Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
John Smith (d. 1579 - ö. 21 Haziran 1631) İngiliz paralı asker, maceracı, yazar ve kâşif. Smith, İspanyollara ve Osmanlılara karşı savaşmıştır. Ayrıca Kuzey Amerika'daki uzun süreli ilk yerleşim yeri olan Jamestown'in ilk kurucularından biri olarak tanınır.
John Smith | |
|---|---|
 İngiliz paralı askeri, yazar ve kâşif | |
| Doğum | 6 January 1579/1580 , İngiltere |
| Ölüm | 21 Haziran 1631 Londra, İngiltere |
| Defin yeri | , Londra |
| İmza | |
 | |
Yaşamı
Gençliği
John Smith İngiltere'de Willoughby, Lincolnshire'de doğmuş ve 6 Ocak 1580'da o kasaba kilisesinde vaftiz edilmiştir. Babası oranın asil toprak sahibi olan Lord Willoughby'den toprak kiralayan bir ortakçı çiftçi idi. John Smith Cuerdley'de bulunan asil Smith ailesine yakın akraba olduğunu bildirmektedir. 1592-1595'te John Smith o zamanlar için iyi bir eğitim almış ve Louth'daki "King Edward İV Gramer Okulu" mezunu olmuştur.
16 yaşında iken babası ölmüş ve John Smith'de evini bırakarak Avrupa'da paralı askerliğe başlamıştır. Önce bahriye kalyonlarında denizci oldu. Sonra Fransa Kralı IV. Henri'nin, özellikle Hollanda bölgesinde, İspanyollara karşı yaptığı savaşlarda Fransız ordusunda bulundu. Hollanda'lıların İspanyollara karşı yaptıkları bağımsızlık savaşları sırasında İspanya İmparatoru II. Filip ordularına karşı savaşan Hollanda ordusunda paralı asker olarak görev yaptı. Sonra Akdeniz'e geçti ve bu denizde korsanlık yapan Hristiyan gemilerinde korsan olarak çalıştı.
Sonra Macaristan ve Erdel'e gitti ve buralarda paralı askerlik yaptı. 1593-1606 Osmanlı-Avusturya Savaşı sırasında Avusturya ordularında kiralık askerdi. Avusturya İmparatoru Arşidükü Rudolf komutanlığı altında Macaristan'a hücum eden orduda "kaptan" rütbesi kazandı. Avusturyalılar yanında yer alan Erdel prensi tarafından beğenildi ve asil rütbesi ile emeklilik maaşı bağlandı. Bu sırada Avusturyalı bir generalin bir Osmanlı kalesini kuşattığıni; kale komutanının teke tek çarpışma ile bu kuşatmanın sonuçlandırılmasını istediğini; Erdel-Avusturya ordusu şampiyonu olan John Smith'in teke tek yaptığı üç ayrı çarpışmada üç Osmanlı şampiyonu öldürdüğünü ve bu nedenle sonradan İngiltere'de asilzade yapıldığında armasının sağına ve soluna üçer Osmanlı-Türk başı koydurduğu anıların da öykü edilmektedir.
1600-1601'de önce Eflak voyvodası iken Erdel Prensi unvanı da almış olan Cesur ile birlikte Osmanlılara aleyhinde savaştı. Mihal'in şiddetinden korkan ve Osmanlılarla anlaşacağı sezilen Mihal 1601'de Avusturyalılar teşviki ile Erdelliler tarafından öldürüldü ise de Erdel bir Avusturya generali olan George Basta elinde kaldı. John Smith bundan sonra Eflak Voyvodası olan ordusuna katıldı. Erdel'eki karışık durumdan dolayı Erdel Szekeli asilzadelerinden Osmanlı Veziriazamı Yemişçi Hasan Paşa'ya müraacatla yüksek bir para vereceğini bildirerek Erdel voyvodalağına geçmek istedi ve bu kabul edildi. John Smith'in Szekeli Mozes ile yakın bağlantıları olduğu hatıralarında belirtilmektedir.
1602'de bir Kırım Hanlığı süvari birliği ile yapılan bir çarpışmada John Smith yaralı düştü ve esir olarak alınarak İstanbul'a gönderildi. John Smith hatıralarında "hepimiz pazarda hayvanlar gibi bir köle olarak satıldık" demektedir. John Smith bir Osmanlı-Türk ilerigeleni tarafından köle olarak satın alındığını ve bu kişi tarafından Rum asıllı genç bir cariyesine köle olarak verildiğini ifade etmektedir. Yine hatıralarında John Smith bu cariyenin kendisine âşık olduğunu ve onu, daha iyi sahibe göndermek üzere, Kırım'da bulunan cariyenin ağabeyine bir mektupla gönderdiğini yazmaktadır. Yine hatıralarına göre yeni sahibi ona iyi muamele etmemiştir. Bunun üzerine John Smith yeni sahibini öldürerek Türk kıyafetinde çaldığı bir at ile Don Nehri üzerinde bulunan bir Rus Çarlığı kalesine kaçmıştır. Oradan Lehistan üzerinden güney Avrupa'ya geçmiş Kuzey Afrika'ya geçmiş ve oradan da 1604'te İngiltere'ye dönmüştür.
Sonradan hatıralarını yazan John Smith bu hatıralarında bu gençlik yılları maceralarını abartıp abartmadığı tartışma konusu olabilmektedir. Ama her hâlde bundan sonraki Amerika'daki maceraları daha ilgi çekici olduğu için 1604'e kadar maceraları üzerinde pek derin araştırma bulunmamaktadır.
Virjinya maceralari
Eylül 1608 ile Ağustos 1609 arasında Virginia bölgesindeki olusturulan bu lideridir. Ardında bıraktığı yazılarda kendi rolünü abartmaya eğilimli olduğu için, tarihçiler anlatılarının ne kadarının gerçek olduğu konusunda şüphe taşırlar.
İlk Ingiliz yerleşimleri sırasında Virjinya'da yaşayan kızılderili konfederasyonunun reisi olan Wahunsenacawh ile kızı Pocahontas arasındaki kavgayı anlatan mektubu ile ünlenmiştir. Smith, Pocahontas'ın babasının kendisini öldürmek istediğini ve kızının onu kurtardığını duygusal bir dille anlatmış ve Pocahontas Amerikan folklorunun kahramanlarından biri haline gelmiştir.
Film
- Pocahontas - 1995 yılında Walt Disney stüdyolarında hazırlanan çizgi film. John Smith ile Pocahontas arasında çocuksu bir aşk hikâyesi anlatılır.
- Yeni Dünya: Amerika'nın Keşfi - Terrence Malick'in yönetmenliğini yaptığı 2005 yapımı ABD filmi. Jamestown'ın kurulmasından sonra yaşanan olaylar ve John Smith ile Pocahontas arasındaki aşk hikâyesi anlatılır.
- Doctor Who'da dizinin ana karakteri The Doctor gittiği yerlerde kendini Doktor John Smith diye tanıtmaktadır.
Edebiyat
- Charles Dudley Warner: Captain John Smith, 1881, Captain John Smith 24 Eylül 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Gutenberg Projesi
- Philip L. Barbour: The Three Worlds of Captain John Smith. Houghton Mifflin, Boston 1964
- Dorothy Hoobler, Thomas Hoobler: Captain John Smith: Jamestown and the Birth of the American Dream. John Wiley & Sons, Hoboken (New Jersey) 2006
Kaynakça
- ^ Lefroy, John Henry (1882), The Historye of the Bermudaes Or Summer Islands, Hakluyt Society, s. iv, erişim tarihi: 21 Eylül 2008[]
- ^ . King Edward VI Grammar School, Louth. 7 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2008.
- ^ Not Just Another John Smith, usnews.com, 21 Ocak 2007
- ^ "Kaptan John Smith'in biyografisi". 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2012.
- ^ İsmail Hakkı Uzunçarşılı (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.48-50
- ^ {Paralı Asker John Smith Jamestown'dan önce.[]
- ^ John Smith, (ed. Philip L. Barbour) (1986) The Complete Works of Çaptain John Smith (1580–1631) 3 Cilt Chapel Hill: University of North Carolina Press for The Institute of Early American History and Culture, Williamsburg,
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta John Smith (kâşif) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- John Smith ve Jamestown19 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., National Geographic (İngilizce)
- John Smith'in biyografisi 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
John Smith d 1579 o 21 Haziran 1631 Ingiliz parali asker maceraci yazar ve kasif Smith Ispanyollara ve Osmanlilara karsi savasmistir Ayrica Kuzey Amerika daki uzun sureli ilk yerlesim yeri olan Jamestown in ilk kurucularindan biri olarak taninir John SmithIngiliz parali askeri yazar ve kasifDogum6 January 1579 1580 IngiltereOlum21 Haziran 1631 Londra IngiltereDefin yeri LondraImzaYasamiGencligi John Smith Ingiltere de Willoughby Lincolnshire de dogmus ve 6 Ocak 1580 da o kasaba kilisesinde vaftiz edilmistir Babasi oranin asil toprak sahibi olan Lord Willoughby den toprak kiralayan bir ortakci ciftci idi John Smith Cuerdley de bulunan asil Smith ailesine yakin akraba oldugunu bildirmektedir 1592 1595 te John Smith o zamanlar icin iyi bir egitim almis ve Louth daki King Edward IV Gramer Okulu mezunu olmustur 16 yasinda iken babasi olmus ve John Smith de evini birakarak Avrupa da parali askerlige baslamistir Once bahriye kalyonlarinda denizci oldu Sonra Fransa Krali IV Henri nin ozellikle Hollanda bolgesinde Ispanyollara karsi yaptigi savaslarda Fransiz ordusunda bulundu Hollanda lilarin Ispanyollara karsi yaptiklari bagimsizlik savaslari sirasinda Ispanya Imparatoru II Filip ordularina karsi savasan Hollanda ordusunda parali asker olarak gorev yapti Sonra Akdeniz e gecti ve bu denizde korsanlik yapan Hristiyan gemilerinde korsan olarak calisti Sonra Macaristan ve Erdel e gitti ve buralarda parali askerlik yapti 1593 1606 Osmanli Avusturya Savasi sirasinda Avusturya ordularinda kiralik askerdi Avusturya Imparatoru Arsiduku Rudolf komutanligi altinda Macaristan a hucum eden orduda kaptan rutbesi kazandi Avusturyalilar yaninda yer alan Erdel prensi tarafindan begenildi ve asil rutbesi ile emeklilik maasi baglandi Bu sirada Avusturyali bir generalin bir Osmanli kalesini kusattigini kale komutaninin teke tek carpisma ile bu kusatmanin sonuclandirilmasini istedigini Erdel Avusturya ordusu sampiyonu olan John Smith in teke tek yaptigi uc ayri carpismada uc Osmanli sampiyonu oldurdugunu ve bu nedenle sonradan Ingiltere de asilzade yapildiginda armasinin sagina ve soluna ucer Osmanli Turk basi koydurdugu anilarin da oyku edilmektedir 1600 1601 de once Eflak voyvodasi iken Erdel Prensi unvani da almis olan Cesur ile birlikte Osmanlilara aleyhinde savasti Mihal in siddetinden korkan ve Osmanlilarla anlasacagi sezilen Mihal 1601 de Avusturyalilar tesviki ile Erdelliler tarafindan olduruldu ise de Erdel bir Avusturya generali olan George Basta elinde kaldi John Smith bundan sonra Eflak Voyvodasi olan ordusuna katildi Erdel eki karisik durumdan dolayi Erdel Szekeli asilzadelerinden Osmanli Veziriazami Yemisci Hasan Pasa ya muraacatla yuksek bir para verecegini bildirerek Erdel voyvodalagina gecmek istedi ve bu kabul edildi John Smith in Szekeli Mozes ile yakin baglantilari oldugu hatiralarinda belirtilmektedir 1602 de bir Kirim Hanligi suvari birligi ile yapilan bir carpismada John Smith yarali dustu ve esir olarak alinarak Istanbul a gonderildi John Smith hatiralarinda hepimiz pazarda hayvanlar gibi bir kole olarak satildik demektedir John Smith bir Osmanli Turk ilerigeleni tarafindan kole olarak satin alindigini ve bu kisi tarafindan Rum asilli genc bir cariyesine kole olarak verildigini ifade etmektedir Yine hatiralarinda John Smith bu cariyenin kendisine asik oldugunu ve onu daha iyi sahibe gondermek uzere Kirim da bulunan cariyenin agabeyine bir mektupla gonderdigini yazmaktadir Yine hatiralarina gore yeni sahibi ona iyi muamele etmemistir Bunun uzerine John Smith yeni sahibini oldurerek Turk kiyafetinde caldigi bir at ile Don Nehri uzerinde bulunan bir Rus Carligi kalesine kacmistir Oradan Lehistan uzerinden guney Avrupa ya gecmis Kuzey Afrika ya gecmis ve oradan da 1604 te Ingiltere ye donmustur Sonradan hatiralarini yazan John Smith bu hatiralarinda bu genclik yillari maceralarini abartip abartmadigi tartisma konusu olabilmektedir Ama her halde bundan sonraki Amerika daki maceralari daha ilgi cekici oldugu icin 1604 e kadar maceralari uzerinde pek derin arastirma bulunmamaktadir Virjinya maceralariEylul 1608 ile Agustos 1609 arasinda Virginia bolgesindeki olusturulan bu lideridir Ardinda biraktigi yazilarda kendi rolunu abartmaya egilimli oldugu icin tarihciler anlatilarinin ne kadarinin gercek oldugu konusunda suphe tasirlar Ilk Ingiliz yerlesimleri sirasinda Virjinya da yasayan kizilderili konfederasyonunun reisi olan Wahunsenacawh ile kizi Pocahontas arasindaki kavgayi anlatan mektubu ile unlenmistir Smith Pocahontas in babasinin kendisini oldurmek istedigini ve kizinin onu kurtardigini duygusal bir dille anlatmis ve Pocahontas Amerikan folklorunun kahramanlarindan biri haline gelmistir FilmPocahontas 1995 yilinda Walt Disney studyolarinda hazirlanan cizgi film John Smith ile Pocahontas arasinda cocuksu bir ask hikayesi anlatilir Yeni Dunya Amerika nin Kesfi Terrence Malick in yonetmenligini yaptigi 2005 yapimi ABD filmi Jamestown in kurulmasindan sonra yasanan olaylar ve John Smith ile Pocahontas arasindaki ask hikayesi anlatilir Doctor Who da dizinin ana karakteri The Doctor gittigi yerlerde kendini Doktor John Smith diye tanitmaktadir EdebiyatCharles Dudley Warner Captain John Smith 1881 Captain John Smith 24 Eylul 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Gutenberg Projesi Philip L Barbour The Three Worlds of Captain John Smith Houghton Mifflin Boston 1964 Dorothy Hoobler Thomas Hoobler Captain John Smith Jamestown and the Birth of the American Dream John Wiley amp Sons Hoboken New Jersey 2006Kaynakca Lefroy John Henry 1882 The Historye of the Bermudaes Or Summer Islands Hakluyt Society s iv erisim tarihi 21 Eylul 2008 olu kirik baglanti King Edward VI Grammar School Louth 7 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2008 Not Just Another John Smith usnews com 21 Ocak 2007 Kaptan John Smith in biyografisi 27 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2012 Ismail Hakki Uzuncarsili 1954 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Altinci Baski 2011 ISBN 978 975 16 0010 say 48 50 Parali Asker John Smith Jamestown dan once olu kirik baglanti John Smith ed Philip L Barbour 1986 The Complete Works of Captain John Smith 1580 1631 3 Cilt Chapel Hill University of North Carolina Press for The Institute of Early American History and Culture Williamsburg Dis baglantilarWikimedia Commons ta John Smith kasif ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir John Smith ve Jamestown19 Subat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde National Geographic Ingilizce John Smith in biyografisi 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce