Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede bulunmasına karşın yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. (Mayıs 2017) () |
Episteme, felsefe tarihindeki genel kullanımıyla, bilgi anlamına gelmektedir. Felsefenin alt disiplerinden biri olan epistemoloji'de episteme kavramından gelir. Episteme ve logos terimlerinin birleşiminden ortaya çıkar epistemoloji.
Platon'da episteme
Episteme bilgi anlamına gelmekle birlikte, gündelik yaşamadaki bilgi anlamıyla tam olarak örtüşmez buradaki bilgi anlamı. Özellikle Platon'dan gelen anlamı doğru bilgi anlamındadır. Platon, bilgi sorununu değerlendirirken, iki tür bilgiden söz eder; birincisi Doxa, yani yanlış ya da yanılsamalı bilgi, ki bunlar sanılardır ve kesin olmayan bilgilerdir ve ikincisi Episteme, yani doğru bilgi. Buna göre, doksa duyu organlarıyla algılanan dünya, episteme ise dünyanın akılla kavranılmasıdır. Doxa'lar, bir anlamda eğreti bilgiler olarak görülür. Çünkü, gözlemlenen dünya () sürekli bir akış ve değişkenlik halinde bulunduğundan ve dolayı, gerçek (ya da doğru) bilginin nesnesi olamaz. Bu bilginin, yani epistemenin nesnesi değişmeyen, genel ve olandır. Platon burada akıl ve duyum ayrımından hareketle, epistemelere ulaşmanın akıl ile olanaklı olduğunu belirtir. Görünenlerin ötesindeki görünmeyen sabit gercekliklere, gözlemlenen dünyanın değişkenliğinin ardındaki değişmeyen ideaların kesin bilgisine ancak akıl yoluyla ulaşılabilir. Epistemeler burada iki başlıkta ele alınır: bilimsel bilgi ve . Birinciler, bağıntılarla ilgilidir; ikinciler ise idea'yla. Bu anlamda, felsefe konumu epistemelerin, yani tümellerin bilgisinin temel kaynağı olarak belirmiş olmaktadır.
Foucault'da episteme
Michel Foucault'a gelene kadar episteme az çok genel anlamı olan bilgi tanımlamasına bağlı olarak ele alınmış ve değerlendirilmiştir. Ancak Foucault ile birlikte kavram başka bir kuramsal statüye geçer. Foucault'nun önemli çalışmalarından bir bölümü bilimler ve düşünceler tarihi ve dolayısıyla da epistemolojinin tarihi üzerinedir. Ancak Foucault bu çalışmalarını yepyeni bir perspektif ve yöntemle ("soykütüğü" ve "arkeoloji") geliştirir ve özellikle 17. yüzyıldan itibaren düşünüşümüzün ya da ussallığımızın kuruluşunu değerlendirir.Ona göre bu kuruluş, tek tek düşünürlerin etkileriyle olmamış, bir dizge olarak ortaya çıkmıştır. Foucault'taki epistemenin ilk anlamı, burada kullanılan dizge anlamındadır.
Buna göre episteme, verili bir tarihsel dönemdeki tüm kültürel ve düşünsel farkları kendinde belirleyen temel düzen ya da ana kod olarak açıklanabilir. Belirli bir dönemin temel kodaları ve şifrelerinden meydana gelir episteme. Bir bütün yaşantıya yön ve düzen veren kültürel şifrelerdir bunlar. Anonim düşünceler, genel kanılar, gerekli inanışlar bu kodlarla belirlenir. Bu halleriyle sözkosu şifreler, insanın söylemsel koşullarının sınırlarını belirlemesi bakımından Kant'ın a priorilerine benzerler. Episteme ise daha cok Thomas Kuhn'da görülen paradigma kavramına benzer.Foucault, buradan hareketle, 'ni yapar, yani bilimsel söylemi belirleyen ve yapılandıran kurallar bütününü deşifre etmeye yönelir. Tarihsel gelişme içerisinde bir episteme başka bir episteme ile yer değiştirebilir; bu, önceki epistemenin kural ve formüllendirmelerinin gecersiz kılınması şeklinde ortaya çıkar. Bu nedenle Foucault, adlı çalışmasında, epistemeden, tarih içinde yer almış bir "alan" ve "mekân" olarak da söz eder.Bir dönemin epistemesi, o dönemin düşüncesinin yapısı olarak ortaya çıkar ve bu durum elbette bilimsel düşünce için de böyledir. Episteme, bilincin ve bilinçdışının belirli bir dönemdeki genelliğini kapsar.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- Felsefe Tarihi, Macit Gökberk, Remzi Kitabevi.
- Bilginin Arkeolojisi, M.Foucault, Birey yayınları.
- Kelimeler ve Şeyler, M.Foucault, İmge kitabevi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede kaynak listesi bulunmasina karsin metin ici kaynaklarin yetersizligi nedeniyle bazi bilgilerin hangi kaynaktan alindigi belirsizdir Lutfen kaynaklari uygun bicimde metin icine yerlestirerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Mayis 2017 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Episteme felsefe tarihindeki genel kullanimiyla bilgi anlamina gelmektedir Felsefenin alt disiplerinden biri olan epistemoloji de episteme kavramindan gelir Episteme ve logos terimlerinin birlesiminden ortaya cikar epistemoloji Efes te bulunan Celsus kutuphanesinde bulunan ustunde Episteme yazan heykelPlaton da epistemeEpisteme bilgi anlamina gelmekle birlikte gundelik yasamadaki bilgi anlamiyla tam olarak ortusmez buradaki bilgi anlami Ozellikle Platon dan gelen anlami dogru bilgi anlamindadir Platon bilgi sorununu degerlendirirken iki tur bilgiden soz eder birincisi Doxa yani yanlis ya da yanilsamali bilgi ki bunlar sanilardir ve kesin olmayan bilgilerdir ve ikincisi Episteme yani dogru bilgi Buna gore doksa duyu organlariyla algilanan dunya episteme ise dunyanin akilla kavranilmasidir Doxa lar bir anlamda egreti bilgiler olarak gorulur Cunku gozlemlenen dunya surekli bir akis ve degiskenlik halinde bulundugundan ve dolayi gercek ya da dogru bilginin nesnesi olamaz Bu bilginin yani epistemenin nesnesi degismeyen genel ve olandir Platon burada akil ve duyum ayrimindan hareketle epistemelere ulasmanin akil ile olanakli oldugunu belirtir Gorunenlerin otesindeki gorunmeyen sabit gercekliklere gozlemlenen dunyanin degiskenliginin ardindaki degismeyen idealarin kesin bilgisine ancak akil yoluyla ulasilabilir Epistemeler burada iki baslikta ele alinir bilimsel bilgi ve Birinciler bagintilarla ilgilidir ikinciler ise idea yla Bu anlamda felsefe konumu epistemelerin yani tumellerin bilgisinin temel kaynagi olarak belirmis olmaktadir Foucault da epistemeMichel Foucault a gelene kadar episteme az cok genel anlami olan bilgi tanimlamasina bagli olarak ele alinmis ve degerlendirilmistir Ancak Foucault ile birlikte kavram baska bir kuramsal statuye gecer Foucault nun onemli calismalarindan bir bolumu bilimler ve dusunceler tarihi ve dolayisiyla da epistemolojinin tarihi uzerinedir Ancak Foucault bu calismalarini yepyeni bir perspektif ve yontemle soykutugu ve arkeoloji gelistirir ve ozellikle 17 yuzyildan itibaren dusunusumuzun ya da ussalligimizin kurulusunu degerlendirir Ona gore bu kurulus tek tek dusunurlerin etkileriyle olmamis bir dizge olarak ortaya cikmistir Foucault taki epistemenin ilk anlami burada kullanilan dizge anlamindadir Buna gore episteme verili bir tarihsel donemdeki tum kulturel ve dusunsel farklari kendinde belirleyen temel duzen ya da ana kod olarak aciklanabilir Belirli bir donemin temel kodalari ve sifrelerinden meydana gelir episteme Bir butun yasantiya yon ve duzen veren kulturel sifrelerdir bunlar Anonim dusunceler genel kanilar gerekli inanislar bu kodlarla belirlenir Bu halleriyle sozkosu sifreler insanin soylemsel kosullarinin sinirlarini belirlemesi bakimindan Kant in a priorilerine benzerler Episteme ise daha cok Thomas Kuhn da gorulen paradigma kavramina benzer Foucault buradan hareketle ni yapar yani bilimsel soylemi belirleyen ve yapilandiran kurallar butununu desifre etmeye yonelir Tarihsel gelisme icerisinde bir episteme baska bir episteme ile yer degistirebilir bu onceki epistemenin kural ve formullendirmelerinin gecersiz kilinmasi seklinde ortaya cikar Bu nedenle Foucault adli calismasinda epistemeden tarih icinde yer almis bir alan ve mekan olarak da soz eder Bir donemin epistemesi o donemin dusuncesinin yapisi olarak ortaya cikar ve bu durum elbette bilimsel dusunce icin de boyledir Episteme bilincin ve bilincdisinin belirli bir donemdeki genelligini kapsar Ayrica bakinizMichel Foucault Epistemoloji Bilgi rejimleri Paradigma DoxaKaynakcaFelsefe Tarihi Macit Gokberk Remzi Kitabevi Bilginin Arkeolojisi M Foucault Birey yayinlari Kelimeler ve Seyler M Foucault Imge kitabevi