Organik kimyada fonksiyonel grup, içinde bulundukları moleküllerin karakteristik kimyasal tepkimelerinden sorumlu belli atom gruplarıdır. Aynı fonksiyonel grup aynı veya benzer kimyasal tepkimere girer, ait olduğu molekülün büyüklüğünden bağımsız olarak.
Aşağıda en yaygın fonksiyonel grupların bir listesi bulunmaktadır. Bu formüllerde R ve R' sembolleri bir alkil grubunu temsil eder.
Temel biyolojide sözü geçen gruplar için listesine bakınız.
Grup | Formül | Yapısal formül | Ön ek | Son ek | Örnek | |
---|---|---|---|---|---|---|
Haloformil | RCOX | ![]() | haloformil- | -oyl halojenür | ![]() (Etanoyl klorür) | |
Alkol | Hidroksil | ROH | hidroksi- | -ol | Metanol | |
Aldehit | Aldehit | RCHO | okso- | -al | Asetaldehit (Etanal) | |
Alkan | Alkil | RH | alkil- | -an | Metan | |
Alken | Alkenil | R2C=CR2 | alkenil- | -en | Etilen (Eten) | |
Alkin | Alkinil | RC≡CR' | alkinil- | -in | Asetilen (Etin) | |
Amid | RCONR2 | karboksamido- | -amid | (Asetamid) (Etanamid) | ||
(Aminler) | (Birincil amin) | RNH2 | ![]() | amino- | -amin | (Metilamin) (Metanamin) |
(İkincil amin) | R2NH | ![]() | amino- | -amin | ||
(Üçüncül amin) | R3N | ![]() | amino- | -amine | ||
R4N+ | ![]() | amonyo- | -amonyum | Kolin | ||
RN3 | azido- | alkil azid | ![]() (Azidobenzen) | |||
RN2R' | azo- | -diazen | ![]() (p-dimetilamino-azobenzensülfonik asit) | |||
RCH2C6H5 RBn | benzyl- | 1-(substituent)tolüen | ![]() (1-Bromotolüen) | |||
ROCOOR | alkil karbonat | |||||
Karboksilat | RCOO− |
| karboksi- | -oat | ![]() (Sodyum asetat) (Sodyum etanoat) | |
Karboksilik asit | Karboksil | RCOOH | ![]() | karboksi- | -oik asit | ![]() Asetik asit (Etanoik asit) |
ROCN | Siyanato- | alkil siyanat | ||||
RSCN | tiyosiyanato- | alkil tiyosiyanat | ||||
RSSR' | alkil alkil disülfür | (2,2'-Ditiyobis(etilamin)) | ||||
Eter | Eter | ROR' | alkoksi- | alkil alkil eter | ![]() Dietil eter (Etoksietan) | |
Ester | Ester | RCOOR' | alkil alkanoat | ![]() (Etil bütanoat) | ||
Haloalkan | Halo | RX | ![]() | halo- | alkil halojenür | Kloroetan (Etil klorür) |
ROOH | hidroperoksi- | alkil hidroperoksit | ![]() Metil etil keton peroksit | |||
İmin | birincil ketimin | RC(=NH)R' | imino- | -imin | ||
İkincil ketimin | RC(=NR)R' | imino- | -imin | |||
birincil aldimin | RC(=NH)H | imino- | -imin | |||
RC(=NR')H | imino- | -imin | ||||
RC(=O)NC(=O)R' | imido- | -imid | ||||
RNC | izosiyano- | alkil izosiyanür | ||||
(İzosiyanatlar) | (İzosiyanat) | RNCO | isosiyanato- | alkyl izosiyanat | ![]() | |
RNCS | izotiyosiyanato- | alkil izotiyosiyanat | ![]() | |||
Keton | Karbonil | RCOR' | keto-, okso- | -on | Metil etil keton (Butanon) | |
Nitrat | Nitrat | RONO2 | nitrooksi-, nitroksi- | alkil nitrat | ![]() (Amil nitrat) (1-nitrooksipentan) | |
Nitril | Nitril | RCN | siyano- | alkannitril | (Fenil siyanür) | |
(Nitrit) | (Nitrosooksi) | RONO | nitrosooksi- | alkil nitrit | ![]() (3-metil-1-nitrosooksibutan) | |
Nitro bileşiği | RNO2 | nitro- | (Nitrometan) | |||
RNO | nitroso- | |||||
ROOR | peroksi- | alkil peroksit | ![]() | |||
Benzen türevi | Fenil | RC6H5 | fenil- | -benzen | (2-fenilpropan) | |
Fosfin | Fosfino | R3P | ![]() | fosfino- | -fosfan | Metilpropilfosfan |
Fosfat | HOPO(OR)2 | fosforik asit di(substituent) ester | di(substituent) hydrojenfosfat | DNA | ||
Fosfono | RP(=O)(OH)2 | ![]() | fosfono- | substituent fosfonic asit | ![]() Benzilfosfonik asit | |
Fosfat | Fosfat | ROP(=O)(OH)2 | ![]() | fosfo- | ![]() | |
Piridin türevi | Piridil | RC5H4N | | 4-pyridil 3-pyridil 2-pyridil | -pyridine | Nikotin |
RSR' | ![]() | di(substituent) sülfür | ![]() | |||
RSO2R' | ![]() | sülfonil- | di(ornatık) sülfon | ![]() Dimetil sülfon () | ||
Sülfo | RSO3H | ![]() | sülfo- | substituent sülfonik asit | ![]() Benzensülfonik asit | |
RSOR' | ![]() | sülfinil- | di(ornatık) sülfoksit | ![]() Difenil sülfoksit | ||
Tiyol | Sülfhidril | RSH | merkapto-, sülfanil- | -tiol | Etantiyol (Etil merkaptan) |
Fonksiyonel grupların isimlerini alkanlarınkiyle birleştirmek organik bileşikleri isimlendirmek için güçlü bir adlandırma sistemi yaratır.
Fonksiyonel grupların hidrojen olmayan atomları birbirleriyle ve molekülün geri kalanı ile kovalent bağlarla bağlıdır. Atomlar grubu molekülün kalan kısmıyla iyonik kuvvetle bağlanmışsa bu atom grubu çokatomlu iyon veya olarak adlandırmak daha doğrudur. Bu atom gruplarına toplu olarak radikal denir, (serbest radikal) terimi bundan türetilmiştir.
Fonksiyonel grubun bağlı olduğu karbona alfa karbon denir.
Fonksiyonel gruplar organik moleküllerin omurgalarına bağlı olurlar. Molekülün özelliklerini ve kimyasal tepkimelerini belirlerler. Fonksiyonel gruplar karbon omurgadan daha az kararlıdır ve kimyasal tepkimeye girmeye daha eğilimlidirler.
Dış bağlantılar
- (pdf) (İngilizce)
- IUPAC Gold Book (Kimya terminolojisi hülasası)27 Nisan 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- IUPAC Blue Book (Organik isimlendirme)8 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar