Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmed b. Abdillâh el-Mervezî Habeş el-Hâsib (766 – ö. 869'dan sonra Samarra'da, günümüz Irak) Horasan'daki Merv'den Pers bir astronom,coğrafyacı ve matematikçi olup tanjant trigonometrik oranlarını ve kotanjantı ilk tanımlayan kişidir.
Habeş el-Hâsib | |
|---|---|
| Doğum | Ahmed b. Abdillâh el-Mervezî Habeş el-Hâsib 766 Merv, Horasan (bügünkü Irak) |
| Ölüm | 870/4 (104 yaşlarında) Samara, Bağdat |
| Etnik köken | Pers |
| Vatandaşlık | Abbasi Hanedanlığı |
| Tanınma nedeni | Cisimler ve Mesafeler Kitabı Tanjant trigonometrik oranlarını ve kotanjantı ilk tanımlayan kişi |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, astronomi, coğrafya |
| Çalıştığı kurum | Beytü'l-Hikme |
| Patronlar | Memun, Mutasım |
Habeş, kendisini Bağdat'ta geliştirdi ve 869'dan bir süre sonra yüz yaşında öldü. İki Abbasi halifesi, el-Ma'mun ve el-Mu'tasım'ın hükümdarlığı altında çalıştı.
Çalışmaları
Ahmed bin Abdillâh el-Mervezî Habeş el-Hâsib, 825'ten 835'e kadar astronomik gözlemler yapmış ve üç zicler (astronomik tablolar) derlemiştir: Bunlardan ilki hala Hint tarzındaydı; test edilmiş tablolar olarak adlandırılan ikincisi en önemlileriydi; muhtemelen "Me'mun" veya "Arap" tablolarıyla aynıdır ve Me'mun'un astronomlarının ortak bir çalışması olabilir; Şah'ın tabloları olarak adlandırılan üçüncüsü daha küçüktü.
Habaş, 829'daki güneş tutulması ile ilgili olarak, Müslüman astronomlar tarafından genel olarak benimsenen bir yöntem olan yükseklikle (bu durumda güneşin) zamanın belirlenmesinin ilk örneğini verir.
830 yılında, trigonometrideki tanjant kavramına eşdeğer olan "gölge", umbra (versa) kavramını ortaya atmış gibi görünmektedir ve türünün en eskisi gibi görünen bu tür gölgelerin bir tablosunu derlemiştir. Ayrıca kotanjantı tanıttı ve bunun için ilk tabloları üretti.
Cisimler ve Mesafeler Kitabı
El-Hasib, Bağdat'taki çeşitli gözlemler yapmış ve bir dizi coğrafi ve astronomik değeri tahmin etmiştir. Elde ettiği sonuçları Cisimler ve Mesafeler Kitabı ("The Book of Bodies and Distances") adlı çalışmasında derlemiştir ve bu kitapta yer alan sonuçlardan bazıları şunlardır:
- Dünya
- Dünya'nın çevresi: 20,160 mil (32,444 km)
- Dünya'nın çapı: 6414.54 mil (10323.201 km)
- : 3207.275 mil (5161.609 km)
- Ay
- Ay'ın çapı: 1886,8 mil (3036,5 km)
- Ay'ın çevresi: 5927.025 mil (9538.622 km)
- Ay'ın en yakın mesafesinin yarıçapı: 215,208;9,9 (sexagesimal) mil
- Ay'ın en yakın mesafesinin yarı çevresi: 676,368;28,45,25,43 (sexagesimal) mil
- Ay'ın en uzak mesafesinin yarıçapı: 205,800;8,45 (sexagesimal) mil
- Ay'ın en uzak mesafesinin çapı: 411.600,216 mil (662.406,338 km)
- Ay'ın en uzak mesafesinin çevresi: 1.293.600,916 mil (2.081.848,873 km)
- Güneş
- Güneş'in çapı: 35,280;1,30 mil (56,777.6966 km)
- Güneş'in çevresi: 110,880;4,43 mil (178,444.189 km)
- Güneş'in yörüngesinin çapı: 7,761,605.5 mil (12,491,093.2 km)
- Güneş'in yörüngesinin çevresi: 24,392,571.38 mil (39,256,038 km)
- Güneş'in yörüngesi boyunca bir derece: 67,700.05 mil (108,952.67 km)
- Güneş'in yörüngesi boyunca bir : 1129.283 mil (1817.405 km)
Ayrıca bakınız
Notlar
- ^ Charette 2007.
- ^ "General Cartography" (PDF). Eiilm University. s. 14. 9 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
The Iranian geographers Abū Muhammad al-Hasan al-Hamdānī and Habash al-Hasib al-Marwazi set the Prime Meridian of their maps at Ujjain, a center of Indian astronomy
- ^ "Archived copy" (PDF). 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2013.
- ^ Islamic Desk Reference, ed. E. J. Van Donzel, (Brill, 1994), 121.
- ^ "trigonometry". Encyclopædia Britannica. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
- ^ Jacques Sesiano, "Islamic mathematics", p. 157, in ; , (Ed.) (2000), Mathematics Across Cultures: The History of Non-western Mathematics, Springer, ISBN
- ^ (1985), "The Book of Bodies and Distances of Habash al-Hasib", , 28 (2), ss. 108-128 [111], Bibcode:1985Cent...28..108T, doi:10.1111/j.1600-0498.1985.tb00831.x
Kaynakça
- Charette, François (2007). "Ḥabash al-Ḥāsib: Abū Jaʿfar Aḥmad ibn ʿAbd Allāh al-Marwazī". Thomas Hockey (Ed.). The Biographical Encyclopedia of Astronomers. New York: Springer. ss. 455-7. ISBN . (PDF version)
Dış bağlantılar
- Handbuch der Geschichte : aus den Handschriften der k.k. Hofbibliothek zu Wien, der herzoglichen Bibliothek zu Gotha und der Universitäts-Bibliothek zu Leyden (1850), ed.:
- An extract from Ibn Kutaiba's 'Adab al-Kâtib; or, The writer's guide (1877), ed.: William Oliver Sproull
- Ibn Kutaiba's Adab-al-kâtib. Nach mehreren Handschriften hrsg. von Max Grünert (1900), ed.: Max Grünert
- Liber poesis et poetarum (1904), ed.:
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmed b Abdillah el Mervezi Habes el Hasib 766 o 869 dan sonra Samarra da gunumuz Irak Horasan daki Merv den Pers bir astronom cografyaci ve matematikci olup tanjant trigonometrik oranlarini ve kotanjanti ilk tanimlayan kisidir Habes el HasibDogumAhmed b Abdillah el Mervezi Habes el Hasib 766 Merv Horasan bugunku Irak Olum870 4 104 yaslarinda Samara BagdatEtnik kokenPersVatandaslikAbbasi HanedanligiTaninma nedeniCisimler ve Mesafeler Kitabi Tanjant trigonometrik oranlarini ve kotanjanti ilk tanimlayan kisiDinIslamKariyeriDaliMatematik astronomi cografyaCalistigi kurumBeytu l HikmePatronlarMemun Mutasim Habes kendisini Bagdat ta gelistirdi ve 869 dan bir sure sonra yuz yasinda oldu Iki Abbasi halifesi el Ma mun ve el Mu tasim in hukumdarligi altinda calisti CalismalariAhmed bin Abdillah el Mervezi Habes el Hasib 825 ten 835 e kadar astronomik gozlemler yapmis ve uc zicler astronomik tablolar derlemistir Bunlardan ilki hala Hint tarzindaydi test edilmis tablolar olarak adlandirilan ikincisi en onemlileriydi muhtemelen Me mun veya Arap tablolariyla aynidir ve Me mun un astronomlarinin ortak bir calismasi olabilir Sah in tablolari olarak adlandirilan ucuncusu daha kucuktu Habas 829 daki gunes tutulmasi ile ilgili olarak Musluman astronomlar tarafindan genel olarak benimsenen bir yontem olan yukseklikle bu durumda gunesin zamanin belirlenmesinin ilk ornegini verir 830 yilinda trigonometrideki tanjant kavramina esdeger olan golge umbra versa kavramini ortaya atmis gibi gorunmektedir ve turunun en eskisi gibi gorunen bu tur golgelerin bir tablosunu derlemistir Ayrica kotanjanti tanitti ve bunun icin ilk tablolari uretti Cisimler ve Mesafeler Kitabi El Hasib Bagdat taki cesitli gozlemler yapmis ve bir dizi cografi ve astronomik degeri tahmin etmistir Elde ettigi sonuclari Cisimler ve Mesafeler Kitabi The Book of Bodies and Distances adli calismasinda derlemistir ve bu kitapta yer alan sonuclardan bazilari sunlardir DunyaDunya nin cevresi 20 160 mil 32 444 km Dunya nin capi 6414 54 mil 10323 201 km 3207 275 mil 5161 609 km AyAy in capi 1886 8 mil 3036 5 km Ay in cevresi 5927 025 mil 9538 622 km Ay in en yakin mesafesinin yaricapi 215 208 9 9 sexagesimal mil Ay in en yakin mesafesinin yari cevresi 676 368 28 45 25 43 sexagesimal mil Ay in en uzak mesafesinin yaricapi 205 800 8 45 sexagesimal mil Ay in en uzak mesafesinin capi 411 600 216 mil 662 406 338 km Ay in en uzak mesafesinin cevresi 1 293 600 916 mil 2 081 848 873 km GunesGunes in capi 35 280 1 30 mil 56 777 6966 km Gunes in cevresi 110 880 4 43 mil 178 444 189 km Gunes in yorungesinin capi 7 761 605 5 mil 12 491 093 2 km Gunes in yorungesinin cevresi 24 392 571 38 mil 39 256 038 km Gunes in yorungesi boyunca bir derece 67 700 05 mil 108 952 67 km Gunes in yorungesi boyunca bir 1129 283 mil 1817 405 km Ayrica bakinizMusluman bilim insanlari listesi Iranli bilim insanlari listesiNotlar Charette 2007 General Cartography PDF Eiilm University s 14 9 Aralik 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Iranian geographers Abu Muhammad al Hasan al Hamdani and Habash al Hasib al Marwazi set the Prime Meridian of their maps at Ujjain a center of Indian astronomy Archived copy PDF 7 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2013 Islamic Desk Reference ed E J Van Donzel Brill 1994 121 trigonometry Encyclopaedia Britannica Erisim tarihi 21 Temmuz 2008 Jacques Sesiano Islamic mathematics p 157 in Ed 2000 Mathematics Across Cultures The History of Non western Mathematics Springer ISBN 1 4020 0260 2 1985 The Book of Bodies and Distances of Habash al Hasib 28 2 ss 108 128 111 Bibcode 1985Cent 28 108T doi 10 1111 j 1600 0498 1985 tb00831 x KaynakcaCharette Francois 2007 Ḥabash al Ḥasib Abu Jaʿfar Aḥmad ibn ʿAbd Allah al Marwazi Thomas Hockey Ed The Biographical Encyclopedia of Astronomers New York Springer ss 455 7 ISBN 978 0 387 31022 0 PDF version Dis baglantilarHandbuch der Geschichte aus den Handschriften der k k Hofbibliothek zu Wien der herzoglichen Bibliothek zu Gotha und der Universitats Bibliothek zu Leyden 1850 ed An extract from Ibn Kutaiba s Adab al Katib or The writer s guide 1877 ed William Oliver Sproull Ibn Kutaiba s Adab al katib Nach mehreren Handschriften hrsg von Max Grunert 1900 ed Max Grunert Liber poesis et poetarum 1904 ed