Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Güllaç, mısır nişastası, gül suyu, süt ve şeker ile hazırlanan geleneksel Türk tatlısıdır. Kitâb-ı Me’kûlât'da Gülac olarak tarifi verilmiştir. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) (Muhammed bin Mahmûd Şirvânî çevirisinde) “terkib-i güllac” başlıklı tarifte sadece yufkasının yapımını anlatır.
| Güllaç | |
|---|---|
 Nar eşliğinde sunulmuş cevizli güllaç | |
| Alternatif isim | Güllü aş |
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Türü | Tatlı |
| Tipi | Sütlü tatlı |
| Servis şekli | Soğuk |
| Servis türü | Üzerinde mevsimine göre nar ve vişne gibi kırmızı meyvelerle ikram edilebilir. |
| Ana malzemeler | |
Geçmişi
II. Murad devrine yani 1400'lü yıllara ait kayıtlarda güllacın Osmanlı mutfağına girdiği ve kitaplarda yer aldığı görülmektedir. Bu tarihe kadar uzanan güllaç tarifleri arasında güllaç, yumurtalı güllaç ve tava güllacı şeklinde üç tarife rastlanmaktadır. Halk arasında da 15. yüzyıl ortalarına kadar mısır nişastasından yufka açılıp stoklanır ve havayla temas halinde olduğu için kuruyan bu yufkalar süt ve şekerle ıslatılıp yenirdi. Zamanla içine gül suyunun da eklenmesiyle ortaya “güllü aş” ismi verilen tatlı çıktı ve tıpkı “sütlü aş”ın “sütlaç”a dönüşmesi gibi bu tatlının ismi “güllaç” olarak anılageldi.
Osmanlı sultanlarının sofralarından eksik etmediği güllacın 200 gramında yaklaşık 300 kalori bulunuyor ve büyük çoğunluğu Ramazan ayında olmak üzere günümüzde Türkiye’de yılda ortalama 250 ton üretilip tüketiliyor.[] Güllaç, Ramazan deyince akla gelen ilk tatlılardan biridir. Güllaç, sütlü olduğundan iftardan sonra rahatlıkla yenebilecek, hazmı kolay ve hafif bir tatlıdır. Sarayda da bu özelliğiyle çokça tercih edilmiştir. Arif Bilgin’in Osmanlı Saray Mutfağı kitabındaki bilgilere göre, güllaç ilk kez saraya 1489 yılında alındı.[]
Lâmiî Çelebi’nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Güllâç olarak adı geçmektedir.
Yapımı
Güllaç, esas olarak ısıtılmış süt ve gül suyundan elde edilen sıcak karışımın güllaç yaprakları üzerine dökülmesi ve bu yaprakların orta katının ceviz ile döşenmesi ile yapılır. Güllaç yaprakları, suyla karıştırılan mısır nişastası ve unun tavada pişirildikten sonra kurutulmasıyla elde ediliyor. İdeal yaprak ağırlığının 30-35 gram olması gerekiyor. Ağırlık artarsa güllaç lapalaşıyor, azalırsa kırılıyordu. Kullanıma hazır kuru güllaç yapraklarının iki yılda tüketilmesi gerekiyor. Ancak havadar olan, fazla güneş ışığı almayan, rutubetsiz ortamlarda bu yapraklar 10 yıl saklanabiliyor. Şekerle kaynatılan sütün ılıdıktan sonra beyaz yapraklar üzerine teker teker dökülmesi ve orta katına ceviz, badem, fındık gibi tercihe göre yemişler yerleştirilmesiyle bildiğimiz güllaç tatlısı ortaya çıkıyor.
Osmanlı mutfağında ferahlatıcı etkisi olduğu için mutlaka eklen gül suyu hem yapraklara hem de süt içerisine eklenerek katılmaktadır. Ekseriyetle Ramazan ayında rağbet edilmesi sebebiyle, Ramazan ayının denk geldiği mevsime göre üzeri süslenir. Bilhassa nar ile süslenmesi geleneksel tercih olsa da diğer göz alıcı renklere sahip olan çilek, kızılcık gibi meyvelerle veya ceviz, antep fıstığı ile de süslenebilir yahut sade olarak da servis edilebilir. Bunun yanında sarma güllaç da yaprakların sütle ıslatılıp yumuşatılması sonrası yapılan başka bir türüdür.
Uzmanlar içerdiği protein, B ve E vitaminleri nedeniyle güllacın bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiğini, bu vitaminlerin sakinleştirici ve stresi azaltıcı etkileri olduğunu, oruçtan ötürü düşen kan şekerinin normal seviyesine gelmesine yardımcı olduğunu ifade ediyor.[]
Kaynakça
- ^ Altun, Nesrin. Kitāb-ı Me'kulāt (Yiyecekler Kitabı). 19 Ekim 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ekim 2021.
- ^ "Priscilla Mary Işın, Gülbeşeker: Türk tatlıları tarihi, Yapı Kredi Yayınları, 2008, s.228". 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2014.
- ^ "Geleneksel Türk Mutfaği ve Lâmiî Çelebi'nin Ferhâd ile Şîrîn Mesnevîsinde Bahsettiği Yiyecek ve İçecekler" (PDF). İLMÎ ARAŞTIRMALAR, Sayi 21, 2006, 121-134. 28 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Aralık 2022.
 | Tatlı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gullac misir nisastasi gul suyu sut ve seker ile hazirlanan geleneksel Turk tatlisidir Kitab i Me kulat da Gulac olarak tarifi verilmistir Kitabu t Tabih Bagdadi Muhammed bin Mahmud Sirvani cevirisinde terkib i gullac baslikli tarifte sadece yufkasinin yapimini anlatir GullacNar esliginde sunulmus cevizli gullacAlternatif isimGullu asUlke ler TurkiyeTuruTatliTipiSutlu tatliServis sekliSogukServis turuUzerinde mevsimine gore nar ve visne gibi kirmizi meyvelerle ikram edilebilir Ana malzemelerMisir nisastasigul suyusutsekerGecmisiII Murad devrine yani 1400 lu yillara ait kayitlarda gullacin Osmanli mutfagina girdigi ve kitaplarda yer aldigi gorulmektedir Bu tarihe kadar uzanan gullac tarifleri arasinda gullac yumurtali gullac ve tava gullaci seklinde uc tarife rastlanmaktadir Halk arasinda da 15 yuzyil ortalarina kadar misir nisastasindan yufka acilip stoklanir ve havayla temas halinde oldugu icin kuruyan bu yufkalar sut ve sekerle islatilip yenirdi Zamanla icine gul suyunun da eklenmesiyle ortaya gullu as ismi verilen tatli cikti ve tipki sutlu as in sutlac a donusmesi gibi bu tatlinin ismi gullac olarak anilageldi Osmanli sultanlarinin sofralarindan eksik etmedigi gullacin 200 graminda yaklasik 300 kalori bulunuyor ve buyuk cogunlugu Ramazan ayinda olmak uzere gunumuzde Turkiye de yilda ortalama 250 ton uretilip tuketiliyor kaynak belirtilmeli Gullac Ramazan deyince akla gelen ilk tatlilardan biridir Gullac sutlu oldugundan iftardan sonra rahatlikla yenebilecek hazmi kolay ve hafif bir tatlidir Sarayda da bu ozelligiyle cokca tercih edilmistir Arif Bilgin in Osmanli Saray Mutfagi kitabindaki bilgilere gore gullac ilk kez saraya 1489 yilinda alindi kaynak belirtilmeli Lamii Celebi nin Ferhad ile Sirin Mesnevisinde Gullac olarak adi gecmektedir YapimiGullac esas olarak isitilmis sut ve gul suyundan elde edilen sicak karisimin gullac yapraklari uzerine dokulmesi ve bu yapraklarin orta katinin ceviz ile dosenmesi ile yapilir Gullac yapraklari suyla karistirilan misir nisastasi ve unun tavada pisirildikten sonra kurutulmasiyla elde ediliyor Ideal yaprak agirliginin 30 35 gram olmasi gerekiyor Agirlik artarsa gullac lapalasiyor azalirsa kiriliyordu Kullanima hazir kuru gullac yapraklarinin iki yilda tuketilmesi gerekiyor Ancak havadar olan fazla gunes isigi almayan rutubetsiz ortamlarda bu yapraklar 10 yil saklanabiliyor Sekerle kaynatilan sutun ilidiktan sonra beyaz yapraklar uzerine teker teker dokulmesi ve orta katina ceviz badem findik gibi tercihe gore yemisler yerlestirilmesiyle bildigimiz gullac tatlisi ortaya cikiyor Osmanli mutfaginda ferahlatici etkisi oldugu icin mutlaka eklen gul suyu hem yapraklara hem de sut icerisine eklenerek katilmaktadir Ekseriyetle Ramazan ayinda ragbet edilmesi sebebiyle Ramazan ayinin denk geldigi mevsime gore uzeri suslenir Bilhassa nar ile suslenmesi geleneksel tercih olsa da diger goz alici renklere sahip olan cilek kizilcik gibi meyvelerle veya ceviz antep fistigi ile de suslenebilir yahut sade olarak da servis edilebilir Bunun yaninda sarma gullac da yapraklarin sutle islatilip yumusatilmasi sonrasi yapilan baska bir turudur Uzmanlar icerdigi protein B ve E vitaminleri nedeniyle gullacin bagisiklik sistemini kuvvetlendirdigini bu vitaminlerin sakinlestirici ve stresi azaltici etkileri oldugunu oructan oturu dusen kan sekerinin normal seviyesine gelmesine yardimci oldugunu ifade ediyor kaynak belirtilmeli Kaynakca Altun Nesrin Kitab i Me kulat Yiyecekler Kitabi 19 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ekim 2021 Priscilla Mary Isin Gulbeseker Turk tatlilari tarihi Yapi Kredi Yayinlari 2008 s 228 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2014 Geleneksel Turk Mutfagi ve Lamii Celebi nin Ferhad ile Sirin Mesnevisinde Bahsettigi Yiyecek ve Icecekler PDF ILMI ARASTIRMALAR Sayi 21 2006 121 134 28 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Aralik 2022 Tatli ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz