Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
II. Felluce Muharebesi veya harekât kod adlarıyla Phantom Fury veya Al-Fajr harekâtı, I. Felluce Muharebesinin başarısız olmasının ardından ABD Silahlı Kuvvetlerinin Birleşik Krallık askerlerinin desteğiyle Felluce’deki Irak Direnişine saldırdıkları çarpışmalardır. 8-16 Kasım 2004 tarihleri arasındaki muharebe sırasında ABD tarafından desteklenen Irak Geçici Yönetimi de direnişçilere karşı yapılan harekâtı onaylamıştır. Muharebe 1968 yılında Vietnam Savaşı'ndaki 'nden sonra ABD Silahlı Kuvvetlerinin dahil olduğu en kanlı çarpışma olarak değerlendirilir.
| II. Felluce Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Irak Savaşı | |||||||
 Muharebe sırasında ABD topçu birlikleri Felluce'yi vuruyor | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Irak Direnişi |  ABD | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Bilinmiyor | George W. Casey Jr. | ||||||
| Güçler | |||||||
| Bilinmiyor | 15.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| yaklaşık 1200 direnişçi yaralı sayısı bilinmiyor | 64 ölü yaklaşık 425 yaralı | ||||||
Felluce’ye karşı aynı yıl Nisan ayında düzenlenen ve I. Felluce Muharebesi olarak değerlendirilen harekât Scott Helvenston Olayının sorumlularının bulunması için düzenlenmiş ancak başarısız olmuştur. Bundan sonra şehirdeki direnişçiler yaklaşan yeni harekât için hazırlık yapmış ve bu yüzden şehir yoğun çatışmalara sahne olmuştur.
Muharebeden önce Felluce
2003 yılında Irak'ın işgalinden sonra görece sakin olan bölge halkı Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesini olumlu karşılayacaktır. Ancak buna rağmen bölgedeki ABD Silahlı Kuvvetleri mensuplarıyla çeşitli sürtüşmeler yaşanacaktır. Bunlardan en önemlisi 2003 yılı Nisan ayında Felluce'nin dış mahallelerindeki bir okulun ABD askerlerine yatacak yer sağlamak için kapatılmasıyla patlak verir. Protesto gösterilerine ateşle karşılık veren ABD askerleri 17 sivil göstericiyi öldürecek ve onlarca kişiyi de yaralayacaktır. Bundan sonra şehirde tutunamayan ABD askerleri şehrin dışında bulunmayı tercih edecektir.
Artık giderek Irak Direnişinin yaygınlık kazandığı ve örgütlendiği şehirde 2004 yılı 31 Mart günü yaşanan ölümler büyük tepki toplayacaktır. Blackwater silahlı özel güvenlik şirketine mensup 4 Amerikalı direnişçiler tarafından pusuya düşürülecek ve öldürülecektir. Olayın sorumlularının bulunması ve şehirde denetim sağlanması için başlatılan harekât ise başarısız olacaktır. Çatışmalar ateşkesle sona erse de taraflar yeniden başlaması kesin olan muharebeye hazırlanmaya başlarlar.
Muharebe hazırlıkları
Siyasi durum
Ateşkesin koşullarına göre silah bırakarak şehirden ayrılmasına izin verilen direnişçiler zamanla bölgenin kontrolünü sağlayan Irak birliklerine sızarak ve toplumun desteğini de alarak Felluce’de yeniden hakimiyetlerini kurarlar. 2004 yılı yaz aylarında bölgedeki ABD askeri ve sivil hedefleri direnişçilerin saldırılarına hedef olmaya devam eder. Bu dönemde sınırlı çarpışmalar yaşanır.
Ekim ayına gelindiğinde Irak Geçici Yönetimi Başbakanı İyad Allavi Felluce’deki direnişçiler hakkında keskin konuşmakta ve bölgenin direnişçilerden temizlenmesi gerektiğini açıkça dile getirmekteydi. 2 Kasım 2004 tarihindeki Başkanlık seçimlerinde George W. Bush’un yeniden seçilmesinin ardından ABD Ordusu saldırıya hazırlanır.
Askeri durum
Ekim ayında şehre yapılacak saldırıda kullanılacak birliklerin görevlerini devralmak için Birleşik Krallık birlikleri görevlendirilir. Birleşik Krallık askerleri şehirdeki ilk çatışmalara katılmayacaktır. Harekâttan önce Felluce ablukaya alınarak şehre giriş çıkış denetime tabi tutulur. Sivil halka çağrı yapılarak şehri boşaltmaları istenir. Bu çağrıya uyan Fellucelilerin 50-60 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Şehir üzerinde insansız hava araçlarıyla yapılan keşiflerle belirlenen yerler topçu birlikleri ve hava saldırılarıyla vurulmaya başlanır. Şehre saldırının olacağını önceden tahmin eden direnişçiler şehrin her yerine çok sayıda tuzak, bomba düzeneği ve mayın yerleştirmiştir. Şehirdeki dirençiler çok çeşitli geçmişlerden geldiği düşünülmektedir. Bunlar arasında Saddam Hüseyin rejimi dönemindeki ordu ve devlet mensupları, gönüllü yabancı savaşçılar ve direnişçilere destek veren Felluceliler sayılabilir. Ayırt edici bir üniforma giymedikleri için direnişçilerin tam sayısı bilinmemekle beraber sayılarının 5-6 bin civarında olduğu düşünülmektedir. ABD Ordusu şehirden sivillerin ayrılması çağrısı yaptıktan sonra geleneksel kabul edilen uluslararası savaş kurallarını bir yana bırakarak direniş gösteren her binanın vurulmasını ve direniş gösteren herkesin doğrudan öldürülmesini içeren bir anlayış benimsemiştir. Şehir Fire Free Zone (Türkçe: Serbest Atış Bölgesi) ilan edilmiş ve özellikle tarafsız basın muhabirlerinin şehirden haber alması, yayın yapması engellenmiş, sadece iliştirilmiş gazetecilerin varlığına izin verilmiştir.
Taraflar
Muharebe sırasında cephede yaklaşık 15 bin ABD askeri görev almış Birleşik Krallık askerleri çatışmalara katılmamıştır. Yeni kurulan ve Geçici Hükûmete bağlı Irak Ordusu ise yaklaşık 2 bin askerle muharebeye katılsa da belirleyici çatışmalara katılmamıştır.
Muharebe
8 Kasım
Muharebeler 7 Kasım gece saatlerinde ve 8 Kasım gününün ilk saatlerindeki yoğun topçu ateşiyle başlar. ABD topçuları 155mm top mermileri ve 120mm M1 Abrams tank toplarıyla direnişçilerin bulunduklarını düşündükleri mevkilere saldırırlar. Bu saldırıyla eş zamanlı olarak (F/A-18 Hornet) ve C-130 Hercules savaş uçaklarıyla hava saldırıları başlatılır. Bombardımandan sonra ABD Deniz Kuvvetlerine bağlı piyadeler şehre girer. 4 bin askerden oluşan birinci görev kuvvetini oluşturan 1. ve 5. Taburları Jolan bölgesini demiryolu hattı boyunca ilerler. İkinci görev kuvvetini oluşturan 3. ve 8. Taburları ise kuzeydoğudaki Al-Askari bölgesini işgal eder. Şehrin güneyi de 1. Zırhlı Tümen tarafından tutulur. Mevzilenmiş olan direnişçiler ilerleyen birliklere zayiat verdirse de ilerleyişi durduramaz. İlk direnişin kırılmasından sonra bahriyeliler şehrin merkezine doğru ilerler. Batıda ise muharebenin ilk gününde şehirdeki hastane ile Fırat Nehri üzerindeki iki köprü 3. Zırhlı Tümeni tarafından ele geçirilir. Muharebe başlangıcından itibaren şehirde kalan sivillerin tüm altyapı ihtiyaçları karşılanmaz hale gelir. Şehirde elektrik ve su şebekeleri çalışmaz haldedir ve kentte yiyecek sıkıntısı başgösterir. Hastane, sağlık ocağı gibi kurumlar sağlık personeli yokluğundan çalışmaz haldedir. Ambulanslar tahrip edilmiş ve hastalar kaderlerine terk edilmiştir. Şehirdeki muharebe sürerken ABD birlikleri psikolojik savaş kapsamında şehrin her yanına rahatsız edici derecede yüksek sesle rock grubu (AC/DC)’nin şarkılarını yayınlamaktaydı.
9 Kasım
Muharebenin ikinci gününde ABD birlikleri şehir merkezindeki Hatra Muhammadia Camii’ne kadar ilerler. Camii ve çevresi saatler süren yoğun ve kanlı çarpışmalara sahne olur. Camiinin alınması sırasında 8 ABD askeri hayatını kaybeder. Camiinin alınması General George W. Casey Jr. tarafından muharebenin en zorlu harekâtı olarak tanımlanacaktır. Buranın alınmasından sonra birlikleri batıya ilerleyerek Fırat Nehri üzerindeki köprülerle temas kurar. Bu aşamada Pentagon’a göre Felluce’nin üçte biri ABD denetimindedir. Irak Geçici Hükûmeti bu aşamada şehrin valisi olarak General Abdel Qader Jassim Mohammed’i atar. Şehre karşı başlatılan saldırının durdurulmasını isteyen direnişçiler Allavi hükûmetinin üç üyesini kaçırarak saldırıların iki gün içinde durdurulmasını talep ederler.
10 Kasım
Muharebenin üçüncü gününde de yoğun çatışmalar devam eder. ABD birlikleri şehrin güneyine doğru ilerlemeye başlarlar. ABD resmî kaynaklarına göre artık şehrin %70’i denetim altındadır. Ayrıca ABD birlikleri şehrin kuzeyindeki otoyolda da tam denetimi sağlamıştır. Felluce’deki iliştirilmiş gazeteciler çarpışmaların yoğun yaşandığı bölgelerden korkunç haberler aktarır. Buna göre sokaklar direnişçiler ve sivillerin cesetleriyle doludur. Aç kalan başıboş köpeklerin cesetleri yediği bildirilmiştir.
11 Kasım
Çarpışmaların dördüncü gününde şehrin sanayi bölgesine giren ABD birlikleri burada olağanüstü direnişle karşılaşır. Az sayıdaki direnişçi grupları burada ABD işgalci kuvvetlerinin ana gövdesini saatlerce durduracaktır. Günün sonunda bölge büyük oranda ABD’nin eline geçse de ilerleme hızı azalacaktır. Açıklanan raporlarda bugüne dek 18 ABD askerinin öldürüldüğü ve 164 askerin de yaralandığı belirtilir. Şehrin ele geçirilen kısımlarında yapılan ev aramalarında direnişçilerin silah ve mühimmat deposu olarak kullandığı yerler keşfedilir. Direnişçiler tarafından kaçırılan bazı yabancıların bu gibi evlerde idam edildiği ve kayıt altına alındığı da iddia edilmiştir.
12 Kasım
12 Kasım Cuma günü harekâtın ikinci aşaması başlatılır. ABD işgalindeki alanda askerler ev ev aramalar yapacak ve saklanan direnişçileri bulmaya çalışacaktır. Şehirde denetimi sağlamaya çalışan birlikler güneye inmeye devam eder. Bu sırada Felluce halkının muharebe sırasında maruz kaldığı korkunç durum bütün Irak’da duyulur. Ülke genelinde düzenlenen kampanyalarla Felluce halkına yiyecek ve su içeren insanî yardım konvoyları örgütlenir. Kızılay teşkilatı önderliğinde hazırlanan ve şehre girmeye çalışan bu yardımların şehre girmesine ABD Silahlı Kuvvetleri engel olur.
13-16 Kasım
Şehirde çatışmalar Cumartesi günü de sürer. Son direniş mevzileri de top, tank ve hava bombardımanı sonucunda susturulur. Gece olduğunda çatışmalar büyük oranda sona ermişti. Cepheye gelen Tümgeneral çarpışmaların sona erdiğini ve temizlik harekâtının sürdüğünü bildirir. Bu harekât Salı gününe dek sürecektir. Bu aşamada bile ABD Ordusu şehirdeki siviller için toplanan yardımın girişine izin vermez. Resmî kaynaklardan yapılan açıklamalarda şehirde sivil halkın bulunmadığı öne sürülür.
Muharebeden sonra Felluce
Değerlendirme
Harekâtın amaçlarından olan Felluce’deki direnişin kırılması sınırlı oranda başarılı olacaktır. Başta ABD tarafından arananların arasında olan Ebu Musab ez-Zerkavi olmak üzere çok sayıda direnişçi şehirden kaçmayı başarmış ve eylemlerine diğer şehirlerde devam etmiştir. ABD’nin diğer bir hedefi olan güvenli bir şekilde yapılması da sınırlı ölçüde sağlanmıştır. Seçimler yapılsa da Irak Direnişi tarafından yapılan boykot çağrısı Sünni bölgelerde başarılı olmuş ve seçimlerin sonuçları sorgulanmıştır.
Kayıplar
ABD tarafından yapılan açıklamalarda Felluce’de öldürülen direnişçi sayısının 1200 olduğu belirtilmektedir. Yaralı sayısı ise açıklanmamıştır. Harekât sırasında tutuklanan 1500 kişinin akıbeti ile belirsizliğini korumaktadır. Tutukluların çoğu sonradan kötü şöhrete sahip olacak olan Ebu Gureyb Hapishanesine götürülecektir.
ABD’nin muharebe sonrası kayıpları ise 64 ölü ve 425 yaralı olarak açıklanmıştır. 61 asker düşman ateşi sonucu ölürken 3 asker kaza sonucu ölmüştür. ABD Ordusuna destek veren Irak kuvvetleri ise 6 askerini kaybetmiştir. ABD kaynaklarına göre Felluce’deki kayıplar o döneme kadarki Irak askerî harekât kayıplarının günlük olarak %20 düzeyinde üstündedir.
Sonuç
Muharebe Felluce kentinin tamamını yıkmıştı. Binaların %65’i tamamen yıkılmış geriye kalanı ise kullanılmaz durumda hasarlıydı. Şehirdeki 120 camiinin yarısı büyük oranda hasarlıydı. Şehrin muharebeden önce 350 bin olan nüfusu muharebeden sonra 25 ila 30 bin dolaylarına düşmüştü. Şehre dönen Felluceliler girişte ABD Ordusu tarafından parmak izi ve retina testlerine tabi tutularak fişleniyordu. Şehirdeki altyapı tamamen harap olduğu için Felluceliler uzunca bir süre elektrik, gaz ve içme suyu gibi temel ihtiyaçlarını sağlayamaz konumda kaldılar. Şehirde ayakta kalabilen tek hastane ise hizmet verebilmekten çok uzaktaydı. Nüfusun çoğu şehrin dış mahallelerinde kurulan çadır kamplarında hayatlarını sürdürmeye çalıştılar.
Savaş suçları
16 Kasım günü NBC televizyonunda yayınlanan ve muharebe sırasında çekildiği belirtilen görüntüler şehirde yaşananlara dair bir ipucu vermiştir. Şehirde gazetecilik yapan Kevin Sites tarafından kameraya alındığı anlaşılan görüntülerde ABD askerleri bir camiinin içinde yaralı olarak ele geçirilmiş direnişçilerle beraberdir. Arkadaşlarıyla konuşan Amerikalı bahriyeli yaralılardan bir tanesinin ölmüş numarası yaptığını söyleyerek silahını doğrultarak ateşledikten sonra da artık öldüğünü söylemektedir. Muharebenin altıncı günü ele geçirilen bir camiide çekilen görüntülerin yayınlanması üzerine uluslararası kamuoyunda ABD işgali eleştirilecek işgal karşıtı gösteriler düzenlenecektir. Olayda görüntülenen asker cepheden geri çekilecek ve olayla ilgili Pentagon soruşturması başlatılacaktır. ABD Deniz Kuvvetleri bünyesinde araştırılan olayın sonrasında söz konusu askerin kovuşturmaya gerek duyulacak bir suç işlemediği sonucuna varılacaktır.
Uluslararası Af Örgütü ABD Silahlı Kuvvetlerinin Felluce’de sivillere yaptıklarının savaş suçu teşkil edeceğini iddia edecektir. Bölgede bulunan doktor, muhabir ve sivillerin bu yönde ifadeleri kurum tarafından toplanmıştır. Pentagon ise hala şehirdeki tüm sivillerin harekâtın başlamasından önce şehri terk ettiğinde ısrar etmektedir. Gerçekte ise 17-60 yaşları arasındaki erkeklerin şehirden ayrılmalarına izin verilmediği bilinmektedir.
Savaş sırasında ABD tarafından direnişçilere karşı Mark-77 napalm bombası ve ile kullanımı yasaklanmış olan Beyaz fosfor silahlarının kullanıldığı iddia edilmiştir. ABD yetkilileri ilk başta iddiaları yalanlansa da sonradan yasaklanan silahların kullanıldığını kabul edeceklerdir. Bu durum muharebeden sonra doğan çocuklardaki fiziksel bozukluklarla da tescillenmiştir.
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta II. Felluce Muharebesi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ 29 Nisan 2003 tarihli 21 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CNN haberi (İngilizce) 16 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 18 Kasım 2004 tarihli haber 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 16 Ağustos 2007 tarihli 12 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Der Spiegel haberi (Almanca) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 4 Nisan 2007 tarihli 8 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . The Guardian haberi (İngilizce) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 5 Mayıs 2005 tarihli 15 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . CNN haberi (İngilizce) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 13 Kasım 2004 tarihli 23 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Fox haberi (İngilizce) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 16 Kasım 2005 tarihli 16 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . haberi (İngilizce) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 25 Mayıs 2012 tarihli 27 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . soL haberi 25 Mayıs 2012 tarihinde erişilmiştir
Dış bağlantılar
- Felluce'deki savaş suçları23 Kasım 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde . RAI (İtalyanca) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- Muharebeler sırasında şehirde olduğu iddia edilen direniş lideri Abdullah al-Janabi ile 2007 yılında yapılan röportaj 22 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . El Cezire (Arapça) 18 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
Konuyla ilgili yazılan eserler
- Bing West, Francis J. West, No True Glory. A Frontline Account of the Battle for Fallujah, Bantam Books, New York 2005
- Dick Camp, Operation Phantom Fury: The Assault and Capture of Fallujah, Iraq, Motorbooks 2009
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
II Felluce Muharebesi veya harekat kod adlariyla Phantom Fury veya Al Fajr harekati I Felluce Muharebesinin basarisiz olmasinin ardindan ABD Silahli Kuvvetlerinin Birlesik Krallik askerlerinin destegiyle Felluce deki Irak Direnisine saldirdiklari carpismalardir 8 16 Kasim 2004 tarihleri arasindaki muharebe sirasinda ABD tarafindan desteklenen Irak Gecici Yonetimi de direniscilere karsi yapilan harekati onaylamistir Muharebe 1968 yilinda Vietnam Savasi ndaki nden sonra ABD Silahli Kuvvetlerinin dahil oldugu en kanli carpisma olarak degerlendirilir II Felluce MuharebesiIrak SavasiMuharebe sirasinda ABD topcu birlikleri Felluce yi vuruyorTarih8 16 Kasim 2004BolgeFelluce IrakSonucABD Silahli Kuvvetleri nin zaferiTaraflarIrak DirenisiABDKomutanlar ve liderlerBilinmiyorGeorge W Casey Jr GuclerBilinmiyor15 000Kayiplaryaklasik 1200 direnisci yarali sayisi bilinmiyor64 olu yaklasik 425 yarali Felluce ye karsi ayni yil Nisan ayinda duzenlenen ve I Felluce Muharebesi olarak degerlendirilen harekat Scott Helvenston Olayinin sorumlularinin bulunmasi icin duzenlenmis ancak basarisiz olmustur Bundan sonra sehirdeki direnisciler yaklasan yeni harekat icin hazirlik yapmis ve bu yuzden sehir yogun catismalara sahne olmustur Muharebeden once Felluce2003 yilinda Irak in isgalinden sonra gorece sakin olan bolge halki Saddam Huseyin rejiminin devrilmesini olumlu karsilayacaktir Ancak buna ragmen bolgedeki ABD Silahli Kuvvetleri mensuplariyla cesitli surtusmeler yasanacaktir Bunlardan en onemlisi 2003 yili Nisan ayinda Felluce nin dis mahallelerindeki bir okulun ABD askerlerine yatacak yer saglamak icin kapatilmasiyla patlak verir Protesto gosterilerine atesle karsilik veren ABD askerleri 17 sivil gostericiyi oldurecek ve onlarca kisiyi de yaralayacaktir Bundan sonra sehirde tutunamayan ABD askerleri sehrin disinda bulunmayi tercih edecektir Artik giderek Irak Direnisinin yayginlik kazandigi ve orgutlendigi sehirde 2004 yili 31 Mart gunu yasanan olumler buyuk tepki toplayacaktir Blackwater silahli ozel guvenlik sirketine mensup 4 Amerikali direnisciler tarafindan pusuya dusurulecek ve oldurulecektir Olayin sorumlularinin bulunmasi ve sehirde denetim saglanmasi icin baslatilan harekat ise basarisiz olacaktir Catismalar ateskesle sona erse de taraflar yeniden baslamasi kesin olan muharebeye hazirlanmaya baslarlar Muharebe hazirliklariSiyasi durum Ateskesin kosullarina gore silah birakarak sehirden ayrilmasina izin verilen direnisciler zamanla bolgenin kontrolunu saglayan Irak birliklerine sizarak ve toplumun destegini de alarak Felluce de yeniden hakimiyetlerini kurarlar 2004 yili yaz aylarinda bolgedeki ABD askeri ve sivil hedefleri direniscilerin saldirilarina hedef olmaya devam eder Bu donemde sinirli carpismalar yasanir Ekim ayina gelindiginde Irak Gecici Yonetimi Basbakani Iyad Allavi Felluce deki direnisciler hakkinda keskin konusmakta ve bolgenin direniscilerden temizlenmesi gerektigini acikca dile getirmekteydi 2 Kasim 2004 tarihindeki Baskanlik secimlerinde George W Bush un yeniden secilmesinin ardindan ABD Ordusu saldiriya hazirlanir Askeri durum Ekim ayinda sehre yapilacak saldirida kullanilacak birliklerin gorevlerini devralmak icin Birlesik Krallik birlikleri gorevlendirilir Birlesik Krallik askerleri sehirdeki ilk catismalara katilmayacaktir Harekattan once Felluce ablukaya alinarak sehre giris cikis denetime tabi tutulur Sivil halka cagri yapilarak sehri bosaltmalari istenir Bu cagriya uyan Fellucelilerin 50 60 bin civarinda oldugu tahmin edilmektedir Sehir uzerinde insansiz hava araclariyla yapilan kesiflerle belirlenen yerler topcu birlikleri ve hava saldirilariyla vurulmaya baslanir Sehre saldirinin olacagini onceden tahmin eden direnisciler sehrin her yerine cok sayida tuzak bomba duzenegi ve mayin yerlestirmistir Sehirdeki direnciler cok cesitli gecmislerden geldigi dusunulmektedir Bunlar arasinda Saddam Huseyin rejimi donemindeki ordu ve devlet mensuplari gonullu yabanci savascilar ve direniscilere destek veren Felluceliler sayilabilir Ayirt edici bir uniforma giymedikleri icin direniscilerin tam sayisi bilinmemekle beraber sayilarinin 5 6 bin civarinda oldugu dusunulmektedir ABD Ordusu sehirden sivillerin ayrilmasi cagrisi yaptiktan sonra geleneksel kabul edilen uluslararasi savas kurallarini bir yana birakarak direnis gosteren her binanin vurulmasini ve direnis gosteren herkesin dogrudan oldurulmesini iceren bir anlayis benimsemistir Sehir Fire Free Zone Turkce Serbest Atis Bolgesi ilan edilmis ve ozellikle tarafsiz basin muhabirlerinin sehirden haber almasi yayin yapmasi engellenmis sadece ilistirilmis gazetecilerin varligina izin verilmistir TaraflarMuharebe sirasinda cephede yaklasik 15 bin ABD askeri gorev almis Birlesik Krallik askerleri catismalara katilmamistir Yeni kurulan ve Gecici Hukumete bagli Irak Ordusu ise yaklasik 2 bin askerle muharebeye katilsa da belirleyici catismalara katilmamistir Muharebe8 Kasim Muharebeler 7 Kasim gece saatlerinde ve 8 Kasim gununun ilk saatlerindeki yogun topcu atesiyle baslar ABD topculari 155mm top mermileri ve 120mm M1 Abrams tank toplariyla direniscilerin bulunduklarini dusundukleri mevkilere saldirirlar Bu saldiriyla es zamanli olarak F A 18 Hornet ve C 130 Hercules savas ucaklariyla hava saldirilari baslatilir Bombardimandan sonra ABD Deniz Kuvvetlerine bagli piyadeler sehre girer 4 bin askerden olusan birinci gorev kuvvetini olusturan 1 ve 5 Taburlari Jolan bolgesini demiryolu hatti boyunca ilerler Ikinci gorev kuvvetini olusturan 3 ve 8 Taburlari ise kuzeydogudaki Al Askari bolgesini isgal eder Sehrin guneyi de 1 Zirhli Tumen tarafindan tutulur Mevzilenmis olan direnisciler ilerleyen birliklere zayiat verdirse de ilerleyisi durduramaz Ilk direnisin kirilmasindan sonra bahriyeliler sehrin merkezine dogru ilerler Batida ise muharebenin ilk gununde sehirdeki hastane ile Firat Nehri uzerindeki iki kopru 3 Zirhli Tumeni tarafindan ele gecirilir Muharebe baslangicindan itibaren sehirde kalan sivillerin tum altyapi ihtiyaclari karsilanmaz hale gelir Sehirde elektrik ve su sebekeleri calismaz haldedir ve kentte yiyecek sikintisi basgosterir Hastane saglik ocagi gibi kurumlar saglik personeli yoklugundan calismaz haldedir Ambulanslar tahrip edilmis ve hastalar kaderlerine terk edilmistir Sehirdeki muharebe surerken ABD birlikleri psikolojik savas kapsaminda sehrin her yanina rahatsiz edici derecede yuksek sesle rock grubu AC DC nin sarkilarini yayinlamaktaydi 9 Kasim Catismalarda agir yaralanan bir asker kurtarilmaya calisilirken Muharebenin ikinci gununde ABD birlikleri sehir merkezindeki Hatra Muhammadia Camii ne kadar ilerler Camii ve cevresi saatler suren yogun ve kanli carpismalara sahne olur Camiinin alinmasi sirasinda 8 ABD askeri hayatini kaybeder Camiinin alinmasi General George W Casey Jr tarafindan muharebenin en zorlu harekati olarak tanimlanacaktir Buranin alinmasindan sonra birlikleri batiya ilerleyerek Firat Nehri uzerindeki koprulerle temas kurar Bu asamada Pentagon a gore Felluce nin ucte biri ABD denetimindedir Irak Gecici Hukumeti bu asamada sehrin valisi olarak General Abdel Qader Jassim Mohammed i atar Sehre karsi baslatilan saldirinin durdurulmasini isteyen direnisciler Allavi hukumetinin uc uyesini kacirarak saldirilarin iki gun icinde durdurulmasini talep ederler 10 Kasim Muharebenin ucuncu gununde de yogun catismalar devam eder ABD birlikleri sehrin guneyine dogru ilerlemeye baslarlar ABD resmi kaynaklarina gore artik sehrin 70 i denetim altindadir Ayrica ABD birlikleri sehrin kuzeyindeki otoyolda da tam denetimi saglamistir Felluce deki ilistirilmis gazeteciler carpismalarin yogun yasandigi bolgelerden korkunc haberler aktarir Buna gore sokaklar direnisciler ve sivillerin cesetleriyle doludur Ac kalan basibos kopeklerin cesetleri yedigi bildirilmistir 11 Kasim Carpismalarin dorduncu gununde sehrin sanayi bolgesine giren ABD birlikleri burada olaganustu direnisle karsilasir Az sayidaki direnisci gruplari burada ABD isgalci kuvvetlerinin ana govdesini saatlerce durduracaktir Gunun sonunda bolge buyuk oranda ABD nin eline gecse de ilerleme hizi azalacaktir Aciklanan raporlarda bugune dek 18 ABD askerinin olduruldugu ve 164 askerin de yaralandigi belirtilir Sehrin ele gecirilen kisimlarinda yapilan ev aramalarinda direniscilerin silah ve muhimmat deposu olarak kullandigi yerler kesfedilir Direnisciler tarafindan kacirilan bazi yabancilarin bu gibi evlerde idam edildigi ve kayit altina alindigi da iddia edilmistir 12 Kasim Direniscilerin bulundugu sanilan bir binaya saldiran M1 Abrams tanki 12 Kasim Cuma gunu harekatin ikinci asamasi baslatilir ABD isgalindeki alanda askerler ev ev aramalar yapacak ve saklanan direniscileri bulmaya calisacaktir Sehirde denetimi saglamaya calisan birlikler guneye inmeye devam eder Bu sirada Felluce halkinin muharebe sirasinda maruz kaldigi korkunc durum butun Irak da duyulur Ulke genelinde duzenlenen kampanyalarla Felluce halkina yiyecek ve su iceren insani yardim konvoylari orgutlenir Kizilay teskilati onderliginde hazirlanan ve sehre girmeye calisan bu yardimlarin sehre girmesine ABD Silahli Kuvvetleri engel olur 13 16 Kasim Sehirde catismalar Cumartesi gunu de surer Son direnis mevzileri de top tank ve hava bombardimani sonucunda susturulur Gece oldugunda catismalar buyuk oranda sona ermisti Cepheye gelen Tumgeneral carpismalarin sona erdigini ve temizlik harekatinin surdugunu bildirir Bu harekat Sali gunune dek surecektir Bu asamada bile ABD Ordusu sehirdeki siviller icin toplanan yardimin girisine izin vermez Resmi kaynaklardan yapilan aciklamalarda sehirde sivil halkin bulunmadigi one surulur Muharebeden sonra FelluceDegerlendirme Harekatin amaclarindan olan Felluce deki direnisin kirilmasi sinirli oranda basarili olacaktir Basta ABD tarafindan arananlarin arasinda olan Ebu Musab ez Zerkavi olmak uzere cok sayida direnisci sehirden kacmayi basarmis ve eylemlerine diger sehirlerde devam etmistir ABD nin diger bir hedefi olan guvenli bir sekilde yapilmasi da sinirli olcude saglanmistir Secimler yapilsa da Irak Direnisi tarafindan yapilan boykot cagrisi Sunni bolgelerde basarili olmus ve secimlerin sonuclari sorgulanmistir Kayiplar ABD tarafindan yapilan aciklamalarda Felluce de oldurulen direnisci sayisinin 1200 oldugu belirtilmektedir Yarali sayisi ise aciklanmamistir Harekat sirasinda tutuklanan 1500 kisinin akibeti ile belirsizligini korumaktadir Tutuklularin cogu sonradan kotu sohrete sahip olacak olan Ebu Gureyb Hapishanesine goturulecektir ABD nin muharebe sonrasi kayiplari ise 64 olu ve 425 yarali olarak aciklanmistir 61 asker dusman atesi sonucu olurken 3 asker kaza sonucu olmustur ABD Ordusuna destek veren Irak kuvvetleri ise 6 askerini kaybetmistir ABD kaynaklarina gore Felluce deki kayiplar o doneme kadarki Irak askeri harekat kayiplarinin gunluk olarak 20 duzeyinde ustundedir Sonuc Muharebe Felluce kentinin tamamini yikmisti Binalarin 65 i tamamen yikilmis geriye kalani ise kullanilmaz durumda hasarliydi Sehirdeki 120 camiinin yarisi buyuk oranda hasarliydi Sehrin muharebeden once 350 bin olan nufusu muharebeden sonra 25 ila 30 bin dolaylarina dusmustu Sehre donen Felluceliler giriste ABD Ordusu tarafindan parmak izi ve retina testlerine tabi tutularak fisleniyordu Sehirdeki altyapi tamamen harap oldugu icin Felluceliler uzunca bir sure elektrik gaz ve icme suyu gibi temel ihtiyaclarini saglayamaz konumda kaldilar Sehirde ayakta kalabilen tek hastane ise hizmet verebilmekten cok uzaktaydi Nufusun cogu sehrin dis mahallelerinde kurulan cadir kamplarinda hayatlarini surdurmeye calistilar Savas suclari16 Kasim gunu NBC televizyonunda yayinlanan ve muharebe sirasinda cekildigi belirtilen goruntuler sehirde yasananlara dair bir ipucu vermistir Sehirde gazetecilik yapan Kevin Sites tarafindan kameraya alindigi anlasilan goruntulerde ABD askerleri bir camiinin icinde yarali olarak ele gecirilmis direniscilerle beraberdir Arkadaslariyla konusan Amerikali bahriyeli yaralilardan bir tanesinin olmus numarasi yaptigini soyleyerek silahini dogrultarak atesledikten sonra da artik oldugunu soylemektedir Muharebenin altinci gunu ele gecirilen bir camiide cekilen goruntulerin yayinlanmasi uzerine uluslararasi kamuoyunda ABD isgali elestirilecek isgal karsiti gosteriler duzenlenecektir Olayda goruntulenen asker cepheden geri cekilecek ve olayla ilgili Pentagon sorusturmasi baslatilacaktir ABD Deniz Kuvvetleri bunyesinde arastirilan olayin sonrasinda soz konusu askerin kovusturmaya gerek duyulacak bir suc islemedigi sonucuna varilacaktir Uluslararasi Af Orgutu ABD Silahli Kuvvetlerinin Felluce de sivillere yaptiklarinin savas sucu teskil edecegini iddia edecektir Bolgede bulunan doktor muhabir ve sivillerin bu yonde ifadeleri kurum tarafindan toplanmistir Pentagon ise hala sehirdeki tum sivillerin harekatin baslamasindan once sehri terk ettiginde israr etmektedir Gercekte ise 17 60 yaslari arasindaki erkeklerin sehirden ayrilmalarina izin verilmedigi bilinmektedir Savas sirasinda ABD tarafindan direniscilere karsi Mark 77 napalm bombasi ve ile kullanimi yasaklanmis olan Beyaz fosfor silahlarinin kullanildigi iddia edilmistir ABD yetkilileri ilk basta iddialari yalanlansa da sonradan yasaklanan silahlarin kullanildigini kabul edeceklerdir Bu durum muharebeden sonra dogan cocuklardaki fiziksel bozukluklarla da tescillenmistir KaynakcaWikimedia Commons ta II Felluce Muharebesi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir 29 Nisan 2003 tarihli 21 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde CNN haberi Ingilizce 16 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 18 Kasim 2004 tarihli haber 16 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 16 Agustos 2007 tarihli 12 Subat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Der Spiegel haberi Almanca 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 4 Nisan 2007 tarihli 8 Haziran 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Guardian haberi Ingilizce 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 5 Mayis 2005 tarihli 15 Ocak 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde CNN haberi Ingilizce 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 13 Kasim 2004 tarihli 23 Mayis 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Fox haberi Ingilizce 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 16 Kasim 2005 tarihli 16 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde haberi Ingilizce 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 25 Mayis 2012 tarihli 27 Mayis 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde soL haberi 25 Mayis 2012 tarihinde erisilmistirDis baglantilarFelluce deki savas suclari23 Kasim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde RAI Italyanca 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir Muharebeler sirasinda sehirde oldugu iddia edilen direnis lideri Abdullah al Janabi ile 2007 yilinda yapilan roportaj 22 Mayis 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde El Cezire Arapca 18 Eylul 2010 tarihinde erisilmistirKonuyla ilgili yazilan eserlerBing West Francis J West No True Glory A Frontline Account of the Battle for Fallujah Bantam Books New York 2005 ISBN 0553804022 Dick Camp Operation Phantom Fury The Assault and Capture of Fallujah Iraq Motorbooks 2009 ISBN 0760336989