Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Guria Prensliği (Gürcüce: გურიის სამთავრო, guriis samtavro), Gürcistan'da tarihi bir devlettir. Guria kelimesi Megrelce ve Lazca kökenli bir kelime olup kalp ya da merkez (Megrelya ve tarihi Çaneti'nin merkezinde olmasından dolayı) anlamına gelmektedir. Gürcistan'ın güneybatı bölgesi Guria'da - Karadeniz ve Küçük Kafkas sıradağları arasında - yer alır. 1463 yılından 1829 yılına kadar Gurieli hanedanı'nın 22 prensi tarafından yönetilmiştir. Gürcistan Krallığı'nın dağılmasından sonra ortaya çıkmış, sınırları Osmanlı İmparatorluğu ile çıkan sürekli çatışmalar sebebiyle değişken olmuş, 1829 yılında Çarlık Rusyası tarafından ilhak edilene kadar farklı derecelerle özerk olarak hüküm sürmüştür.
გურიის სამთავრო Guria Prensliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1463-1829 | |||||||||
 Prens Vahuşti'nin Atlasına göre 18. yy. arması | |||||||||
| Başkent | Ozurgeti | ||||||||
| Hükûmet | Prenslik | ||||||||
| Prens | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Tarihi
Guria Prensliği, Rioni ve Çoruh ırmakları arasında bulunan 13. yüzyılın başlarından beri monarşi yoluyla başa geçen yöneticiler (eristavi) tarafından yönetilen Gürcistan Krallığı'nın bir bölgesi idi. Gürcistan Krallığı'nın Gurieli unvanını verdiği Gurialı yönetici aile Gürcistanın Moğollar tarafından istilasını bir avantaj olarak kullanıp 1280'li yıllarda bağımsızlığını iddia etti ancak 1330'lı yıllarda Moğol baskısıyla V. Giorgi'nin hükümdarlığını kabul etmek zorunda kaldılar.V. Bagrat'ın tahta geçmesinin ardından Guria'nın kuzey doğusunda Svanlar ayaklandılar. V. Bagrat isyancıları yenilgiye uğrattı ancak 1362 yılında Guria'yı Svaneti Düklüğü'ne devretti ve Guria Vardanidze Hanedanı tarafından yönetilmeye başlandı.
1460'lı yıllarda Vardanidze ve Gurieli hanedanlıkları Gürcistan Krallığı yöneticisi Bagrationi Hanedanı'nın iktidarının zayıfladığı dönemlerde Kral VIII. Giorgi'nin otoritesini kabul etmeyen Batı Gürcistan Kralı Bagrat tarafından yönetilen isyana katıldılar. 1463 yılında Bagrat ve müttefikleri Çihori Muharebesi'nde kralı yenilgiye uğrattılar. Ardından VIII. Giorgi Batı Gürcistan'daki hakimiyetini kaybetti ve Bagrat İmereti Kralı ya da Batı Gürcistan Kralı olarak tahta geçti. Ancak yeni monarşi, yardımlarının karşılığı olarak müttefiklerine 1491 yılında başkentleri Ozurgeti'de yarı bağımsız yöneticiler olan Gurieli Hanedanı da dahil olmak üzere vasal prenslikler verdi. 1491 yılında, I. Giorgi Gurieli (1483–1512) egemen prens olarak kabul edildi. Batı Gürcistan'ın yöneticileri özellikle Gurieli hanedanı ve Megrelya Prensliği'nin Dadiani hanedanı olmak üzere hakimiyet için birbirleriyle savaştılar. 1533 yılında Abhazya'nın kuzeyindeki korsan bir topluluk olan Zygiilere karşı geçici bir ittifak oluşturup daha sonra başarısız olacak bir sefer düzenlediler. Bu başarısız seferin sonucu olarak İmereti kralı kısa bir süre için Guria üzerinde yeniden kendi hegomonyasını kurdu.
Osmanlı İmparatorluğu yönetimi
16. yüzyılın ortalarından itibaren Guria prensleri İmereti Krallığı'ndan de facto olarak bağımsızlıklarını sürdürdüler ancak daha ciddi bir tehdit ile yüzleştiler, güneydeki yeni ortaya çıkan komşuları Osmanlı İmparatorluğu, 1540'lı yıllarda Osmanlılar Guria limanlarını ablukaya aldı ve daha sonra Rostom Gurieli tarafından yeniden kazanılacak olan Guria'nın Acara, Kuzey Çaneti ve Macahel güney bölgelerini işgal ettiler. 1545 yılında Sohoista Muharebesi'nde birleşik Gürcü ittifakının yenilmesi ile durum daha kötü bir hal aldı. II. Mamia Gurieli 1609 yılında Acara'yı yeniden topraklarına kattı ancak 1614 yılında bölgeyi Osmanlı'ya bırakmak ve yıllık haraç ödemek zorunda kaldı. Guria batı Gürcistan'daki sürekli feodal savaşlar sonucu komşusu Megrelya Prensliği vasallığını kabul etti. Daha sonraları Guria prenslerinin bazıları özellikle III. Giorgi Gurieli ve III. Mamia Gurieli olmak üzere Megrelya ve İmereti tahtlarını ele geçirme çabasına girdiler.
Guria 18. yüzyılın erken dönemleri boyunca Osmanlı işgalleri ve iç savaşlar nedeniyle politik ve ekonomik bir düşüşe geçti. Guria prenslerinin diğer Gürcü yöneticileri ve Çarlık Rusyası ile ittifak oluşturma çabaları Osmanlı akınlarına yol açtı. 1718 yılında Gurieli Batum ve Çakvi'yi kaybetti ve Guria kıyıları da Osmanlı hakimiyetine geçti. Gurialıların 1768-1774 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Rusya İmparatorluğu'na desteği Osmanlı'nın tepkilerine neden oldu. Bunun sonucu olarak Kobuleti ve çevresi Guria'dan ayırıldı ve İslamlaştırıldı, İslamı kabul etmek kölelikten kurtulmanın en kesin yoluydu. Kalan Hristiyan ahali ise Gürcistan'ın daha güvenli bölgelerine göç etmek zorunda kaldılar. Yaygınlaşan köle ticareti ve baskınlar Guria'nın bazı bölgelerinde nüfusun iyice azalmasına neden oldu. Guria'nın nüfusu 'a göre 5.000 aile ve 1770'li yıllarda 'a göre ise 6000 aileydi.
Çarlık Rusya yönetimi
Guria prensleri daha sonraki dönemlerde Çarlık Rusya'sını desteklediler. 1806-1812 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında 9 Haziran 1810 yılında V. Mamia Gurieli Çarlık yönetimini kabul etti. Guria, Rusya İmparatorluğu'na özerk bir prenslik olarak katıldı. V. Mamia Gurieli yönetim, ekonomi ve eğitimde Avrupai tarzda reformlar başlatarak modernleşme adımları attı. V. Mamia Gurieli, 1820'lerde amcası Kaihosro'nun İmereti ve Guria'da Çarlık yönetiminin Gürcü Ortodoks Kilisesi'ne karşı tavrı ve ağır vergiler nedeniyle patlak veren isyana katılmasına rağmen Çarlık yönetimine sadık kaldı. Mamia V. Gurieli'nin 1826 yılında ölmesiyle reşit olmayan oğlu Davit Gurieli, Prenses Sopio Gurieli'nin naipliği ile tahta geçti. Sopio Gurieli Çarlık hükûmetinden Guria'nın özerkliğinin varlığının sürdürülmesi konusunda endişeli olması sebebiyle 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı'nda Osmanlı'yı destekledi. Bunun sonucunda 1829 yılında Çarlık hükûmeti Sopio Gurieli'yi Osmanlı'ya sürgün etti ve David Gurieli'yi tahttan indirdi. Guria Prensliği Çarlık Rusyası tarafından ilhak edildi. Guria ilk başlarda geçici bir hükûmetle yönetildi daha sonraları ise 1840 yılında Kutaisi Guberniyası'na bağlandı.
Kaynakça
- ^ a b c Bryer, Anthony (2008). The Byzantine monuments and topography of the Pontos. [Scholarly Publishing Office, University of Michigan]. ISBN . OCLC 681432739.
- ^ Suny, Ronald Grigor (1994), The Making of the Georgian Nation: 2nd edition, p. 45. ,
- ^ a b , ed. by , and (1845), p. 532.
- ^ Lang, David M. (1957), The Last Years of the Georgian Monarchy: 1658-1832, p. 52. New York: Columbia University Press
- ^ Lang, David M. (1957), The Last Years of the Georgian Monarchy: 1658-1832, p. 56. New York: Columbia University Press
- ^ (Gürcüce) "გურიის სამთავრო" (Principality of Guria). In: ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია (Encyclopaedia Georgiana). Vol. 3: p. 314-5. Tbilisi, 1978.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Guria Prensligi Gurcuce გურიის სამთავრო guriis samtavro Gurcistan da tarihi bir devlettir Guria kelimesi Megrelce ve Lazca kokenli bir kelime olup kalp ya da merkez Megrelya ve tarihi Caneti nin merkezinde olmasindan dolayi anlamina gelmektedir Gurcistan in guneybati bolgesi Guria da Karadeniz ve Kucuk Kafkas siradaglari arasinda yer alir 1463 yilindan 1829 yilina kadar Gurieli hanedani nin 22 prensi tarafindan yonetilmistir Gurcistan Kralligi nin dagilmasindan sonra ortaya cikmis sinirlari Osmanli Imparatorlugu ile cikan surekli catismalar sebebiyle degisken olmus 1829 yilinda Carlik Rusyasi tarafindan ilhak edilene kadar farkli derecelerle ozerk olarak hukum surmustur გურიის სამთავრო Guria Prensligi1463 1829Prens Vahusti nin Atlasina gore 18 yy armasiBaskentOzurgetiHukumetPrenslikPrens 1463 1483 ilk Gurieli II Kahaber 1826 1828 son Sopio GurieliTarihce Cihori Muharebesi1463 Rusya ya ilhak edilisi1829Onculler ArdillarGurcistan Kralligi Rus ImparatorluguTarihiGuria Prensligi Rioni ve Coruh irmaklari arasinda bulunan 13 yuzyilin baslarindan beri monarsi yoluyla basa gecen yoneticiler eristavi tarafindan yonetilen Gurcistan Kralligi nin bir bolgesi idi Gurcistan Kralligi nin Gurieli unvanini verdigi Guriali yonetici aile Gurcistanin Mogollar tarafindan istilasini bir avantaj olarak kullanip 1280 li yillarda bagimsizligini iddia etti ancak 1330 li yillarda Mogol baskisiyla V Giorgi nin hukumdarligini kabul etmek zorunda kaldilar V Bagrat in tahta gecmesinin ardindan Guria nin kuzey dogusunda Svanlar ayaklandilar V Bagrat isyancilari yenilgiye ugratti ancak 1362 yilinda Guria yi Svaneti Duklugu ne devretti ve Guria Vardanidze Hanedani tarafindan yonetilmeye baslandi 1460 li yillarda Vardanidze ve Gurieli hanedanliklari Gurcistan Kralligi yoneticisi Bagrationi Hanedani nin iktidarinin zayifladigi donemlerde Kral VIII Giorgi nin otoritesini kabul etmeyen Bati Gurcistan Krali Bagrat tarafindan yonetilen isyana katildilar 1463 yilinda Bagrat ve muttefikleri Cihori Muharebesi nde krali yenilgiye ugrattilar Ardindan VIII Giorgi Bati Gurcistan daki hakimiyetini kaybetti ve Bagrat Imereti Krali ya da Bati Gurcistan Krali olarak tahta gecti Ancak yeni monarsi yardimlarinin karsiligi olarak muttefiklerine 1491 yilinda baskentleri Ozurgeti de yari bagimsiz yoneticiler olan Gurieli Hanedani da dahil olmak uzere vasal prenslikler verdi 1491 yilinda I Giorgi Gurieli 1483 1512 egemen prens olarak kabul edildi Bati Gurcistan in yoneticileri ozellikle Gurieli hanedani ve Megrelya Prensligi nin Dadiani hanedani olmak uzere hakimiyet icin birbirleriyle savastilar 1533 yilinda Abhazya nin kuzeyindeki korsan bir topluluk olan Zygiilere karsi gecici bir ittifak olusturup daha sonra basarisiz olacak bir sefer duzenlediler Bu basarisiz seferin sonucu olarak Imereti krali kisa bir sure icin Guria uzerinde yeniden kendi hegomonyasini kurdu Osmanli Imparatorlugu yonetimiGuria Prensligi haritasi Osmanlilar tarafindan ele gecirilen Kvemo Guria Asagi Guria bolgesi cizgili sekilde gosterilmektedir 16 yuzyilin ortalarindan itibaren Guria prensleri Imereti Kralligi ndan de facto olarak bagimsizliklarini surdurduler ancak daha ciddi bir tehdit ile yuzlestiler guneydeki yeni ortaya cikan komsulari Osmanli Imparatorlugu 1540 li yillarda Osmanlilar Guria limanlarini ablukaya aldi ve daha sonra Rostom Gurieli tarafindan yeniden kazanilacak olan Guria nin Acara Kuzey Caneti ve Macahel guney bolgelerini isgal ettiler 1545 yilinda Sohoista Muharebesi nde birlesik Gurcu ittifakinin yenilmesi ile durum daha kotu bir hal aldi II Mamia Gurieli 1609 yilinda Acara yi yeniden topraklarina katti ancak 1614 yilinda bolgeyi Osmanli ya birakmak ve yillik harac odemek zorunda kaldi Guria bati Gurcistan daki surekli feodal savaslar sonucu komsusu Megrelya Prensligi vasalligini kabul etti Daha sonralari Guria prenslerinin bazilari ozellikle III Giorgi Gurieli ve III Mamia Gurieli olmak uzere Megrelya ve Imereti tahtlarini ele gecirme cabasina girdiler Guria 18 yuzyilin erken donemleri boyunca Osmanli isgalleri ve ic savaslar nedeniyle politik ve ekonomik bir dususe gecti Guria prenslerinin diger Gurcu yoneticileri ve Carlik Rusyasi ile ittifak olusturma cabalari Osmanli akinlarina yol acti 1718 yilinda Gurieli Batum ve Cakvi yi kaybetti ve Guria kiyilari da Osmanli hakimiyetine gecti Gurialilarin 1768 1774 Osmanli Rus Savasi nda Rusya Imparatorlugu na destegi Osmanli nin tepkilerine neden oldu Bunun sonucu olarak Kobuleti ve cevresi Guria dan ayirildi ve Islamlastirildi Islami kabul etmek kolelikten kurtulmanin en kesin yoluydu Kalan Hristiyan ahali ise Gurcistan in daha guvenli bolgelerine goc etmek zorunda kaldilar Yayginlasan kole ticareti ve baskinlar Guria nin bazi bolgelerinde nufusun iyice azalmasina neden oldu Guria nin nufusu a gore 5 000 aile ve 1770 li yillarda a gore ise 6000 aileydi Carlik Rusya yonetimiGuriali milisler 1887 Guria prensleri daha sonraki donemlerde Carlik Rusya sini desteklediler 1806 1812 Osmanli Rus Savasi sirasinda 9 Haziran 1810 yilinda V Mamia Gurieli Carlik yonetimini kabul etti Guria Rusya Imparatorlugu na ozerk bir prenslik olarak katildi V Mamia Gurieli yonetim ekonomi ve egitimde Avrupai tarzda reformlar baslatarak modernlesme adimlari atti V Mamia Gurieli 1820 lerde amcasi Kaihosro nun Imereti ve Guria da Carlik yonetiminin Gurcu Ortodoks Kilisesi ne karsi tavri ve agir vergiler nedeniyle patlak veren isyana katilmasina ragmen Carlik yonetimine sadik kaldi Mamia V Gurieli nin 1826 yilinda olmesiyle resit olmayan oglu Davit Gurieli Prenses Sopio Gurieli nin naipligi ile tahta gecti Sopio Gurieli Carlik hukumetinden Guria nin ozerkliginin varliginin surdurulmesi konusunda endiseli olmasi sebebiyle 1828 1829 Osmanli Rus Savasi nda Osmanli yi destekledi Bunun sonucunda 1829 yilinda Carlik hukumeti Sopio Gurieli yi Osmanli ya surgun etti ve David Gurieli yi tahttan indirdi Guria Prensligi Carlik Rusyasi tarafindan ilhak edildi Guria ilk baslarda gecici bir hukumetle yonetildi daha sonralari ise 1840 yilinda Kutaisi Guberniyasi na baglandi Kaynakca a b c Bryer Anthony 2008 The Byzantine monuments and topography of the Pontos Scholarly Publishing Office University of Michigan ISBN 9781597403177 OCLC 681432739 Suny Ronald Grigor 1994 The Making of the Georgian Nation 2nd edition p 45 0 253 20915 3 a b ed by and 1845 p 532 Lang David M 1957 The Last Years of the Georgian Monarchy 1658 1832 p 52 New York Columbia University Press Lang David M 1957 The Last Years of the Georgian Monarchy 1658 1832 p 56 New York Columbia University Press Gurcuce გურიის სამთავრო Principality of Guria In ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია Encyclopaedia Georgiana Vol 3 p 314 5 Tbilisi 1978