Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Henrik Ibsen (20 Mart 1828, Skien, Norveç - 23 Mayıs 1906, Kristiania (Oslo), Norveç), Norveçli oyun yazarı ve şair.
| Henrik Ibsen | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 20 Mart 1828 Skien, Norveç |
| Ölüm | 23 Mayıs 1906 (78 yaşında) Kristiania (Oslo), Norveç |
| Meslek | Yazar |
| Milliyet | Norveçli |
| Vatandaşlık | Norveç |
| Tür | Gerçekçilik |
Etkiledikleri
| |
Etkilendikleri
| |
| İmza |  |
Eleştirel rasyonalizm edebiyat anlayışının tiyatrodaki öncüsü, çağdaş tiyatronun kurucularındandır. İzleyicilerin romantik oyunlara alışkın olduğu dönemde, gerçekçi oyunlar yazdı. Oyunlarında modern dünyaya ve insanlara getirdiği eleştiriler nedeniyle tepki gördü. Kadınların toplum içindeki yerlerini ve sosyal hayattaki itilmişliklerini, sanat eserlerinde ilk kullanan öncülerinden birisi oldu. Tüm oyunlarında bireyselliğin önemini ve her bireyin yaşamının bir noktasında topluma başkaldırması gerektiğini vurguladı. Oyunlarının yanı sıra 300 civarında şiiri bulunmaktadır.
Hayatı
1828 yılında Norveç'te küçük bir sahil kasabasında doğdu. Bir tüccar olan Knud Ibsen ile resme ve tiyatroya meraklı eşi Marichen Ibsen'in beş çocuğundan en büyüğüdür. Kendisi sekiz yaşındayken babasının iflas etmesi üzerine ailesinin değişen yaşantısına uymakta büyük güçlük çekti.
Henrik İbsen, 15 yaşında okulu bırakıp çalışmaya başladı. Altı yıl kadar Grimstad adlı kasabada bir eczanede çıraklık yaptı; boş zamanlarında şiir ve resim ile ilgilendi. 1849'da ilk oyunu "Katelina"'yı yazdı. 1850'de Üniversitesi'nde tıp öğrenimi görmek üzere sınavlara hazırlanmak için başkent Kristiania'ya (sonraki adı Oslo) taşındı; orada yazar ve sanatçılardan oluşan bir çevre edindi. Katelina, arkadaşlarından Ole Schulerud sayesinde yayımlandı ancak fazla ilgi çekmedi.
Ertesi yıl Norveçli kemancı Ole Bull'un Bergen'de kurduğu "Norveç Ttiyatrosu"'da Sahne Ozanı olarak atandıktan sonra oyun yazarlığına ağırlık verdi. Aralarında kendi eserlerinin de bulunduğu 180'den fazla oyunun sahnelenmesinde yer aldı.
Tiyatronun mali sorunlar yaşaması üzerine parlamentoya yardım için başvuru yaptı ancak olumlu bir yanıt alamadı. Bunun üzerine bir süre daha maddi zorluklar içerisinde yaşayan Ibsen, yazdığı "Tatlı İsteyenler" oyunu ile ün kazandı. Aynı şekilde oyunun da beğenilmesi üzerine, parlamentodan maddi yardım aldı ve istediği yurt dışı gezilerine katılarak dünya tiyatroları üzerine gözlemler yapma fırsatı buldu.
1858 yılında tanınmış bir yazarın kızı Suzannah Daae Thoresen ile evlendi. 1859 yılında Sigurd adında bir oğlu oldu.
Norveç Tiyatrosu'nun iflas etmesinden sonra 1863'te Kristiania Tiyatrosu'nda sanat danışmanı oldu. 1864 yılında dönemin en ünlü yazarı Björnstjerne Björnson'dan mali destek görerek yurt dışına gitti. Dört yıl Roma'da, 1891'e dek Dresden ve Münih'te kaldı. Zaman zaman Norveç'e dönse de 27 yıl yurt dışında yaşadı.
İlk büyük oyunu, Roma’da 1866 yılında yazdığı "Brand oldu. Oyunda dinsel bağnazlığı yüzünden sevmeyi ve görevlerini unutan Brand adlı genç bir rahibin trajedisini sergiledi. 1867 yılında yazdığı "Peer Gynt" ününü sağlamlaştırdı. Dünya tiyatro tarihinde bir başyapıt haline dönüşen Hedda Gabler adlı eserini 1890 yılında yazdı. Eser, ilk gösteriminin yapıldığı yıl olan 1891’de dönemin ahlaki yapısını bozduğu gerekçesiyle çok yoğun eleştiriler aldı. Oyundaki başkarakter Hedda'nın sadece sıkıntıdan evlenmiş olması eleştirilerin ana kaynağı idi. Çünkü o dönemde kadın evliliği seçemezdi. Evlilik toplumun dayattığı bir zorunluluktu ve her kadın mutlaka evlenmeliydi.
Eserleri, Avrupa’nın birçok dillerine çevrilip büyük sahnelerde oynanan Ibsen, 1891 yılında ülkesine bir edebi kahraman olarak döndü; büyük gösterilerle karşılandı. 23 Mayıs 1906 tarihinde Oslo'da 78 yaşında öldü.
Batı tiyatrosu üstünde derin etkiler bırakan ve dram sanatının en büyük ustalarından sayılan Ibsen, kendi konumunu şu sözlerle yansıtır:
| "Yeni bir evrenin yaratılışına katkısı olanların başında geldiğim söyleniyor. Bense, tam tersine, yaşadığımız çağın birçok nedenden ötürü ancak birtakım yeni şeyler doğurabilecek, sona ermiş bir çağ olarak nitelenebileceğine inanıyorum."[] |
19. yüzyılın diğer büyük oyun yazarları gibi romantik, bireyci ve anarşist bir dünya görüşünün etkisinde yapıtlar vermiş olan Ibsen, yazdığı eleştirel gerçekçi oyunlarda toplum bireylerinin yanılsamalarını, nevrotik ve ruhsal çalkantılarını açığa sermiş; bireyin boşa çıkan yaşam uğraşını, toplumun dış yüzü ile iç yüzü arasındaki karşıtlığın yol açtığı çelişkilerin üstesinden gelemeyişini irdelemiştir.
Başlıca eserleri
- 1866: Brand
- 1867: Peer Gynt
- 1869: Nora, Bir Bebek Evi
- 1881:
- 1882: Bir Halk Düşmanı
- 1884: Yaban Ördeği
- 1886:
- 1888:
- 1890: Hedda Gabler
- 1896: John Gabriel Borkman
- 1899:
- 1892: Yapı Ustası Solness
Kaynakça
- ^ "Henrik Ibsen". Nasjonalbiblioteket (Norveççe). 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ocak 2023.
- ^ a b c "Henrik Ibsen". Biography.com sitesi. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- ^ a b Orak, Yusuf Kerem. "Erkeklerin dünyasında Hedda Gabler". Haliç. Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2017. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
- ^ "Henrik İbsen: Modern Tiyatronun Kurucusu". 10layn.com sitesi. 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mart 2019.
Dipnotlar
- Güntekin, Reşat Nuri, 1934, İbsen Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
- Güvemli, Zahir, 1954, İbsen. İstanbul: Varlık Yayınevi.
| Vikisöz'de Henrik Ibsen ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Henrik Ibsen 20 Mart 1828 Skien Norvec 23 Mayis 1906 Kristiania Oslo Norvec Norvecli oyun yazari ve sair Henrik IbsenDogum20 Mart 1828 1828 03 20 Skien NorvecOlum23 Mayis 1906 78 yasinda Kristiania Oslo NorvecMeslekYazarMilliyetNorvecliVatandaslikNorvecTurGercekcilikEtkiledikleri Chekhov Stanislavski Shaw Brandes Freud Joyce Miller Williams Ray StrindbergEtkilendikleri Kierkegaard Brandes StrindbergImza Elestirel rasyonalizm edebiyat anlayisinin tiyatrodaki oncusu cagdas tiyatronun kurucularindandir Izleyicilerin romantik oyunlara aliskin oldugu donemde gercekci oyunlar yazdi Oyunlarinda modern dunyaya ve insanlara getirdigi elestiriler nedeniyle tepki gordu Kadinlarin toplum icindeki yerlerini ve sosyal hayattaki itilmisliklerini sanat eserlerinde ilk kullanan onculerinden birisi oldu Tum oyunlarinda bireyselligin onemini ve her bireyin yasaminin bir noktasinda topluma baskaldirmasi gerektigini vurguladi Oyunlarinin yani sira 300 civarinda siiri bulunmaktadir Hayati1828 yilinda Norvec te kucuk bir sahil kasabasinda dogdu Bir tuccar olan Knud Ibsen ile resme ve tiyatroya merakli esi Marichen Ibsen in bes cocugundan en buyugudur Kendisi sekiz yasindayken babasinin iflas etmesi uzerine ailesinin degisen yasantisina uymakta buyuk gucluk cekti Henrik Ibsen 15 yasinda okulu birakip calismaya basladi Alti yil kadar Grimstad adli kasabada bir eczanede ciraklik yapti bos zamanlarinda siir ve resim ile ilgilendi 1849 da ilk oyunu Katelina yi yazdi 1850 de Universitesi nde tip ogrenimi gormek uzere sinavlara hazirlanmak icin baskent Kristiania ya sonraki adi Oslo tasindi orada yazar ve sanatcilardan olusan bir cevre edindi Katelina arkadaslarindan Ole Schulerud sayesinde yayimlandi ancak fazla ilgi cekmedi Ertesi yil Norvecli kemanci Ole Bull un Bergen de kurdugu Norvec Ttiyatrosu da Sahne Ozani olarak atandiktan sonra oyun yazarligina agirlik verdi Aralarinda kendi eserlerinin de bulundugu 180 den fazla oyunun sahnelenmesinde yer aldi Tiyatronun mali sorunlar yasamasi uzerine parlamentoya yardim icin basvuru yapti ancak olumlu bir yanit alamadi Bunun uzerine bir sure daha maddi zorluklar icerisinde yasayan Ibsen yazdigi Tatli Isteyenler oyunu ile un kazandi Ayni sekilde oyunun da begenilmesi uzerine parlamentodan maddi yardim aldi ve istedigi yurt disi gezilerine katilarak dunya tiyatrolari uzerine gozlemler yapma firsati buldu 1858 yilinda taninmis bir yazarin kizi Suzannah Daae Thoresen ile evlendi 1859 yilinda Sigurd adinda bir oglu oldu Norvec Tiyatrosu nun iflas etmesinden sonra 1863 te Kristiania Tiyatrosu nda sanat danismani oldu 1864 yilinda donemin en unlu yazari Bjornstjerne Bjornson dan mali destek gorerek yurt disina gitti Dort yil Roma da 1891 e dek Dresden ve Munih te kaldi Zaman zaman Norvec e donse de 27 yil yurt disinda yasadi Ilk buyuk oyunu Roma da 1866 yilinda yazdigi Brand oldu Oyunda dinsel bagnazligi yuzunden sevmeyi ve gorevlerini unutan Brand adli genc bir rahibin trajedisini sergiledi 1867 yilinda yazdigi Peer Gynt ununu saglamlastirdi Dunya tiyatro tarihinde bir basyapit haline donusen Hedda Gabler adli eserini 1890 yilinda yazdi Eser ilk gosteriminin yapildigi yil olan 1891 de donemin ahlaki yapisini bozdugu gerekcesiyle cok yogun elestiriler aldi Oyundaki baskarakter Hedda nin sadece sikintidan evlenmis olmasi elestirilerin ana kaynagi idi Cunku o donemde kadin evliligi secemezdi Evlilik toplumun dayattigi bir zorunluluktu ve her kadin mutlaka evlenmeliydi Eserleri Avrupa nin bircok dillerine cevrilip buyuk sahnelerde oynanan Ibsen 1891 yilinda ulkesine bir edebi kahraman olarak dondu buyuk gosterilerle karsilandi 23 Mayis 1906 tarihinde Oslo da 78 yasinda oldu Bati tiyatrosu ustunde derin etkiler birakan ve dram sanatinin en buyuk ustalarindan sayilan Ibsen kendi konumunu su sozlerle yansitir Yeni bir evrenin yaratilisina katkisi olanlarin basinda geldigim soyleniyor Bense tam tersine yasadigimiz cagin bircok nedenden oturu ancak birtakim yeni seyler dogurabilecek sona ermis bir cag olarak nitelenebilecegine inaniyorum kaynak belirtilmeli 19 yuzyilin diger buyuk oyun yazarlari gibi romantik bireyci ve anarsist bir dunya gorusunun etkisinde yapitlar vermis olan Ibsen yazdigi elestirel gercekci oyunlarda toplum bireylerinin yanilsamalarini nevrotik ve ruhsal calkantilarini aciga sermis bireyin bosa cikan yasam ugrasini toplumun dis yuzu ile ic yuzu arasindaki karsitligin yol actigi celiskilerin ustesinden gelemeyisini irdelemistir Baslica eserleri1866 Brand 1867 Peer Gynt 1869 Nora Bir Bebek Evi 1881 1882 Bir Halk Dusmani 1884 Yaban Ordegi 1886 1888 1890 Hedda Gabler 1896 John Gabriel Borkman 1899 1892 Yapi Ustasi SolnessKaynakca Henrik Ibsen Nasjonalbiblioteket Norvecce 1 Ocak 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ocak 2023 a b c Henrik Ibsen Biography com sitesi 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 a b Orak Yusuf Kerem Erkeklerin dunyasinda Hedda Gabler Halic Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Yuksek Lisans Tezi 2017 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 Henrik Ibsen Modern Tiyatronun Kurucusu 10layn com sitesi 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mart 2019 DipnotlarGuntekin Resat Nuri 1934 Ibsen Hayati ve Eserleri Istanbul Kanaat Kutuphanesi Guvemli Zahir 1954 Ibsen Istanbul Varlik Yayinevi Vikisoz de Henrik Ibsen ile ilgili sozleri bulabilirsiniz