Pesah, Fısıh veya Hamursuz Bayramı (İbranice: פסח Pesach), bir Yahudi bayramı ve festivalidir. Mısır’da kölelikten kurtarılan Antik İsraillilerin göç hikâyesini anar. Pesah, Nisan ayının 15. günü başlar, bu tarih Kuzey Yarım Küre’de bahara denk gelir ve bayram 7 veya 8 gün kutlanır. Yahudi bayramları arasında en çok kutlanan bayramlardan biridir.
Göç anlatısında, kutsal kitap, Tanrı’nın; on belayı Mısırlıların üzerine musallat ederek, İsrail Çocuklarını kölelikten kurtarılmasına yardım ettiğini belirtir. On belanın sonuncusu, her evde ilk doğan çocuğun ölmesi olduğundan, İsraillilerden evlerini kuzu kanıyla işaretlemeleri istendi. Böylece, bu son bela onların evlerine dokunmadan üzerlerinden geçecekti. Belalarla başlayan bu hikâye ve göç, hamursuz bayramının kökenini oluşturdu. Bayramın adının tam olarak nereden geldiği üzerine tartışmalar olmasına rağmen genelde inanılan hikâye; Firavun İsrailliler’i özgür bıraktığında, İsrailliler, ekmek hamurunun mayalanmasını beklemeden terk ettikleridir. Bunu anmak adına, Hamursuz Bayramı boyunca mayasız ekmek yenir. Bayram bu nedenle “Mayasız ekmek yeme Festivali” olarak adlandırılır Matza (düz mayasız ekmek) hamursuz bayramının sembolüdür.
Şavuot ve Sukot’la birlikte, Hamursuz Bayramı, üç hac festivalinden (Şaloş Regalim) biridir. Bu üç bayramda bütün Yahudi topluluğu tarihi bir şekilde Kudüs’teki tapınağa haccettiler.Samiriler, hâlen Gerizim Dağı’nda bu hac ibadetlerini gerçekleştirir ama sadece erkekler toplu ibadetlere katılır.
Tarihi ve süresi
Hamursuz Bayramı (Pesah), genelde Gregoryen takviminin mart ya da nisanına denk gelen, Nisan ayının 15. gününde başlar. Tevrat’a göre Nisan, Yahudi takvimindeki festival yılının ilk ayıdır. Nisan’ın 14. günü sonraki, dolunaylı bir geceyle başlar, bu nedenle, Pesah bir ilkbahar festivalidir. Pesah’ın bahardan önce başlamamasına emin olmak için, antik İsrail’de, arpaların olgunlaşması baharın başladığını anlamak için bir test olarak görülmüştür. Böylece, arpalar olgunlaşmadıysa, bahar daha yakın değildi ve araya ilave edilen Adar II ayıyla, Nisan başlatılmazdı. Bu ayarlama, 4. yüzyıl itibarıyla matematiksel olarak yapılıyor.
İsrail’de Pesah (mayasız ekmek festivali) yedi gün kutlanır. Bayramın ilk ve son günleri resmî olarak tatildir. Bu iki günün arasında kalan günler (Festivalin hafta günleri) olarak adlandırılır. Diaspora Yahudileri bayramı sekiz gün kutlarlar. Sekiz gün olmasının nedeni bir zaman ayarlaması (ibadetlere katılmak, bulundukları yerin takviminin Kudüs’teki tapınağa endekslenmesi, v. b) olarak görülür veya Yahudilerin tehlikede oldukları zamanlarda, Yahudilere karşı gelecek saldırıların günlerini şaşırtmak amaçlı ortaya atılmış ve günümüze gelmiş olan bir alışkanlık olduğu düşünülüyor.
Karaim ve Samiri Yahudiler, modern Yahudi takviminden bir iki gün sapan Yahudi Takvimi versiyonunu kullanırlar. Örneğin 2009 da, tarafından kullanılan takvime göre nisan 15 Modern takvimde Nisan 9 u karşılamaktadır. Karaimler ve Samiriler tarafından kullanılan takvimde ise ya da 15, Miladi takvimde Nisan 11 i karşılamaktadır. Karaim ve Samiri Hamursuz Bayramları 6 gün süren Mayasız Ekmek Festivalinden sonra bir gün sürer.
Kutsal Kitapta
Tevrat’ta Hamursuz Bayramı olarak adlandırılan emirin yerine getirilişi Levililer Kitabın’da şöyle bulunmaktadır:
İlk ayda, ayın on dördüncü günü iki akşam arası Tanrı’nın Hamursuz Bayramıdır. Aynı ayın on beşinci günü hamursuz ekmeğinin Tanrıya ziyafetidir: Yedi gün boyunca hamursuz ekmeği yiyeceksin. İlk gün kutsal bir davet alacaksın; bayağı işler yapmayacaksın. Ve yedi gün Tanrıya ateşte yapılmış, pişirilmiş bir armağan sunacaksın; yedinci gün kutsal davettir; bayağı işler yapmayacaksın.(Levililer 23:5)
Tevrat’taki Hamursuz Bayramı ile ilgili düzenlemeler, evdeki bütün mayalı yiyeceklerin 15 Nisan’dan önce evden çıkarılması gerektiğini belirtir.(Göç 13:7) Temiz bir kuzu ya da keçi 10 Nisan’a kadar hazırlanmalı(Göç 12:3) ve 14 Nisan’da iki akşam arasında kurban edilmelidir. Ve 15 Nisan gecesi iç organları çıkarılmadan rosto yapılarak mayasız ekmek ve acı baharatla yenmelidir. Sabah gün doğumundan sonra kurban edilen hayvandan kalan hiçbir şey yenmez, yakılmalıdır. Orijinal Hamursuz bayramına ait olan Tevrat’taki düzenlemeler, yemeklerin nasıl yeneceğini de belirtir.
Tevrat’taki, Hamursuz bayramını ilgilendiren emirleri, hatırlamanın önemini vurgular. Yahudilere; onların bir zamanlar mısırda köleler olduklarını, tanrının onları onuncu musibetten koruduğunu ve onları bulundukları güvenli yerlere getirdiğini hatırlamaları gerektiğini belirtir. Bunun yanı sıra, Hamursuz Bayramını nesiller boyunca, Tanrıya adanmış olarak devam ettirmeleri gerektiğini belirtir. Çünkü bu günde Mısırdaki köleliklerinden, tanrının yardımıyla kurtuldular.
Etimoloji
“Pesah” fiili (İbranice: פָּסַח) Tevrat’ta ilk olarak, Yahudilerin Mısırdan göçlerini (Göç 12:23) anlatan bölümde ortaya çıkar. Kesin anlamı üzerine bazı tartışmalar olsa da, genel olarak inanılan anlamı, Tanrı’nın 10. musibet esnasında, İbranilerin evlerine dokunmadan, onların evlerinin üzerinden geçmesi olarak bilinir.
Pesah sözcüğü aynı zamanda, Hamursuz Bayramı’nda kurban edilmek için hazırlanmış kuzu ya da keçi (İbranice; ). Göçten dört gün önce, İbranilere bir kuzu hazırlamaları ve her gün temizliklerini kontrol etmeleri emredilmiştir. Nisanın 14. gününde, bu hayvanları kesip, kanlarıyla kapı eşiklerini işaretlemeleri de emredildi. Nisanın 15’i gece yarısına kadar kurban edilen hayvanı tüketmeliydiler. Mısır’ı onuncu musibet mahvederken, her aile (ya da birkaç aile birlikte) içinde kurban edilen hayvanın etinin de olduğu yemekleri yemek için toplandılar.
Sonraki yıllarda, Mişkan’ın varlığı süresince ve döneminden sonra; Kobran Pesach, ’nde (15 Nisan) yenildi. Buna rağmen, Tapınağın yıkılmasıyla birlikte, ne kurban bahşedildi ne de yenildi. hikâyesi, Hamursuz Bayramı Sederi’nde anlatılır ve sembolik olarak, ’nda rosto kuzu inciği ya da tavuk kanadı yenir.
Pesah adağı; Korban Pesah
yıkılmadan önce, Hamursuz Bayramı’nın odak noktası, olarak da bilinen, kurbandı (İbranice Korban Pesach.) Bir kuzuyu veya dağ keçisini tamamıyla bitirebilecek bir ailenin, Yahudi Tapınağı’nda, Nisan’ın 14’ünde (öğle vakti) kurbanlarını kesmeleri (Num 9:11) ve Nisan’ın 15’i gecesinde yemeleri gerekliydi (Göç 12:6.) Eğer bir aile, kurbanın hepsini bir oturuşta bitiremeyecek kadar küçükse, kurban birden fazla aile için yapılırdı. Kurban hiçbir mayalı yiyecekle sunulmadı (Göç 23:18) ve kafası, ayakları ya da iç organları çıkarılmadan (Göç 12:9), rostolaşması gerekliydi. Mayasız ekmekle (matza) ve acı baharatlarla () yenmeliydi (Göç 12:9.) Kurbandaki hiçbir kemiğin kırılmamasına dikkat etmek gerekliydi (Göç 12:46) ve kurbandan, sabaha kadar hiç et kalmamalıydı (Göç 12:10, Göç 23:18.)
Hamursuz Bayramı kurbanları kutsal sunular olduklarından, sadece kurban getirmekle yükümlü kişilerin yemesine izin verilirdi. Bayram’da kurban adayamayanlar arasında; Dönmeler (Göç 12:43), hizmetçiler (Göç 12:45), sünnetsiz erkekler (Göç 12:48), ritüele uygun dönemde olmayanlar (adet dönemindeki kadınlar) ve Yahudi olmayanlar vardı. Kurban, en az 30 kişilik bir topluluğun önünde yapılmalıydı (Pesahim 64b.) Tapınak’ta Levililer Hallel’i söylerken rahipler de kurbanı gerçekleştirdiler. Kadın ve erkekler eşit bir şekilde sorumluydular kurbandan (Pesahim 91b.) Kadınlar da bayramın bütün ritüellerine katılmakla yükümlüydüler.
Günümüzde
Tapınağın yokluğunda, Korban Pesach mitsvası, Korban Mitsva Seder’inde anılır. 14 Nisan’ın öğlesinde okunur ve sembolik olarak da rosto incik eti konulur. Seder yemeğinin sonunda, ’ın yenilmesi, Korban Pesach’ın yerini telafi olarak alır ( 119a.) birçok Sefarad Yahudi, Korban Pesach anısına kuzu ya da keçi eti yer.
Hametz’den Arınma
(חמץ, “Mayalı yiyecek”) beş tip tahıl ürününün birinden yapılmış ve su ile karıştırılarak, ham bir şekilde 18 dakikadan az süreyle bekletilmiş bir üründür. Hamursuz Bayram’ı süresince, Hametz’in tutulması, barındırılması ve tüketilmesi, birçok Yahudi geleneğine göre yasaktır. Maya ve fermente ürünlerin kendileri, şarapta da görüldüğü gibi yasak değildir. Halakha’ya göre, bu tür Hametz’leri de tutmak yasaktır.
Hametz, karbonat ve kabartma tozu gibi ürünleri içermez. Bunlar mayalamada kullanılıyor gibi görülse de, bu tür ürünlerin mayalaması, biyolojik fermantasyonla değil kimyasal reaksiyonlarla gerçekleşir. Bu nedenle, gözleme veya krep gibi yiyeceklere izin vardır. Tabi maya ile yapılmış olmamaları şartıyla.
Torah’daki Hametz ile ilgili emirler şöyledir:
- *Bayramın birinci gününden önce evdeki bütün Hametz ve Hametz’le yapılmış ürünlerden arınılmalıdır. (Göç 12:15.) Bitirebilir, atılabilir (tarihte yakılırdı) ya da Yahudi olmayan kişilere verilebilir. - *Bayram süresince, Hametz ya da Hametz’le karıştırılmış yiyeceklerden kaçınılmalıdır (Göç 13:3, 12:20) - *Yaşama alanında (ev, ofis, araba v. b.) hiç Hametz bulundurulmamalıdır (Göç 12:19.)
Ritüellere riayet eden Yahudiler, Hamursuz Bayram’ından haftalar önce evi en detaylı şekilde temizleme telaşında olurlar. Böylece evlerinin her tarafından her bir zerre Hametz’i arındırırlar. Kurallar, zeytin büyüklüğü ve daha büyük miktardaki Hametz’lerden arınılması gerektiğini belirtir, ama çoğu zaman, bu arınma işlemi bu kuralı aşarak, mutfaktaki en küçük zerrelerin temizlenmesine kadar gider (Un veya mayanın mutfak tezgâhlarından iyice silinmesi.) Bu işlemi yaparken kullanılan gereçlerde bir yere saklanır ve bayram boyunca kullanılmaz. Bazı Amerikan, Avrupalı ve İsrail’deki oteller de bu temizliği yaparlar.
Mayalı yiyeceklerin aranması ve yakılması
Geleneksel olarak, Hamursuz Bayram’ından önceki gece, arta kalan Hametz’leri temizlemek için arama yaparlar. Bunu yaparken, (על ביעור חמץ – ' al biyur chametz, “mayalılardan arınırken”) duası okunur ve bir ya da birkaç kişi oda oda kontrol ederek, hiçbir köşede Hametz parçasının arta kalmadığına emin olurlar.
Bu aramayı, ışıkları söndürerek, mum ışığıyla, kuş tüyü ve tahta kaşıkla yapmak bir gelenektir. Mum ışığı köşeleri, gölge düşmeden daha etkili bir şekilde aydınlattığı için; tüyün köşedeki bütün kırıntıları almasından dolayı ve tahta kaşığında Hametz’leri topladıktan sonra yakılabilmesinden dolayı bu gereçler kullanılır.
14 Nisan sabahında, evde arta kalan bütün mayalı yiyecekler ve aramada bulunan bütün artıklar yakılır (s'rayfat chametz.) Evin lideri evde hiç Hametz kalmadığını, kalanların da toz kadar az olduğunu (biyur chametz) belirtir tekrar. Bayram esnasında evde bulunan Hametz, olabildiğince hızlı yakılmalıdır.
Hametz’in satılması
Yiyeceklere göre daha değerli olan ’ler (buğday’dan damıtılmış likör gibi) atılmak yerine, geri alınacak şekilde birine satılabilir. Bazı durumlarda, bu satıştan dolayı o tür ürünler evi hiç terk etmek zorunda kalmadan bir kasada saklanılabilir, çünkü satıldıktan sonra o evin kullanacağı bir ürün olmaktan çıkar ve yeniden alınana kadar kasada saklanırsa kurallara uyulmuş olunur. Bu satış durumu hahamlar tarafından düzenlenebilir.
Ayrı tabaklar
Tevrat’ın, Hamursuz Bayram’ında Hametz tüketmeyi yasaklaması nedeniyle, bazı aileler, sadece Hamursuz Bayramı’nda kullanmak amaçlı farklı tabak, çatal, bıçak ve bardak setlerine sahiptir ve bu farklı gereçlere daha önce hiç Hametz bulaşmamıştır. Hametz’in bulaşmış olduğu mutfak gereçleri kaynar suda yıkanır ve yıl boyunca tekrar kullanılmaz.
Matza
Hamursuz Bayramı’nın sembollerinden biri olan Matza, sadece su ve unla yapılan, pişirilirken devamlı karıştırılıp, kabarması engellenen mayasız ekmektir. Matza elle ya da makineyle yapılabilir. Elle yapılan Matza’ya shmura matzo denir ve bu tür Matza’yı genelde Ortodoks Yahudi toplumları tercih eder. Tevrat’ta Hamursuz Bayramı’nın özellikle ilk gününde Matza yenmesi hakkında ilahi bir emir vardır. Emir ayrıca, bayramın diğer günlerinde de Matza yenmesi gerektiğini söyler.
Tevrat’a göre Matza’nın yenilme sebebi, İbrani’lerin Mısır’ı çabucak terk etmelerini anmaktan doğdu. Hızlı bir şekilde Mısır’dan ayrılabilmeleri için ekmeğin kabarmasını beklemeyen İbrani’ler, düz ve mayasız Matza ile yola koyuldular. Bazı bilginler, Matza’nın, o dönemde, kolay korunduğundan ve hafif olduklarından, yola çıkanlar tarafından zaten tercih edildiğini ve İbrani’lerin bilerek Matza yaptıklarını öne sürerler. Bunu yanı sıra, Matza’nın fakirliği anımsatarak, insanlarda mağrurluk duygusunu artırdığını ve bir zamanlar köleliğin nasıl olduğunu sembolize ettiğini anlatan açıklamalar da mevcut.
İlk doğan çocuğun orucu
Hamursuz Bayramı’nın Sederi sabahında, evin ilk doğan erkek çocuğu oruç tutar (' ' ' ' 'Ta'anit B'khorot ' ' ' ' ' - ilk doğan orucu) ve bu oruç İbrani ilk doğanlarının hayatta kalmasını anar. Göç’e (Göç 12:29) göre, Tanrı Mısır’lı ilk doğan erkek çocukların hayatlarına son verirken, İbrani çocukları korudu. Buna rağmen, bir gelenek olarak sinagoglar, sabah ibadetinden sonra, töreni yapar. Tören yemeği yenilir ve ilk doğan orucunun zorunluluğu iptal edilir.
Pesah Sederi
Yahudi aileleri için, Hamursuz Bayramı’nın ilk gecesi, (İsrail dışındaki toplumlarda ilk iki gece) (düzen) adı verilen özel akşam yemeği için toplanmak bir gelenektir. Masada bayramın önemini vurgulamak için en iyi yemek ve gümüş takımları bulunur. Bu yemek esnasında, Mısır’dan göç hikâyesi anlatılır. Anlatım esnasında, dört bardak şarap tüketilir. Gece ve bu anlatım farklı prosedürler olarak 15 kısımdır:
- Kadeish קדש – Kiduş duasının okunması ve ilk bardaktaki şarabın içilmesi.
- Urchatz ורחץ – Ellerin dua okunmadan yıkanması.
- Karpas כרפס – Karpas’ın (kereviz veya maydanoz) suya banılması.
- Yachatz יחץ – Matza’nın kırılması; büyük parça () sonra adı verilen ritüel esnasında yenilir.
- Maggid מגיד – Göç hikâyesinin anlatılması, “dört soru” nun okunması ve ikinci şarabın içilmesi.
- Rachtzah רחצה – Ellerin ikinci defa yıkanması- dua okuyarak.
- Motzi מוציא – Ekmek ürünleri yemeden önce yapılan geleneksel dua.
- Matzo מצה – Matza yemeden önceki dua.
- Maror מרור – ’un yenilmesi.
- Koreich כורך – Matza ve Maror’dan yapılmış sandviçin yenilmesi.
- Shulchan oreich שולחן עורך – “masayı hazırlama” – bayram yemeğinin servis edilmesi.
- Tzafun צפון – Afikoman’ın yenilmesi.
- Bareich ברך – Yemekten sonraki dua ve üçüncü şarabın içilmesi.
- הלל – ’in okunması, geleneksel olarak festivallerde okunur; dördüncü şarabın içilmesi.
- Nirtzah נירצה – son
Bu 15 kısım, Kudüs’teki Tapınakta izlenen 15 kısımla paraleldir.
Seder, masadaki çocukların ilgisini artırmak için; sorular, cevaplar ve olağandışı aktivitelerle doldurulur. Ayrıca çocuklar göç hakkında sorular sorduklarında fındık ve şekerlemelerle ödüllendirilir. Şarkılar ve tartışmalarla geçer Bayram Sederleri.
Maror
, Mısır’daki köleliğin ne kadar acı olduğunun sembolüdür. Tevrat'taki şu sözler, o sembolizmi anlatır: "Ve hayatlarını ağır işlerle; çamurla, tuğlalarla ve tarladaki her tür işle acılaştırdılar. Onların yaptırdıkları her iş ağır işlerdi" (Göç 1:14.)
Dört bardak şarap
Rabinik kurallara göre, Seder’de dört bardak şarap içilmelidir. Bu hem erkek hem de kadın için geçerli olan bir kuraldır. Mişna (Pes. 10:1) der ki: İsrail’deki en fakir adam bile içmekle yükümlüdür. Her bardak Seder’in farklı bir kısmıyla bağlantılıdır: birincisi Kiduş için, ikincisi Göç’ün anlatılmasıyla, üçüncü bardağın içilmesi ’u sonuçlandırır ve dördüncü kadeh ise Hallel’le bağlantılıdır.
Çocukların katılımı
Çocuklar, Hamursuz Bayramı Seder’inde çok önemli bir role sahip. Geleneksel olarak, çocukların Seder hakkında; Mah, Nishtana, HaLeila, Hazeh (Neden bu gece diğer bütün gecelerden farklıdır?) sözcüklerinden başlayarak, soru sormaları beklenir. Sorular, yemekteki sembollerin öneminin konuşulmasını sağlar. Çocukların sorduğu bazı sorular şöyledir:
- Neden bu gece diğer bütün gecelerden farklıdır?
- Diğer günlerde (akşam yemeğinde) mayalı ya da mayasız ekmek yiyoruz, neden bu akşam sadece mayasız ekmek yiyoruz?
- Diğer günlerde (akşam yemeğinde) her türlü sebzeyi yiyebiliyoruz, ama neden bu akşam sadece acı baharatlar yiyoruz?
- Diğer bütün günlerde (akşam yemeğinde) yiyeceklerimizi banmıyoruz, ama neden bu gece iki defa banıyoruz?
Seder’in lideri ve diğer büyükler, çocuklara Göç’ten bahsetmenin ne kadar önemli olduğunu söyler ve dualarla, hikâyelerle Göç’ü onlara anlatır. Ayrıca kendi yorumlarını katarak, Göç’ün dünya’ya getirileri ve özgürlük üzerine etkilerini anlatır.
Afikoman
Seder’in tamamlayıcı bir parçası olarak, afikoman, masada çocukları heyecanlandırmak ve ilgilerini artırmak için kullanılır. Seder’in dördüncü kısmında (Yachatz), Matza’yı ikiye böler lider. Büyük parçasını afikoman olarak bir kenara bırakır. Birçok aile afikomanları, çocukları Seder boyunca uyanık ve ilgili tutmak için bir yerlere saklar ve bulanlara ödüller verir.
Bitiş şarkıları
Hallel’den sonra, dördüncü kadehteki şarap da içilir ve katılımcılar dua okur. Bu kısımdan sonra, Tanrı’nın merhametini ve lütfünü anlatan lirik dualar söylenir. Yahudi halkın sürgün ve zorlu hayatla geçen tarihleri boyunca hayatta kaldıkları için Tanrı’ya teşekkür edilir. “' ' ' Echadi Mi Yodea? ' ' ' ' '” (Kim bir’i bilir?) şen şakrak bir şarkıdır ve çocukların (ve büyüklerin) genel kültürlerini test eder. “Chad Gadiyah” gibi bazı şarkılar alegoriktir.
Hol Hamoed
İsrail’de, Hamursuz Bayramı yedi gün sürer ve bu yedi günün ilki ve sonuncusu büyük Yahudi tatillerindendir. Ortodoks ve Muhafazakâr toplumlarda, Şabat’taki birçok kuralın geçerli olduğu bu iki günde çalışılmaz. Birinci günce bir Seder gerçekleşir.
İsrail dışında, Ortodoks ve Muhafazakâr toplumlarda, bayram sekiz gün sürer ve bayramın ilk iki ve son iki günleri tatildir. Seder iki defa gerçekleşir, ilki ilk gün ikincisi ikinci gün olarak. Aradaki günlerde gerekli işler yapılabilir. Reformist Yahudiler, bayramı yedi gün kutlar ve Seder ilk ve son gün gerçekleşir.
Sukot Bayramı gibi, Hamursuz Bayram’ının ara günleri (festival günleri) olarak bilinir ve yarı-festival statüsü verilmiştir. Bu günler aileler için dışarı çıkıp, piknik yaptığı, Matza’larla, meyvelerle, sebzelerle ve ev yapımı şekerlemelerle süsledikleri eğlencelerle geçirdiği zamanlardır.
Omer’in Sayılması
Hamursuz Bayramı’nın ikinci gecesi itibarıyla (16 Nisan), Yahudiler Omer’i saymaya başlar. Bu sayış, yaklaşan Şavuot’u hatırlatmak amaçlı olan, Şavout’tan 50 gün önce başlayan bir süreçtir. İlk geceden itibaren, ’Bugün Omer’deki ilk gün,’ ikinci gün, ‘Bugün Omer’deki ikinci gün diye sayılır. Bu sayış ayrıca haftaları da içerir, böylece, yedinci gün özellikle anılır: “Bu gün yedinci gün, Omer’deki ilk hafta.” Sekizinci gün, “Bugün sekizinci gün, Omer’deki bir hafta ve bir gün,” gibi.
Omer’in sayılmasıyla ilgili bir diğer açıklama, Hamursuz Bayramı’yla Şavuot arasındaki bağı gösterdiğidir. İbrani’lerin Göç’le birlikte kavuştukları fiziksel özgürlük, Sina Dağı’nda, Tevrat’la birlikte kazandıkları ruhsal özgürlükle devam eden bir sürecin sadece başlangıcıydı.
Hamursuz Bayramı’nın yedinci günü
Shvi’i shel Pesach (שביעי של פסח “Pesah’ın yedinci günü) özel dualara ve özel festival yemeklerine sahip olan başka bir kutsal gündür. İsrail dışındaki diaspora Yahudileri, bu yedinci günü, Hamursuz Bayram’ının yedinci veya sekizinci günü kutlar. Bu günde, İsrail evlatlarının Kızıl Deniz’e ulaşmaları ve o günün mucizeleri olan; Kızıl Deniz’in ikiye yarılması, Mısır’lı asker ve atlılarının suya gömülmeleri ve Kızıl Deniz’in içinden geçişleri anılır. Midraş’a göre, gerçekleşen mucizeyi anlatması için sadece Firavunun canı bağışlandı.
İkinci Pesah
İbrani takvimindeki Lyar ayının 14’ünde, “İkinci Pesah” () adı verilen, ilk Pesah’ın telafisi olan ikinci bir Pesah günü vardır ve bu Tevrat’ta geçer. Bu telafi, ilk Pesah’ta kurban adayamamış, fiziksel olarak bayrama uygun olamamış, Pesah ritüellerinde kuralları bozmuş Kurban kemiklerinin kırılması gibi) veya Kudüs’ten uzakta olan insanlar için geçerlidir.
Günümüzde, Pesach Sheni, küçük çağlı bir kutsal olarak kutlanır ve tutucu Yahudiler dışında pek hatırlanmaz. Özel dualar veya takip edilmesi gereken kurallar yoktur. Tek bir fark vardır, o da gelenek hâline gelmiş olan, sadece bir parça Matza yemek.
Geleneksel yiyecekler
Evlerin sekiz gün boyunca mayalı yiyeceklerden arındırılmış olması nedeniyle, Yahudi ev sakinleri, Hamursuz Bayramı haftası boyunca farklı yemekler yer. Bunların bazıları:
- Matzah Brei – Yumurta ve yağla yumuşatılmış, kızarmış matza. Tuzlu veya tatlı servis yapılır.
- Matzo Gevreği – Suda kaynatılmış matza yemeği. Genelde süt ve yağ ile servis edilir.
- Matzo – Erişte yerine Matza ile yapılan, Kugel adı verilen yemek.
- Haroset – Şarap içinde doğranmış fındık ve elmalar.
- Chrain – Yaban turpu ve pancar çeşnisi
- Balık – Pişirilerek ya da çekilmiş balık parçalarıyla yapılmış balık yemekleri.
- Matza ile yapılmış minik yuvarlak köftelerin içinde olduğu tavuk çorbası.
- Üzümlü ya da safranlı pilav. Sefarad ve Mizrahi Yahudiler, pilavı, Hamursuz Bayramı’nın önemli bir parçası olarak görürler. Hasidik ve Aşkenaz Yahudiler, gelenek (minhag) olduğu için pilav yemezler.
Kaynakça
- ^ K'fir, Amnon (2 Mayıs 2007). "The Samaritans' Passover sacrifice". ynet news. 21 Şubat 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2008.
- ^ "Ancient Samaritan sect marks Passover sacrifice near Nablus". Haaretz. 5 Ocak 2007. 17 Ekim 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ekim 2008.
- ^ The barley had to be "eared` out" (ripe) in order to have a wave-sheaf offering of the first fruits according to the Law. Jones, Stephen (1996). Secrets of Time. This also presupposes that the cycle is based on the northern hemisphere seasons.
- ^ "..., when the fruit had not grown properly, when the winter rains had not stopped, when the roads for Passover pilgrims had not dried up, and when the young pigeons had not become fledged. The council on intercalation considered the astronomical facts together with the religious requirements of Passover and the natural conditions of the country." - Spier, Arthur (1952). The Comprehensive Hebrew Calendar. New York: Behrman House, Inc., p. 1
- ^ "In the fourth century, ... the patriarch ... made public the system of calendar calculation which up to then had been a closely guarded secret. It had been used in the past only to check the observations and testimonies of witnesses, and to determine the beginning of the spring season." - Spier 1952, p. 2
- ^ Eliyahu Kitov, The Book of Our Heritage: The Jewish Year and Its Days of Significance, Feldheim, 1997, p. 562.
- ^ "Thought For Food: An Overview of the Seder". AskMoses.com – Judaism, Ask a Rabbi – Live. 21 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mart 2012.
- ^ What is the kabbalistic view on chametz? 3 Şubat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . by Rabbi Yossi Marcus
- ^ . 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pesah Fisih veya Hamursuz Bayrami Ibranice פסח Pesach bir Yahudi bayrami ve festivalidir Misir da kolelikten kurtarilan Antik Israillilerin goc hikayesini anar Pesah Nisan ayinin 15 gunu baslar bu tarih Kuzey Yarim Kure de bahara denk gelir ve bayram 7 veya 8 gun kutlanir Yahudi bayramlari arasinda en cok kutlanan bayramlardan biridir Hamursuz Bayrami icin kurulan bir sofra Goc anlatisinda kutsal kitap Tanri nin on belayi Misirlilarin uzerine musallat ederek Israil Cocuklarini kolelikten kurtarilmasina yardim ettigini belirtir On belanin sonuncusu her evde ilk dogan cocugun olmesi oldugundan Israillilerden evlerini kuzu kaniyla isaretlemeleri istendi Boylece bu son bela onlarin evlerine dokunmadan uzerlerinden gececekti Belalarla baslayan bu hikaye ve goc hamursuz bayraminin kokenini olusturdu Bayramin adinin tam olarak nereden geldigi uzerine tartismalar olmasina ragmen genelde inanilan hikaye Firavun Israilliler i ozgur biraktiginda Israilliler ekmek hamurunun mayalanmasini beklemeden terk ettikleridir Bunu anmak adina Hamursuz Bayrami boyunca mayasiz ekmek yenir Bayram bu nedenle Mayasiz ekmek yeme Festivali olarak adlandirilir Matza duz mayasiz ekmek hamursuz bayraminin semboludur Savuot ve Sukot la birlikte Hamursuz Bayrami uc hac festivalinden Salos Regalim biridir Bu uc bayramda butun Yahudi toplulugu tarihi bir sekilde Kudus teki tapinaga haccettiler Samiriler halen Gerizim Dagi nda bu hac ibadetlerini gerceklestirir ama sadece erkekler toplu ibadetlere katilir Tarihi ve suresiHamursuz Bayrami Pesah genelde Gregoryen takviminin mart ya da nisanina denk gelen Nisan ayinin 15 gununde baslar Tevrat a gore Nisan Yahudi takvimindeki festival yilinin ilk ayidir Nisan in 14 gunu sonraki dolunayli bir geceyle baslar bu nedenle Pesah bir ilkbahar festivalidir Pesah in bahardan once baslamamasina emin olmak icin antik Israil de arpalarin olgunlasmasi baharin basladigini anlamak icin bir test olarak gorulmustur Boylece arpalar olgunlasmadiysa bahar daha yakin degildi ve araya ilave edilen Adar II ayiyla Nisan baslatilmazdi Bu ayarlama 4 yuzyil itibariyla matematiksel olarak yapiliyor Israil de Pesah mayasiz ekmek festivali yedi gun kutlanir Bayramin ilk ve son gunleri resmi olarak tatildir Bu iki gunun arasinda kalan gunler Festivalin hafta gunleri olarak adlandirilir Diaspora Yahudileri bayrami sekiz gun kutlarlar Sekiz gun olmasinin nedeni bir zaman ayarlamasi ibadetlere katilmak bulunduklari yerin takviminin Kudus teki tapinaga endekslenmesi v b olarak gorulur veya Yahudilerin tehlikede olduklari zamanlarda Yahudilere karsi gelecek saldirilarin gunlerini sasirtmak amacli ortaya atilmis ve gunumuze gelmis olan bir aliskanlik oldugu dusunuluyor Karaim ve Samiri Yahudiler modern Yahudi takviminden bir iki gun sapan Yahudi Takvimi versiyonunu kullanirlar Ornegin 2009 da tarafindan kullanilan takvime gore nisan 15 Modern takvimde Nisan 9 u karsilamaktadir Karaimler ve Samiriler tarafindan kullanilan takvimde ise ya da 15 Miladi takvimde Nisan 11 i karsilamaktadir Karaim ve Samiri Hamursuz Bayramlari 6 gun suren Mayasiz Ekmek Festivalinden sonra bir gun surer Kutsal KitaptaGoc un illustrasyonu 1907 Tevrat ta Hamursuz Bayrami olarak adlandirilan emirin yerine getirilisi Levililer Kitabin da soyle bulunmaktadir Ilk ayda ayin on dorduncu gunu iki aksam arasi Tanri nin Hamursuz Bayramidir Ayni ayin on besinci gunu hamursuz ekmeginin Tanriya ziyafetidir Yedi gun boyunca hamursuz ekmegi yiyeceksin Ilk gun kutsal bir davet alacaksin bayagi isler yapmayacaksin Ve yedi gun Tanriya ateste yapilmis pisirilmis bir armagan sunacaksin yedinci gun kutsal davettir bayagi isler yapmayacaksin Levililer 23 5 Tevrat taki Hamursuz Bayrami ile ilgili duzenlemeler evdeki butun mayali yiyeceklerin 15 Nisan dan once evden cikarilmasi gerektigini belirtir Goc 13 7 Temiz bir kuzu ya da keci 10 Nisan a kadar hazirlanmali Goc 12 3 ve 14 Nisan da iki aksam arasinda kurban edilmelidir Ve 15 Nisan gecesi ic organlari cikarilmadan rosto yapilarak mayasiz ekmek ve aci baharatla yenmelidir Sabah gun dogumundan sonra kurban edilen hayvandan kalan hicbir sey yenmez yakilmalidir Orijinal Hamursuz bayramina ait olan Tevrat taki duzenlemeler yemeklerin nasil yenecegini de belirtir Tevrat taki Hamursuz bayramini ilgilendiren emirleri hatirlamanin onemini vurgular Yahudilere onlarin bir zamanlar misirda koleler olduklarini tanrinin onlari onuncu musibetten korudugunu ve onlari bulunduklari guvenli yerlere getirdigini hatirlamalari gerektigini belirtir Bunun yani sira Hamursuz Bayramini nesiller boyunca Tanriya adanmis olarak devam ettirmeleri gerektigini belirtir Cunku bu gunde Misirdaki koleliklerinden tanrinin yardimiyla kurtuldular Etimoloji Pesah fiili Ibranice פ ס ח Tevrat ta ilk olarak Yahudilerin Misirdan goclerini Goc 12 23 anlatan bolumde ortaya cikar Kesin anlami uzerine bazi tartismalar olsa da genel olarak inanilan anlami Tanri nin 10 musibet esnasinda Ibranilerin evlerine dokunmadan onlarin evlerinin uzerinden gecmesi olarak bilinir Pesah sozcugu ayni zamanda Hamursuz Bayrami nda kurban edilmek icin hazirlanmis kuzu ya da keci Ibranice Gocten dort gun once Ibranilere bir kuzu hazirlamalari ve her gun temizliklerini kontrol etmeleri emredilmistir Nisanin 14 gununde bu hayvanlari kesip kanlariyla kapi esiklerini isaretlemeleri de emredildi Nisanin 15 i gece yarisina kadar kurban edilen hayvani tuketmeliydiler Misir i onuncu musibet mahvederken her aile ya da birkac aile birlikte icinde kurban edilen hayvanin etinin de oldugu yemekleri yemek icin toplandilar Sonraki yillarda Miskan in varligi suresince ve doneminden sonra Kobran Pesach nde 15 Nisan yenildi Buna ragmen Tapinagin yikilmasiyla birlikte ne kurban bahsedildi ne de yenildi hikayesi Hamursuz Bayrami Sederi nde anlatilir ve sembolik olarak nda rosto kuzu incigi ya da tavuk kanadi yenir Pesah adagi Korban Pesahyikilmadan once Hamursuz Bayrami nin odak noktasi olarak da bilinen kurbandi Ibranice Korban Pesach Bir kuzuyu veya dag kecisini tamamiyla bitirebilecek bir ailenin Yahudi Tapinagi nda Nisan in 14 unde ogle vakti kurbanlarini kesmeleri Num 9 11 ve Nisan in 15 i gecesinde yemeleri gerekliydi Goc 12 6 Eger bir aile kurbanin hepsini bir oturusta bitiremeyecek kadar kucukse kurban birden fazla aile icin yapilirdi Kurban hicbir mayali yiyecekle sunulmadi Goc 23 18 ve kafasi ayaklari ya da ic organlari cikarilmadan Goc 12 9 rostolasmasi gerekliydi Mayasiz ekmekle matza ve aci baharatlarla yenmeliydi Goc 12 9 Kurbandaki hicbir kemigin kirilmamasina dikkat etmek gerekliydi Goc 12 46 ve kurbandan sabaha kadar hic et kalmamaliydi Goc 12 10 Goc 23 18 Hamursuz Bayrami kurbanlari kutsal sunular olduklarindan sadece kurban getirmekle yukumlu kisilerin yemesine izin verilirdi Bayram da kurban adayamayanlar arasinda Donmeler Goc 12 43 hizmetciler Goc 12 45 sunnetsiz erkekler Goc 12 48 rituele uygun donemde olmayanlar adet donemindeki kadinlar ve Yahudi olmayanlar vardi Kurban en az 30 kisilik bir toplulugun onunde yapilmaliydi Pesahim 64b Tapinak ta Levililer Hallel i soylerken rahipler de kurbani gerceklestirdiler Kadin ve erkekler esit bir sekilde sorumluydular kurbandan Pesahim 91b Kadinlar da bayramin butun rituellerine katilmakla yukumluyduler GunumuzdeTapinagin yoklugunda Korban Pesach mitsvasi Korban Mitsva Seder inde anilir 14 Nisan in oglesinde okunur ve sembolik olarak da rosto incik eti konulur Seder yemeginin sonunda in yenilmesi Korban Pesach in yerini telafi olarak alir 119a bircok Sefarad Yahudi Korban Pesach anisina kuzu ya da keci eti yer Hametz den ArinmaHametz lerin yakilmasi חמץ Mayali yiyecek bes tip tahil urununun birinden yapilmis ve su ile karistirilarak ham bir sekilde 18 dakikadan az sureyle bekletilmis bir urundur Hamursuz Bayram i suresince Hametz in tutulmasi barindirilmasi ve tuketilmesi bircok Yahudi gelenegine gore yasaktir Maya ve fermente urunlerin kendileri sarapta da goruldugu gibi yasak degildir Halakha ya gore bu tur Hametz leri de tutmak yasaktir Hametz karbonat ve kabartma tozu gibi urunleri icermez Bunlar mayalamada kullaniliyor gibi gorulse de bu tur urunlerin mayalamasi biyolojik fermantasyonla degil kimyasal reaksiyonlarla gerceklesir Bu nedenle gozleme veya krep gibi yiyeceklere izin vardir Tabi maya ile yapilmis olmamalari sartiyla Torah daki Hametz ile ilgili emirler soyledir Bayramin birinci gununden once evdeki butun Hametz ve Hametz le yapilmis urunlerden arinilmalidir Goc 12 15 Bitirebilir atilabilir tarihte yakilirdi ya da Yahudi olmayan kisilere verilebilir Bayram suresince Hametz ya da Hametz le karistirilmis yiyeceklerden kacinilmalidir Goc 13 3 12 20 Yasama alaninda ev ofis araba v b hic Hametz bulundurulmamalidir Goc 12 19 Rituellere riayet eden Yahudiler Hamursuz Bayram indan haftalar once evi en detayli sekilde temizleme telasinda olurlar Boylece evlerinin her tarafindan her bir zerre Hametz i arindirirlar Kurallar zeytin buyuklugu ve daha buyuk miktardaki Hametz lerden arinilmasi gerektigini belirtir ama cogu zaman bu arinma islemi bu kurali asarak mutfaktaki en kucuk zerrelerin temizlenmesine kadar gider Un veya mayanin mutfak tezgahlarindan iyice silinmesi Bu islemi yaparken kullanilan gereclerde bir yere saklanir ve bayram boyunca kullanilmaz Bazi Amerikan Avrupali ve Israil deki oteller de bu temizligi yaparlar Mayali yiyeceklerin aranmasi ve yakilmasiGeleneksel olarak Hamursuz Bayram indan onceki gece arta kalan Hametz leri temizlemek icin arama yaparlar Bunu yaparken על ביעור חמץ al biyur chametz mayalilardan arinirken duasi okunur ve bir ya da birkac kisi oda oda kontrol ederek hicbir kosede Hametz parcasinin arta kalmadigina emin olurlar Bu aramayi isiklari sondurerek mum isigiyla kus tuyu ve tahta kasikla yapmak bir gelenektir Mum isigi koseleri golge dusmeden daha etkili bir sekilde aydinlattigi icin tuyun kosedeki butun kirintilari almasindan dolayi ve tahta kasiginda Hametz leri topladiktan sonra yakilabilmesinden dolayi bu gerecler kullanilir 14 Nisan sabahinda evde arta kalan butun mayali yiyecekler ve aramada bulunan butun artiklar yakilir s rayfat chametz Evin lideri evde hic Hametz kalmadigini kalanlarin da toz kadar az oldugunu biyur chametz belirtir tekrar Bayram esnasinda evde bulunan Hametz olabildigince hizli yakilmalidir Hametz in satilmasiYiyeceklere gore daha degerli olan ler bugday dan damitilmis likor gibi atilmak yerine geri alinacak sekilde birine satilabilir Bazi durumlarda bu satistan dolayi o tur urunler evi hic terk etmek zorunda kalmadan bir kasada saklanilabilir cunku satildiktan sonra o evin kullanacagi bir urun olmaktan cikar ve yeniden alinana kadar kasada saklanirsa kurallara uyulmus olunur Bu satis durumu hahamlar tarafindan duzenlenebilir Ayri tabaklarTevrat in Hamursuz Bayram inda Hametz tuketmeyi yasaklamasi nedeniyle bazi aileler sadece Hamursuz Bayrami nda kullanmak amacli farkli tabak catal bicak ve bardak setlerine sahiptir ve bu farkli gereclere daha once hic Hametz bulasmamistir Hametz in bulasmis oldugu mutfak gerecleri kaynar suda yikanir ve yil boyunca tekrar kullanilmaz MatzaMakina yapimi Matza Hamursuz Bayrami nin sembollerinden biri olan Matza sadece su ve unla yapilan pisirilirken devamli karistirilip kabarmasi engellenen mayasiz ekmektir Matza elle ya da makineyle yapilabilir Elle yapilan Matza ya shmura matzo denir ve bu tur Matza yi genelde Ortodoks Yahudi toplumlari tercih eder Tevrat ta Hamursuz Bayrami nin ozellikle ilk gununde Matza yenmesi hakkinda ilahi bir emir vardir Emir ayrica bayramin diger gunlerinde de Matza yenmesi gerektigini soyler Tevrat a gore Matza nin yenilme sebebi Ibrani lerin Misir i cabucak terk etmelerini anmaktan dogdu Hizli bir sekilde Misir dan ayrilabilmeleri icin ekmegin kabarmasini beklemeyen Ibrani ler duz ve mayasiz Matza ile yola koyuldular Bazi bilginler Matza nin o donemde kolay korundugundan ve hafif olduklarindan yola cikanlar tarafindan zaten tercih edildigini ve Ibrani lerin bilerek Matza yaptiklarini one surerler Bunu yani sira Matza nin fakirligi animsatarak insanlarda magrurluk duygusunu artirdigini ve bir zamanlar koleligin nasil oldugunu sembolize ettigini anlatan aciklamalar da mevcut El yapimi smura matzoIlk dogan cocugun orucuHamursuz Bayrami nin Sederi sabahinda evin ilk dogan erkek cocugu oruc tutar Ta anit B khorot ilk dogan orucu ve bu oruc Ibrani ilk doganlarinin hayatta kalmasini anar Goc e Goc 12 29 gore Tanri Misir li ilk dogan erkek cocuklarin hayatlarina son verirken Ibrani cocuklari korudu Buna ragmen bir gelenek olarak sinagoglar sabah ibadetinden sonra toreni yapar Toren yemegi yenilir ve ilk dogan orucunun zorunlulugu iptal edilir Pesah SederiFisih Yemegi masasi Yahudi aileleri icin Hamursuz Bayrami nin ilk gecesi Israil disindaki toplumlarda ilk iki gece duzen adi verilen ozel aksam yemegi icin toplanmak bir gelenektir Masada bayramin onemini vurgulamak icin en iyi yemek ve gumus takimlari bulunur Bu yemek esnasinda Misir dan goc hikayesi anlatilir Anlatim esnasinda dort bardak sarap tuketilir Gece ve bu anlatim farkli prosedurler olarak 15 kisimdir Kadeish קדש Kidus duasinin okunmasi ve ilk bardaktaki sarabin icilmesi Urchatz ורחץ Ellerin dua okunmadan yikanmasi Karpas כרפס Karpas in kereviz veya maydanoz suya banilmasi Yachatz יחץ Matza nin kirilmasi buyuk parca sonra adi verilen rituel esnasinda yenilir Maggid מגיד Goc hikayesinin anlatilmasi dort soru nun okunmasi ve ikinci sarabin icilmesi Rachtzah רחצה Ellerin ikinci defa yikanmasi dua okuyarak Motzi מוציא Ekmek urunleri yemeden once yapilan geleneksel dua Matzo מצה Matza yemeden onceki dua Maror מרור un yenilmesi Koreich כורך Matza ve Maror dan yapilmis sandvicin yenilmesi Shulchan oreich שולחן עורך masayi hazirlama bayram yemeginin servis edilmesi Tzafun צפון Afikoman in yenilmesi Bareich ברך Yemekten sonraki dua ve ucuncu sarabin icilmesi הלל in okunmasi geleneksel olarak festivallerde okunur dorduncu sarabin icilmesi Nirtzah נירצה son Bu 15 kisim Kudus teki Tapinakta izlenen 15 kisimla paraleldir Seder masadaki cocuklarin ilgisini artirmak icin sorular cevaplar ve olagandisi aktivitelerle doldurulur Ayrica cocuklar goc hakkinda sorular sorduklarinda findik ve sekerlemelerle odullendirilir Sarkilar ve tartismalarla gecer Bayram Sederleri MarorMaror cesitleri Misir daki koleligin ne kadar aci oldugunun semboludur Tevrat taki su sozler o sembolizmi anlatir Ve hayatlarini agir islerle camurla tuglalarla ve tarladaki her tur isle acilastirdilar Onlarin yaptirdiklari her is agir islerdi Goc 1 14 Gumus Seder tabagiDort bardak sarapRabinik kurallara gore Seder de dort bardak sarap icilmelidir Bu hem erkek hem de kadin icin gecerli olan bir kuraldir Misna Pes 10 1 der ki Israil deki en fakir adam bile icmekle yukumludur Her bardak Seder in farkli bir kismiyla baglantilidir birincisi Kidus icin ikincisi Goc un anlatilmasiyla ucuncu bardagin icilmesi u sonuclandirir ve dorduncu kadeh ise Hallel le baglantilidir Cocuklarin katilimiCocuklar Hamursuz Bayrami Seder inde cok onemli bir role sahip Geleneksel olarak cocuklarin Seder hakkinda Mah Nishtana HaLeila Hazeh Neden bu gece diger butun gecelerden farklidir sozcuklerinden baslayarak soru sormalari beklenir Sorular yemekteki sembollerin oneminin konusulmasini saglar Cocuklarin sordugu bazi sorular soyledir Neden bu gece diger butun gecelerden farklidir Diger gunlerde aksam yemeginde mayali ya da mayasiz ekmek yiyoruz neden bu aksam sadece mayasiz ekmek yiyoruz Diger gunlerde aksam yemeginde her turlu sebzeyi yiyebiliyoruz ama neden bu aksam sadece aci baharatlar yiyoruz Diger butun gunlerde aksam yemeginde yiyeceklerimizi banmiyoruz ama neden bu gece iki defa baniyoruz Seder in lideri ve diger buyukler cocuklara Goc ten bahsetmenin ne kadar onemli oldugunu soyler ve dualarla hikayelerle Goc u onlara anlatir Ayrica kendi yorumlarini katarak Goc un dunya ya getirileri ve ozgurluk uzerine etkilerini anlatir Afikoman 14 yuzyil Haggadah Seder in tamamlayici bir parcasi olarak afikoman masada cocuklari heyecanlandirmak ve ilgilerini artirmak icin kullanilir Seder in dorduncu kisminda Yachatz Matza yi ikiye boler lider Buyuk parcasini afikoman olarak bir kenara birakir Bircok aile afikomanlari cocuklari Seder boyunca uyanik ve ilgili tutmak icin bir yerlere saklar ve bulanlara oduller verir Bitis sarkilari Hallel den sonra dorduncu kadehteki sarap da icilir ve katilimcilar dua okur Bu kisimdan sonra Tanri nin merhametini ve lutfunu anlatan lirik dualar soylenir Yahudi halkin surgun ve zorlu hayatla gecen tarihleri boyunca hayatta kaldiklari icin Tanri ya tesekkur edilir Echadi Mi Yodea Kim bir i bilir sen sakrak bir sarkidir ve cocuklarin ve buyuklerin genel kulturlerini test eder Chad Gadiyah gibi bazi sarkilar alegoriktir Hol HamoedIsrail de Hamursuz Bayrami yedi gun surer ve bu yedi gunun ilki ve sonuncusu buyuk Yahudi tatillerindendir Ortodoks ve Muhafazakar toplumlarda Sabat taki bircok kuralin gecerli oldugu bu iki gunde calisilmaz Birinci gunce bir Seder gerceklesir Israil disinda Ortodoks ve Muhafazakar toplumlarda bayram sekiz gun surer ve bayramin ilk iki ve son iki gunleri tatildir Seder iki defa gerceklesir ilki ilk gun ikincisi ikinci gun olarak Aradaki gunlerde gerekli isler yapilabilir Reformist Yahudiler bayrami yedi gun kutlar ve Seder ilk ve son gun gerceklesir Sukot Bayrami gibi Hamursuz Bayram inin ara gunleri festival gunleri olarak bilinir ve yari festival statusu verilmistir Bu gunler aileler icin disari cikip piknik yaptigi Matza larla meyvelerle sebzelerle ve ev yapimi sekerlemelerle susledikleri eglencelerle gecirdigi zamanlardir Omer in SayilmasiHamursuz Bayrami nin ikinci gecesi itibariyla 16 Nisan Yahudiler Omer i saymaya baslar Bu sayis yaklasan Savuot u hatirlatmak amacli olan Savout tan 50 gun once baslayan bir surectir Ilk geceden itibaren Bugun Omer deki ilk gun ikinci gun Bugun Omer deki ikinci gun diye sayilir Bu sayis ayrica haftalari da icerir boylece yedinci gun ozellikle anilir Bu gun yedinci gun Omer deki ilk hafta Sekizinci gun Bugun sekizinci gun Omer deki bir hafta ve bir gun gibi Omer in sayilmasiyla ilgili bir diger aciklama Hamursuz Bayrami yla Savuot arasindaki bagi gosterdigidir Ibrani lerin Goc le birlikte kavustuklari fiziksel ozgurluk Sina Dagi nda Tevrat la birlikte kazandiklari ruhsal ozgurlukle devam eden bir surecin sadece baslangiciydi Hamursuz Bayrami nin yedinci gunuShvi i shel Pesach שביעי של פסח Pesah in yedinci gunu ozel dualara ve ozel festival yemeklerine sahip olan baska bir kutsal gundur Israil disindaki diaspora Yahudileri bu yedinci gunu Hamursuz Bayram inin yedinci veya sekizinci gunu kutlar Bu gunde Israil evlatlarinin Kizil Deniz e ulasmalari ve o gunun mucizeleri olan Kizil Deniz in ikiye yarilmasi Misir li asker ve atlilarinin suya gomulmeleri ve Kizil Deniz in icinden gecisleri anilir Midras a gore gerceklesen mucizeyi anlatmasi icin sadece Firavunun cani bagislandi Ikinci PesahIbrani takvimindeki Lyar ayinin 14 unde Ikinci Pesah adi verilen ilk Pesah in telafisi olan ikinci bir Pesah gunu vardir ve bu Tevrat ta gecer Bu telafi ilk Pesah ta kurban adayamamis fiziksel olarak bayrama uygun olamamis Pesah rituellerinde kurallari bozmus Kurban kemiklerinin kirilmasi gibi veya Kudus ten uzakta olan insanlar icin gecerlidir Gunumuzde Pesach Sheni kucuk cagli bir kutsal olarak kutlanir ve tutucu Yahudiler disinda pek hatirlanmaz Ozel dualar veya takip edilmesi gereken kurallar yoktur Tek bir fark vardir o da gelenek haline gelmis olan sadece bir parca Matza yemek Geleneksel yiyecekler kizarmis matza ve yumurta Evlerin sekiz gun boyunca mayali yiyeceklerden arindirilmis olmasi nedeniyle Yahudi ev sakinleri Hamursuz Bayrami haftasi boyunca farkli yemekler yer Bunlarin bazilari Matzah Brei Yumurta ve yagla yumusatilmis kizarmis matza Tuzlu veya tatli servis yapilir Matzo Gevregi Suda kaynatilmis matza yemegi Genelde sut ve yag ile servis edilir Matzo Eriste yerine Matza ile yapilan Kugel adi verilen yemek Haroset Sarap icinde dogranmis findik ve elmalar Chrain Yaban turpu ve pancar cesnisi Balik Pisirilerek ya da cekilmis balik parcalariyla yapilmis balik yemekleri Matza ile yapilmis minik yuvarlak koftelerin icinde oldugu tavuk corbasi Uzumlu ya da safranli pilav Sefarad ve Mizrahi Yahudiler pilavi Hamursuz Bayrami nin onemli bir parcasi olarak gorurler Hasidik ve Askenaz Yahudiler gelenek minhag oldugu icin pilav yemezler Kaynakca K fir Amnon 2 Mayis 2007 The Samaritans Passover sacrifice ynet news 21 Subat 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2008 Ancient Samaritan sect marks Passover sacrifice near Nablus Haaretz 5 Ocak 2007 17 Ekim 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ekim 2008 The barley had to be eared out ripe in order to have a wave sheaf offering of the first fruits according to the Law Jones Stephen 1996 Secrets of Time This also presupposes that the cycle is based on the northern hemisphere seasons when the fruit had not grown properly when the winter rains had not stopped when the roads for Passover pilgrims had not dried up and when the young pigeons had not become fledged The council on intercalation considered the astronomical facts together with the religious requirements of Passover and the natural conditions of the country Spier Arthur 1952 The Comprehensive Hebrew Calendar New York Behrman House Inc p 1 In the fourth century the patriarch made public the system of calendar calculation which up to then had been a closely guarded secret It had been used in the past only to check the observations and testimonies of witnesses and to determine the beginning of the spring season Spier 1952 p 2 Eliyahu Kitov The Book of Our Heritage The Jewish Year and Its Days of Significance Feldheim 1997 p 562 Thought For Food An Overview of the Seder AskMoses com Judaism Ask a Rabbi Live 21 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mart 2012 What is the kabbalistic view on chametz 3 Subat 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde by Rabbi Yossi Marcus 15 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Mart 2012