Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Formaldehit CH2O formülüne sahip bir organik bileşiktir. Aldehitlerin en basit üyesidir, diğer ismi Metanaldir. Karbonil grubunun boş olan iki bağına birer hidrojen bağlanmasıyla oluşur. Tüm gelişmiş canlılarda doğal olarak üretilir. Zehirli bir gazdır. Sulu çözeltisinin kendisine özgü, yakan bir kokusu vardır. Formaldehit, genellikle %37’lik sulu çözeltisi şeklinde taşınır veya depo edilir. Bu çözeltiye formalin denir. Formalinden, düşük basınç altında su buharlaşıp, ayrıldığı zaman, paraformaldehit meydana gelir. Bu bir polimer olup, formülü HO(CH2O)xH olan beyaz katı bir maddedir (x yaklaşık 30’dur). Bu polimer ısıtıldığı zaman, gaz formaldehite dönüşür. Bundan dolayı, gaz formaldehit elde etmek için, uygun bir kaynaktır. Saf formaldehitten, polimer ürünler elde edilebildiği gibi, fenol ve kazein ile de sentetik reçine ve plastikler imal edilmektedir.
 | |
 | |
 | |
| Adlandırmalar | |
|---|---|
Methanal | |
Metanal | |
Diğer adlar | |
| Tanımlayıcılar | |
| |
3D model (JSmol) |
|
| 3DMet |
|
| 1209228 | |
| ChEBI |
|
| ChEMBL |
|
| ChemSpider |
|
| DrugBank |
|
| ECHA InfoCard | 100.000.002 |
| EC Numarası |
|
| E numaraları | E240 ((koruyucular)) |
| 445 | |
| KEGG |
|
| MeSH | Formaldehyde |
PubChem CID |
|
| RTECS numarası |
|
| UNII |
|
| UN numarası | 2209 |
CompTox Bilgi Panosu (EPA) |
|
| |
| |
| Özellikler | |
| Görünüm | Renksiz gaz |
| Yoğunluk | 0.8153 g/cm³ (−20 °C) |
| Erime noktası | -92 °C |
| Kaynama noktası | -19 °C |
| Çözünürlük (su içinde) | 400 g dm−3 |
| 0.350 | |
| Asitlik (pKa) | 13.3 |
| (pKb) | 0.7 |
| Yapı | |
| Trigonal planar | |
| Tehlikeler | |
| NFPA 704 (yangın karosu) | |
| Parlama noktası | 64 °C (147 °F) |
| Patlama sınırları | 7–73% |
| Öldürücü doz veya konsantrasyon (LD, LC): | |
LD50 ((medyan doz)) | 100 mg/kg (oral, rat) |
| Benzeyen bileşikler | |
Benzeyen | Asetaldehit |
Benzeyen bileşikler | metanol formik asit |
| Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa). | |
Elde edilişi
Ticari olarak, metanol buharının hava oksijeni ile oksitlenmesinden veya doğal gazların uygun oksidasyonu ile elde edilir.
Kullanım alanı
Formaldehit kimya endüstrisinde en yaygın olarak kullanılan ve üretilen maddelerden birisidir. Saf hâlde renksiz bir gazdır ve sıklıkla en fazla %37'lik olmak üzere sulu çözelti hâlinde kullanılır (formalin). Formalin çözeltilerinde bir miktar da metil alkol bulunmaktadır. Gerek gaz hâli gerekse sıvı çözeltisi kendisine özgü, hoşa gitmeyen bir kokuya sahiptir. Oksitleyen maddelerle hızla tepkimeye girer, yüksek derişimlerinde yanıcı bir sıvıdır. Hidroklorik asitle buharı oluşturacak şekilde tepkimeye girer, oluşan bu madde ise kanser yapıcı bir maddedir. Tıp laboratuvarlarda koruyucu sıvı ve sterilize edici madde olarak kullanılmaktadır. Başlıca reçine imalatında ve kimyasal üretim ara maddesi olarak kullanılmaktadır. Üre-formaldehit ve fenol-formaldehit reçineler köpük yalıtımı malzemelerinin, yapımında, sunta ve kontrplak imalinde tekstil ürünlerinin işlenmesinde ve ayrıca, formaldehit üre, fenol ve melamin reçinelerinin yapımında kullanılmaktadır.
Kişisel bakım ürünlerinde mikropların üremesini önlemek için koruyucu olarak kullanılır, bu dozu insan için tehlike arz etmez. Ayrıca bazı aşılarda da ölü hücreleri korumak için kullanılır.
Formaldehit zehirlenmesi
Formaldehit etkilenimi çoğu kez gaz hâlinde iken solunum yoluyla alınmasına bağlı olarak meydana gelir. Formaldehit soluyan kişilerde yorgunluk, uyuklama, baş ağrısı, baş dönmesi, deri döküntüleri gibi şikayetler görülür. Ancak sıvı formaldehit deri yoluyla da emilebilir. İşçiler, üretim sırasında, maddelerin işlenmesinde ve reçine imalatında etkilenebilir. Sağlık elemanları, eğitim görevlileri ve öğrenciler de formaldehit içerisinde saklanan ve hazırlanmasında formaldehit kullanılan materyallere bağlı olarak yüksek etkilenim riski altındadır. Tüketiciler inşaatta kullanılan bazı malzemelerden, kozmetiklerden, ev parkelerinden, ev mobilyalarından ve dokuma ürünlerinden yayılan formaldehitten etkilenebilirler. Ani formaldehit etkilenimi ölüme neden olabilir. Koku eşiği 1 ppm civarındadır. Koku duyusu yorgunluğuna bağlı olarak formaldehit kokusunu algılama eşiği zamanla yükselebildiğinden kokunun uyarıcı bir faktör olarak kabul edilmesi çok zordur. Uzun süreli olarak düşük dozlarda formaldehite maruziyet solunum güçlüğü, ekzema ve alerjik reaksiyonlara yol açabilir. Formaldehit insanlarda kanser yapıcı maddeler arasında sayılmaktadır. Burun ve akciğer kanseri ile bağlantılı, beyin kanseri ve lösemiyle de ilişkili olduğu düşünülmektedir. Havada 0,1 ppm bulunduğunda, gözlerin sulanmasına, öksürüğe, nefes darlığına, hırıltılı solunuma, deri döküntülerine, alerjik tepkilere, göz, burun ve boğazda yanmaya neden olur. Etkilenime bağlı olarak kusma ve ishale de yol açar. Duyarlığa yol açması nedeniyle daha sonraki etkilenimler aynı derişimde daha şiddetli reaksiyolara yol açabilir. 2 ppm konsantrasyonda gözlerde tahriş yapar, 20 ppm de tek bir etkilenimle bile korneada kalıcı matlaşmaya neden olur. 25 ppm üzerindeki etkilenimler öldürücü akciğer ödemi dahil çok şiddetli tepkilere yol açar.
Notlar
- ^ a b Formaldehyde (PDF) 13 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., SIDS Initial Assessment Report,
Kaynakça
- Rehber Ansiklopedisi
https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Formaldehyde12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Formaldehit CH2O formulune sahip bir organik bilesiktir Aldehitlerin en basit uyesidir diger ismi Metanaldir Karbonil grubunun bos olan iki bagina birer hidrojen baglanmasiyla olusur Tum gelismis canlilarda dogal olarak uretilir Zehirli bir gazdir Sulu cozeltisinin kendisine ozgu yakan bir kokusu vardir Formaldehit genellikle 37 lik sulu cozeltisi seklinde tasinir veya depo edilir Bu cozeltiye formalin denir Formalinden dusuk basinc altinda su buharlasip ayrildigi zaman paraformaldehit meydana gelir Bu bir polimer olup formulu HO CH2O xH olan beyaz kati bir maddedir x yaklasik 30 dur Bu polimer isitildigi zaman gaz formaldehite donusur Bundan dolayi gaz formaldehit elde etmek icin uygun bir kaynaktir Saf formaldehitten polimer urunler elde edilebildigi gibi fenol ve kazein ile de sentetik recine ve plastikler imal edilmektedir Formaldehit AdlandirmalarIUPAC adiMethanalSistematik IUPAC adiMetanalDiger adlarFormik aldehit Metil aldehit Metilen oksit Formalin sulu cozelti FormolTanimlayicilarCAS numarasi 50 00 0 3D model JSmol Etkilesimli goruntu3DMet B00018Beilstein Referansi 1209228ChEBI CHEBI 16842 ChEMBL ChEMBL1255 ChemSpider 692 DrugBank DB03843 ECHA InfoCard 100 000 002EC Numarasi 200 001 8E numaralari E240 koruyucular Gmelin Referansi 445KEGG D00017 MeSH FormaldehydePubChem CID 712RTECS numarasi LP8925000UNII 1HG84L3525 UN numarasi 2209CompTox Bilgi Panosu EPA DTXSID7020637InChI InChI 1S CH2O c1 2 h1H2 Key WSFSSNUMVMOOMR UHFFFAOYSA N InChI 1 CH2O c1 2 h1H2Key WSFSSNUMVMOOMR UHFFFAOYATSMILES C OOzelliklerGorunum Renksiz gazYogunluk 0 8153 g cm 20 C Erime noktasi 92 CKaynama noktasi 19 CCozunurluk su icinde 400 g dm 30 350Asitlik pKa 13 3 pKb 0 7YapiMolekuler geometri Trigonal planarTehlikelerNFPA 704 yangin karosu 340Parlama noktasi 64 C 147 F Patlama sinirlari 7 73 Oldurucu doz veya konsantrasyon LD LC LD50 medyan doz 100 mg kg oral rat Benzeyen bilesiklerBenzeyen AsetaldehitBenzeyen bilesikler metanol formik asitAksi belirtilmedigi surece madde verileri Standart sicaklik ve basinc kosullarinda belirtilir 25 C 77 F 100 kPa Bilgi kutusu kaynaklariElde edilisiTicari olarak metanol buharinin hava oksijeni ile oksitlenmesinden veya dogal gazlarin uygun oksidasyonu ile elde edilir Kullanim alaniFormalin deki Balik Berlin Doga Tarihi Muzesi Formaldehit kimya endustrisinde en yaygin olarak kullanilan ve uretilen maddelerden birisidir Saf halde renksiz bir gazdir ve siklikla en fazla 37 lik olmak uzere sulu cozelti halinde kullanilir formalin Formalin cozeltilerinde bir miktar da metil alkol bulunmaktadir Gerek gaz hali gerekse sivi cozeltisi kendisine ozgu hosa gitmeyen bir kokuya sahiptir Oksitleyen maddelerle hizla tepkimeye girer yuksek derisimlerinde yanici bir sividir Hidroklorik asitle buhari olusturacak sekilde tepkimeye girer olusan bu madde ise kanser yapici bir maddedir Tip laboratuvarlarda koruyucu sivi ve sterilize edici madde olarak kullanilmaktadir Baslica recine imalatinda ve kimyasal uretim ara maddesi olarak kullanilmaktadir Ure formaldehit ve fenol formaldehit recineler kopuk yalitimi malzemelerinin yapiminda sunta ve kontrplak imalinde tekstil urunlerinin islenmesinde ve ayrica formaldehit ure fenol ve melamin recinelerinin yapiminda kullanilmaktadir Kisisel bakim urunlerinde mikroplarin uremesini onlemek icin koruyucu olarak kullanilir bu dozu insan icin tehlike arz etmez Ayrica bazi asilarda da olu hucreleri korumak icin kullanilir Formaldehit zehirlenmesiFormaldehit etkilenimi cogu kez gaz halinde iken solunum yoluyla alinmasina bagli olarak meydana gelir Formaldehit soluyan kisilerde yorgunluk uyuklama bas agrisi bas donmesi deri dokuntuleri gibi sikayetler gorulur Ancak sivi formaldehit deri yoluyla da emilebilir Isciler uretim sirasinda maddelerin islenmesinde ve recine imalatinda etkilenebilir Saglik elemanlari egitim gorevlileri ve ogrenciler de formaldehit icerisinde saklanan ve hazirlanmasinda formaldehit kullanilan materyallere bagli olarak yuksek etkilenim riski altindadir Tuketiciler insaatta kullanilan bazi malzemelerden kozmetiklerden ev parkelerinden ev mobilyalarindan ve dokuma urunlerinden yayilan formaldehitten etkilenebilirler Ani formaldehit etkilenimi olume neden olabilir Koku esigi 1 ppm civarindadir Koku duyusu yorgunluguna bagli olarak formaldehit kokusunu algilama esigi zamanla yukselebildiginden kokunun uyarici bir faktor olarak kabul edilmesi cok zordur Uzun sureli olarak dusuk dozlarda formaldehite maruziyet solunum guclugu ekzema ve alerjik reaksiyonlara yol acabilir Formaldehit insanlarda kanser yapici maddeler arasinda sayilmaktadir Burun ve akciger kanseri ile baglantili beyin kanseri ve losemiyle de iliskili oldugu dusunulmektedir Havada 0 1 ppm bulundugunda gozlerin sulanmasina oksuruge nefes darligina hiriltili solunuma deri dokuntulerine alerjik tepkilere goz burun ve bogazda yanmaya neden olur Etkilenime bagli olarak kusma ve ishale de yol acar Duyarliga yol acmasi nedeniyle daha sonraki etkilenimler ayni derisimde daha siddetli reaksiyolara yol acabilir 2 ppm konsantrasyonda gozlerde tahris yapar 20 ppm de tek bir etkilenimle bile korneada kalici matlasmaya neden olur 25 ppm uzerindeki etkilenimler oldurucu akciger odemi dahil cok siddetli tepkilere yol acar Notlar a b Formaldehyde PDF 13 Haziran 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde SIDS Initial Assessment Report KaynakcaRehber Ansiklopedisi https pubchem ncbi nlm nih gov compound Formaldehyde12 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde