayidir Ikincisi ise I Dunya Savasi sirasinda Mondros Mutarekesi sonrasi Yunan kuvvetlerince 25 Temmuz 1920 de isgal edilen Edirne nin Mudanya Ateskesi geregince 25 Kasim 1922 tarihinde TBMM kuvvetlerince teslim alinmasidir Gunumuzde 25 Kasim tarihi halihazirda Edirne nin Kurtulusu olarak kutlanmaktadir Harekat OncesiBirinci Balkan Savasi nin sonrasinda Bulgaristan in muttefikleriyle olan anlasmazligi sonucu Ikinci Balkan Savasi patlak verdi Bulgaristan Kralligi hem Yunanistan Kralligi hem Sirbistan Kralligi hem de Karadag Kralligi ile savasa girmek zorunda kaldi Bulgaristan Kralligi bu durumla ugrasirken Romanya Kralligi da bu durumu firsat gorup Bulgaristan Kralligi ile anlasmazlik icinde oldugu guney Dobruca ya saldirir Balkan ittifakinin catirdamasi ve kendi arasinda bir savasa tutusmasi Osmanli Devleti icin surpriz olmustur Daha alti ay oncesine kadar Osmanli Devleti uzerindeki emelleri ugruna birlik olup savasan devletlerin hedeflerine ulasmalarinin ardindan sadece bir ay sonra kendi aralarinda savasa tutusmasi karsisinda Osmanli Devleti ilk once cekimser bir tutum sergilemistir Osmanli Devleti nin Yunan Sirp ittifakina dahil olmak konusundaki isteksizligi de bu cekimserlikten kaynaklanmaktadir Osmanli icin 2 Balkan Savasi nin basinda 1 Balkan Savasi ndaki agir kayiplarda sessiz kalmanin diger nedenidir Ancak Bulgaristan in kotu hali Osmanlilarinda dikkatindedir Bulgarlar Romen birliklerinin Dobruca da isgaline yeterli beklenen direnisi gosteremezler Bu durum Osmanli Imparatorlugu icindeki kurmaylarca da cok buyuk bir firsat olarak gorulur Bolgede ozellikle Edirne yoresinde Bulgarlarin neredeyse tum ordu ve kolordularini cekip Sirp Yunan ve yeni durum uzerine Romen hatlarina gonderdigi sadece Edirne de Tumgeneral Vulko Velchev komutasinda 4 000 kisilik bir garnizon un kaldigi tespit edilir Osmanli Imparatorlugu kurmaylari tarafindan Edirne ve Bati Trakya nin kurtarilmasi fikri Padisah V Mehmet e sunulur Padisah hem Turk imajini duzeltmek hem de Ittihat ve Terakki Partisi nin baskisindan kurtulmak icin plani uygun buldu ve bir surpriz saldiri yapilmasina karar verilir Ancak bunun oncesinde Bab i Ali oncesinde Ingiliz Fransiz Rus elcilerini cagirarak bir nabiz yoklar Ingiltere Fransa ve Rusya buyukelcileri Bulgar topraklarina olasi bir Osmanli vs mudahalesine karsi olduklarini Londra Antlasmasi na Osmanli nin sadik kalmasi gerektigini belirtirler Osmanli Imparatorlugu nun bolge de bu sirada 200 250 000 civari askeri vardi ve ordunun basinda Enver Pasa yaninda Ahmet Izzet Pasa bulunmaktaydi 1 Ordu Kiyikoy Midye civarinda en on saflara konuslanmisti Bunu Dogudan batiya 2 ve 3 Ordu takip ediyor buna karsin Gelibolu ya konuslu 4 Ordu bulunmaktaydi 6 Temmuz gunu ordu birliklerine Midye ve Enez hattinin sonuna kadar ilerleyip bekleme talimati verilir Ordu sinira kadar ilerler Bunun uzerine Ingiliz Disisleri Bakani Sir Edward Grey Osmanli nin imzalanan anlasmalara saygi duymasi gerektigi aksi halde Bulgarlarin ugradigi felaketten istifade ile Edirne yi geri almaya kalkarsa sonradan ugrayacagi cezanin pek siddetli olacagi degil tum Avrupa topraklari Istanbul u bile kaybedecegi yolunda Avam kamarasinda bir tehdit konusmasi yapar Kisacasi Osmanli nin Edirne yonune hamlesine Ingiltere karsi cikmaktadir Osmanli Imparatorlugu bir sure daha bekler ancak iki olay bu beklemeyi sonlandirir Ilki 12 Temmuzda bolgedeki Yunan ordularinin Bulgaristan in elindeki Bati Trakya topraklarina dogru hareketlenmesi o sirada Bulgarlarin elindeki Dedeagac ve Edirne uzerine yurume ihtimalinin belirmesidir ki 1 Balkan Savasinda Catalca da birliklerinin basindayken komutanlik yapamayacak sekilde yaralanan Berlin e atese olarak atanan Mahmut Muhtar Pasa buralarin Yunanistan a verilmek istendigine dair acik duyumlarinin oldugunu belirtip Yunan eline gecmeden buralari Osmanli nin almasi gerektigini ifade eden bir telgrafi Istanbul da hukumete bildirir Ikinci olarak 17 Temmuz da Bulgar Krali Romanya ya baris teklifi yapar Bu durumda Bulgarlarin halini Bati Trakya da Yunanistan veya Osmanli Imparatorlugu na karsi koyamayacak halde oldugunu ortaya koymaktadir Netice olarak Osmanli harekete gecmeye kesin olarak karar verir Harekat18 19 Temmuz da Osmanli birliklerinin hareketlenmelerini fark eden Bulgarlar sayica az olmalari nedeniyle geri cekilmeye karar verirler 19 Temmuz gunu Edirne yi bosaltmaya baslarlar Ancak 19 Temmuzda beklenen Osmanli harekati gerceklesmeyince cekilmeyi durdurup 20 Temmuzda tekrar Edirne ye mevziilenirler Bu arada 19 Temmuz da Osmanli hukumeti bir bildiri yayinlar Bildiri de Bulgar isgali altinda bulunan yerlerde Turklere yapilmakta olan zulumleri onlemek ve baskent Istanbul un guvenligini saglayacak bir sinira erismek uzere ordusuna Midye Enez hattini gecme emrini verdigini ilan etmistir Bildiride harekatin sinirli olup Meric in sag sahiline gecilmeyecegi de onemle belirtilmektedir 20 Temmuz 1913 gunu saat 17 58 de ertesi gun icin Osmanli ordu birliklerine neler yapacaklarini bildiren bir emirname yayimlanmistir Bu emirnamede dusmanin Luleburgaz bolgesinde yogunluklu olmak uzere 2 3 alay piyade ve 2 alay suvariden ibaret oldugu tum ordunun Edirne ve Kirklareli ni kurtarmak icin harekete gececegi Sag Kanat Komutani Abuk Ahmet Pasa tarafindan ilgili birliklere bildirilmistir Osmanli ordusunda Catalca dan gelip sinira gelen Osmanli 1 Ordusundan 10 Kolordu ve Osmanli 4 Ordusuna ait Bolayir kolordusu Harekat baskanlarindan biri Mustafa Kemal dir bu harekatta on safta ilerlemek uzere gorevlendirilir 21 Temmuz da Osmanli gucleri resmi olarak ilerlemeye basladi 21 Temmuz da Luleburgaz ve Vize 22 Temmuz da ise Kirklareli neredeyse hic direnis olmadan Osmanli nin eline gecer Bu arada 21 Temmuz da Osmanli nin ilerlemeye basladigini anlayan Bulgar kuvvetleri Edirne yi tekrar bosaltmaya baslar Butun bunlar olurken Osmanli ya ait Yuzbasi Resit Bey liderliginde bir kesif kolu Bulgarlarca pusuya dusurulur Resit bey catismada olur birligi de zayiyata ugrar 22 Temmuz da Bolayir Kolordusu Edirne ye ulasmistir sehir bosaltilmistir ancak kolorduya Luleburgaz yakininda bekleme emri verilir zira Enver Pasa sehre propaganda maksatli bizzat ilk kendisinin girecegini belirttiginden Osmanli Ordusu bir gun daha bekler ve Enver Pasa bir zamanlar Yarbay Enver Bey olarak kurmay baskani atandigi Hursit Pasa yonetimindeki sol kanat ordusu ve Catalca dan gelen bagimsiz suvari tugayi Velihaht sehzadeler ve Ahmet Izzet Pasa ile 23 Temmuz da sehre girer Osmanli Imparatorlugu nda cesitli gazeteler kendisini Sultan I Murat dan sonra Edirne nin ikinci fethedeni diye adlandirir Boylece Ittihad ve Terakki Partisi ile hukumeti kamuoyu kazanmak icin gerekli propagandayi yapmis olur Bu gunun secilmesinin diger bir nedeni de Ittihat ve Terakki Partisi nin Hurriyet Kahramani olarak one surmus oldugu Enver Pasa nin basi cektigi 1908 Devrimi nin yani Ikinci Mesrutiyet in ilaninin besinci yil donumunun bugune rastlamis olmasidir 23 24 Temmuz 1908 Osmanli kuvvetleri sehirde belli bir direnis bulamadilar ve kolaylikla Meric nehrine ulastilar Bu arada Bolayir Kolordusu da Karaagac Edirne Istanbul Demiryolu hatti Dimetoka yi da ele gecirir Ancak Osmanli Ordusunun taahut edildigi gibi Meric nehrinin Kirklareli nin sinirinda tam olarak durdugu soylenemez zira bir Turk suvari kolu Yanbolu na kadar ilerleyip Bulgarlar ozellikle Bulgar koyluler arasinda panige sebep olmus koylulerin bir kismi daglara kacmistir Liderler arasinda bu talihin tamamen tersine cevrilmesi olarak kabul edildi Tarihci Richard Hall in sozleriyle Birinci Balkan Savasi ni kazanmak icin cok sayida Bulgar askerinin oldugu Dogu Trakya nin savas alanlari yeniden Osmanli denetimine girdi Sonrasinda ise Yanbolu ya kadar ilerleyen bu birlik Osmanlica geri cekilmistir Ingiltere Osmanli nin Edirne yi almasi uzerine ilerlemeyi durdurmasi icin bir kisim savas gemilerini Canakkale ye gonderirken Rusya Osmanli yi Kafkas vilayetlerine yani Dogu Anadolu daki topraklarina saldirmakla tehdit eder SonuclariI ve II Balkan Savaslari sonrasi Osmanli sinirlari Osmanli Imparatorlugu ilerleyisini durdurdu ve Edirne Kirklareli Luleburgaz Karaagac ile Dimetoka Osmanli ya geri verildi Osmanli Imparatorlugu nun asker kaybi Romanya gibi azdi ancak 4 000 asker harekat sirasinda veya hemen sonrasi kolera dan oldu Osmanli Devleti Balkanlar da son zaferini kazandi ve I Dunya Savasi na kadar Trakya sinirlarinda buyuk bir toprak kaybetmedi Osmanli kuvvetlerinin 21 Temmuz gunu sehri ele gecirmesine karsi Edirne nin yeniden Osmanli topraklarina dahil olmasi ancak 29 Eylul 1913 gunu Bulgaristan Kralligi ile imzalanan Istanbul Antlasmasi ile resmiyet kazandi Bu harekat sonrasi gerek Osmanli Imparatorlugu gerekse Bulgaristan birbirlerini etnik temizlik yapmak ile suclamislardir Osmanli Imparatorlugu bu harekata kadar Bulgaristan i Turklere hatta 2 Balkan Savasi baslamasiyla Rumlara bile kotu muamele etmek ve toplu katliamlarla itham etmis bu harekatla onlari bu mezalimden kurtardigini belirtmistir Gercekten de Carnegie Raporu ve cesitli uluslararasi kaynaklarda bu durumu belirtmektedir Bulgaristan Kralligi bazi uluslararasi kaynaklar ise bu defa bu harekat sonrasi 1 Balkan Savasi nda Dogu Trakya nin Osmanli elinden cikmasinin sorumlusunun Bulgarlar oldugu iddiasiyla Osmanli Imparatorlugu nun Dogu Trakya Bulgarlarini Dogu Trakya dan Bulgaristan topraklarina zorla surdugu toplu katliamlar yaptigini iddia etmistir Bununla birlikte 2 Balkan Savasinin uzerinde 2 yil gectikten sonra her sey degismis ve Osmanli ile Bulgaristan dusman degil muttefik olmak zorunda kalmistir Zira Birinci Dunya Savasi patlak verince Osmanli Imparatorlugu Almanya ve Avusturya Macaristan Imparatorlugu yaninda muharebeye katildi Sirbistan ve Romanya ise ihtilaf devletleri yaninda savasa girdi 1915 te Osmanli nin Almanya ile baglantisi tarafsiz konumda duran Bulgaristan dan geciyordu Osmanli Imparatorlugu Bulgaristan ile tekrar masaya oturdu 1915 Osmanli Bulgar Hudut Tashihi antlasmasi yapildi ve Bulgaristan a Osmanli Almanya ve Avusturya yaninda savasa girmesi Sirbistan a savas acmasi Osmanli ya Alman sevkiyatlarina izin vermesi karsiliginda Bulgaristan a Dimetoka ile cevresindeki 2600km2lik alan geri verildi Bu durum haricinde asagi yukari gunumuz Turkiye Cumhuriyetindeki Trakya topraklarinin siniri bu harekat ile cizilmis oldu Kaynakca a b c Hayta Necdet Balkan Savaslari nda Edirne Genelkurmay Yayinlari Ankara 2010 s 117 a b c d e f g Hall Richard C 2000 The Balkan Wars 1912 1913 Prelude to the First World War Routledge ISBN 0 415 22946 4 s 119 Cemal Pasa Hatiralar Turkiye Is Bankasi Kultur Yayinlari Istanbul 2001 s 62 a b c d e f g Hayta s 118 Uzdil Mahmut Belig Balkan Savasi nda Catalca ve Sag Kanat Ordularinin Harekati Savasin Siyasi ve Psikolojik Incelemeleri C I II III Yay hzl Ozlem Demiregen Nurcan Aslan Genelkurmay ATASE Baskanligi Yayinlari Ankara 2006 s 76 Arsivlenmis kopya 19 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Eylul 2021 Latif Bagman Oral Onur Ataturk un Yasaminda Edirne Edirne Ticaret Borsasi Yayinlari Nu 1 Gunluk Ticaret Gazetesi Tesisleri Istanbul 1982 s 18 Edirne nin Yasadigi Isgaller Dort Isgal Donemi 13 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Eylul 2011 Avigdor Levy Jews Turks Ottomans a shared history fifteenth through the twentieth century 2002 sayfa 186 187 Ingilizce Cirilli Gustave Journal de Siege D Andrinople Librairie Chapelot Paris 1913 Cirilli Gustave Edirne Kusatmasi Gunlugu Ceren Yayincilik 2012 Edirne cev Fazil Bulent Kocamemi Lev Trocki Balkan Savaslari Ceviren Tansel Guney Isbankasi Kultur Yayinlari 2009 Hayta s 119 120 The Destruction of Thracian Bulgarians in 1913 Lybomir Miletich 1918 pp 291 16 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde 301 21 Agustos 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde