Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kütahya-Eskişehir Muharebeleri, 10 Temmuz 1921 ile 24 Temmuz 1921 tarihleri arasında Yunanistan ile Ankara Hükûmeti ordusu arasında gerçekleşen muharebelerdir. Muharebeleri kaybeden Ankara Hükûmeti kuvvetleri Sakarya Nehri'nin doğusuna çekilmek zorunda kaldı.
| Kütahya-Eskişehir Muharebeleri | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi | |||||||||
 Yunan 3. Kolordusu'nun Eskişehir'e girişi (1921) | |||||||||
| |||||||||
| Taraflar | |||||||||
 Ankara Hükûmeti |  Yunan Krallığı | ||||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||||
| İsmet Paşa | I. Konstantin Anastasios Papoulas | ||||||||
| Güçler | |||||||||
| Yunan kaynakları: 95.750 (9 tümen) Türk kaynakları: 6.040 subay, 116.091 asker, (15 piyade tümeni, 4 süvari tümeni, 1 süvari tugayı) 711 ağır ve hafif makineli tüfek 4 uçak 162 top | Yunan kaynakları: 110.000 Türk kaynakları: 106.000 asker (11 tümen, 1 süvari tugayı) 908 ağır ve hafif Makineli tüfek 318 top | ||||||||
| Kayıplar | |||||||||
| 1643 ölü 4981 yaralı 374 esir 18 top, 47 ağır ve 34 hafif makinelı tüfek kaybedildi 48.000 kişi geri çekildi. | 1491 ölü 6472 yaralı 110 kayıp | ||||||||
Yunan kuvvetleri, ve Dumlupınar Muharebeleri ile Kütahya-Eskişehir Muharebeleri arasındaki üç aylık zaman içinde, Anadolu'daki kuvvetlerini 11 tümen ve 1 süvari tugayına çıkartarak daha da güçlenmiş bir durumda 10 Temmuz 1921'de Bursa-Eskişehir; Bursa-Tavşanlı-Kütahya; Uşak-Dumlupınar-Seyitgazi istikametlerinde üç ayrı koldan taarruza geçtiler.
1, 3, 4 ve 12. Gruplar ile bir Mürettep Kolordu olmak üzere; 15 piyade tümeni, 4 süvari tümeni ve 1 süvari tugayından oluşan Türk Kuvvetleri ise İnönü-Kütahya-Döğer mevzilerinde savunma için tertiplenmişlerdi.
Türk Ordusu'nun imha edilmesini ve Afyon, Eskişehir, Kütahya gibi stratejik noktaların işgalini amaçlayan Yunanlar; İnönü ve Kütahya tahkim edilmiş mevzilerine çatmak yerine, zayıf kuvvetlerle tutulmuş olan Türk Kuvvetlerini güney kanattan kuşatmak üzere harekâta başladılar.
I. ve II. İnönü Muharebelerinin aksine, Bursa bölgesi'nde hareketsiz görünen Yunan Ordusu, Afyon cephesinde başlangıçta 12., müteakiben de 2. Türk Kolorduları bölgesine taarruza geçti. 13 Temmuz 1921'de Afyon'u işgal eden ve 12. Kolordu'ya büyük zayiat verdirerek Afyon doğusuna çekilmeye zorlayan Yunanlar, müteakiben taarruzlarını Altıntaş-Seyitgazi istikametinde yoğunlaştırdılar. 15 Temmuz 1921'de 4. Tümen komutanı Yarbay Mehmet Nâzım Bey 'da öldü.
Yunan birlikleri 17 Temmuz'da İsmet Paşa komutasındaki Garp Cephesi kuvvetlerini, Mehmet Nazım Bey'in öldüğü Yumruçal-Nasuhçal civarında cepheyi yarıp Kütahya'yı ele geçirdi. Aynı gün Fevzi Paşa ile birlikte cepheye gelerek Garp Cephesindeki TBMM kuvvetlerinin kuşatma tehdidi altına girdiğini gören Mustafa Kemal Paşa Türk ordusunun çekilmesini emretmek zorunda kaldı: Batı Cephesi birlikleri önce süratle Eskişehir-Seyitgazi hattına, daha sonra da Sakarya Nehri doğusuna edecekti. Bu ricat, Türk Ordusu'nun elde kalmasını sağlayarak kuşatılarak yok edilmesini engelledi.
Komutayı ise, o zamana kadar Garp Cephesinin başında olan İsmet Paşa yerine bizzat Mustafa Kemal Paşa ve Fevzi Paşa ele aldı. Askerliğin gereği bunu gerektiriyordu ve sür'atle yerine getirilmeliydi. 19 Temmuz günü Eskişehir de düşünce, Fahrettin Bey komutasındaki 5. Süvari Grubu ve 1. Gruba bağlı Türk birlikleri Sakarya Nehrinin doğusuna çekildi. TBMM, 3 Ağustos 1921'de İsmet Paşa'yı Genelkurmay Başkanlığı görevinden azlederek, aynı zamanda Başbakan ve da olan Fevzi Paşa'yı bu vazifeyle de görevlendirdi. Aynı zamanda Meclis Başkanı Mustafa Kemal Paşa'yı Türk Ordusu Başkomutanlığı'na atadı.
Geri çekilmenin nedenleri
Atatürk, Nutuk’ta orduların Sakarya’nın doğusuna çekilmesini zorunlu kılan nedenleri iki başlık altında ifade eder. İlk neden, iki ordu arasındaki “kuvvet, vesait ve şerait nispetsizliği" olarak görülür. Buna göre insan, tüfek, makineli tüfek ve top sayısı itibarıyla Yunan ordusu Türk ordusuna göre daha üstündü. Sakarya’nın doğusuna çekilmek suretiyle Yunan ordusu “hareket üslerinden uzaklaşacak ve yeniden menzil hatları tesisine mecbur olacak”tır. Böylece Türk ordusu toplu halde daha elverişli koşullar altında savaşmak imkanı bulacaktı. Bu geri çekilmenin en büyük maddi etkisi Eskişehir gibi önemli bir mevkiyi düşmana terk etmek, en büyük manevi etkisi ise bundan dolayı oluşan moral bozukluğudur.
Başkumandanlık tartışmaları
Geri çekilme üzerine "ordu nereye gidiyor" söylemleri belirdi ve Mustafa Kemal'in ordunun başına geçmesi gerektiği düşüncesi Meclise hakim oldu. Bir grubun düşüncesi ordunun zaten yenilmiş olduğu ve Mustafa Kemal'in olası yenilgilerle yıldızının söneceğine dair inançtı. Diğer bir grup ise durumun vahameti karşısından gerçekten zaferin tek çıkış noktasının Mustafa Kemal'in başkumandanlığı olduğunu öne sürüyordu. Bu tartışmalar içinde 4 Ağustos 1921 tarihli gizli oturumda Mustafa Kemal bir takrir (önerge) sunmuş ve görevi bir şartla kabul etmiştir: Bu şart "Türkiye Büyük Millet Meclisinin haiz olduğu salâhiyeti, filen istimal etmek"tir. Tartışma yaratan iki husus vardı: 1. Başkumandanlık payesi yerine başkumandan vekili payesi verilmesi, 2. Meclisin yetkilerinin devredilmemesi. 5 Ağustos tarihine sarkan tartışmalar sonucunda Meclis 13 red oyuna karşı 169 kabul oyu ile başkumandanlık görevini Mustafa Kemal Paşa'ya tevcih etmiştir: "Başkumandan; ordunun maddî ve manevî kuvvetini azamî surette tezyid ve sevku idaresini bir kat daha tarsin hususunda Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin buna müteallik salâhiyetini Meclis namına filen istimale mezundur." Böylece Mustafa Kemal'in her emri kanun niteliğine bürünmüştür. Başkumandan olarak ilk görev değişikliği, Fevzi Paşa'nın yalnız Genelkurmay işleriyle ilgilenmesini sağlamak için Millî Savunma Bakanlığı görevine Dahiliye Vekili Refet Paşa'yı getirmek ve Fevzi Paşa'yı da Genelkurmay Başkanı yapmak olmuştur. Fevzi Paşa daha önceden hem Millî Savunma Bakanı hem de Genelkurmay Başkanlığı görevini üstlenmekteydi.
TBMM tarafından Başkomutanlığa getirilen Mustafa Kemal Paşa, ordu ile ilgili tüm yetkileri meclis oylaması sonucu kendi üzerine aldı ve "Tekalif-i Milliye" emirlerini çıkarttı. Arkasından da tarihte o ana kadar benzeri görülmemiş bir savaş biçimi olan, Türk milletinin "Topyekün Savaş"ını başlattı.
Kütahya-Eskişehir muharebelerinde iki önemli durum dikkati çekmektedir. Birincisi; Yunan Bursa grubunun geç harekâta başlaması sebebiyle Batı Cephesi Komutanı İsmet Paşa'nın birliklerin kullanılmasında tereddüte düşmesi neticesi ortaya çıkan ağır yenilgidir. İkincisi ise; birliklerin yaya olmaları sebebiyle iç hat manevrasının sağladığı avantajlardan istifade edilememesidir.[]
Kaynakça
- ^ Επίτομος Ιστορία Εκστρατειας Μικράς Ασίας 1919–1922, Εκδόσεις Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Αθήναι 1967, sayfa 145 (Yunanca)
- ^ Ali İhsan Sabis, Harp Hatıralarım, Cilt:5 İstiklal Harbi ve Gizli Cihetleri, s. 338
- ^ Türk İstiklal Harbi, II. Cilt, Batı Cephesi, 4. Kısım, s. 44-46.
- ^ Επίτομος Ιστορία Εκστρατειας Μικράς Ασίας 1919–1922, Εκδόσεις Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Αθήναι 1967, sayfa 153: 2,526 subay, 107,476 asker (Yunanca)
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;turgutisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Andrew Mango, Atatürk, 1999, İstanbul, s. 307
- ^ Επίτομος Ιστορία Εκστρατειας Μικράς Ασίας 1919–1922, Εκδόσεις Διευθύνσεως Ιστορίας Στρατού, Αθήναι 1967, sayfa 204 (Yunanca)
- ^ Nutuk'ta Sakarya Meydan Muharebesi yan başlıklı bölümde bu konu anlatılmıştır.
- ^ 5 Ağustos 1337 (1921) TBMM Gizli Celse Zabıtları,
Dipnotlar
 |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kutahya Eskisehir Muharebeleri 10 Temmuz 1921 ile 24 Temmuz 1921 tarihleri arasinda Yunanistan ile Ankara Hukumeti ordusu arasinda gerceklesen muharebelerdir Muharebeleri kaybeden Ankara Hukumeti kuvvetleri Sakarya Nehri nin dogusuna cekilmek zorunda kaldi Kutahya Eskisehir MuharebeleriKurtulus Savasi Bati CephesiYunan 3 Kolordusu nun Eskisehir e girisi 1921 Tarih10 24 Temmuz 1921BolgeAfyon Kutahya EskisehirSonucYunan zaferiCografi DegisikliklerYunan ordusunun ilerlemesi Turk ordusunun Sakarya Nehri nin dogusuna cekilmesiTaraflarAnkara HukumetiYunan KralligiKomutanlar ve liderlerIsmet PasaI Konstantin Anastasios PapoulasGuclerYunan kaynaklari 95 750 9 tumen Turk kaynaklari 6 040 subay 116 091 asker 15 piyade tumeni 4 suvari tumeni 1 suvari tugayi 711 agir ve hafif makineli tufek 4 ucak 162 topYunan kaynaklari 110 000 Turk kaynaklari 106 000 asker 11 tumen 1 suvari tugayi 908 agir ve hafif Makineli tufek 318 topKayiplar1643 olu 4981 yarali 374 esir 18 top 47 agir ve 34 hafif makineli tufek kaybedildi 48 000 kisi geri cekildi 1491 olu 6472 yarali 110 kayipKutahya civarinda Yunan birlikleri Yunan kuvvetleri ve Dumlupinar Muharebeleri ile Kutahya Eskisehir Muharebeleri arasindaki uc aylik zaman icinde Anadolu daki kuvvetlerini 11 tumen ve 1 suvari tugayina cikartarak daha da guclenmis bir durumda 10 Temmuz 1921 de Bursa Eskisehir Bursa Tavsanli Kutahya Usak Dumlupinar Seyitgazi istikametlerinde uc ayri koldan taarruza gectiler 1 3 4 ve 12 Gruplar ile bir Murettep Kolordu olmak uzere 15 piyade tumeni 4 suvari tumeni ve 1 suvari tugayindan olusan Turk Kuvvetleri ise Inonu Kutahya Doger mevzilerinde savunma icin tertiplenmislerdi Turk Ordusu nun imha edilmesini ve Afyon Eskisehir Kutahya gibi stratejik noktalarin isgalini amaclayan Yunanlar Inonu ve Kutahya tahkim edilmis mevzilerine catmak yerine zayif kuvvetlerle tutulmus olan Turk Kuvvetlerini guney kanattan kusatmak uzere harekata basladilar I ve II Inonu Muharebelerinin aksine Bursa bolgesi nde hareketsiz gorunen Yunan Ordusu Afyon cephesinde baslangicta 12 muteakiben de 2 Turk Kolordulari bolgesine taarruza gecti 13 Temmuz 1921 de Afyon u isgal eden ve 12 Kolordu ya buyuk zayiat verdirerek Afyon dogusuna cekilmeye zorlayan Yunanlar muteakiben taarruzlarini Altintas Seyitgazi istikametinde yogunlastirdilar 15 Temmuz 1921 de 4 Tumen komutani Yarbay Mehmet Nazim Bey da oldu Yunan birlikleri 17 Temmuz da Ismet Pasa komutasindaki Garp Cephesi kuvvetlerini Mehmet Nazim Bey in oldugu Yumrucal Nasuhcal civarinda cepheyi yarip Kutahya yi ele gecirdi Ayni gun Fevzi Pasa ile birlikte cepheye gelerek Garp Cephesindeki TBMM kuvvetlerinin kusatma tehdidi altina girdigini goren Mustafa Kemal Pasa Turk ordusunun cekilmesini emretmek zorunda kaldi Bati Cephesi birlikleri once suratle Eskisehir Seyitgazi hattina daha sonra da Sakarya Nehri dogusuna edecekti Bu ricat Turk Ordusu nun elde kalmasini saglayarak kusatilarak yok edilmesini engelledi Komutayi ise o zamana kadar Garp Cephesinin basinda olan Ismet Pasa yerine bizzat Mustafa Kemal Pasa ve Fevzi Pasa ele aldi Askerligin geregi bunu gerektiriyordu ve sur atle yerine getirilmeliydi 19 Temmuz gunu Eskisehir de dusunce Fahrettin Bey komutasindaki 5 Suvari Grubu ve 1 Gruba bagli Turk birlikleri Sakarya Nehrinin dogusuna cekildi TBMM 3 Agustos 1921 de Ismet Pasa yi Genelkurmay Baskanligi gorevinden azlederek ayni zamanda Basbakan ve da olan Fevzi Pasa yi bu vazifeyle de gorevlendirdi Ayni zamanda Meclis Baskani Mustafa Kemal Pasa yi Turk Ordusu Baskomutanligi na atadi Geri cekilmenin nedenleriAtaturk Nutuk ta ordularin Sakarya nin dogusuna cekilmesini zorunlu kilan nedenleri iki baslik altinda ifade eder Ilk neden iki ordu arasindaki kuvvet vesait ve serait nispetsizligi olarak gorulur Buna gore insan tufek makineli tufek ve top sayisi itibariyla Yunan ordusu Turk ordusuna gore daha ustundu Sakarya nin dogusuna cekilmek suretiyle Yunan ordusu hareket uslerinden uzaklasacak ve yeniden menzil hatlari tesisine mecbur olacak tir Boylece Turk ordusu toplu halde daha elverisli kosullar altinda savasmak imkani bulacakti Bu geri cekilmenin en buyuk maddi etkisi Eskisehir gibi onemli bir mevkiyi dusmana terk etmek en buyuk manevi etkisi ise bundan dolayi olusan moral bozuklugudur Baskumandanlik tartismalariGeri cekilme uzerine ordu nereye gidiyor soylemleri belirdi ve Mustafa Kemal in ordunun basina gecmesi gerektigi dusuncesi Meclise hakim oldu Bir grubun dusuncesi ordunun zaten yenilmis oldugu ve Mustafa Kemal in olasi yenilgilerle yildizinin sonecegine dair inancti Diger bir grup ise durumun vahameti karsisindan gercekten zaferin tek cikis noktasinin Mustafa Kemal in baskumandanligi oldugunu one suruyordu Bu tartismalar icinde 4 Agustos 1921 tarihli gizli oturumda Mustafa Kemal bir takrir onerge sunmus ve gorevi bir sartla kabul etmistir Bu sart Turkiye Buyuk Millet Meclisinin haiz oldugu salahiyeti filen istimal etmek tir Tartisma yaratan iki husus vardi 1 Baskumandanlik payesi yerine baskumandan vekili payesi verilmesi 2 Meclisin yetkilerinin devredilmemesi 5 Agustos tarihine sarkan tartismalar sonucunda Meclis 13 red oyuna karsi 169 kabul oyu ile baskumandanlik gorevini Mustafa Kemal Pasa ya tevcih etmistir Baskumandan ordunun maddi ve manevi kuvvetini azami surette tezyid ve sevku idaresini bir kat daha tarsin hususunda Turkiye Buyuk Millet Meclisi nin buna muteallik salahiyetini Meclis namina filen istimale mezundur Boylece Mustafa Kemal in her emri kanun niteligine burunmustur Baskumandan olarak ilk gorev degisikligi Fevzi Pasa nin yalniz Genelkurmay isleriyle ilgilenmesini saglamak icin Milli Savunma Bakanligi gorevine Dahiliye Vekili Refet Pasa yi getirmek ve Fevzi Pasa yi da Genelkurmay Baskani yapmak olmustur Fevzi Pasa daha onceden hem Milli Savunma Bakani hem de Genelkurmay Baskanligi gorevini ustlenmekteydi TBMM tarafindan Baskomutanliga getirilen Mustafa Kemal Pasa ordu ile ilgili tum yetkileri meclis oylamasi sonucu kendi uzerine aldi ve Tekalif i Milliye emirlerini cikartti Arkasindan da tarihte o ana kadar benzeri gorulmemis bir savas bicimi olan Turk milletinin Topyekun Savas ini baslatti Kutahya Eskisehir muharebelerinde iki onemli durum dikkati cekmektedir Birincisi Yunan Bursa grubunun gec harekata baslamasi sebebiyle Bati Cephesi Komutani Ismet Pasa nin birliklerin kullanilmasinda tereddute dusmesi neticesi ortaya cikan agir yenilgidir Ikincisi ise birliklerin yaya olmalari sebebiyle ic hat manevrasinin sagladigi avantajlardan istifade edilememesidir kaynak belirtilmeli Kaynakca Epitomos Istoria Ekstrateias Mikras Asias 1919 1922 Ekdoseis Diey8ynsews Istorias Stratoy A8hnai 1967 sayfa 145 Yunanca Ali Ihsan Sabis Harp Hatiralarim Cilt 5 Istiklal Harbi ve Gizli Cihetleri s 338 Turk Istiklal Harbi II Cilt Bati Cephesi 4 Kisim s 44 46 Epitomos Istoria Ekstrateias Mikras Asias 1919 1922 Ekdoseis Diey8ynsews Istorias Stratoy A8hnai 1967 sayfa 153 2 526 subay 107 476 asker Yunanca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi turgut isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Andrew Mango Ataturk 1999 Istanbul s 307 Epitomos Istoria Ekstrateias Mikras Asias 1919 1922 Ekdoseis Diey8ynsews Istorias Stratoy A8hnai 1967 sayfa 204 Yunanca Nutuk ta Sakarya Meydan Muharebesi yan baslikli bolumde bu konu anlatilmistir 5 Agustos 1337 1921 TBMM Gizli Celse Zabitlari Dipnotlar