Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Boz yunus (Grampus griseus), gri yunus ya da Risso yunusu, Grampus cinsinde yer alan tek yunus türüdür.
| Boz yunus | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Boz yunus | ||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Grampus griseus G. Cuvier, 1812 | ||||||||||||||||
 Boz yunus doğal yaşam alanı |
Adlandırma
Boz yunus cinsinin adı olan grampus sözcüğünün etimolojisi tam olarak bilinmemektedir. Latince grandis piscis ya da Fransızca grand poisson kelimelerinin birleşik hâli olabileceği düşünülmektedir ki her ikisi de büyük balık anlamına gelmektedir. Türün adı olan griseus ise vücudunun boz rengine ithafen verilmiştir. Risso yunusu da denilen bu yunusun adı, ilk olarak Antoine Risso'nun tanımlamasına dayandığı için oradan gelmektedir.
Özellikleri
Boz yunusun vücudunun ön kısmı ve sırt yüzgeci görece oldukça büyüktür ama vücudunun arkası incelerek oldukça dar bir kuyruk ile son bulur. Ampul şeklindeki kafasının önünde dik bir kırışıklık bulunur.
Yavru yunusların sırtları gri ile kahverengi arası, karınları da krem rengindedir ve ağızları ile göğüslerinde çıpa şeklinde beyaz bölgeler bulunur. Daha büyük yunuslarda ise beyaz olmayan alanlar hemen nhemen siyah olacak kadar koyulaşır ve sonradan açılırlar ama sırt yüzgeci her zaman siyah kalır. Sosyal etkileşimden kaynaklanan doğrusal yara izleri vücutlarını baştan aşağıya kaplayabilir. Yaşlı bireyler çoğunlukla beyaz renklidirler. Bireylerin çoğunda hepsi alt çenede olmak üzere 2-7 çift arası diş bulunur.
Boyları genellikle 3 m.'dir ancak 3,8 m.'ye varan yunuslara rastlanmıştır. Yunusların genelinde olduğu gibi, erkekler dişilerden biraz daha büyüktürler. Ağırlıkları 300–500 kg. arasında değişen bu tür adına "yunus" denen en ağır deniz memelisi türüdür.
Nüfus ve dağılımı
Tüm dünya üzerinde ılık ve tropik sularda ve genellikle kıyıdan uzak derin denizlerde bulunurlar. Hint Okyanusu'nun, Pasifik Okyanusu'nun ve Atlantik Okyanusu'nun tropik bölgeleri dışında, Basra Körfezi, Akdeniz ve Kızıldeniz'de görülürler ama Karadeniz'de görülmemişlerdir. Alaska Körfezi ve Grönland'ın güneyinden, Ateş Toprakları'na kadar yaşarlar.
Tercih ettikleri alanlar hemen kıta sahanlığının açığında, deniz derinliğinin 400 ile 1,000 m arasında değiştiği ve deniz suyu sıcaklığının da en az 10 °C olduğu ve genellikle 15–20 °C arasında değiştiği yerlerdir.
ABD'nin kıta sahanlığı çevresindeki nüfusunun 60,000'i geçtiği tahmin edilmektedir. Pasifik'te yapılan sayımda doğu tropik sularda 175,000, batı tropik sularda da 85,000 olduğunu göstermiştir. Dünya üzerindeki toplam nüfusu bilinmemektedir.
Beslenme ve üreme
Genellikle geceleri olmak üzere yalnızca kalamar ile beslenirler. Çoğunlukla 10-50 arası yunustan oluşan gruplar ile dolaşırlar ama sayıları 400'e de çıkabilir. Diğer yunus türleri ile birlikte de dolaşırlar.
Gebelik süresi yaklaşık 13-14 ay sürer ve 2,4 yılda bir doğum yaparlar. Pasifiğin doğusunda kışları, batısında ise yaz ve sonbaharları daha çok doğum yaparlar. Dişiler cinsel olgunluğa 8-10 yaşında, erkekler ise 10-12 yaşında ulaşırlar. En uzun yaşamış olan örnek 34,5 yaşına erişmiştir.
Kaynakça
- ^ American Cetacean Society Fact Sheet - Risso's Dolphin 11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2010.
Dış bağlantılar
- Whale and Dolphin Conservation Society 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Fotoğraflar ve video (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Boz yunus Grampus griseus gri yunus ya da Risso yunusu Grampus cinsinde yer alan tek yunus turudur Boz yunusBoz yunusKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem Animalia Hayvanlar Sube Chordata Kordalilar Sinif Mammalia Memeliler Takim Cetacea Balinalar Alt takim OdontocetiFamilya Delphinidae Yunusgiller Cins GrampusTur G griseusIkili adlandirmaGrampus griseus G Cuvier 1812Boz yunus dogal yasam alaniAdlandirmaBoz yunus cinsinin adi olan grampus sozcugunun etimolojisi tam olarak bilinmemektedir Latince grandis piscis ya da Fransizca grand poisson kelimelerinin birlesik hali olabilecegi dusunulmektedir ki her ikisi de buyuk balik anlamina gelmektedir Turun adi olan griseus ise vucudunun boz rengine ithafen verilmistir Risso yunusu da denilen bu yunusun adi ilk olarak Antoine Risso nun tanimlamasina dayandigi icin oradan gelmektedir OzellikleriBoz yunusun vucudunun on kismi ve sirt yuzgeci gorece oldukca buyuktur ama vucudunun arkasi incelerek oldukca dar bir kuyruk ile son bulur Ampul seklindeki kafasinin onunde dik bir kirisiklik bulunur Yavru yunuslarin sirtlari gri ile kahverengi arasi karinlari da krem rengindedir ve agizlari ile goguslerinde cipa seklinde beyaz bolgeler bulunur Daha buyuk yunuslarda ise beyaz olmayan alanlar hemen nhemen siyah olacak kadar koyulasir ve sonradan acilirlar ama sirt yuzgeci her zaman siyah kalir Sosyal etkilesimden kaynaklanan dogrusal yara izleri vucutlarini bastan asagiya kaplayabilir Yasli bireyler cogunlukla beyaz renklidirler Bireylerin cogunda hepsi alt cenede olmak uzere 2 7 cift arasi dis bulunur Boylari genellikle 3 m dir ancak 3 8 m ye varan yunuslara rastlanmistir Yunuslarin genelinde oldugu gibi erkekler disilerden biraz daha buyukturler Agirliklari 300 500 kg arasinda degisen bu tur adina yunus denen en agir deniz memelisi turudur Nufus ve dagilimiTum dunya uzerinde ilik ve tropik sularda ve genellikle kiyidan uzak derin denizlerde bulunurlar Hint Okyanusu nun Pasifik Okyanusu nun ve Atlantik Okyanusu nun tropik bolgeleri disinda Basra Korfezi Akdeniz ve Kizildeniz de gorulurler ama Karadeniz de gorulmemislerdir Alaska Korfezi ve Gronland in guneyinden Ates Topraklari na kadar yasarlar Tercih ettikleri alanlar hemen kita sahanliginin aciginda deniz derinliginin 400 ile 1 000 m arasinda degistigi ve deniz suyu sicakliginin da en az 10 C oldugu ve genellikle 15 20 C arasinda degistigi yerlerdir ABD nin kita sahanligi cevresindeki nufusunun 60 000 i gectigi tahmin edilmektedir Pasifik te yapilan sayimda dogu tropik sularda 175 000 bati tropik sularda da 85 000 oldugunu gostermistir Dunya uzerindeki toplam nufusu bilinmemektedir Beslenme ve uremeRisso nun yunusu Grampus griseus Pelajik Tekne Gezisi Liderler Brian Sullivan Brad Schram Tom Edell Oturdu 19 Oca 2008 Avila disinda Port San Luis CA 2008 Morro Korfezi Kis Kusu Festivali Genellikle geceleri olmak uzere yalnizca kalamar ile beslenirler Cogunlukla 10 50 arasi yunustan olusan gruplar ile dolasirlar ama sayilari 400 e de cikabilir Diger yunus turleri ile birlikte de dolasirlar Gebelik suresi yaklasik 13 14 ay surer ve 2 4 yilda bir dogum yaparlar Pasifigin dogusunda kislari batisinda ise yaz ve sonbaharlari daha cok dogum yaparlar Disiler cinsel olgunluga 8 10 yasinda erkekler ise 10 12 yasinda ulasirlar En uzun yasamis olan ornek 34 5 yasina erismistir Kaynakca American Cetacean Society Fact Sheet Risso s Dolphin 11 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arsivlenmis kopya 28 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2010 ol section Dis baglantilarWhale and Dolphin Conservation Society 24 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Fotograflar ve video Ingilizce