Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gizli Söylev veya Kruşçev Raporu, Sovyetler Birliği Komünist Partisi 20. Kongresinde Genel Sekreter Nikita Kruşçev tarafından 25 Şubat 1956 tarihinde yapılan konuşmadır. Konuşmada, 1953 yılına kadar iktidarda olan Sovyet lideri Josef Stalin tarafından yapılan yanlış uygulamalar, orduda ve partide gerçekleştirilen tasfiyeler, kişi kültünün oluşturulması eleştirilir. Kruşçev konuşmasında Stalin’i kıyasıya eleştirirken Bolşevik lider Vladimir Lenin’e ve Sovyetler Birliği Komünist Partisine sahip çıkacaktır.
Genel bakış
Gizli söylev, Kruşçev döneminde gözlemlenen yumuşamanın bir parçasıdır. Aynı zamanda Sovyet liderliği arasında sürmekte olan iktidar mücadelesinin de göstergesiydi. Kruşçev, Stalin'in iktidarı sırasındaki Sovyet liderlerinin saygınlıklarını tartışma konusu yapmaktaydı. Bundaki amacı 1953 yılında Stalin'in ölümünden sonra başa geçen Lavrenti Beria'nın tasfiye edilmesi ve sonrasında idam edilmesini örgütleyen kişi olarak kamuoyu desteği kazanmak istiyor, hem de o dönemin güçlü isimleri olan Vyaçeslav Molotov ve Georgi Malenkov gibi liderlere karşı durumunu güçlendirmeye çalışıyordu.
Gizlilik
Kruşçev'in yaptığı konuşmaya Gizli söylev denmesinin sebebi konuşmanın gizli oturumda yapılmış olmasıdır. Konuşmanın esas metni 3 Mart 1989 günü İzvestiya'da yayınlanacaktır.
Arka planı
Konuşma metni bu görev için 31 Ocak 1955 tarihindeki Merkez Komite Prezidyumu kararıyla özel olarak oluşturulmuş olan parti komisyonunca yazılmıştı. Komisyonun görevi 1934 yılında yapılan delegelerinin maruz kaldığı tasfiyeleri incelemekti. Komisyon aşağıdaki kişilerden oluşmaktaydı:
- (Başkan)
17. Kongrenin seçilmesinin sebebi bu kongrenin sosyalizmin düşmanlarına karşı zafer ilan edildiği bir dönemde yapılmış olması ve izleyen dönemde tasfiye hareketinin başlamış olmasıydı. Komisyon 1937 - 38 yıllarındaki Büyük Temizlik adı verilen tasfiye hareketiyle de ilgilenmiş ve belgeleri incelemiştir.
Kruşçev, Stalin'in tasfiyeler, II. Dünya Savaşı sırasında idare konusundaki eleştirilerini ortaya koymaktan çekinmemesine rağmen aynı dönemde gerçekleştirilen sanayileşme hamlesine ve genel parti ideolojisine hiçbir eleştirme getirmemek konusunda titizdir. Kolektivizasyon sırasında Sovyet yönetimi tarafından gerçekleştirilen uygulamalar da sahiplenilecektir. Kruşçev, Stalin'i eleştirirken leninizmi savunacaktır.
Kruşçev, Stalin döneminde yapılan tasfiye hareketini eleştirmesine rağmen tasfiye edilenlerin siyasi itibarlarının iade süreci çok uzun sürer. Moskova Davalarında suçlu bulunanlar ancak 1988 yılında aklanacaklardır.
Kruşçev, sovyet sosyalist toplumun ekonomik ve siyasi karakterini bozacağı süreci gizli söyleviyle resmileştirmiştir. Öyle ki; istatistikler, SBKP Merkez Komitesi' nin 1952'deki 19. Kongresinde seçilen SBKP Merkez Komitesi üyelerinin yüzde yetmişinin, sırasıyla 1956 ve 1961'de düzenlenen 20. ve 22. Kongreler sırasında tasfiye edildiğini göstermektedir. Ve bu Kruşçev revizyonizmine karşı duran ya da durması muhtemel olan merkez komite üyelerinin yaklaşık yüzde ellisi tasfiye edilmiştir.
Konuşmanın yayılması
Kruşçev konuşmasına gece yarısından hemen sonra başlayacak ve konuşmasını dört saatte tamamlayacaktır. Konuşma ile ilgili Batıya ilk haber Reuters muhabiri John Rettie tarafından geçilir. Rettie'nin Kostya Orlov tarafından bilgilendirildiği ileri sürülmektedir.
5 Mart 1956 tarihinde Parti Prezidyumu Kruşçev'in Raporunun tüm parti ve Komsomol örgütlerinde okunması kararı alır. Belgenin içeriği 1956 yılında Sovyetler Birliği dahilinde bilinir hale gelmiştir.
Sovyetler Birliğinde bu serbestliğe sahip olan metin Doğu Bloku ülkelerindeki kardeş komünist partilere ancak kısım kısım ilan edilir. Batı Avrupa'daki komünist partilere ise hiçbir şekilde bilgi verilmez. Bu partiler metinden 5 Haziran 1956 günü The New York Times ve 10 Haziran 1956 günü The Observer gazetelerinin tüm metni yayınlamasıyla haberleri olur.
Konuşmanın özeti
Konuşmanın kurgusu şu şekildedir:
- Stalin'in kişi kültünün reddedilmesi
- Marksizm-Leninizm klasiklerinden örnekler
- Stalin'in kişilik özelliklerinin eleştirisi için Lenin'in Vasiyeti' nin gündeme getirilmesi
- Stalin tarafından Troçkistler' e karşı geliştirilen halkın düşmanı ifadesinin eleştirilmesi
- Partide kolektif liderlik anlayışının çiğnenmesi
- Eski Bolşeviklerin çoğunun ve özellikle Tüm Birlik Komünist Partisi (Bolşevik) 18. Kongresi delegelerinin baskıya uğraması.
- Öne çıkan Bolşevik liderlere uygulanan baskılar
- Tasfiyenin NKVD tarafından arttırılması
- Büyük Vatanseverlik Savaşı sırasında Stalin'in rolünün abartılması
- Ulusların zorla göç ettirilmesi
- Doktorlar davası
- Kişi kültünün şarkı, şehir isimleri vb. işaretleri
- 1925 yılından beri Lenin Ödülü'nün verilmemesi
Sonuçları
Sovyetler Birliği
Konuşma hem dinleyenler hem de daha sonra okuyanlar arasında büyük şaşkınlık yaşanmasına sebep olacaktır. Toplu olarak yapılan protesto eylemlerinin en büyüğü Stalin'in doğduğu topraklarda, Gürcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde yaşanır. Günlerce süren protesto ve eylemler ancak ordu birliklerinin müdahalesiyle 9 Mart 1956 günü sona erdirilebilir. Konuşmadan sonraki dönemde Kruşçev yönetimi 1961 yılında Lenin'in Mozolesinde sergilenen Stalin'in naaşı Kremlin Duvarı Mezarlığına defnedilmiştir.
Uluslararası alan
Konuşma Mao Zedung önderliğindeki Çin ile Sovyetler Birliği arasındaki ilişkilerin son derece gerilmesine yol açmış, çok ciddi bir Çin-Sovyet ayrılığı ortaya çıkmıştır. Mao ve Arnavutluk lideri Enver Hoca, Kruşçev'i revisyonist olmakla suçlayacaktır. Ayrıca Macaristan Halk Cumhuriyeti'nde yönetimde bulunan Mátyás Rákosi'nin 1956 yılında tamamen tasfiye edilmesi, bu ülkenin Macar Devrimi olarak bilinen sovyet yönetimine karşı ayaklanmasına giden süreci başlatacaktır. Polonya Halk Cumhuriyetinde de aynı dönemlerde işçi ayaklanmaları yaşanacak ve iktidardaki Polonya Birleşik İşçi Partisi yönetimine Stalin zamanında tasfiye edilen Władysław Gomułka getirilecektir.
Kaynakça
- ^ "1964: On Khrushchov's Phoney Communism and Its Historical Lessons for the World". www.marxists.org. 30 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Mart 2022.
- ^ Rettie, ayrıca Orlov'un Kruşçev'in talimatıyla kendisiyle konuştuğunu iddia eder. The day Khrushchev denounced Stalin 13 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 18 Şubat 2006 BBC haberi, 22 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Metin ABD'nin saygın gazetelerinden The New York Times yönetiminin eline geçinceye kadar uzun bir yol izler. Polonya Halk Cumhuriyeti'ne gönderilen konuşmanın bir örneği Polonyalı komünist lider Edward Ochab'ın sekreteri Lucia Baranowski'nin sevgilisi olan gazeteci Viktor Grayevsky'nin eline geçer. Yahudi olan Grayevsky, İsrail'de bulunan hasta babasını az bir zaman önce ziyaret etmiş ve İsrail'e göçmeye karar vermiştir. Gazeteci konuşmayı okuduktan sonra kendisinin İsrail'e geçmesine yardım eden İsrail Elçiliği görevlisi Yaakov Barmor'a verir. Barmor ise İsrail Gizli Servisi Şin Bet üyesidir. Barmor, bu çok önemli metnin fotoğrafını çekerek İsrail'e gönderir. 13 Nisan 1956 günü İsrail'deki Şin Bet merkezi belgeye sahiptir. ABD ile güvenlik antlaşması imzalamış olan İsrail fotoğrafları derhal CIA yetkililerine iletir. 17 Nisan günü CIA şefi Allen Dulles fotoğrafların ellerinde olduğunu ABD Başkanı Dwight D. Eisenhower'a iletir. Sonrasında belge CIA tarafından The New York Times gazetesine sızdırılır.
- ^ Suny, Ronald Grigor, The Making of the Georgian Nation, Indiana University Press, 1994, s.303–305
- ^ Kozlov, V.A, Mass Uprisings in the USSR: Protest and Rebellion in the Post-Stalin Years, New Edition, 2002
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Tompson, William J., Khrushchev: A Political Life, New York, St. Martin's Press, 1995
- Taubman, William, Khrushchev: The Man and His Era, London, Free Press, 2004
- Kemal Okuyan, Stalin'i Anlamak, Yazılama Yayınları, 2008
Dış bağlantılar
- Gizli söylev metninin İsrail'e ulaşma hikâyesi30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 9 Mart 2006 tarihli Haaretz haberi, 22 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- Mao tarafından Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesine 14 Temmuz 1964 tarihli açık mektup 24 Aralık 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., marxist.org, 22 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- Metnin Rusça tam metni (Rusça), 22 Mart 2010 tarihinde erişilmiştir
- Metnin İngilizcesi29 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce), 17 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gizli Soylev veya Kruscev Raporu Sovyetler Birligi Komunist Partisi 20 Kongresinde Genel Sekreter Nikita Kruscev tarafindan 25 Subat 1956 tarihinde yapilan konusmadir Konusmada 1953 yilina kadar iktidarda olan Sovyet lideri Josef Stalin tarafindan yapilan yanlis uygulamalar orduda ve partide gerceklestirilen tasfiyeler kisi kultunun olusturulmasi elestirilir Kruscev konusmasinda Stalin i kiyasiya elestirirken Bolsevik lider Vladimir Lenin e ve Sovyetler Birligi Komunist Partisine sahip cikacaktir Gizli Soylev konusmasini yapan Nikita Kruscev in 1961 yilina ait bir fotografiGenel bakisGizli soylev Kruscev doneminde gozlemlenen yumusamanin bir parcasidir Ayni zamanda Sovyet liderligi arasinda surmekte olan iktidar mucadelesinin de gostergesiydi Kruscev Stalin in iktidari sirasindaki Sovyet liderlerinin sayginliklarini tartisma konusu yapmaktaydi Bundaki amaci 1953 yilinda Stalin in olumunden sonra basa gecen Lavrenti Beria nin tasfiye edilmesi ve sonrasinda idam edilmesini orgutleyen kisi olarak kamuoyu destegi kazanmak istiyor hem de o donemin guclu isimleri olan Vyaceslav Molotov ve Georgi Malenkov gibi liderlere karsi durumunu guclendirmeye calisiyordu GizlilikKruscev in yaptigi konusmaya Gizli soylev denmesinin sebebi konusmanin gizli oturumda yapilmis olmasidir Konusmanin esas metni 3 Mart 1989 gunu Izvestiya da yayinlanacaktir Arka planiKonusma metni bu gorev icin 31 Ocak 1955 tarihindeki Merkez Komite Prezidyumu karariyla ozel olarak olusturulmus olan parti komisyonunca yazilmisti Komisyonun gorevi 1934 yilinda yapilan delegelerinin maruz kaldigi tasfiyeleri incelemekti Komisyon asagidaki kisilerden olusmaktaydi Baskan 17 Kongrenin secilmesinin sebebi bu kongrenin sosyalizmin dusmanlarina karsi zafer ilan edildigi bir donemde yapilmis olmasi ve izleyen donemde tasfiye hareketinin baslamis olmasiydi Komisyon 1937 38 yillarindaki Buyuk Temizlik adi verilen tasfiye hareketiyle de ilgilenmis ve belgeleri incelemistir Kruscev Stalin in tasfiyeler II Dunya Savasi sirasinda idare konusundaki elestirilerini ortaya koymaktan cekinmemesine ragmen ayni donemde gerceklestirilen sanayilesme hamlesine ve genel parti ideolojisine hicbir elestirme getirmemek konusunda titizdir Kolektivizasyon sirasinda Sovyet yonetimi tarafindan gerceklestirilen uygulamalar da sahiplenilecektir Kruscev Stalin i elestirirken leninizmi savunacaktir Kruscev Stalin doneminde yapilan tasfiye hareketini elestirmesine ragmen tasfiye edilenlerin siyasi itibarlarinin iade sureci cok uzun surer Moskova Davalarinda suclu bulunanlar ancak 1988 yilinda aklanacaklardir Kruscev sovyet sosyalist toplumun ekonomik ve siyasi karakterini bozacagi sureci gizli soyleviyle resmilestirmistir Oyle ki istatistikler SBKP Merkez Komitesi nin 1952 deki 19 Kongresinde secilen SBKP Merkez Komitesi uyelerinin yuzde yetmisinin sirasiyla 1956 ve 1961 de duzenlenen 20 ve 22 Kongreler sirasinda tasfiye edildigini gostermektedir Ve bu Kruscev revizyonizmine karsi duran ya da durmasi muhtemel olan merkez komite uyelerinin yaklasik yuzde ellisi tasfiye edilmistir Konusmanin yayilmasiKruscev konusmasina gece yarisindan hemen sonra baslayacak ve konusmasini dort saatte tamamlayacaktir Konusma ile ilgili Batiya ilk haber Reuters muhabiri John Rettie tarafindan gecilir Rettie nin Kostya Orlov tarafindan bilgilendirildigi ileri surulmektedir 5 Mart 1956 tarihinde Parti Prezidyumu Kruscev in Raporunun tum parti ve Komsomol orgutlerinde okunmasi karari alir Belgenin icerigi 1956 yilinda Sovyetler Birligi dahilinde bilinir hale gelmistir Sovyetler Birliginde bu serbestlige sahip olan metin Dogu Bloku ulkelerindeki kardes komunist partilere ancak kisim kisim ilan edilir Bati Avrupa daki komunist partilere ise hicbir sekilde bilgi verilmez Bu partiler metinden 5 Haziran 1956 gunu The New York Times ve 10 Haziran 1956 gunu The Observer gazetelerinin tum metni yayinlamasiyla haberleri olur Konusmanin ozetiKonusmanin kurgusu su sekildedir Stalin in kisi kultunun reddedilmesiMarksizm Leninizm klasiklerinden ornekler Stalin in kisilik ozelliklerinin elestirisi icin Lenin in Vasiyeti nin gundeme getirilmesi Stalin tarafindan Trockistler e karsi gelistirilen halkin dusmani ifadesinin elestirilmesi Partide kolektif liderlik anlayisinin cignenmesiEski Bolseviklerin cogunun ve ozellikle Tum Birlik Komunist Partisi Bolsevik 18 Kongresi delegelerinin baskiya ugramasi One cikan Bolsevik liderlere uygulanan baskilar Tasfiyenin NKVD tarafindan arttirilmasi Buyuk Vatanseverlik Savasi sirasinda Stalin in rolunun abartilmasi Uluslarin zorla goc ettirilmesi Doktorlar davasi Kisi kultunun sarki sehir isimleri vb isaretleri 1925 yilindan beri Lenin Odulu nun verilmemesi dd SonuclariSovyetler Birligi Konusma hem dinleyenler hem de daha sonra okuyanlar arasinda buyuk saskinlik yasanmasina sebep olacaktir Toplu olarak yapilan protesto eylemlerinin en buyugu Stalin in dogdugu topraklarda Gurcistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetinde yasanir Gunlerce suren protesto ve eylemler ancak ordu birliklerinin mudahalesiyle 9 Mart 1956 gunu sona erdirilebilir Konusmadan sonraki donemde Kruscev yonetimi 1961 yilinda Lenin in Mozolesinde sergilenen Stalin in naasi Kremlin Duvari Mezarligina defnedilmistir Uluslararasi alan Konusma Mao Zedung onderligindeki Cin ile Sovyetler Birligi arasindaki iliskilerin son derece gerilmesine yol acmis cok ciddi bir Cin Sovyet ayriligi ortaya cikmistir Mao ve Arnavutluk lideri Enver Hoca Kruscev i revisyonist olmakla suclayacaktir Ayrica Macaristan Halk Cumhuriyeti nde yonetimde bulunan Matyas Rakosi nin 1956 yilinda tamamen tasfiye edilmesi bu ulkenin Macar Devrimi olarak bilinen sovyet yonetimine karsi ayaklanmasina giden sureci baslatacaktir Polonya Halk Cumhuriyetinde de ayni donemlerde isci ayaklanmalari yasanacak ve iktidardaki Polonya Birlesik Isci Partisi yonetimine Stalin zamaninda tasfiye edilen Wladyslaw Gomulka getirilecektir Kaynakca 1964 On Khrushchov s Phoney Communism and Its Historical Lessons for the World www marxists org 30 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Mart 2022 Rettie ayrica Orlov un Kruscev in talimatiyla kendisiyle konustugunu iddia eder The day Khrushchev denounced Stalin 13 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde 18 Subat 2006 BBC haberi 22 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Metin ABD nin saygin gazetelerinden The New York Times yonetiminin eline gecinceye kadar uzun bir yol izler Polonya Halk Cumhuriyeti ne gonderilen konusmanin bir ornegi Polonyali komunist lider Edward Ochab in sekreteri Lucia Baranowski nin sevgilisi olan gazeteci Viktor Grayevsky nin eline gecer Yahudi olan Grayevsky Israil de bulunan hasta babasini az bir zaman once ziyaret etmis ve Israil e gocmeye karar vermistir Gazeteci konusmayi okuduktan sonra kendisinin Israil e gecmesine yardim eden Israil Elciligi gorevlisi Yaakov Barmor a verir Barmor ise Israil Gizli Servisi Sin Bet uyesidir Barmor bu cok onemli metnin fotografini cekerek Israil e gonderir 13 Nisan 1956 gunu Israil deki Sin Bet merkezi belgeye sahiptir ABD ile guvenlik antlasmasi imzalamis olan Israil fotograflari derhal CIA yetkililerine iletir 17 Nisan gunu CIA sefi Allen Dulles fotograflarin ellerinde oldugunu ABD Baskani Dwight D Eisenhower a iletir Sonrasinda belge CIA tarafindan The New York Times gazetesine sizdirilir Suny Ronald Grigor The Making of the Georgian Nation Indiana University Press 1994 s 303 305 ISBN 0 253 20915 3 Kozlov V A Mass Uprisings in the USSR Protest and Rebellion in the Post Stalin Years New Edition 2002 ISBN 0 7656 0668 2Konuyla ilgili yazilan eserlerTompson William J Khrushchev A Political Life New York St Martin s Press 1995 Taubman William Khrushchev The Man and His Era London Free Press 2004 Kemal Okuyan Stalin i Anlamak Yazilama Yayinlari 2008 ISBN 605 5892 08 1Dis baglantilarGizli soylev metninin Israil e ulasma hikayesi30 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9 Mart 2006 tarihli Haaretz haberi 22 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Mao tarafindan Sovyetler Birligi Komunist Partisi Merkez Komitesine 14 Temmuz 1964 tarihli acik mektup 24 Aralik 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde marxist org 22 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Metnin Rusca tam metni Rusca 22 Mart 2010 tarihinde erisilmistir Metnin Ingilizcesi29 Subat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 17 Mayis 2010 tarihinde erisilmistir