Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ermeni Süleyman Paşa (Ermenice: Էրմենի Սուլեյման Փաշա) veya Damat Süleyman Paşa (d.1607 - ö. 28 Şubat 1687) IV. Mehmed saltanatında 19 Ağustos 1655 - 28 Şubat 1656 tarihleri arasında altı ay on gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.
| Ermeni Süleyman Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 19 Ağustos 1655 - 28 Şubat 1656 | |
| Hükümdar | IV. Mehmed |
| Yerine geldiği | Kara Murad Paşa |
| Yerine gelen | Deli Hüseyin Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1607 |
| Ölüm | 28 Şubat 1687 Üsküdar |
Hayatı
Malatyalıdır. "Koca" lakabıyla da anılır.
Sarayın kapı ağalığının olan ak-ağa İsmail Ağa'nın Yakın akrabası idi. İsmail Ağa aracılığı ile ilk defa İbrahim Paşa sarayına verildi ve sonra da Enderun'da eğitim gördü., Önce Hasodada "tülbent ağalığı" görevi verildi; sonra rikapdarlığa atandı ve 1640'ta Sultan İbrahim döneminde "silahtarlığa" çıktı.
1644'te Rumeli Beylerbeyi görevi verildi ve kubbealtı vezirliği rütbesine atandı. Sonra kubbealtı vezirliği görevi değişmeden "Yeniçeri Ağası" olarak göreve getirildi. Daha sonra yine vezirlik rütbesi ile Erzurum valisi olarak atandı. Bu görevi yapmakta iken Erzurum'da 10 yıl önce idam edilmiş Abaza Mehmed Paşa olduğunu iddia eden bir düzmece kişinin çıkarttığı karışıklıklarla uğraştı. Onu yakalatıp 24 Mayıs 1646'de idam ettirip kellesini İstanbul'a gönderdi. Gönderilen kellenin Abaza Mehmed Paşa'ya ait olup olmadığı hakkındaki şüpheleri gidermek için de İstanbul'a çağrıldı. Takiben Haziran 1647'de 'den Girit adasına Anadolu askerini gönderme görevi verildi. Sonra Sakız Muhafızı olarak atandı.
İstanbul’a dönüşünde vezâret hasları ile tekrar kubbe veziri oldu. Mayıs 1655'te İpşir Mustafa Paşa idam edildikten sonra ondan dul kalan I. Ahmet'in kızı ve padişah IV. Mehmet'in halası olan Ayşe Sultan'la evlenip saraya damad oldu. Onunla beş ay nikâhlı kaldı. Ayşe Sultan 6 ay Süleyman Paşa'nın zevceliğinden sonra onun nikâhında ölmüştür.
Sadrazam Kara Dev Murat Paşa Ağustos 1655'te sadrazamlıktan azledildiğinde sedarete geçirildi. Altı ay süren sadrazamlığı sırasında Girit Savaşı ve Kandiye Kuşatması devam etmekteydi. Anadolu'da ve Kırım'da isyanlar almış yürümüştü.
Devlet maliyesi bozuktu ve tedavülde olan para enflasyon dolayısıyla devamlı değer kaybetmekte idi. Mali sıkıntıyı gidermek için iki, ūç yıl gelecekte toplanması gereken devlet vergileri peşin olarak vergi iltizamcılarına satılmakta; yahudi sarraflardan zuyuf akçe alınarak kapıkulu halkına ulufe olarak dağıtılmskta idi. Devlet memuriyetleri altı yedi ayda bir satışa çıkartılmakta idi. Her ulufe dağıtımı için istikraz olarak Enderun hazinesinden birkaç yuz kese alınmaktadı. Tevcihler, müsadereler ve istikrazlarla devlet geliri aranılmakta idi. Buna rağmen bu gelirler ulufe ve maaşlara yetişmemekteydi. Süleyman Paşa defterdar Halıcızade Mehmed Paşa'nın tavsiyesine uyarak tedavüldeki parayı ıslah etmek bahanesi ile piyasadaki sahih akçeleri toplantip onlar yerine gümüş içeriği daha düşük bir yeni akçe bastırdı. Ama bu yeni kızıl (bakırı çok) akçalara ahali arasında verilen "çingene akçası" veya "meyhane akçası" isiminden anlaşılacağı üzere bu para ıslahı başarılı olmadı.
1656 başlarında Girit'ten dönen yeniçerilerin ulufelerini almak için Saray'a gönderdikleri temsilcileri Ağa Kapısı'na başvurduklarında Kulkethüdası Osman Ağa tarafından tahkir edilip uzaklaştırıldılar. Kapıkulu askerleri zaten bu yeni akça ile ulufe almayı kabul etmemekteydiler. Sarayın ilerigelenleri ve Valide Turhan Hatice Sultan kararı ile 28 Şubat 1656'da sadrazamlıktan azledildi. Yerine sadrazam olarak getirilmesi istenen Girit'te bulunan Gazi Deli Hüseyin Paşa'ya daha haber gitmeden Kaptan-ı Derya ve İstanbul Sedaret Kaymakamı Zurnazen Mustafa Paşa kışkırtması ile 'de sonradan Vaka-i Vakvakiye adı verilen büyük bir kapıkulu askeri ayaklanması ortaya çıktı.
Süleyman Paşa azlindan sonra Silistre'ye valilikle yollandı. Daha sonra Süleyman Paşa iki defa İstanbul'da "Sedaret Kaymakamlığı" görevini yaptı. 1659'da başlayan sedaret kaymakamlığı sırasında 1660'ta İstanbul'da büyük bir yangın çıktı. Eyaletine döndüğü zaman eyalet askerleri ile Don Kazakları üzerine bir sefer yapıp onların Osmanlı topraklarına girmelerini bir müddet için durdurdu. 1665'te yeniden İstanbul'da sedaret kaymakamlığı yaptı ve yine bu sırada daha küçük olmakla beraber bir daha İstanbul yangını ile uğraştı.
Yaşı ilerlediği için İstanbul'da oturtuldu ve kendisine gelir sağlamak üzere Çankırı sancağı arpalık olarak verildi. 1666'da bir ara Erzurum Valiliği görevi de verildi ise de pek ihtiyar olduğu için bu uzak mevkiye gidemeyip bu görevden azledildi. Sonra yine Çankırı sancağı ile uzun müddet Üsküdar'da konağında oturdu. Yaşı 80'i geçtiği bir zamanda Üsküdar'daki konağında 28 Şubat 1687'de öldü. Vefatından sonra evinin bahçesine gömüldü.
Değerlendirme
Uzunçarşılı onu şöyle değerlendirmiştir:
Halim, selim ve makus talihi idi. Sedareti devletin en buhranlı zamanına rastlamıştır.
TDV İslam Ansiklopedisi'ndeki maddede hakkında şunlar denilmektedir:
Kaynaklarda yumuşak tabiatlı, saf, dindar, ancak şanssız bir devlet adamı olarak nitelendirilir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.410-411
- ^ a b c d e f Toksoy, Celal, "Süleyman Paşa (Damat)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.567, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01
- ^ a b c d e Kütükoğlu, Bekir, "Süleyman Paşa, Malatyalı" (2010), Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:33 Sayfa:98-99, İstanbul:TDV Yayınları. Online:[1] 7 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Endurun Tarihi, C.2 şay.67)
- ^ Bazı tarihçiler sadrazamlıktan kendi isteğiyle istifa edip ayrıldığını bildirirler.
- ^ a b E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Martijn Theodoor Houtsma, 1987 C.IX say: 879-880
- ^ Uzunçarşılı C. II.2 say.111. Vecihi Tarihi ve Sicil-i Osmani azlinden sonra Bosna Valiliğine atandığını bildirirler.
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.410-411
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5, say.109.
- Danişmend, İsmail Hami, (2011), İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi 6 Cilt, İstanbul:Doğu Kütüphanesi,
- Toksoy, Celal, "Süleyman Paşa (Damat)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.2 s.567, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
- E.J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Martijn Theodoor Houtsma, 1987 C.IX say: 879-880
Dış bağlantılar
- Kütükoğlu, Bekir, "Süleyman Paşa, Malatyalı" (2010), Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:33 Sayfa:98-99, İstanbul:TDV Yayınları. Online:[2]7 Şubat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Kara Murad Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 19 Ağustos 1655 - 28 Şubat 1656 | Sonra gelen: Deli Hüseyin Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ermeni Suleyman Pasa Ermenice Էրմենի Սուլեյման Փաշա veya Damat Suleyman Pasa d 1607 o 28 Subat 1687 IV Mehmed saltanatinda 19 Agustos 1655 28 Subat 1656 tarihleri arasinda alti ay on gun sadrazamlik yapmis bir Osmanli devlet adami Ermeni Suleyman PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 19 Agustos 1655 28 Subat 1656Hukumdar IV MehmedYerine geldigi Kara Murad PasaYerine gelen Deli Huseyin PasaKisisel bilgilerDogum 1607Olum 28 Subat 1687 UskudarHayatiMalatyalidir Koca lakabiyla da anilir Sarayin kapi agaliginin olan ak aga Ismail Aga nin Yakin akrabasi idi Ismail Aga araciligi ile ilk defa Ibrahim Pasa sarayina verildi ve sonra da Enderun da egitim gordu Once Hasodada tulbent agaligi gorevi verildi sonra rikapdarliga atandi ve 1640 ta Sultan Ibrahim doneminde silahtarliga cikti 1644 te Rumeli Beylerbeyi gorevi verildi ve kubbealti vezirligi rutbesine atandi Sonra kubbealti vezirligi gorevi degismeden Yeniceri Agasi olarak goreve getirildi Daha sonra yine vezirlik rutbesi ile Erzurum valisi olarak atandi Bu gorevi yapmakta iken Erzurum da 10 yil once idam edilmis Abaza Mehmed Pasa oldugunu iddia eden bir duzmece kisinin cikarttigi karisikliklarla ugrasti Onu yakalatip 24 Mayis 1646 de idam ettirip kellesini Istanbul a gonderdi Gonderilen kellenin Abaza Mehmed Pasa ya ait olup olmadigi hakkindaki supheleri gidermek icin de Istanbul a cagrildi Takiben Haziran 1647 de den Girit adasina Anadolu askerini gonderme gorevi verildi Sonra Sakiz Muhafizi olarak atandi Istanbul a donusunde vezaret haslari ile tekrar kubbe veziri oldu Mayis 1655 te Ipsir Mustafa Pasa idam edildikten sonra ondan dul kalan I Ahmet in kizi ve padisah IV Mehmet in halasi olan Ayse Sultan la evlenip saraya damad oldu Onunla bes ay nikahli kaldi Ayse Sultan 6 ay Suleyman Pasa nin zevceliginden sonra onun nikahinda olmustur Sadrazam Kara Dev Murat Pasa Agustos 1655 te sadrazamliktan azledildiginde sedarete gecirildi Alti ay suren sadrazamligi sirasinda Girit Savasi ve Kandiye Kusatmasi devam etmekteydi Anadolu da ve Kirim da isyanlar almis yurumustu Devlet maliyesi bozuktu ve tedavulde olan para enflasyon dolayisiyla devamli deger kaybetmekte idi Mali sikintiyi gidermek icin iki uc yil gelecekte toplanmasi gereken devlet vergileri pesin olarak vergi iltizamcilarina satilmakta yahudi sarraflardan zuyuf akce alinarak kapikulu halkina ulufe olarak dagitilmskta idi Devlet memuriyetleri alti yedi ayda bir satisa cikartilmakta idi Her ulufe dagitimi icin istikraz olarak Enderun hazinesinden birkac yuz kese alinmaktadi Tevcihler musadereler ve istikrazlarla devlet geliri aranilmakta idi Buna ragmen bu gelirler ulufe ve maaslara yetismemekteydi Suleyman Pasa defterdar Halicizade Mehmed Pasa nin tavsiyesine uyarak tedavuldeki parayi islah etmek bahanesi ile piyasadaki sahih akceleri toplantip onlar yerine gumus icerigi daha dusuk bir yeni akce bastirdi Ama bu yeni kizil bakiri cok akcalara ahali arasinda verilen cingene akcasi veya meyhane akcasi isiminden anlasilacagi uzere bu para islahi basarili olmadi 1656 baslarinda Girit ten donen yenicerilerin ulufelerini almak icin Saray a gonderdikleri temsilcileri Aga Kapisi na basvurduklarinda Kulkethudasi Osman Aga tarafindan tahkir edilip uzaklastirildilar Kapikulu askerleri zaten bu yeni akca ile ulufe almayi kabul etmemekteydiler Sarayin ilerigelenleri ve Valide Turhan Hatice Sultan karari ile 28 Subat 1656 da sadrazamliktan azledildi Yerine sadrazam olarak getirilmesi istenen Girit te bulunan Gazi Deli Huseyin Pasa ya daha haber gitmeden Kaptan i Derya ve Istanbul Sedaret Kaymakami Zurnazen Mustafa Pasa kiskirtmasi ile de sonradan Vaka i Vakvakiye adi verilen buyuk bir kapikulu askeri ayaklanmasi ortaya cikti Suleyman Pasa azlindan sonra Silistre ye valilikle yollandi Daha sonra Suleyman Pasa iki defa Istanbul da Sedaret Kaymakamligi gorevini yapti 1659 da baslayan sedaret kaymakamligi sirasinda 1660 ta Istanbul da buyuk bir yangin cikti Eyaletine dondugu zaman eyalet askerleri ile Don Kazaklari uzerine bir sefer yapip onlarin Osmanli topraklarina girmelerini bir muddet icin durdurdu 1665 te yeniden Istanbul da sedaret kaymakamligi yapti ve yine bu sirada daha kucuk olmakla beraber bir daha Istanbul yangini ile ugrasti Yasi ilerledigi icin Istanbul da oturtuldu ve kendisine gelir saglamak uzere Cankiri sancagi arpalik olarak verildi 1666 da bir ara Erzurum Valiligi gorevi de verildi ise de pek ihtiyar oldugu icin bu uzak mevkiye gidemeyip bu gorevden azledildi Sonra yine Cankiri sancagi ile uzun muddet Uskudar da konaginda oturdu Yasi 80 i gectigi bir zamanda Uskudar daki konaginda 28 Subat 1687 de oldu Vefatindan sonra evinin bahcesine gomuldu DegerlendirmeUzuncarsili onu soyle degerlendirmistir Halim selim ve makus talihi idi Sedareti devletin en buhranli zamanina rastlamistir TDV Islam Ansiklopedisi ndeki maddede hakkinda sunlar denilmektedir Kaynaklarda yumusak tabiatli saf dindar ancak sanssiz bir devlet adami olarak nitelendirilir Kaynakca a b c d e f g h Uzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 410 411 a b c d e f Toksoy Celal Suleyman Pasa Damat 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 567 Istanbul Yapi Kredi Kultur Yayincilik A S ISBN 975 08 0071 01 a b c d e Kutukoglu Bekir Suleyman Pasa Malatyali 2010 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 33 Sayfa 98 99 Istanbul TDV Yayinlari Online 1 7 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Endurun Tarihi C 2 say 67 Bazi tarihciler sadrazamliktan kendi istegiyle istifa edip ayrildigini bildirirler a b E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 Martijn Theodoor Houtsma 1987 C IX say 879 880 Uzuncarsili C II 2 say 111 Vecihi Tarihi ve Sicil i Osmani azlinden sonra Bosna Valiligine atandigini bildirirler Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 410 411 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 say 109 Danismend Ismail Hami 2011 Izahli Osmanli Tarihi Kronolojisi 6 Cilt Istanbul Dogu Kutuphanesi ISBN 9789944397681 Toksoy Celal Suleyman Pasa Damat 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi C 2 s 567 Istanbul Yapi Kredi Kultur Yayincilik A S ISBN 975 08 0071 01 E J Brill s First Encyclopaedia of Islam 1913 1936 Martijn Theodoor Houtsma 1987 C IX say 879 880Dis baglantilarKutukoglu Bekir Suleyman Pasa Malatyali 2010 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 33 Sayfa 98 99 Istanbul TDV Yayinlari Online 2 7 Subat 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Kara Murad Pasa Osmanli Sadrazami 19 Agustos 1655 28 Subat 1656 Sonra gelen Deli Huseyin Pasa