Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Irak İslam Yüksek Konseyi (Arapça: المجلس الأعلى الإسلامي العراقي) veya eski adıyla Irak İslam Devrim Yüksek Konseyi Irak'ta faaliyet gösteren siyasi bir parti. Geleneksek destekçileri Şii görüşüne sahip çıkanlardır. Konseyin lideri 2003 yılı Ağustos ayında suikast sonucu öldürülene dek Ayetullah Muhammed Bekir el-Hakim'di. Ondan sonra kardeşi Abdül Aziz el-Hakim, onun ölümünden sonra ise Abdül Aziz el-Hakim'in oğlu Ammar el-Hakim konsey liderliğinde geçmiştir. Parti 2010 Irak parlamento seçimlerine dek Irak'taki en büyük ve etkili siyasi parti olmuştur.
Irak İslam Yüksek Konseyi المجلس الأعلى الإسلامي العراقي | |
|---|---|
| Genel başkan | Şeyh |
| Kurucu | Ayetullah Seyyid Muhammed Bekir el-Hakim |
| Kuruluş tarihi | 1982 |
| İdeoloji | İslamcılık |
| Temsilciler Konseyi | 2 / 329 |
| Yerel Bölgeler | 54 / 440 |
| İnternet sitesi | |
almejlis.org | |
Tarihçe
Örgüt 1982’de Tahran’da İran-Irak Savaşı sürerken Irak’taki Baas rejime muhalif bir şemsiye grup olarak kuruldu. Kurucusu Ayetullah Mohammed Baqir al-Hakim sürgün olarak İran'a giderek bu örgütü kurmuştur. Örgütün amacı Baas iktidarını devirip Irak'ta İslam Cumhuriyeti kurmak olarak açıklanmıştır. Örgüt birlikte hareket ettiği Dava Partisi ile çeşitli konularda farklı düşünmektedir. Özellikle İran İslam Devrimi ile ilgili tutumlar 1984 yılındaki ayrılıkta belirleyici oluştur.
Irak Savaşı
Dava Partisinin aleyhine Irak'ın işgalini destekleyen parti Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinden sonra hızla Irak'a gelerek buradaki Şii nüfus arasında örgütlenecektir. Özellikle savaşın yarattığı tahribatın ortadan kaldırılmasına yönelik parti tarafından sağlanan sosyal ve insanî yardımlar partiye desteğin artmasında etkili olacaktır. Ancak bu dönemde özellikle İran ile partinin bağları, partinin gelir kaynakları ve partinin silahlı kanadı olan Bedir Tugayının silahlı gücü sorgulanacaktır. Parti Irak'ta işgalci konumda olan ABD Silahlı Kuvvetlerine karşı olmadığı için Irak Direnişi tarafından hedef alınacakır. Partinin lideri Mohammed Baqir al-Hakim 29 Ağustos 2003 tarihinde Necef'te düzenlenen bombalı saldırı öldürülecektir.
ABD ile ilişkiler
Partinin ABD ile ilişkileri işgalden öncesine dayanmaktadır. ABD liderliğindeki Iraklı muhalif gruplarla yapılan toplantılara düzenli katılım sağlanmasa da grubun Saddam Hüseyin'i devirme isteği olumlu karşılandı. Zalmay Halilzad öncülüğünde yapılan toplantılarda Saddam sonrası Irak ile ilgili değerlendirmeler yapılacaktır. Irak'ın işgalinden sonra partinin ABD ile ilişkileri, zaman zaman silahlı karşı karşıya gelmelerin yaşanmasına rağmen görece uyumlu olmuştur.
İdeoloji
Parti, Ruhullah Humeyni'nin teokrasi ile ilgili kaleme aldığı Velâyet-i Fakih yâ Hükûmet-i İslamî adlı eser çerçevesinde savunulan velâyet-i fakih (Farsça: ولایت فقیه) yönetim tarzını savunur. Buna göre devlet ve toplam İslâm şeriatına göre ve bunu uygulayacak dinî liderlik tarafından yönetilmelidir. Irak'ta buna göre bir İslam Cumhuriyeti kurulması savunulur. 2007 yılının Mayıs ayında örgütün isim değişikliğinin de yapıldığı düzenlemelerde fakih kavramı daha Iraklı bir şekilde yorumlanarak İran rejimi ile araya mesafe konmaya çalışılmıştır. Buna göre Irak'taki ABD varlığı ile iyi ilişkilerde olan parti yönetimi gündemine demokrasi ve seçimler gibi olguları da dahil etmiştir.
Siyasi etkisi
Partinin en çok destek aldığı Güney Irak bölgesi ve özellikle Basra bölgesidir. Burada parti neredeyse fiili bir hükûmet gibi davranmaktadır. Ancak bu yönetim otokratik ve baskıcı olarak eleştirilmektedir.Özellikle Bedir Tugayı üyelerinin sivil halk üzerinde hukuk dışı tutuklama ve infazlarla baskı kurduğu iddia edilmektedir.
Seçimler
Partinin 2003 yılındaki işgalden sonra yapılan parlamento seçimlerinde aldığı sonuçlar aşağıda sıralanmıştır:
- taslağını yazmak için oluşturulacak olan parlamento için yapılan partinin içinde bulunduğu (Arapça: الائتلاف الوطني العراقي; al-Itilaf al-Watani al-Iraqi) %48,2 oy oranıyla birinci parti olarak 140 vekillik kazanmıştır.
- Yeni anayasanın yapılmasından sonraki ilk seçimler olan partinin içinde bulunduğu Ulusal Irak İtilafı %41,2 oy oranıyla üçüncü parti olarak 140 vekillik kazanmıştır.
- 2010 Irak parlamento seçimlerinde partinin içinde bulunduğu Ulusal Irak İtilafı %18,2 oy oranıyla üçüncü parti olarak 70 vekillik kazanmıştır.
İran bağlantısı
Irak'taki Sünni gruplar başta olmak üzere işgal karşıtı oluşumların tamamı partiyi İran tarafından tam destek almakla, bu desteğin para ve silah desteği başta olmak üzere ekonomik, siyasi, istihbari ve lojistik yönü havi olduğunu söylemektedirler. Bu bilgiler muhalif Şii partiler tarafından da dile getirilmiş, özellikle parlamento seçimleri öncesi maddi destek alan partinin ile işbirliği halinde olduğu ileri sürülmüştür.
Örgütsel yapı
Parti Irak'taki en yüksek dinî otorite olarak Ali Husaini Sistani'yi kabul eder. Partinin en yüksek karar organı olan konferans ülke çapındaki delegelerin bir araya gelmesiyle toplanır ve konsey üyelerini seçer. Aynı zamanda Konsey Başkanı olan parti lideri ise konsey üyeleri tarafından belirlenir.
Öne çıkan isimler
- Muhammed Bakır el-Hekim (Partinin kurucusu ve 1982-2003 yılları arasındaki lideri)
- Abdulaziz el-Hekim (Partinin 2003-2009 yılları arasındaki lideri)
- Ammar al-Hakim (Partinin 2009 yılından beri lideri)
- Adil Abdul-Mahdi (Irak cumhurbaşkanı Yardımcısı)
- Hadi Al-Amiri (Bedir Tugayı yöneticisi ve parlamentoda vekil)
- Bakır Cebr ez-Zübeydi (Irak Maliye Bakanı)
- Riad Ghareeb (Irak Belediyeler ve Kamu İşleri Bakanı)
- Mahmud er-Radi (Irak Çalışma Bakanı)
- Akram el-Hekim (Irak Ulusal Diyalog Dışişleri Bakanı)
- Muhammed Jassem Khodayyir (Irak Göç Bakanı)
- Celaleddin Ali al-Saghir (Parlamentoda vekil)
- Humam Hamoudi (Parlamentoda vekil)
- Ridha Jawad Taqi (Parlamentoda vekil)
Bedir Tugayı
Partinin silahlı kolu olarak kurulan Bedir Tugayı, Saddam Hüseyin yönetiminin devrilmesinden sonra silahlı eylemleri bırakarak sosyal ve insanî yardım faaliyetlerine yönelse de gerek ordu gerek de polis teşkilâtı içinde varlığını sürdürmekte ve ayrı bir örgüt olarak değerlendirilmektedir.
Kaynakça
- ^ Dava Partisi, İran benzeri katı teokratik yönetim biçimini Irak'ta kabul etmemektedir.
- ^ Zalmay Halilzad'ın görevlendirilmesiyle ilgili 2 Aralık 2002 tarihli 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Beyaz Saray basın açıklaması (İngilizce) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 11 Mayıs 2007 tarihli 15 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Reuters haberi (İngilizce) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ Nasr, Vali, The Shia Revival: How Conflicts within Islam Will Shape the Future, Norton&Co., 2006 s.194
- ^ 16 Aralık 2004 tarihli 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . haberi (İngilizce) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
- ^ 12 Mayıs 2007 tarihli parti basın açıklamasından 22 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Arapça) 21 Eylül 2010 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irak Islam Yuksek Konseyi Arapca المجلس الأعلى الإسلامي العراقي veya eski adiyla Irak Islam Devrim Yuksek Konseyi Irak ta faaliyet gosteren siyasi bir parti Geleneksek destekcileri Sii gorusune sahip cikanlardir Konseyin lideri 2003 yili Agustos ayinda suikast sonucu oldurulene dek Ayetullah Muhammed Bekir el Hakim di Ondan sonra kardesi Abdul Aziz el Hakim onun olumunden sonra ise Abdul Aziz el Hakim in oglu Ammar el Hakim konsey liderliginde gecmistir Parti 2010 Irak parlamento secimlerine dek Irak taki en buyuk ve etkili siyasi parti olmustur Irak Islam Yuksek Konseyi المجلس الأعلى الإسلامي العراقيGenel baskanSeyhKurucuAyetullah Seyyid Muhammed Bekir el HakimKurulus tarihi1982IdeolojiIslamcilikTemsilciler Konseyi2 329Yerel Bolgeler54 440Internet sitesialmejlis orgTarihceOrgut 1982 de Tahran da Iran Irak Savasi surerken Irak taki Baas rejime muhalif bir semsiye grup olarak kuruldu Kurucusu Ayetullah Mohammed Baqir al Hakim surgun olarak Iran a giderek bu orgutu kurmustur Orgutun amaci Baas iktidarini devirip Irak ta Islam Cumhuriyeti kurmak olarak aciklanmistir Orgut birlikte hareket ettigi Dava Partisi ile cesitli konularda farkli dusunmektedir Ozellikle Iran Islam Devrimi ile ilgili tutumlar 1984 yilindaki ayrilikta belirleyici olustur Irak Savasi Dava Partisinin aleyhine Irak in isgalini destekleyen parti Saddam Huseyin rejiminin devrilmesinden sonra hizla Irak a gelerek buradaki Sii nufus arasinda orgutlenecektir Ozellikle savasin yarattigi tahribatin ortadan kaldirilmasina yonelik parti tarafindan saglanan sosyal ve insani yardimlar partiye destegin artmasinda etkili olacaktir Ancak bu donemde ozellikle Iran ile partinin baglari partinin gelir kaynaklari ve partinin silahli kanadi olan Bedir Tugayinin silahli gucu sorgulanacaktir Parti Irak ta isgalci konumda olan ABD Silahli Kuvvetlerine karsi olmadigi icin Irak Direnisi tarafindan hedef alinacakir Partinin lideri Mohammed Baqir al Hakim 29 Agustos 2003 tarihinde Necef te duzenlenen bombali saldiri oldurulecektir ABD ile iliskiler Partinin ABD ile iliskileri isgalden oncesine dayanmaktadir ABD liderligindeki Irakli muhalif gruplarla yapilan toplantilara duzenli katilim saglanmasa da grubun Saddam Huseyin i devirme istegi olumlu karsilandi Zalmay Halilzad onculugunde yapilan toplantilarda Saddam sonrasi Irak ile ilgili degerlendirmeler yapilacaktir Irak in isgalinden sonra partinin ABD ile iliskileri zaman zaman silahli karsi karsiya gelmelerin yasanmasina ragmen gorece uyumlu olmustur IdeolojiParti Ruhullah Humeyni nin teokrasi ile ilgili kaleme aldigi Velayet i Fakih ya Hukumet i Islami adli eser cercevesinde savunulan velayet i fakih Farsca ولایت فقیه yonetim tarzini savunur Buna gore devlet ve toplam Islam seriatina gore ve bunu uygulayacak dini liderlik tarafindan yonetilmelidir Irak ta buna gore bir Islam Cumhuriyeti kurulmasi savunulur 2007 yilinin Mayis ayinda orgutun isim degisikliginin de yapildigi duzenlemelerde fakih kavrami daha Irakli bir sekilde yorumlanarak Iran rejimi ile araya mesafe konmaya calisilmistir Buna gore Irak taki ABD varligi ile iyi iliskilerde olan parti yonetimi gundemine demokrasi ve secimler gibi olgulari da dahil etmistir Siyasi etkisiPartinin en cok destek aldigi Guney Irak bolgesi ve ozellikle Basra bolgesidir Burada parti neredeyse fiili bir hukumet gibi davranmaktadir Ancak bu yonetim otokratik ve baskici olarak elestirilmektedir Ozellikle Bedir Tugayi uyelerinin sivil halk uzerinde hukuk disi tutuklama ve infazlarla baski kurdugu iddia edilmektedir Secimler Partinin 2003 yilindaki isgalden sonra yapilan parlamento secimlerinde aldigi sonuclar asagida siralanmistir taslagini yazmak icin olusturulacak olan parlamento icin yapilan partinin icinde bulundugu Arapca الائتلاف الوطني العراقي al Itilaf al Watani al Iraqi 48 2 oy oraniyla birinci parti olarak 140 vekillik kazanmistir Yeni anayasanin yapilmasindan sonraki ilk secimler olan partinin icinde bulundugu Ulusal Irak Itilafi 41 2 oy oraniyla ucuncu parti olarak 140 vekillik kazanmistir 2010 Irak parlamento secimlerinde partinin icinde bulundugu Ulusal Irak Itilafi 18 2 oy oraniyla ucuncu parti olarak 70 vekillik kazanmistir Iran baglantisi Irak taki Sunni gruplar basta olmak uzere isgal karsiti olusumlarin tamami partiyi Iran tarafindan tam destek almakla bu destegin para ve silah destegi basta olmak uzere ekonomik siyasi istihbari ve lojistik yonu havi oldugunu soylemektedirler Bu bilgiler muhalif Sii partiler tarafindan da dile getirilmis ozellikle parlamento secimleri oncesi maddi destek alan partinin ile isbirligi halinde oldugu ileri surulmustur Orgutsel yapiParti Irak taki en yuksek dini otorite olarak Ali Husaini Sistani yi kabul eder Partinin en yuksek karar organi olan konferans ulke capindaki delegelerin bir araya gelmesiyle toplanir ve konsey uyelerini secer Ayni zamanda Konsey Baskani olan parti lideri ise konsey uyeleri tarafindan belirlenir One cikan isimler Muhammed Bakir el Hekim Partinin kurucusu ve 1982 2003 yillari arasindaki lideri Abdulaziz el Hekim Partinin 2003 2009 yillari arasindaki lideri Ammar al Hakim Partinin 2009 yilindan beri lideri Adil Abdul Mahdi Irak cumhurbaskani Yardimcisi Hadi Al Amiri Bedir Tugayi yoneticisi ve parlamentoda vekil Bakir Cebr ez Zubeydi Irak Maliye Bakani Riad Ghareeb Irak Belediyeler ve Kamu Isleri Bakani Mahmud er Radi Irak Calisma Bakani Akram el Hekim Irak Ulusal Diyalog Disisleri Bakani Muhammed Jassem Khodayyir Irak Goc Bakani Celaleddin Ali al Saghir Parlamentoda vekil Humam Hamoudi Parlamentoda vekil Ridha Jawad Taqi Parlamentoda vekil Bedir Tugayi Partinin silahli kolu olarak kurulan Bedir Tugayi Saddam Huseyin yonetiminin devrilmesinden sonra silahli eylemleri birakarak sosyal ve insani yardim faaliyetlerine yonelse de gerek ordu gerek de polis teskilati icinde varligini surdurmekte ve ayri bir orgut olarak degerlendirilmektedir Kaynakca Dava Partisi Iran benzeri kati teokratik yonetim bicimini Irak ta kabul etmemektedir Zalmay Halilzad in gorevlendirilmesiyle ilgili 2 Aralik 2002 tarihli 8 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Beyaz Saray basin aciklamasi Ingilizce 21 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 11 Mayis 2007 tarihli 15 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Reuters haberi Ingilizce 21 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir Nasr Vali The Shia Revival How Conflicts within Islam Will Shape the Future Norton amp Co 2006 ISBN 978 0 393 06211 3 s 194 16 Aralik 2004 tarihli 11 Mart 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde haberi Ingilizce 21 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir 12 Mayis 2007 tarihli parti basin aciklamasindan 22 Eylul 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Arapca 21 Eylul 2010 tarihinde erisilmistir