Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
IV. Liparit, bazen III. Liparit olarak bilinir (Gürcüce: ლიპარიტ IV [III]), 11. yüzyıl Gürcü general ve politik figürü. Gürcü Kralı IV. Bagrat'ın (h. 1027-1072) başlangıçta en değerli destekçisi sonra en tehlikeli düşmanı olmuştur. Liparit hanedanına mensuptu. Bu nedenle kalıtımsal olarak Kldekari ve Trialeti dükü oldu. Kral IV. Bagrat'ın küçüklüğünde Kartli eristavisi İvane Abazasdze ile birlikte Gürcistan'ın gerçek yöneticisiydi.
Yaşamı
Yükselişi
Liparit, Gürcü politik tarihine 1020'li yıllarda hakimi ve kraliyet ordularının komutanı olarak çıktı ve henüz çocuk yaştaki Kral Bagrat ve kral naipi Kraliçe Vasburaganlı Meryem'in muhafızı olarak kendini kanıtladı. Gürcü kronikleri onu "Liparit'in oğlu" Bizans kaynakları "Rati'nin oğlu" olarak kaydeder. 1028 yılında işgalci Bizans kuvvetlerine karşı direnişi ve 1034'te Arran yöneticileri Şeddadilere karşı çıktığı başarılı seferi onu Gürcistan'daki en başarılı soylu yaptı. Liparit 1038 yılında uzun süredir Arap hakimiyetinde kalan Tiflis'i yeniden ele geçirmeye çok yakınken Liparit'in güçlenmesinden korkan kıskanç soyluların kralı barış yapmaya ikna etmesiyle başarısız oldu. Sonuç olarak Liparit Kral Bagrat'ın yeminli düşmanı haline geldi ve intikam için aktif olarak yabancı güçlerle iş birliği yaptı. 1039 yılında bir Bizans ordusuyla tahtı ele geçirmeye çalışan Kral Bagrat'ın üvey kardeşi Demetre'yi destekledi. Kraliyet ordularına karşı, özellikle de Bagrat'ın ezici bir yenilgiye uğradığı ve doğudaki mülklerinden çekilmek zorunda kaldığı Sasireti başta olmak üzere sayısız başarı elde etti. Sasireti Muharebesi, aynı zamanda Kral Bagrat tarafında savaşan Viking paralı askerlerinin katılımıyla da bilinir.
Bagrat, imparator IX. Konstantin'e başvurarak, Bizans aracılığı ile, Liparit'in krallığın yaklaşık yarısını (Kura Nehri'nin güneyinde) sadece Gürcistan kralına itaatkar bir tebaa olarak alması kararlaştırıldı. Böylece 1045-1048 döneminde Trialeti Dükü, Argveti, Aşağı ve Yukarı İberya hakimi, Gürcistan Prensi olarak anılan IV. Liparit, krallığın en güçlü kişisi oldu. Ali İbnü'l-Esîr onu "Abasgların (yani batı Gürcüleri) Kralı" olarak adlandırır, Bizans kaynakları tarafından "Liparites" olarak adlandırılan Liparit, aynı zamanda prestijli magistros (ve muhtemelen Kuropalatis) rütbesine sahip bir Bizans yanlısıydı.
Çöküşü
1048'de Liparit, Bizanslı bir magistros olarak, IX. Konstantin tarafından Anadolu'ya doğru ilerleyen Selçuklu Türklerine karşı savaşta yardım etmesi için çağrıldı. Eylül 1048'deki Pasinler Muharebesi'nde Liparit esir alındı ve tutsak olarak İsfahan'a gönderildi. İmparator, Selçuklu sultanı Tuğrul Bey'e serbest bırakılması için Georgios Drosos'un sefaretini hediyeler ve fidye ile gönderdi. Ancak padişah, bir daha Selçuklulara karşı savaşmamak şartıyla Liparit'i cömertçe serbest bıraktı ve fidyeyi geri verdi. Ali İbnü'l-Esîr'e göre, aracı Drosus değil, Kürt emiri Nasr ad-Daulah'dı, Ermeni vakanüvis Edessalı Mateos ise Liparit'in padişahın huzurunda güçlü bir "Zenci" askeri teke tek dövüşte yendikten sonra serbest bırakıldığını iddia ediyor.
Liparit'in yokluğunda Kral Bagrat üstünlük sağladı ve hatta Liparit'in karısını kaçırdı; ancak 1049 veya 1051'de özgürlüğüne kavuşan Liparit, krala karşı isyan etti ve kralı başkenti Kutaisi'den Abhazya'ya sürdü. Bagrat, annesiyle birlikte, kralın üç yıl boyunca sığındığı Konstantinopolis'e gitmeye zorlandı. Bu arada Liparit, Bagrat'ın oğlu Giorgi'yi kral olarak tahta çıkardı ve kendisini naip ilan etti. Bagrat'ın 1053'te dönüşünden sonra Liparit yeniden ona karşı savaştı. Sonunda, 1060 yılında, kendi adamları tarafından tutuklandı ve onu Anton ismiyle bir manastıra süren krala teslim oldu. Liparit bundan kısa bir süre sonra Konstantinopolis'te öldü ve Gürcistan'da Katshi Manastırı'na defnedildi.
Liparit'in oğulları İvane ve Niania Bizans hizmetine girdiler. Niania, Ani'de bir Bizans görevlisi olarak öldü, İvane ise Anadolu'da imparatorluk yönetiminde kısa bir maceralı kariyerin ardından Gürcü sarayı tarafından affedildi.
Popüler kültürdeki yeri
2021'de TRT 1'de yayımlanmaya başlayan Alparslan: Büyük Selçuklu dizisinde tarafından canlandırılmıştır.
Kaynaklar
- ^ Robert Bedrosian, "Liparit IV Orbēlean", p. 586. In: Joseph Reese Strayer (1983), Dictionary of the Middle Ages. Scribner, .
 | Bir Bizanslı ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Hükümdar ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | Gürcü siyasetçi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
  | Bir Gürcü asker ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
IV Liparit bazen III Liparit olarak bilinir Gurcuce ლიპარიტ IV III 11 yuzyil Gurcu general ve politik figuru Gurcu Krali IV Bagrat in h 1027 1072 baslangicta en degerli destekcisi sonra en tehlikeli dusmani olmustur Liparit hanedanina mensuptu Bu nedenle kalitimsal olarak Kldekari ve Trialeti duku oldu Kral IV Bagrat in kucuklugunde Kartli eristavisi Ivane Abazasdze ile birlikte Gurcistan in gercek yoneticisiydi YasamiYukselisi Liparit Gurcu politik tarihine 1020 li yillarda hakimi ve kraliyet ordularinin komutani olarak cikti ve henuz cocuk yastaki Kral Bagrat ve kral naipi Kralice Vasburaganli Meryem in muhafizi olarak kendini kanitladi Gurcu kronikleri onu Liparit in oglu Bizans kaynaklari Rati nin oglu olarak kaydeder 1028 yilinda isgalci Bizans kuvvetlerine karsi direnisi ve 1034 te Arran yoneticileri Seddadilere karsi ciktigi basarili seferi onu Gurcistan daki en basarili soylu yapti Liparit 1038 yilinda uzun suredir Arap hakimiyetinde kalan Tiflis i yeniden ele gecirmeye cok yakinken Liparit in guclenmesinden korkan kiskanc soylularin krali baris yapmaya ikna etmesiyle basarisiz oldu Sonuc olarak Liparit Kral Bagrat in yeminli dusmani haline geldi ve intikam icin aktif olarak yabanci guclerle is birligi yapti 1039 yilinda bir Bizans ordusuyla tahti ele gecirmeye calisan Kral Bagrat in uvey kardesi Demetre yi destekledi Kraliyet ordularina karsi ozellikle de Bagrat in ezici bir yenilgiye ugradigi ve dogudaki mulklerinden cekilmek zorunda kaldigi Sasireti basta olmak uzere sayisiz basari elde etti Sasireti Muharebesi ayni zamanda Kral Bagrat tarafinda savasan Viking parali askerlerinin katilimiyla da bilinir Bagrat imparator IX Konstantin e basvurarak Bizans araciligi ile Liparit in kralligin yaklasik yarisini Kura Nehri nin guneyinde sadece Gurcistan kralina itaatkar bir tebaa olarak almasi kararlastirildi Boylece 1045 1048 doneminde Trialeti Duku Argveti Asagi ve Yukari Iberya hakimi Gurcistan Prensi olarak anilan IV Liparit kralligin en guclu kisisi oldu Ali Ibnu l Esir onu Abasglarin yani bati Gurculeri Krali olarak adlandirir Bizans kaynaklari tarafindan Liparites olarak adlandirilan Liparit ayni zamanda prestijli magistros ve muhtemelen Kuropalatis rutbesine sahip bir Bizans yanlisiydi Cokusu 1048 de Liparit Bizansli bir magistros olarak IX Konstantin tarafindan Anadolu ya dogru ilerleyen Selcuklu Turklerine karsi savasta yardim etmesi icin cagrildi Eylul 1048 deki Pasinler Muharebesi nde Liparit esir alindi ve tutsak olarak Isfahan a gonderildi Imparator Selcuklu sultani Tugrul Bey e serbest birakilmasi icin Georgios Drosos un sefaretini hediyeler ve fidye ile gonderdi Ancak padisah bir daha Selcuklulara karsi savasmamak sartiyla Liparit i comertce serbest birakti ve fidyeyi geri verdi Ali Ibnu l Esir e gore araci Drosus degil Kurt emiri Nasr ad Daulah di Ermeni vakanuvis Edessali Mateos ise Liparit in padisahin huzurunda guclu bir Zenci askeri teke tek dovuste yendikten sonra serbest birakildigini iddia ediyor Liparit in yoklugunda Kral Bagrat ustunluk sagladi ve hatta Liparit in karisini kacirdi ancak 1049 veya 1051 de ozgurlugune kavusan Liparit krala karsi isyan etti ve krali baskenti Kutaisi den Abhazya ya surdu Bagrat annesiyle birlikte kralin uc yil boyunca sigindigi Konstantinopolis e gitmeye zorlandi Bu arada Liparit Bagrat in oglu Giorgi yi kral olarak tahta cikardi ve kendisini naip ilan etti Bagrat in 1053 te donusunden sonra Liparit yeniden ona karsi savasti Sonunda 1060 yilinda kendi adamlari tarafindan tutuklandi ve onu Anton ismiyle bir manastira suren krala teslim oldu Liparit bundan kisa bir sure sonra Konstantinopolis te oldu ve Gurcistan da Katshi Manastiri na defnedildi Liparit in ogullari Ivane ve Niania Bizans hizmetine girdiler Niania Ani de bir Bizans gorevlisi olarak oldu Ivane ise Anadolu da imparatorluk yonetiminde kisa bir macerali kariyerin ardindan Gurcu sarayi tarafindan affedildi Populer kulturdeki yeri2021 de TRT 1 de yayimlanmaya baslayan Alparslan Buyuk Selcuklu dizisinde tarafindan canlandirilmistir Kaynaklar Robert Bedrosian Liparit IV Orbelean p 586 In Joseph Reese Strayer 1983 Dictionary of the Middle Ages Scribner ISBN 0684167603 Bir Bizansli ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Hukumdar ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Gurcu siyasetci ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Bir Gurcu asker ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz