Hesaplamalı arkeoloji, uzun vadedeki insan davranışı ve davranışsal evrimin incelenmesi için bilgisayar tabanlı analitik yöntemleri ifade eder. Adlarının önüne 'hesaplamalı' sözcüğü eklenmiş olan diğer alt disiplinlerde olduğu gibi (örneğin, hesaplamalı biyoloji, hesaplamalı fizik ve hesaplamalı sosyoloji), terim, bilgisayar yardımı olmadan gerçekçi bir şekilde gerçekleştirilemeyen (genellikle matematiksel) yöntemleri temsil etmektedir.
Hesaplamalı arkeoloji, coğrafi bilgi sistemlerinin (CBS) kullanımını özellikle de görüş alanı analizi, en-düşük maliyetli yol analizi benzeri mekansal analizler gibi, bir bilgisayarın gücü olmaksızın uygulanması imkansız olmasa bile son derece zor veya karmaşık olan çalışmalarda kullanılabilmektedir. Benzer şekilde, bazı istatistiksel ve matematiksel modelleme biçimleri ve Swarm veya Repast gibi yazılım araçlarını kullanarak insan davranışının ve davranışsal evriminin simülasyonunun da bilgisayar yardımı olmadan hesaplanması imkansız olacaktır. University College London'ın Mekansal Sözdizimi (space syntax) programı gibi yazılımları kullanarak inşa edilmiş mekanlarda insan algısı ve hareketi gibi arkeolojik sorunları çözmek için çeşitli karmaşık ve amaca uygun yazılım biçimlerinin uygulanması da 'hesaplamalı arkeoloji' terminolojisi içerisinde tanımlanır.
Kazılarda ve müzelerde arkeolojik buluntuların elde edilmesi, belgelenmesi ve analiz edilmesi, çanak çömlek analizini içeren önemli bir başlıktır. Bu alanda, yapılandırılmış ışık taraması (SLS), "hareketten yapı" (SfM) gibi fotogrametrik yöntemler, bilgisayarlı tomografi ve bunların kombinasyonları gibi 3B yakalama teknikleri, dijital çanak çömlek araştırmalarında çok sayıda nesne ile büyük veri setlerinin oluşturulmasını sağlar. Bu teknikler, kazı yerlerinde iş akışına gün geçtikçe daha fazla entegre edilmektedir Corpus vasorum antiquorum'un (CVA) Avusturya alt projesi, müzelerdeki buluntular üzerine yapılan dijital araştırmalar bağlamında ufuk açıcıdır.
Hesaplamalı arkeoloji aynı zamanda "arkeolojik bilişim" (Burenhult 2002, Huggett ve Ross 2004 veya "arkeoinformatik" (bazen "AI" olarak kısaltılır, ancak yapay zeka ile karıştırılmamalıdır) olarak da bilinir.
Çıkış noktaları ve hedefler
Son yıllarda, arkeologların sayısal yöntemlerin ve tüm potansiyelinden ancak arkeolojik veri ve araştırma süreçlerinin doğasında bulunan belirli güçlüklerin ve potansiyellerin farkına varmaları durumunda yararlanabilecekleri açıkça ortaya çıkmıştır. Yapay zeka bilimi, arkeolojik bilginin belirli özelliklerini ve kalıplarını ortaya çıkartmaya, sayısal olarak ifade etmeye ve keşfetmeye çalışan yeni bir disiplindir. Yapay zeka, bilgi işlemede kendi kendine yeterli bir arkeolojik yaklaşım için veri ve yöntemler üzerine yapılan temel araştırmalar, özellikle arkeolojik problem çözme ve anlamaya yönelik sayısal yöntemleri ve bilgisayar yazılımlarını üretmektedir.
Yapay zeka bilimi, bilimsel arkeolojik araştırmaların hemen hemen her alanını tamamlama ve geliştirme yeteneğine sahiptir. 1960'lardan bu yana sayısal arkeolojide geliştirilen yöntem ve teorilerin büyük bir bölümünü içerir, ancak genel arkeolojik bilgileri ve problem yapılarını, bilgisayar algoritmaları ve veri yapıları olarak temsil etmenin yollarını araştırarak arkeolojiyi nicelleştirmeye çalışan eski girişimlerin ötesine geçer. Bu, arkeolojik analiz alanını, çok karmaşık sorunları çözmeye uygun çok çeşitli bilgisayar tabanlı bilgi işleme yöntemlerine açar. Ayrıca, disiplinin araştırma konularının formal bir şekilde anlaşılmasını teşvik eder ve hem yöntem, hem de yazılım teknolojisinde arkeoloji ile diğer nicel disiplinler arasında bağlantılar oluşturur. Gündemi, birbirini tamamlayan iki ana araştırma temasına ayrılabilir:
- Arkeolojik verilerin yapısı, özellikleri ve olanakları, çıkarım ve bilgi oluşturma üzerine temel araştırmalar (teorik YZ bilimi). Bu, arkeolojik verilerdeki bulanıklık ve belirsizliğin modellenmesini ve yönetilmesini, ölçek etkilerini, optimal örnekleme stratejilerini ve mekansal - zamansal etkileri içerir.
- Bu teorik bilgiyi kullanıcıya sunan bilgisayar algoritmalarının ve yazılımın (uygulamalı yapay zeka bilimi) geliştirilmesi.
Arkeolojide nicel yöntemlerin ve bilgisayar tabanlı analizin kullanımına ilişkin geniş bir literatür zaten mevcut. Yöntemlerin ve uygulamaların geliştirilmesi, CAA konferansının yıllık yayınlarında en iyi şekilde yansıtılmaktadır (alttaki harici bağlantılar bölümüne bakınız). En az iki dergi, İtalyan Arkeologia e Calcolatori ve İngiliz Archaeological Computing Newsletter, arkeolojik bilgi işlem yöntemlerine adanmıştır. Yapay Zeka Bilimi, aşağıdakiler dahil olmak üzere ancak bunlarla sınırlı olmamak üzere birçok temel araştırma konusuna katkıda bulunur:
- arkeoloji, mekansal ve zamansal arkeolojik veri analizinde ileri istatistikler
- Bayesci analiz ve ileri olasılık modelleri, arkeolojik verilerde bulanıklık ve belirsizlik
- ölçekle ilgili olgular ve ölçek ihlalleri
- saha içi analizi (stratigrafi gösterimleri, 3B analiz, eser dağılımları)
- kültürel peyzaj analizi (bölgesel modelleme, görünürlük analizi)
- optimal anket ve örnekleme stratejileri
- süreç-tabanlı modelleme ve simülasyon modelleri
- arkeolojik tahmini modelleme ve miras yönetimi uygulamaları
- denetimli ve denetimsiz sınıflandırma ve tipoloji, yapay zeka uygulamaları
- dijital kazılar ve sanal gerçeklik
- arkeolojik araştırmanın hesaplamalı tekrarlanabilirliği
- arkeolojik yazılım geliştirme, elektronik veri paylaşımı ve yayınlama
Yapay zeka bilimi, arkeolojik çıkarım ve bilgi oluşturmaya yönelik biçimselleştirilmiş bir yaklaşımı savunmaktadır. Yapay zeka çalışmalarının disiplinler arası doğasında, bilgisayar bilimi (örneğin algoritma ve yazılım tasarımı, veritabanı tasarımı ve teorisi), coğrafi bilgi bilimi (mekansal istatistik ve modelleme, coğrafi bilgi sistemleri), yapay zeka araştırması (denetimli sınıflandırma, bulanık mantık), ekoloji (nokta örüntü analizi), uygulamalı matematik (grafik teorisi, olasılık teorisi) ve istatistik gibi diğer birçok disiplinden yöntem ve teoriyi ödünç almak, uyarlamakta ve geliştirmek bulunmaktadır.
Eğitim ve Araştırma
Arkeolojideki bilimsel ilerleme, diğer herhangi bir disiplinde olduğu gibi, geçmiş insan eylemlerinin ve tezahürlerinin altında yatan süreçler hakkında soyut, genelleştirilmiş ve aktarılabilir bilgi oluşturmayı gerektirir. Niceleme, bilimsel yeteneklerimizi sezgisel bilişin sınırlarını aşarak soyutlamanın ve genişletmenin bilinen nihai yolunu sağlar. Arkeolojik bilgi işleme ve çıkarıma yönelik nicel yaklaşımlar, arkeolojik araştırmalarda kritik bir bilimsel yöntemler bütünü oluşturmaktadır. Bu metodlar, cebir, istatistik ve bilgisayar algoritmaları gibi, formal olmayan veya tamamen bilişsel çıkarımlar için fazla geniş hacimli veya karmaşık olan bilgileri işlemek için araçlar sunmaktadır. Ayrıca arkeoloji ile jeofizik, coğrafi bilgi bilimleri ve uygulamalı istatistik gibi çok sayıda nicel bilim arasında bir köprü kurarlar. Ve arkeoloji alanındaki bilim insanlarının araştırmalarını formal, şeffaf ve anlaşılır bir şekilde tasarlamalarına ve yürütmelerine olanak sağlarlar.
Gelişmekte olan bir araştırma alanı olan yapay zeka bilimi, şu anda özellikle akademik öğretimde daha güçlü, iyi finanse edilmiş ve kurumsallaşmış yerleştirmeye ihtiyaç duyan oldukça dağınık bir disiplindir. Göze çarpan ilerlemelere ve kullanışlılığına rağmen, günümüzün nicel arkeolojisi genellikle arkeolojik eğitim ve öğretimde yeterince temsil edilmemektedir. Bu sorunun bir kısmı, matematik ve hümanist arkeoloji arasındaki görünürdeki çatışma hakkındaki kavram yanılgıları olabilir.
Bununla birlikte, dijital kazı teknolojisi, modern kültürel miras yönetimi ve karmaşık araştırma konuları, yetenekli öğrencilerin ve araştırmacıların, sürekli büyüyen bir arkeolojik veri kütlesini ve bağlı araştırma sorunlarını işlemek için yeni, verimli ve güvenilir araçlar geliştirmelerini gerektirmektedir. Bu nedenle, arkeoloji öğrencilerine matematik, istatistik ve bilgisayar bilimleri gibi sayısal bilimlerde sağlam bir altyapı sağlamak bugün her zamankinden daha önemli görünmektedir.
Şu anda, Birleşik Krallık merkezli üniversiteler, İtalya, Almanya ve Hollanda'da daha fazla enstitünün hızla güçlü bir profil geliştirmesiyle, ileriye dönük sayısal arkeologlar için çalışma programlarının en büyük kısmını sağlamaktadır. Almanya'da, ülkenin yapay zeka bilimindeki ilk öğretim üyesi pozisyonu (" Archäoinformatik ") 2005 yılında Kiel Üniversitesi'nde kurulmuştur. Nisan 2016 'da Köln Üniversitesi'nde (Arkeoloji Enstitüsü) Arkeoinformatik alanında ilk tam profesörlüğü istihtam etmiştir.
Sayısal arkeoloji ve yapay zeka biliminde öğrenciler ve araştırmacılar için en önemli platform, 30 yılı aşkın bir süredir var olan ve her yıl Avrupa'nın farklı bir şehrinde düzenlenen Arkeolojide Bilgisayar Uygulamaları ve Sayısal Yöntemler (CAA) konulu uluslararası konferanstır. Viyana'nın şehir arkeolojisi birimi, uluslararası önemi hızla artan yıllık bir etkinliğe de ev sahipliği yapıyor (alttaki bağlantılara bakın).
Kaynakça
- ^ University of Lilverpool; Sinclair, Anthony (2016). "The Intellectual Base of Archaeological Research 2004-2013: a visualisation and analysis of its disciplinary links, networks of authors and conceptual language". Internet Archaeology (42). doi:10.11141/ia.42.8. 28 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ "Advanced Documentation Methods in Studying Corinthian Black-figure Vase Painting" (PDF). Proceedings of the 23rd International Conference on Cultural Heritage and New Technologies (CHNT23). Vienna, Austria. 2019. 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ Bayer, Paul Victor; Karl, Stephan; Mara, Hubert; Márton, András (12 Kasım 2018). "Advanced documentation methods in studying Corinthian black-figure vase painting". archiv.ub.uni-heidelberg.de. doi:10.11588/heidok.00025189. 25 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ "Internet Archaeol. 15. Archaeological Informatics. Beyond Technology". intarch.ac.uk (İngilizce). 24 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2024.
- ^ Elisabeth Trinkl (2013). "Interdisziplinäre Dokumentations- und Visualisierungsmethoden, CVA Österreich Beiheft 1" (Almanca). Viyana: Austria: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften (VÖAW). ISBN . 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2020.
- ^ "The archaeological ceramic finds from Guadalupe, Honduras: optimizing documentation with a combination of digital and analog techniques". Research Gate. 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hesaplamali arkeoloji uzun vadedeki insan davranisi ve davranissal evrimin incelenmesi icin bilgisayar tabanli analitik yontemleri ifade eder Adlarinin onune hesaplamali sozcugu eklenmis olan diger alt disiplinlerde oldugu gibi ornegin hesaplamali biyoloji hesaplamali fizik ve hesaplamali sosyoloji terim bilgisayar yardimi olmadan gercekci bir sekilde gerceklestirilemeyen genellikle matematiksel yontemleri temsil etmektedir Hesaplamali arkeoloji cografi bilgi sistemlerinin CBS kullanimini ozellikle de gorus alani analizi en dusuk maliyetli yol analizi benzeri mekansal analizler gibi bir bilgisayarin gucu olmaksizin uygulanmasi imkansiz olmasa bile son derece zor veya karmasik olan calismalarda kullanilabilmektedir Benzer sekilde bazi istatistiksel ve matematiksel modelleme bicimleri ve Swarm veya Repast gibi yazilim araclarini kullanarak insan davranisinin ve davranissal evriminin simulasyonunun da bilgisayar yardimi olmadan hesaplanmasi imkansiz olacaktir University College London in Mekansal Sozdizimi space syntax programi gibi yazilimlari kullanarak insa edilmis mekanlarda insan algisi ve hareketi gibi arkeolojik sorunlari cozmek icin cesitli karmasik ve amaca uygun yazilim bicimlerinin uygulanmasi da hesaplamali arkeoloji terminolojisi icerisinde tanimlanir Kazilarda ve muzelerde arkeolojik buluntularin elde edilmesi belgelenmesi ve analiz edilmesi canak comlek analizini iceren onemli bir basliktir Bu alanda yapilandirilmis isik taramasi SLS hareketten yapi SfM gibi fotogrametrik yontemler bilgisayarli tomografi ve bunlarin kombinasyonlari gibi 3B yakalama teknikleri dijital canak comlek arastirmalarinda cok sayida nesne ile buyuk veri setlerinin olusturulmasini saglar Bu teknikler kazi yerlerinde is akisina gun gectikce daha fazla entegre edilmektedir Corpus vasorum antiquorum un CVA Avusturya alt projesi muzelerdeki buluntular uzerine yapilan dijital arastirmalar baglaminda ufuk acicidir Hesaplamali arkeoloji ayni zamanda arkeolojik bilisim Burenhult 2002 Huggett ve Ross 2004 veya arkeoinformatik bazen AI olarak kisaltilir ancak yapay zeka ile karistirilmamalidir olarak da bilinir Cikis noktalari ve hedeflerSon yillarda arkeologlarin sayisal yontemlerin ve tum potansiyelinden ancak arkeolojik veri ve arastirma sureclerinin dogasinda bulunan belirli gucluklerin ve potansiyellerin farkina varmalari durumunda yararlanabilecekleri acikca ortaya cikmistir Yapay zeka bilimi arkeolojik bilginin belirli ozelliklerini ve kaliplarini ortaya cikartmaya sayisal olarak ifade etmeye ve kesfetmeye calisan yeni bir disiplindir Yapay zeka bilgi islemede kendi kendine yeterli bir arkeolojik yaklasim icin veri ve yontemler uzerine yapilan temel arastirmalar ozellikle arkeolojik problem cozme ve anlamaya yonelik sayisal yontemleri ve bilgisayar yazilimlarini uretmektedir Yapay zeka bilimi bilimsel arkeolojik arastirmalarin hemen hemen her alanini tamamlama ve gelistirme yetenegine sahiptir 1960 lardan bu yana sayisal arkeolojide gelistirilen yontem ve teorilerin buyuk bir bolumunu icerir ancak genel arkeolojik bilgileri ve problem yapilarini bilgisayar algoritmalari ve veri yapilari olarak temsil etmenin yollarini arastirarak arkeolojiyi nicellestirmeye calisan eski girisimlerin otesine gecer Bu arkeolojik analiz alanini cok karmasik sorunlari cozmeye uygun cok cesitli bilgisayar tabanli bilgi isleme yontemlerine acar Ayrica disiplinin arastirma konularinin formal bir sekilde anlasilmasini tesvik eder ve hem yontem hem de yazilim teknolojisinde arkeoloji ile diger nicel disiplinler arasinda baglantilar olusturur Gundemi birbirini tamamlayan iki ana arastirma temasina ayrilabilir Arkeolojik verilerin yapisi ozellikleri ve olanaklari cikarim ve bilgi olusturma uzerine temel arastirmalar teorik YZ bilimi Bu arkeolojik verilerdeki bulaniklik ve belirsizligin modellenmesini ve yonetilmesini olcek etkilerini optimal ornekleme stratejilerini ve mekansal zamansal etkileri icerir Bu teorik bilgiyi kullaniciya sunan bilgisayar algoritmalarinin ve yazilimin uygulamali yapay zeka bilimi gelistirilmesi Arkeolojide nicel yontemlerin ve bilgisayar tabanli analizin kullanimina iliskin genis bir literatur zaten mevcut Yontemlerin ve uygulamalarin gelistirilmesi CAA konferansinin yillik yayinlarinda en iyi sekilde yansitilmaktadir alttaki harici baglantilar bolumune bakiniz En az iki dergi Italyan Arkeologia e Calcolatori ve Ingiliz Archaeological Computing Newsletter arkeolojik bilgi islem yontemlerine adanmistir Yapay Zeka Bilimi asagidakiler dahil olmak uzere ancak bunlarla sinirli olmamak uzere bircok temel arastirma konusuna katkida bulunur arkeoloji mekansal ve zamansal arkeolojik veri analizinde ileri istatistikler Bayesci analiz ve ileri olasilik modelleri arkeolojik verilerde bulaniklik ve belirsizlik olcekle ilgili olgular ve olcek ihlalleri saha ici analizi stratigrafi gosterimleri 3B analiz eser dagilimlari kulturel peyzaj analizi bolgesel modelleme gorunurluk analizi optimal anket ve ornekleme stratejileri surec tabanli modelleme ve simulasyon modelleri arkeolojik tahmini modelleme ve miras yonetimi uygulamalari denetimli ve denetimsiz siniflandirma ve tipoloji yapay zeka uygulamalari dijital kazilar ve sanal gerceklik arkeolojik arastirmanin hesaplamali tekrarlanabilirligi arkeolojik yazilim gelistirme elektronik veri paylasimi ve yayinlama Yapay zeka bilimi arkeolojik cikarim ve bilgi olusturmaya yonelik bicimsellestirilmis bir yaklasimi savunmaktadir Yapay zeka calismalarinin disiplinler arasi dogasinda bilgisayar bilimi ornegin algoritma ve yazilim tasarimi veritabani tasarimi ve teorisi cografi bilgi bilimi mekansal istatistik ve modelleme cografi bilgi sistemleri yapay zeka arastirmasi denetimli siniflandirma bulanik mantik ekoloji nokta oruntu analizi uygulamali matematik grafik teorisi olasilik teorisi ve istatistik gibi diger bircok disiplinden yontem ve teoriyi odunc almak uyarlamakta ve gelistirmek bulunmaktadir Egitim ve ArastirmaArkeolojideki bilimsel ilerleme diger herhangi bir disiplinde oldugu gibi gecmis insan eylemlerinin ve tezahurlerinin altinda yatan surecler hakkinda soyut genellestirilmis ve aktarilabilir bilgi olusturmayi gerektirir Niceleme bilimsel yeteneklerimizi sezgisel bilisin sinirlarini asarak soyutlamanin ve genisletmenin bilinen nihai yolunu saglar Arkeolojik bilgi isleme ve cikarima yonelik nicel yaklasimlar arkeolojik arastirmalarda kritik bir bilimsel yontemler butunu olusturmaktadir Bu metodlar cebir istatistik ve bilgisayar algoritmalari gibi formal olmayan veya tamamen bilissel cikarimlar icin fazla genis hacimli veya karmasik olan bilgileri islemek icin araclar sunmaktadir Ayrica arkeoloji ile jeofizik cografi bilgi bilimleri ve uygulamali istatistik gibi cok sayida nicel bilim arasinda bir kopru kurarlar Ve arkeoloji alanindaki bilim insanlarinin arastirmalarini formal seffaf ve anlasilir bir sekilde tasarlamalarina ve yurutmelerine olanak saglarlar Gelismekte olan bir arastirma alani olan yapay zeka bilimi su anda ozellikle akademik ogretimde daha guclu iyi finanse edilmis ve kurumsallasmis yerlestirmeye ihtiyac duyan oldukca daginik bir disiplindir Goze carpan ilerlemelere ve kullanisliligina ragmen gunumuzun nicel arkeolojisi genellikle arkeolojik egitim ve ogretimde yeterince temsil edilmemektedir Bu sorunun bir kismi matematik ve humanist arkeoloji arasindaki gorunurdeki catisma hakkindaki kavram yanilgilari olabilir Bununla birlikte dijital kazi teknolojisi modern kulturel miras yonetimi ve karmasik arastirma konulari yetenekli ogrencilerin ve arastirmacilarin surekli buyuyen bir arkeolojik veri kutlesini ve bagli arastirma sorunlarini islemek icin yeni verimli ve guvenilir araclar gelistirmelerini gerektirmektedir Bu nedenle arkeoloji ogrencilerine matematik istatistik ve bilgisayar bilimleri gibi sayisal bilimlerde saglam bir altyapi saglamak bugun her zamankinden daha onemli gorunmektedir Su anda Birlesik Krallik merkezli universiteler Italya Almanya ve Hollanda da daha fazla enstitunun hizla guclu bir profil gelistirmesiyle ileriye donuk sayisal arkeologlar icin calisma programlarinin en buyuk kismini saglamaktadir Almanya da ulkenin yapay zeka bilimindeki ilk ogretim uyesi pozisyonu Archaoinformatik 2005 yilinda Kiel Universitesi nde kurulmustur Nisan 2016 da Koln Universitesi nde Arkeoloji Enstitusu Arkeoinformatik alaninda ilk tam profesorlugu istihtam etmistir Sayisal arkeoloji ve yapay zeka biliminde ogrenciler ve arastirmacilar icin en onemli platform 30 yili askin bir suredir var olan ve her yil Avrupa nin farkli bir sehrinde duzenlenen Arkeolojide Bilgisayar Uygulamalari ve Sayisal Yontemler CAA konulu uluslararasi konferanstir Viyana nin sehir arkeolojisi birimi uluslararasi onemi hizla artan yillik bir etkinlige de ev sahipligi yapiyor alttaki baglantilara bakin Kaynakca University of Lilverpool Sinclair Anthony 2016 The Intellectual Base of Archaeological Research 2004 2013 a visualisation and analysis of its disciplinary links networks of authors and conceptual language Internet Archaeology 42 doi 10 11141 ia 42 8 28 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2024 Advanced Documentation Methods in Studying Corinthian Black figure Vase Painting PDF Proceedings of the 23rd International Conference on Cultural Heritage and New Technologies CHNT23 Vienna Austria 2019 29 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 14 Ocak 2020 Bayer Paul Victor Karl Stephan Mara Hubert Marton Andras 12 Kasim 2018 Advanced documentation methods in studying Corinthian black figure vase painting archiv ub uni heidelberg de doi 10 11588 heidok 00025189 25 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2024 Internet Archaeol 15 Archaeological Informatics Beyond Technology intarch ac uk Ingilizce 24 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2024 Elisabeth Trinkl 2013 Interdisziplinare Dokumentations und Visualisierungsmethoden CVA Osterreich Beiheft 1 Almanca Viyana Austria Verlag der Osterreichischen Akademie der Wissenschaften VOAW ISBN 978 3 7001 7544 5 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2020 The archaeological ceramic finds from Guadalupe Honduras optimizing documentation with a combination of digital and analog techniques Research Gate 2020