Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edirne Antlaşması, 14 Eylül 1829 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu arasında Edirne şehrinde imzalanan barış antlaşması.
 Edirne Antlaşması'na göre sınır ve toprak düzenlemeleri | |
| Tür | Barış antlaşması |
|---|---|
| İmzalanma | 14 Eylül, 1829 |
| Yer | Edirne, Osmanlı İmparatorluğu |
Antlaşma, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nı sona erdirirken, Yunanistan bağımsızlığını kazandı.
Osmanlılar ayrıca, Rumeli'de Tuna deltası ile Kafkasya'da Çerkesya, Kuban Nehri ile Bzıb Irmağı arasındaki Karadeniz liman ve kaleleri (Anapa, Soğucak, Gelincik, Sohum, Anakara ve Faş başta olmak üzere), Ahıska ve Ahılkelek'i Rusya'ya terk etti ve savaş tazminatı ödemeyi kabul etti.
1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı
Rusya, Sultan II. Mahmud'un Navarin'de Osmanlı donanmasının yakılması ile sonuçlanan olaylardan dolayı savaş tazminatı istemesi üzerine, Osmanlı İmparatorluğu'na karşı savaş açtı. Sultan II. Mahmud bu arada Yeniçeri Ocağını kaldırmış, yerine Asakir-i Mansure-i Muhammediye isimli yeni bir askeri teşkilat kurmuştu. Teşkilatlanmasını henüz tamamlayamamış olan bu ordu Rus kuvvetleri karşısında önemli bir varlık gösteremedi. Eflak ve Boğdan'ı işgal eden Ruslar, Tuna'ya kadar indiler. Balkanları aşan Rusya, batıda Edirne, doğuda ise Erzurum'a kadar ilerledi.
Bu gelişmeler üzerine Osmanlı İmparatorluğu barış istedi. Küçük Kaynarca Antlaşması'ndan sonra imzalanmış şartları en ağır antlaşmalardan biri olan Edirne Antlaşması ile Osmanlı Devleti, Yunanistan Devleti'nin kurulmasını kabul etti.
Antlaşma metni
Asıl antlaşma metni ile ona ekli birer "Sözleşme" ve "Senet"ten oluşan 16 maddelik olup Antlaşma Antlaşma önemli koşulları şunlardı:
Antlaşmanın süresi: Antlaşma süresizdi. İki devlet arasında ebedi sulh tesis ediliyordu (1. madde).
Osmanlı-Rus sınırı (Rumeli): Prut ve Tuna nehirleri boyunca ’nda Karadeniz’e ulaşıp, Yılan Adasını (tahkimat yapılmaması kaydıyla) Rusya'ya bırakıyor, Tuna'nın sağ kıyısı ise iskân edilmemek şartıyla Osmanlı Devleti'nde kalıyordu (2. madde).
Osmanlı-Rus sınırı (Kafkasya): Osmanlı İmparatorluğu, Rusya İmparatorluğu'nun (İran'la imzaladığı 10 Şubat 1828 tarihli Türkmençay Antlaşması uyarınca) Revan ve Nahçıvan hanlıklarını ilhakını tanıyor (3. madde), daha kuzeydeki sınır ise Rusya'nın ilhak ederek ortadan kaldırdığı Guria Prensliği'nin güneyinden başlayarak Ahıska ve Ahılkelek'i Rusya'ya bırakacak şekilde çiziliyordu (4. madde). Bu maddeyle Osmanlı İmparatorluğu, Çerkesya üzerindeki tüm haklarını ve Kuban Nehri ile Bzıb Irmağı arasındaki Karadeniz liman ve kalelerini (Anapa, Soğucak, Gelincik, Sohum, Anakara ve Faş başta olmak üzere) Rusya'ya devrediyordu.
Eflak ve Boğdan Prenslikleri: Osmanlı İmparatorluğu iki prensliğe de geniş özerklik veriyor, Rusya da bu statünün garantörlüğünü üstleniyordu (5. madde). Antlaşmaya ekli Senet uyarınca; Voyvodaın yerli Boyarlarca seçilmesi ve görevlerinin ömür boyu sürmesi, ancak istifa edebilecekleri gibi suçlu görüldüklerinde Bâb-ı Âli tarafından görevden alınabilmeleri karara bağlandı. Ayrıca, Tuna'nın sol yakasındaki adalar ile Müslümanlarla meskun yerler Eflak ve Boğdan'a bırakılırken, bu iki ülke halkı, Rus ordusunun bölgeyi tahliye etmelesini müteakip iki yıl boyunca bütün vergilerden muaf tutuldu.
Sırbistan Prensliği: Osmanlı İmparatorluğu, Akkerman Antlaşması'nın (7 Ekim 1826) Sırbistan’la ilgili hükümlerini uygulamayı taahhüt ediyor, ayrıca Sırbistan’dan ayrılan altı kasabayı iade ediyordu (6. madde).
Boğazlar: Osmanlı İmparatorluğu, Boğazların Rus ticaret gemilerine ve Osmanlılar'la savaş halinde bulunmayan devletlerin Rus limanlarına giden ticaret gemilerine açık tutmayı taahhüt ediyordu (7. madde).
Ticaret Tazminatı: Osmanlı İmparatorluğu, Rus tüccarlarının savaştaki zararlarına karşılık 18 ay içinde ve dört taksitte 1.500.000 Macar altını ödeyecekti (8. madde).
Savaş tazminatı: Osmanlı İmparatorluğu; (4. maddede mezkur) Ahıska, Ahılkelek, Anapa ve Poti kalelerini terk etmeyi ve 10.000.000 Macar altını ödemeyi kabul ediyordu (9. madde).
Yunanistan: Osmanlı İmparatorluğu, Rusya, İngiltere ve Fransa'nın Londra'da 6 Temmuz 1827'de ve buna dayalı olarak yine Londra'da 22 Mart 1829'da aralarında yaptıkları, Yunanistan Krallığı'nın kurulmasını ve bağımsızlığını öngören anlaşma ve protokolü kabul ediyordu (10. madde).
Rus ordusunun Osmanlılarda kalan topraklardan tahliyesi: Rusya, (8. maddedeki) ticaret tazminatının ilk taksidi olan 100.000 altın ödendikten, Eflak Prensliği'ne bırakılan Yergöğü Kalesi teslim edildikten ve Antlaşmanın onaylı nüshaları teati edildikten bir ay sonra Edirne, Kırklareli ve Lüleburgaz’dan, Eflak ve Boğdan dışındaki işgal bölgelerinden ise ticaret tazminatı ödendiğinde çekiliyordu. Buna mukabil, Eflak ve Boğdan ile Silistre'deki Rus birlikleri (9. maddedeki) savaş tazminatı ödemeleri bitinceye kadar kalacaktı. Kafkasya tarafında Osmanlılara bırakılan topraklardan ise çekilmeleri ise onay belgelerinin (tasdiknâme) teatisinden üç ay sonra başlayacak ve beş ayda tamamlanacaktı (11. madde ve Ek Sözleşme).
Antlaşmanın onaylanması: Antlaşmanın onaylı nüshalarının en geç altı hafta içinde teati edilmesi öngörüldü.
Antlaşmanın ardından yapılan ilave düzenlemeler
Yunanistan
Edirne Antlaşması'ndan beş ay sonra, 3 Şubat 1830 tarihinde İngiltere, Fransa ve Rusya arasında imzalanan yeni bir "Londra Protokolü" ile bağımsız Yunanistan Devleti'nin kurulduğu ilan edildi. Osmanlı Devleti de 24 Nisan 1830'da Yunanistan'ın bağımsızlığını kabul etmek zorunda kaldı. Yunanistan devletinin hamileri İngiltere, Fransa ve Rusya Mayıs 1832'de Yunanistan'a son şeklini veren bir anlaşma yaptılar. Bununla, Yunanistan'ın kuzey sınırı olarak "Arta-Volos hattı" kabul edildi. Böylece, Yunanistan'a Attika ve Mora yarımadaları bırakılmış oldu. Ayrıca bu yarımadaların çevresindeki tüm adalar, Kiklad Adaları, Şeytan Adaları ve Ege'nin ikinci büyük adası Eğriboz dahil, yüzlerce ada Yunanistan'a bağlandı. Kurulan Yunanistan Krallığı'nın başına Bavyera Kralı Louis'in oğlu Otto getirildi.
Bu arada 3 büyük devlet, Yunanistan adına Osmanlı İmparatorluğu ile İstanbul'da son antlaşmaları doğrultusunda görüşmelere başladılar ve 21 Temmuz 1832'de taraflar arasında bir protokol imzalandı. İstanbul Hükûmeti yeni Yunan sınırını ve statüsünü kabul etti. Yeni Yunan Devleti de topraklarındaki Türk mallarının bedeli olarak, Osmanlı İmparatorluğu'na belli bir tazminat ödemeyi yüklendi.
Savaş ve ticaret tazminatı
Osmanlı İmparatorluğu'nun 8. ve 9. maddelerle ödemeyi kabullendiği 11.500.000 Macar altını, hazinesi açısından çok ağır bir yüktü. Rusya, 26 Nisan 1830 tarihinde imzalanan bir Senetle bunu 8 milyon Felemenk altınına indirdi ve Osmanlıların Yunanistan Krallığı’nın tam bağımsızlığını kabul etmesi şartıyla 1 milyondan daha vazgeçti. 1834 Ocak ayındaki yeni bir düzenlemeyle, savaş tazminatı 5 milyona, yıllık taksitler de 500.000’e indirildi.
Rus ordusunun tahliyesi
Bununla birlikte Rus ordusunun Osmanlı idaresine bırakılan topraklardan çekilme takvimi de 11. madde uyarınca tazminatın ödenmesine bağlandığından, Rusların Eflak ve Boğdan’ı tahliyesi 1834’te gerçekleştirildi. Silistre'den çekilmelerine ilişkin Sözleşme ise 8 Nisan 1836’da imzalanabildi.
Çerkesler için önemi
1763'te Rusya Çerkesya'yı işgal etmeye başladı ve Rus-Çerkes Savaşı patlak verdi, o zamandan beri Çerkesler Rusya'ya karşı bir savunma savaşı yürütüyordu. 14 Eylül 1829'da Edirne Antlaşması imzalandı. Bu antlaşmaya göre, Osmanlı İmparatorluğu Çerkesya dahil olmak üzere Kafkasya'yı Rus toprağı olarak tanıyordu. Çerkesler bu antlaşmanın gerçekliğine inanmadılar, çünkü Osmanlı İmparatorluğunun "dost ve dindaş" bir milleti Rusya'ya terk edeceklerini düşünmüyorlardı. Bizzat padişahla durumu görüşmek için bir delegasyon oluşturuldu.Çerkes bayrağının tasarımcısı olan Seferbiy Zaneqo bu delegelerden birisiydi. Delegasyonun görevi, halife ile durumu görüşmek ve desteğini almaktı. Fakat delegeler İstanbul'a vardıklarında Rus sefiri tutuklanmalarını talep etti ve delegeler Çerkesya'ya dönmek zorunda kaldı, sadece Seferbiy Zaneqo kalabildi, çünkü onun Osmanlı vatandaşlığı vardı. Daha sonra Zaneqo Samsun'a yerleşti ve burada Çerkesya davasının savunuculuğunu sürdürdü.
Kaynakça
- ^ Çetintaş, Erdal (2009). Ankara University review of Centre for Research Studies in Ottoman History. Ankara Üniversitesi Basımevi. s. 105. 31 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2017.
- ^ Henze 1992
- ^ Natho, Kadir (2005). "The Russo-Circassian War". 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2023.
- ^ Richmond, Walter (9 Nisan 2013). The Circassian Genocide. Rutgers University Press. ISBN . 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Mart 2023.
- ^ King, Charles (2008). The Ghost of Freedom: A History of the Caucasus
![image]()
. : Oxford University Press. ISBN . - ^ John Emerich Edward Dalberg Acton (1907). The Cambridge Modern History. Macmillan & Co. s. 202.
- ^ a b Bashqawi, Adel. Circassia: Born to Be Free. ISBN .
- ^ Bashqawi, Adel (2017). "The Circassian Flag, the Homeland, the Circassian Identity". Circassia: Born to Be Free. ISBN . Erişim tarihi: 10 Haziran 2019.
- ^ Khoon 2015, ss. 76–77.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Edirne Antlasmasi 14 Eylul 1829 tarihinde Osmanli Imparatorlugu ve Rus Imparatorlugu arasinda Edirne sehrinde imzalanan baris antlasmasi Edirne AntlasmasiEdirne Antlasmasi na gore sinir ve toprak duzenlemeleriTurBaris antlasmasiImzalanma14 Eylul 1829YerEdirne Osmanli Imparatorlugu Antlasma 1828 1829 Osmanli Rus Savasi ni sona erdirirken Yunanistan bagimsizligini kazandi Osmanlilar ayrica Rumeli de Tuna deltasi ile Kafkasya da Cerkesya Kuban Nehri ile Bzib Irmagi arasindaki Karadeniz liman ve kaleleri Anapa Sogucak Gelincik Sohum Anakara ve Fas basta olmak uzere Ahiska ve Ahilkelek i Rusya ya terk etti ve savas tazminati odemeyi kabul etti 1828 29 Osmanli Rus SavasiRusya Sultan II Mahmud un Navarin de Osmanli donanmasinin yakilmasi ile sonuclanan olaylardan dolayi savas tazminati istemesi uzerine Osmanli Imparatorlugu na karsi savas acti Sultan II Mahmud bu arada Yeniceri Ocagini kaldirmis yerine Asakir i Mansure i Muhammediye isimli yeni bir askeri teskilat kurmustu Teskilatlanmasini henuz tamamlayamamis olan bu ordu Rus kuvvetleri karsisinda onemli bir varlik gosteremedi Eflak ve Bogdan i isgal eden Ruslar Tuna ya kadar indiler Balkanlari asan Rusya batida Edirne doguda ise Erzurum a kadar ilerledi Bu gelismeler uzerine Osmanli Imparatorlugu baris istedi Kucuk Kaynarca Antlasmasi ndan sonra imzalanmis sartlari en agir antlasmalardan biri olan Edirne Antlasmasi ile Osmanli Devleti Yunanistan Devleti nin kurulmasini kabul etti Antlasma metniAsil antlasma metni ile ona ekli birer Sozlesme ve Senet ten olusan 16 maddelik olup Antlasma Antlasma onemli kosullari sunlardi Antlasmanin suresi Antlasma suresizdi Iki devlet arasinda ebedi sulh tesis ediliyordu 1 madde Osmanli Rus siniri Rumeli Prut ve Tuna nehirleri boyunca nda Karadeniz e ulasip Yilan Adasini tahkimat yapilmamasi kaydiyla Rusya ya birakiyor Tuna nin sag kiyisi ise iskan edilmemek sartiyla Osmanli Devleti nde kaliyordu 2 madde Osmanli Rus siniri Kafkasya Osmanli Imparatorlugu Rusya Imparatorlugu nun Iran la imzaladigi 10 Subat 1828 tarihli Turkmencay Antlasmasi uyarinca Revan ve Nahcivan hanliklarini ilhakini taniyor 3 madde daha kuzeydeki sinir ise Rusya nin ilhak ederek ortadan kaldirdigi Guria Prensligi nin guneyinden baslayarak Ahiska ve Ahilkelek i Rusya ya birakacak sekilde ciziliyordu 4 madde Bu maddeyle Osmanli Imparatorlugu Cerkesya uzerindeki tum haklarini ve Kuban Nehri ile Bzib Irmagi arasindaki Karadeniz liman ve kalelerini Anapa Sogucak Gelincik Sohum Anakara ve Fas basta olmak uzere Rusya ya devrediyordu Eflak ve Bogdan Prenslikleri Osmanli Imparatorlugu iki prenslige de genis ozerklik veriyor Rusya da bu statunun garantorlugunu ustleniyordu 5 madde Antlasmaya ekli Senet uyarinca Voyvodain yerli Boyarlarca secilmesi ve gorevlerinin omur boyu surmesi ancak istifa edebilecekleri gibi suclu gorulduklerinde Bab i Ali tarafindan gorevden alinabilmeleri karara baglandi Ayrica Tuna nin sol yakasindaki adalar ile Muslumanlarla meskun yerler Eflak ve Bogdan a birakilirken bu iki ulke halki Rus ordusunun bolgeyi tahliye etmelesini muteakip iki yil boyunca butun vergilerden muaf tutuldu Sirbistan Prensligi Osmanli Imparatorlugu Akkerman Antlasmasi nin 7 Ekim 1826 Sirbistan la ilgili hukumlerini uygulamayi taahhut ediyor ayrica Sirbistan dan ayrilan alti kasabayi iade ediyordu 6 madde Bogazlar Osmanli Imparatorlugu Bogazlarin Rus ticaret gemilerine ve Osmanlilar la savas halinde bulunmayan devletlerin Rus limanlarina giden ticaret gemilerine acik tutmayi taahhut ediyordu 7 madde Ticaret Tazminati Osmanli Imparatorlugu Rus tuccarlarinin savastaki zararlarina karsilik 18 ay icinde ve dort taksitte 1 500 000 Macar altini odeyecekti 8 madde Savas tazminati Osmanli Imparatorlugu 4 maddede mezkur Ahiska Ahilkelek Anapa ve Poti kalelerini terk etmeyi ve 10 000 000 Macar altini odemeyi kabul ediyordu 9 madde Yunanistan Osmanli Imparatorlugu Rusya Ingiltere ve Fransa nin Londra da 6 Temmuz 1827 de ve buna dayali olarak yine Londra da 22 Mart 1829 da aralarinda yaptiklari Yunanistan Kralligi nin kurulmasini ve bagimsizligini ongoren anlasma ve protokolu kabul ediyordu 10 madde Rus ordusunun Osmanlilarda kalan topraklardan tahliyesi Rusya 8 maddedeki ticaret tazminatinin ilk taksidi olan 100 000 altin odendikten Eflak Prensligi ne birakilan Yergogu Kalesi teslim edildikten ve Antlasmanin onayli nushalari teati edildikten bir ay sonra Edirne Kirklareli ve Luleburgaz dan Eflak ve Bogdan disindaki isgal bolgelerinden ise ticaret tazminati odendiginde cekiliyordu Buna mukabil Eflak ve Bogdan ile Silistre deki Rus birlikleri 9 maddedeki savas tazminati odemeleri bitinceye kadar kalacakti Kafkasya tarafinda Osmanlilara birakilan topraklardan ise cekilmeleri ise onay belgelerinin tasdikname teatisinden uc ay sonra baslayacak ve bes ayda tamamlanacakti 11 madde ve Ek Sozlesme Antlasmanin onaylanmasi Antlasmanin onayli nushalarinin en gec alti hafta icinde teati edilmesi ongoruldu Antlasmanin ardindan yapilan ilave duzenlemelerYunanistan Edirne Antlasmasi ndan bes ay sonra 3 Subat 1830 tarihinde Ingiltere Fransa ve Rusya arasinda imzalanan yeni bir Londra Protokolu ile bagimsiz Yunanistan Devleti nin kuruldugu ilan edildi Osmanli Devleti de 24 Nisan 1830 da Yunanistan in bagimsizligini kabul etmek zorunda kaldi Yunanistan devletinin hamileri Ingiltere Fransa ve Rusya Mayis 1832 de Yunanistan a son seklini veren bir anlasma yaptilar Bununla Yunanistan in kuzey siniri olarak Arta Volos hatti kabul edildi Boylece Yunanistan a Attika ve Mora yarimadalari birakilmis oldu Ayrica bu yarimadalarin cevresindeki tum adalar Kiklad Adalari Seytan Adalari ve Ege nin ikinci buyuk adasi Egriboz dahil yuzlerce ada Yunanistan a baglandi Kurulan Yunanistan Kralligi nin basina Bavyera Krali Louis in oglu Otto getirildi Bu arada 3 buyuk devlet Yunanistan adina Osmanli Imparatorlugu ile Istanbul da son antlasmalari dogrultusunda gorusmelere basladilar ve 21 Temmuz 1832 de taraflar arasinda bir protokol imzalandi Istanbul Hukumeti yeni Yunan sinirini ve statusunu kabul etti Yeni Yunan Devleti de topraklarindaki Turk mallarinin bedeli olarak Osmanli Imparatorlugu na belli bir tazminat odemeyi yuklendi Savas ve ticaret tazminati Osmanli Imparatorlugu nun 8 ve 9 maddelerle odemeyi kabullendigi 11 500 000 Macar altini hazinesi acisindan cok agir bir yuktu Rusya 26 Nisan 1830 tarihinde imzalanan bir Senetle bunu 8 milyon Felemenk altinina indirdi ve Osmanlilarin Yunanistan Kralligi nin tam bagimsizligini kabul etmesi sartiyla 1 milyondan daha vazgecti 1834 Ocak ayindaki yeni bir duzenlemeyle savas tazminati 5 milyona yillik taksitler de 500 000 e indirildi Rus ordusunun tahliyesi Bununla birlikte Rus ordusunun Osmanli idaresine birakilan topraklardan cekilme takvimi de 11 madde uyarinca tazminatin odenmesine baglandigindan Ruslarin Eflak ve Bogdan i tahliyesi 1834 te gerceklestirildi Silistre den cekilmelerine iliskin Sozlesme ise 8 Nisan 1836 da imzalanabildi Cerkesler icin onemi1763 te Rusya Cerkesya yi isgal etmeye basladi ve Rus Cerkes Savasi patlak verdi o zamandan beri Cerkesler Rusya ya karsi bir savunma savasi yurutuyordu 14 Eylul 1829 da Edirne Antlasmasi imzalandi Bu antlasmaya gore Osmanli Imparatorlugu Cerkesya dahil olmak uzere Kafkasya yi Rus topragi olarak taniyordu Cerkesler bu antlasmanin gercekligine inanmadilar cunku Osmanli Imparatorlugunun dost ve dindas bir milleti Rusya ya terk edeceklerini dusunmuyorlardi Bizzat padisahla durumu gorusmek icin bir delegasyon olusturuldu Cerkes bayraginin tasarimcisi olan Seferbiy Zaneqo bu delegelerden birisiydi Delegasyonun gorevi halife ile durumu gorusmek ve destegini almakti Fakat delegeler Istanbul a vardiklarinda Rus sefiri tutuklanmalarini talep etti ve delegeler Cerkesya ya donmek zorunda kaldi sadece Seferbiy Zaneqo kalabildi cunku onun Osmanli vatandasligi vardi Daha sonra Zaneqo Samsun a yerlesti ve burada Cerkesya davasinin savunuculugunu surdurdu Kaynakca Cetintas Erdal 2009 Ankara University review of Centre for Research Studies in Ottoman History Ankara Universitesi Basimevi s 105 31 Mart 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2017 Henze 1992 Natho Kadir 2005 The Russo Circassian War 12 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2023 Richmond Walter 9 Nisan 2013 The Circassian Genocide Rutgers University Press ISBN 978 0 8135 6069 4 23 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Mart 2023 King Charles 2008 The Ghost of Freedom A History of the Caucasus Oxford University Press ISBN 978 0 19 517775 6 John Emerich Edward Dalberg Acton 1907 The Cambridge Modern History Macmillan amp Co s 202 a b Bashqawi Adel Circassia Born to Be Free ISBN 1543447643 Bashqawi Adel 2017 The Circassian Flag the Homeland the Circassian Identity Circassia Born to Be Free ISBN 9781543447651 Erisim tarihi 10 Haziran 2019 Khoon 2015 ss 76 77