Kimyada esterler, bir hidroksil grubundaki hidrojen atomunun bir (bu metinde R' olarak gösterilecektir) ile yer değiştirmiş olduğu organik bileşiklerdir. Hidrojenin bir H+iyonu olarak ayrışabileceği -OH grubu olan bu tür asitlere denir.
Ester |
Karboksilik asit esteri |
Fosforik asit esteri (mono ester) |
Sülfürik asit esteri (mono ester) |
Nitrik asit esteri |
Borik asit esteri (tri ester) |
En yaygın esterler karboksilat esterlerdir, bunlarda söz konusu asit bir karboksilik asittir. Örneğin, eğer asit asetik asit ise, esterine asetat denir. Kararsız bileşikler olan veya karbonik asitten, sırasıyla , RO(CO)NHR' ve , RO(CO)OR, gibi kararlı esterler elde edilebilir. Esterler de oluşabilirler, örneğin bir esterdir ve bazen "sülfürik asit dimetil ester" olarak adlandırılır.
Esterler tuzlara benzer, benzer şekilde adlandırılırlar; katyon ve anyonları olmasa da, kullanılan terminoloji aynı biçimdedir: daha elektronegatif olan kısmın ardından daha elektropozitif olan kısım söylenir.
Esterler bir asit (genelde bir organik asit) ile bir alkolün (veya fenol bileşiğinin) ürünü olarak düşünülebilir, ama esterleri elde etmek için başka tepkimeler de vardır. Yoğunlaşma (kondensasyon) iki molekülün birleşerek küçük bir molekülü attıkları bir tip kimyasal tepkimedir; bu durumda iki -OH grubu birleşirken bir su molekülü atılır. Ester oluşumuna yol açan yoğunlaşma tepkimesine (esterleşme) denir. Esterleşme tepkimeleri H+ iyonları tarafından katalizlenir. Sülfürik asit bu tepkimede sıkça kullanılan bir katalizördür. Ester ismi Almanca Essig-Äther 'den gelir, bu, asetik asit etil esterin (etil asetatın) eski bir ismidir.
Esterlerin adlandırılması
Esterler bir alkolle bir karboksilik arasında bir (denge tepkimesinde) oluşurlar. Esterin adlandırılmasında onu oluşturan alkolden gelen alkil grubu ve ardından karboksilik asitten gelen alkanoat grubu kullanılır. Örneğin, metanol ve butirik arasındaki tepkimeden metil butirat adlı ester, C3H7-COO-CH3 ve su meydana gelir. En basit ester H-COO-CH3'dür (metil format veya metil metanoat olarak adlandırılır).
En basit karboksilik asitlerden meydana gelen esterler için IUPAC geleneksel isimleri önerir, örneğin, format, asetat, propionat, butirat, ama bunlardan ancak asetatın daha başka ornatıkları olabilir. Daha uzun asitler için -oat ile biten alkan adları genelde tercih edilir, örneğin heksanoat. Aromatik asitlerin yaygın esterleri arasında ( gibi) ve (ftalatlar) bulunur ve isimde ornatıklar için eklemelere izin verilir.
Fiziksel özellikler
Esterler hidrojen bağı oluşumlarında hidrojen bağı alıcısı olarak yer alırlar (kendilerini oluşturan alkollerin aksine). Hidrojen bağlanmasına katılma yeteneği sayesinde aynı uzunluktaki hidrokarbonlardan daha çok suda çözünebilirler. Ancak, oluşturabildikleri hidrojen bağlarının yetersiz kalan özellikleri yüzünden kendilerini oluşturan alkol ve asitlere kıyasla daha hidrofobiktirler. Hidrojen bağı vericisi olmamaları nedeniyle birbirleriyle hidrojen bağı oluşturamazlar, bu yüzden de esterler aynı molekül ağırlıklı karboksilik asitlere kıyasla daha uçucudurlar. Bu özellik onları analitik organik kimyada çok yararlı kılar: uçuculuğu az olan ve bilinmeyen organik asitler çoğu zaman esterleştirilerek uçucu bir estere dönüştürülebilirler, bu da gaz kromatografisi, veya kütle spektrometrisi ile analiz edilebilir.
Çoğu esterin kendine has bir kokusu vardır, bu da onların yapay koku ve parfümlerde kullanılmasına neden olmuştur. Örneğin:
ananas | |
(benzil asetat) | armut, çilek, (yasemin) |
çam ağacı kokusu | |
ananas | |
etil asetat | , , |
muz, ananas, çilek | |
çilek | |
tarçın | |
limon, rom, çilek | |
kayısı, kiraz, üzüm, | |
elma | |
üzüm | |
üzüm | |
elma | |
kiraz | |
elma | |
kiraz, ahududu, çilek | |
ahududu | |
armut,muz | |
(linalil asetat) | lavanta, (adaçayı) |
şeftali | |
elma, şeftali | |
(metil asetat) | nane |
üzüm, (yasemin) | |
kananga | |
kiraz | |
ananas, elma | |
çilek | |
çiçeksi | |
bal | |
metil salisilat () | (keklik üzümü) |
portakal | |
portakal | |
(pentil asetat) (amil asetat) | elma, muz |
(amil butirat) | kayısı, armut, ananas |
(amil kaproat) | elma, ananas |
(amil valerat) | elma |
armut | |
rom | |
kiraz |
Ester sentezi
Esterler laboratuvarda birkaç farklı yoldan hazırlanabilir:
- karboksilik asit türevleri ve alkollerin (esterleşmesi) ile
- başka esterlerle ile.
- Asidik α-protonlar taşıyan esterlerin veya ile.
- α-haloketonların baz eşliğinde ile.
- alkil halojenürlerin karboksilik asit tuzları ile ile.
- ketonların peroksitlerle ile
- nitrillerin bir alkolle ile.
Ester tepkimeleri
Esterler çeşitli yollardan tepkirler:
- Esterler hidroliz olabilirler, yani su ile yıkıma uğrarlar. Bu süreç hem asitler hem bazlar tarafından katalizlenebilir. Baz tarafından katalizlenen sürece sabunlaşma (saponifikasyon) denir. Hidroliz sonucunda bir alkol ve bir karboksilik asit veya onun (karboksilat) tuzu elde edilir.
- Esterler birincil veya ikincil (aminlerle) ısıtıldığında da tepkirler ve amidler oluştururlar.
- Fenil esterler hidroksiarilketonlara dönüşürler.
- Di-esterler ( gibi) (deprotonasyonun) ardından alkil halojenürlerle bir (nükleofil) olarak tepkirler ( olduğu gibi).
- belli esterler bir α-hidroksil grubu ile ornatılırlar.
- esterler ara bileşiği (intermediate) ile isosiyanatlar dönüşürler.
Kaynakça
- ^ ["Esterlerin IUPAC adlandırılmaları (İngilizce)". 6 Kasım 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2007. Esterlerin IUPAC adlandırılmaları (İngilizce)]
- ^ "IUPAC parent groups using traditional names". 28 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Şubat 2007.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar