Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Gazi Giray (d. 1504 - ö. 1524, Bahçesaray), 1523-1524 yılları arasında altı ay hüküm süren Kırım hanıdır.
| I. Gazi Giray | |
|---|---|
| Kırım hanı | |
| Hüküm süresi | 1523-1524 (6 ay) |
| Önce gelen | I. Mehmed Giray |
| Sonra gelen | I. Saadet Giray |
| Doğum | 1504 |
| Ölüm | 1524 Bahçesaray |
| Hanedan | Giray Hanedanı |
| Babası | I. Mehmed Giray |
| Dini | Sünni İslam |
Hayatı
I. Mehmed Giray Han'ın oğludur. 1523-1524'te, altı ay süre ile hanlık yapmıştır. 1504 yılında Kırım'da doğdu. Kırım hanlarından Mehmet Giray, 1523'te Astrahan'ı fethedip Kırım'a dönüşünde, oğlu ve veliahdı Kalgay Bahadır Giray ile birlikte Nogaylar tarafından çadırında bir baskına uğradı. Maiyetindeki ordu mensupları kendi canlarını kurtarmak için kaçmayı uygun gördüler ve kendini koruyacak hiçbir Tatar ordu mensubu bulunmadan baba ve oğul Nogaylar tarafından öldürüldü.
Kırım halkı Mehmet Giray'ın baskın sırasında Tatar ordu mensuplarının kaçıp dağılması ile Mehmed Giray Hanı yalnız bırakmaktan utanarak onun için büyük bir cenaze töreni yaptılar. Sonra daha genç oğlu olan Gazi Giray'ı Kırım Hanı ilan ettiler. Gazi Giray kalgay olarak küçük kardeşi Baba Giray'ı seçti. Fakat Mehmed Han'ı yalnız bırakıp kaçan Tatar ordusu mensupları ve akrabaları bu iki kardeşin kendilerinden intikam alabileceklerinden korkmaya başladılar. Bu nedenle birçok Tatar, Gazi Giray aleyhinde oldu. Gazi Han'ın Hanlık unvanının İstanbul'da bulunan Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından tasdik edilmesi gerekirdi. Aleyhinde olanların ileri gelenleri Şirin Kabilesi reisi olan Memiş Bey'in İstanbul'a gönderdiler. Memiş Bey İstanbul'da oraya rehine olarak gönderilmiş Mengli Giray'ın oğlu ve Gazi Giray'in amcası olan Saadet Giray'la görüştü ve onu Kırım Hanı tahtına geçmeye teşvik etti. Uzun yıllar Kefe sancak beyi olarak görev yapmış Kanuni Sultan Süleyman Kırım durumunu yakından bilmekteydi. Memiş Bey padişah huzuruna çıkıp durumu anlattıktan sonra Gazi Giray'ın babasının ölümünde bir parmağı olduğunu da açıkladı ve Kırımlıların genç Gazi Giray yerine İstanbul'da epeydir bulunan ve daha tecrübeli amcası Saadet Giray'ı Han olarak istediklerini belirtti. Bu Osmanlı padişahını inandırdı ve Saadet Giray İstanbul'da Kırım Hanı olarak ilan edildi. Kırım'da Han ilan edilmiş ama hanlığı kabul edilmemiş olan Gazi Giray'a Osmanlı devletinin 1,000 akça emeklilik maaşı bağladığı da belgelenmiştir.
Saadet Giray maiyetinde epeyce güçlü bir yeniçeri birliği ile Kırım'a geldi. Amca ve yeğeni iki taraf olarak aralarında büyük bir iç savaş çıkması korkusu yarımadaya yayıldı.
Memiş Bey ve diğer önemli kabile büyüklerinin aracılıkları ile bir çözüm sağlandı. Bu çözüme göre Saadet Giray Kırım Hanı olacak ve genç Gazi Giray da onun kalgayı olacaktı. Gazi Giray ve kardeşi Baba Giray Bahçesaray'a giderek Saadet Giray huzuruna çıktılar. Gazi Giray biat etmek için Saadet Giray önünde eğilmişken daha önce yapılan plana göre Saadet Giray'in maiyetinde bulunan biri onu arkasında bıçakladı ve ölümüne neden oldu. Kardeşi Baba Giray'da aynı şekilde öldürüldü.
Gazi Giray öldürüldüğü zaman 21 yaşındaydı ve sadece 6 ay hanlık yapmıştı.
Kaynakça
Dış bağlantılar
- Ülkusal, Müstecip (1980) Kırım Türk - Tatarları (Dünü - Bugünü - Yarını), İstanbul:Baha Matbaası
- Howorth, Henry Höyle (1880) History of the Mongols, from the 9th to the 19th Century Part 2 Division 1), Londra:Longman Green & co. Moğollar tarihi, 9. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar (İngilizce)
- (İngilizce)
- Fisher, Alan W., (1987) The Crimean Tatars, Stanford California: Hoover Institution Press, İSBN:0817966625 (İngilizce)
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: I. Mehmed Giray |  Kırım hanı 1523-1524 | Sonra gelen: I. Saadet Giray |
 | Hükümdar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Gazi Giray d 1504 o 1524 Bahcesaray 1523 1524 yillari arasinda alti ay hukum suren Kirim hanidir I Gazi GirayKirim haniHukum suresi1523 1524 6 ay Once gelenI Mehmed GiraySonra gelenI Saadet GirayDogum1504Olum1524 BahcesarayHanedanGiray HanedaniBabasiI Mehmed GirayDiniSunni IslamHayatiI Mehmed Giray Han in ogludur 1523 1524 te alti ay sure ile hanlik yapmistir 1504 yilinda Kirim da dogdu Kirim hanlarindan Mehmet Giray 1523 te Astrahan i fethedip Kirim a donusunde oglu ve veliahdi Kalgay Bahadir Giray ile birlikte Nogaylar tarafindan cadirinda bir baskina ugradi Maiyetindeki ordu mensuplari kendi canlarini kurtarmak icin kacmayi uygun gorduler ve kendini koruyacak hicbir Tatar ordu mensubu bulunmadan baba ve ogul Nogaylar tarafindan olduruldu Kirim halki Mehmet Giray in baskin sirasinda Tatar ordu mensuplarinin kacip dagilmasi ile Mehmed Giray Hani yalniz birakmaktan utanarak onun icin buyuk bir cenaze toreni yaptilar Sonra daha genc oglu olan Gazi Giray i Kirim Hani ilan ettiler Gazi Giray kalgay olarak kucuk kardesi Baba Giray i secti Fakat Mehmed Han i yalniz birakip kacan Tatar ordusu mensuplari ve akrabalari bu iki kardesin kendilerinden intikam alabileceklerinden korkmaya basladilar Bu nedenle bircok Tatar Gazi Giray aleyhinde oldu Gazi Han in Hanlik unvaninin Istanbul da bulunan Osmanli Padisahi Kanuni Sultan Suleyman tarafindan tasdik edilmesi gerekirdi Aleyhinde olanlarin ileri gelenleri Sirin Kabilesi reisi olan Memis Bey in Istanbul a gonderdiler Memis Bey Istanbul da oraya rehine olarak gonderilmis Mengli Giray in oglu ve Gazi Giray in amcasi olan Saadet Giray la gorustu ve onu Kirim Hani tahtina gecmeye tesvik etti Uzun yillar Kefe sancak beyi olarak gorev yapmis Kanuni Sultan Suleyman Kirim durumunu yakindan bilmekteydi Memis Bey padisah huzuruna cikip durumu anlattiktan sonra Gazi Giray in babasinin olumunde bir parmagi oldugunu da acikladi ve Kirimlilarin genc Gazi Giray yerine Istanbul da epeydir bulunan ve daha tecrubeli amcasi Saadet Giray i Han olarak istediklerini belirtti Bu Osmanli padisahini inandirdi ve Saadet Giray Istanbul da Kirim Hani olarak ilan edildi Kirim da Han ilan edilmis ama hanligi kabul edilmemis olan Gazi Giray a Osmanli devletinin 1 000 akca emeklilik maasi bagladigi da belgelenmistir Saadet Giray maiyetinde epeyce guclu bir yeniceri birligi ile Kirim a geldi Amca ve yegeni iki taraf olarak aralarinda buyuk bir ic savas cikmasi korkusu yarimadaya yayildi Memis Bey ve diger onemli kabile buyuklerinin araciliklari ile bir cozum saglandi Bu cozume gore Saadet Giray Kirim Hani olacak ve genc Gazi Giray da onun kalgayi olacakti Gazi Giray ve kardesi Baba Giray Bahcesaray a giderek Saadet Giray huzuruna ciktilar Gazi Giray biat etmek icin Saadet Giray onunde egilmisken daha once yapilan plana gore Saadet Giray in maiyetinde bulunan biri onu arkasinda bicakladi ve olumune neden oldu Kardesi Baba Giray da ayni sekilde olduruldu Gazi Giray olduruldugu zaman 21 yasindaydi ve sadece 6 ay hanlik yapmisti Kaynakca a b c Howorth Henry Hoyle 1880 History of the Mongols from the 9th to the 19th Century Part 2 Division 1 Londra Longman Green amp co 1 Hammer Purgstall Joseph V cev Mehmet Ata 1992 Buyuk Osmanli Tarihi Istanbul Ucdal Hikmet Nesriyat c III s 21Dis baglantilarUlkusal Mustecip 1980 Kirim Turk Tatarlari Dunu Bugunu Yarini Istanbul Baha Matbaasi Howorth Henry Hoyle 1880 History of the Mongols from the 9th to the 19th Century Part 2 Division 1 Londra Longman Green amp co Mogollar tarihi 9 yuzyildan 19 yuzyila kadar Ingilizce Ingilizce Fisher Alan W 1987 The Crimean Tatars Stanford California Hoover Institution Press ISBN 0817966625 Ingilizce Resmi unvanlarOnce gelen I Mehmed Giray Kirim hani 1523 1524 Sonra gelen I Saadet GirayHukumdar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz