Kahverengi kokarca böceği Halyomorpha halys Pentatomidae familyasından çin Japonya Kore Yarımadası ve Tayvan a öz

Kahverengi kokarca böceği (Halyomorpha halys) Pentatomidae familyasından, Çin, Japonya, Kore Yarımadası ve Tayvan'a özgü bir böcek türüdür. Tür, Kuzey Amerika'da ilk kez Eylül 1998'de Allentown, Pensilvanya'da görülmüştür. Kahverengi kokarcaların larva ve yetişkinleri, birçok tarımsal ürün de dahil olmak üzere 100'den fazla bitki türünden beslenmektedir. Tür, 2010-11'e kadar Doğu Amerika Birleşik Devletleri'ndeki meyve bahçelerinde görülen bir haşereydi. Türün etkisiyle, Amerika Birleşik Devletleri'nin Orta Atlantik bölgesindeki elma yetiştiricileri 2010'da 37 milyon dolar zarar etmiştir. Bazı meyve yetiştiricileri mahsullerinin %90'ından fazlasını kaybetmiştir. Günümüzde Kuzey Amerika'nın birçok yerinde görülen tür, son zamanlarda Avrupa ve Güney Amerika'da da çoğalmaya başlamıştır.

Kahverengi kokarca böceği

Yetişkin

Biyolojik sınıflandırma

Âlem:	Animalia
Şube:	Arthropoda
Sınıf:	Insecta
Takım:	Hemiptera
Familya:	Pentatomidae
Cins:	Halyomorpha
Tür:	H. halys

İkili adlandırma

Halyomorpha halys
Carl Stål, 1885

Tanımlama

Yetişkin kahverengi kokarca böcekleri yaklaşık 1.7 santimetre uzunluğunda ve genişliğindedir. Pentatomoidea üstfamilyasındaki diğer türler gibi boyunun uzunluğu genişliğinin uzunluğuna eşittir. Üst tarafı koyu kahverengi olan türün alt tarafı kremsi beyaz-kahverengi renktedir. Bununla beraber bazı örnekler kırmızı, gri, açık kahverengi, bakır veya siyahın tonlarında da olabilir. Türü diğerlerinden ayıran en önemli özelliği ise mermerle kaplanmış gibi durmasıdır. Ayrıca antenindeki açık renkli çizgiler de ayırt edici özelliklerinden biridir. Bacaklarında soluk beyaz renkte benek veya çizgiler olabilen türün bacakları kahverengidir.

Larva aşamasındaki kokarca, siyah veya çok koyu kahverengidir. Kokarcanın skleritleri arasında kırmızı kabuk vardır. Larvalar ilk dönemlerinde beyaz işarete sahip değildir, ancak zamanla siyah antenlerinde beyaz çizgiler oluşur. Larvaların bacakları siyahtır ve zamanla bacaklarda da beyaz çizgiler oluşmaya başlar. Larvalar deri değiştirirken kırmızı işaretli soluk beyaz renktedir. Dişi, bir yaprağın üzerine tek seferde 28 yeşil yumurta yumurtlar. Yumurtaların rengi zamanla beyaza dönüşür. Dişi bir sezonda 3.000 yumurta yumurtlayabilir. Fındık bitkisinin kökünü 20 günde kurutabilen kahverengi kokarca, günde 30 kilometre uçabilir.

Tüm kötü kokulu böcekler gibi, salgı bezleri göğsün alt kısmında, birinci ve ikinci bacak çifti arasındadır.

Davranışları

Domatesin üzerinde duran kahverengi kokarca böceği

Kahverengi kokarca böceğinin kokusu trans-2-dekenal ve trans-2-oktenaldan kaynaklanmaktadır. Böceğin kokusu "kişniş gibi kokan keskin koku" şeklinde karakterize edilmiştir. Karnındaki deliklerden koku yayabilen böcek, bu yeteneğini kuş ve kertenkelelere karşı bir savunma mekanizması olarak gelişmiştir. Bununla birlikte, böceği yaralamak, böceği hareket ettirmeye çalışmak veya sadece böceğe dokunmak bile koku salınımını tetikleyebilir.

İnsan vakalarına ilişkin raporlar nadirdir, ancak kokarca böceğinin vücut sıvıları toksiktir ve insan derisi ve gözleri için tahriş edicidir. Kokarca böceği kaynaklı kornea iltihabı vakası bildirilmiştir.

Kur sırasında erkek, tüm kötü kokulu böceklerde olduğu gibi kendi titreşim sinyallerine cevap veren dişi ile iletişim kurmak için feromon ve titreşim sinyalleri yayar. Böcekler sinyalleri birbirlerini tanımak ve bulmak için kullanırlar. Bu türün titreşim sinyalleri düşük frekanslı olmasıyla bilinir. Diğer kötü kokulu böceklere kıyasla bu tür daha uzun süreli sinyaller yayar. Titreşim sinyalinin uzunluğunun önemi henüz belli değildir.

Kahverengi kokarca böceği, diğer yarım kanatlılar gibi bitkileri emmek için hortumunu kullanır. Kahverengi kokarcanın beslendiği meyvelerin dış yüzeyinde nekroz alanları veya çukurlu bölgeler oluşabileceği gibi, yapraklarda benekler ortaya çıkabilir. Ayrıca tohum kaybı ve bitki patojenlerinin bulaşmasına da sebep olabilen bu tür, meyve ve sebzelere zarar veren bir haşeredir. Tür, Japonya'da soya fasulyesi ve meyve veren bitkilere de zarar vermektedir. Türün ABD'de Mayıs ayının sonları ve Haziran ayının başlarında şeftali, elma, yeşil fasulye, soya fasulyesi, , ahududu ve armut gibi birçok bitkiye zarar verdiği rapor edilmiştir.

Kahverengi kokarca böceği elmadan beslenirken

Avrupa'da

Kahverengi kokarca böceği Avrupa'da ilk kez 1998 kışında İsviçre'nin Zürih kentindeki Çin bahçesinin onarım çalışmaları sırasında görülmüştür. Kokarca böceği, Çin'in Pekin kentinden ithal edilen çatı kiremitleriyle İsviçre'ye gelmiştir. Böcek o zamandan beri Avrupa'da kısa sürede yayılmıştır. Güney Almanya'daki ilk kokarca ise 2011'de Konstanz'da görülmüştür.İtalya'da ilk örnekler 2012'de Modena'da ve 2016'da Güney Tirol'de görülmüştür. Böcek, 2016'dan sonra artan raporlarla Avusturya'nın Viyana kentinde de görülmüştür. İtalya'nın Friuli-Venezia Giulia bölgesi, 2017'den 2020 yılına kadar meyve çiftçilerinin kayıp mahsullerini telafi etmek için 3,5 milyon Euro dağıttığını açıklamıştır.

Rusya'dan Gürcistan'a yayılması

Kahverengi kokarcanın Rusya'nın Soçi kentindeki 2014 Kış Olimpiyatları'nın inşaat çalışmaları sırasında İtalya'dan getirilen dekoratif yapı elemanlarıyla Kafkasya bölgesine geldiği tahmin edilmektedir. Tür, o zamandan beriGürcistan'a yayılmıştır. Böceğin 2016'dan 2018'e kadarki dönemde Gürcistan'daki fındık hasatının üçte birini tahrip ettiği düşünülmektedir. Böcek kaynaklı yıllık zararlarının 60 milyon € 'ya ulaştığı tahmin edilmektedir. Gürcistan, 2016 yılında 179,5 milyon ABD Doları değerinde yıllık üretimiyle dünyanın en büyük beşinci fındık üreticisiydi. Gürcistan hükümeti, Birleşik Devletler Uluslararası Kalkınma Ajansı (USAID) ile birlikte Gürcistan'da kahverengi kokarca böceğinin yayılmasını engellemek için 4.8 milyon dolar tahsis etmiştir. Buna karşın yardım miktarı yetersiz bulunduğu için eleştirilmiştir.

Balkanlar ve Gürcistan'dan Türkiye'ye yayılması

Tür Türkiye'de ilk defa Levent, İstanbul'dan Eylül 2017'de kaydedilmiştir. Daha sonra tür Artvin'de de Ekim 2017'de saptanmıştır. Zamanla Doğu Karadeniz illerine yayılan türe, 2018'de Sakarya'nın Hendek ilçesinde rastlanmıştır. Ocak 2020 verilerine göre böcek Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Samsun ve Yalova illeri başta olmak üzere 8 ildeki 46 ilçede görülmüştür. Türkiye'de özellikle fındık bitkisine zarar veren kahverengi kokarca, 2017'de 200 milyon, 2018'de 300 milyon, 2019'da ise yaklaşık 500 milyon dolarlık zarara neden olmuştur. 2019'da Karadeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü bu türü yakalamak için Artvin'de 450 feromon tuzak kurmuştur. Prof. Dr. Celal Tuncer'e göre, Artvin'deki fındıkların %20'sinin hasarlı olmasına neden olan bu türün fındıktaki kalite ve verimi yüzde 50 düşürmesi beklenmektedir.

Doğal düşmanları

Çin'e özgü bir parazitoid yaban arısı türü olan Trissolcus japonicus, bu türün doğal düşmanıdır.

Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa ve Yeni Zelanda'da Trissolcus japonicus, kahverengi kokarca böceklerine karşı biyolojik silah olarak kullanılmaktadır. Bu yaban arısı, bölgenin biyogüvenliği için 2007'den beri Amerika tarafından araştırılmaktadır. Bununla beraber 2014'te Amerika'nın yerlisi olmayan ve biyolojik silah olarak kullanılabilecek iki parazitoid keşfedilmiştir. O zamandan beri, birkaç tarım otoritesi, laboratuvarda yetiştirilen eşekarısı salınımları ile parazitoid türün nüfusunu arttırmak için programlar başlatmıştır. 2017 yılında İsviçre'de yapılan araştırmalarda bölgenin yerlisi olmayan ve kokarcaya karşı kullanılabilecek bir eşekarısı türü keşfedilmiştir.

Kuzey Amerika ve Avrupa'ya özgü çeşitli parazitoitlerin, kahverengi kokarcanın yumurtalarına, larvalarına ve yetişkinlere saldırdığı bildirilmiştir. Araştırmacılar ayrıca tekerlek böceği ve çeşitli örümcek türlerini de biyolojik silah olarak kullanmayı denemiştir. Birkaç örümcek türü hem yumurtalara hem de yetişkin kokarcalara saldırmıştır. Tespih böceklerinin de kokarcaların yumurtalarını yediği tespit edilmiştir. Buna karşın hem yumurta hem de yetişkinlere en istikrarlı saldıran türün tekerlek böceği olduğu tespit edilmiştir.

Yaşam döngüsü

Yumurtaların ilk aşaması
Yumurtadan çıkmak üzere olan kokarcalar
Yumurtadan çıkan kokarcalar
Nimf
Üçüncü veya dördüncü aşamadaki nimf
Beşinci aşamadaki nimf
Yetişkin
Halyomorpha halys

Evlerde ve yapılarda

Familyadaki diğer türlere kıyasla kahverengi kokarca böceğinin sonbaharda evleri istila etme olasılığı daha yüksektir. Böcek, sonbaharda yapının içine girerek kışı yapının içinde geçirir. Bir evde 26.000'den fazla kahverengi kokarca böceği bulunmuştur. Yetişkinler birkaç aydan bir yıla kadar yaşayabilirler. Bina cephesinin içine, alt yüzeylere, pencere ve kapı çerçevelerine, bacalara veya girebilecekleri kadar büyük olan yerlere girerler. Eve girdikten sonra kış uykusu moduna geçer ve kışın geçmesini beklerler, ancak genellikle evin içindeki sıcaklık aktif olmalarına neden olur ve ışık kaynaklarının etrafında hantalca uçabilirler. Kokar ağaç ve tüylü pavlonya bu türün yavruladığı iki önemli ağaç türüdür. Ordu'nun Perşembe İlçesinde bir evde 15 kilogramdan fazla kahverengi kokarca böceğine rastlanmıştır.

Ayrıca bakınız

Vampir kelebek

Kaynakça

^ Wermelinger, Beat; Denise Wyniger; Beat Forster. 2008. First records of an invasive bug in Europe: Halyomorpha halys Stål (Heteroptera: Pentatomidae), a new pest on woody ornamentals and fruit trees? Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft: Bulletin de la Société Entomologique Suisse 81: 1–8.
^ "Brown Marmorated Stink Bug". . 1 Haziran 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2011.
^ "Move Over, Bedbugs: Stink Bugs Have Landed". The New York Times. 26 Eylül 2010. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2010. Government and university researchers say they need more time to study the bug, which has been in the United States since about 1998. Native to Asia, it was first found in Allentown, Pa., and has no natural enemies here.
^ ^a ^b ^c "Stink Bug Invasion: Is a Wasp the Solution to Save Valued Crops?". PBS NewsHour. 24 Mayıs 2011. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2011.
^ ^a ^b ^c Rice (2014). "Biology, ecology, and management of brown marmorated stink bug (Hemiptera: Pentatomidae)". Journal of Integrated Pest Management. 5 (3): A1-A13.
^ "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ "marmorate." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
^ . sabah.com.tr. 18 Şubat 2019. 18 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ (PDF). Pennsylvania State University Department of Agriculture. Mayıs 2009. 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2011.
^ Hu (2017). "Irritant contact keratitis caused by the bodily fluids of a brown marmorated stink bug". Taiwan Journal of Ophthalmology. 7 (4): 221.
^ Polajnar, Jernej (2016). "Vibrational communication of the brown marmorated stink bug (Halyomorpha halys)". Physiological Entomology. 41 (3): 249-259.
^ ^a ^b . TagesWoche. Neue Medien Basel AG. 5 Nisan 2018. 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.
^ Ralf Heckmann (2012): Erster Nachweis von Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Heteroptera: Pentatomidae) für Deutschland. Heteropteron 36: 17–18.
^ Wolfgang Rabitsch, Georg J. Friebe (2015): From the west and from the east? First records of Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) in Vorarlberg and Vienna, Austria. Aus dem Westen und dem Osten? Erste Nachweise von Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) in Vorarlberg und Wien, Österreich. S. 126
^ . suedtirolnews.it. 23 Ekim 2017. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.
^ . Die Presse. Die Presse Verlags-Gesellschaft m.b.H. Co KG. 28 Aralık 2016. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.
^ "Aid for the costs of the prevention and eradication of animal diseases and plant pests and aid to make good the damage caused by animal diseases and plant pests (Article 26) (State Aid) SA.47750". European Commission. 30 Mart 2017. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.
^ "Invasive Stink Bug Pest Devastates Georgia's Agriculture". jamestown.org. 19 Ekim 2017. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.
^ "Çerçi, B. & Koçak, Ö. 2017. Further contribution to the Heteroptera (Hemiptera) fauna of Turkey with a new synonymy. Acta Biologica Turcica, 30(4): 121-127". 22 Ekim 2017. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
^ Güncan, Ali; Gümüş, Ebru (Ocak 2019). "Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorpha halys (StåL, 1855) (Hemiptera: Heteroptera, Pentatomidae), a New and Important Pest in Turkey". Entomological News. 128 (2): 204-210. doi:10.3157/021.128.0208. ISSN 0013-872X.
^ . tgrthaber.com.tr. 6 Mayıs 2020. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ Aylin Rana Aydın (29 Ocak 2020). "Kokarcaya karşı samuray". milliyet.com.tr. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ . sozcu.com.tr. 21 Mart 2019. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ . cnnturk.com. 29 Ocak 2020. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ . cnnturk.com. 25 Haziran 2019. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ . sozcu.com.tr. 29 Ocak 2020. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ Talamas EJ, Buffington M, Hoelmer K (2013) New synonymy of Trissolcus halyomorphae Yang. Journal of Hymenoptera Research 33: 113–117. doi: 10.3897/JHR.33.5627
^ . Fact Sheet. Virginia Tech Department of Entomology. 30 Mart 2009. 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2011.
^ Charles (Ağustos 2019). "Experimental assessment of the biosafety of Trissolcus japonicus in New Zealand, prior to the anticipated arrival of the invasive pest Halyomorpha halys". BioControl. 64 (4): 367-379.
^ Milnes (2016). "Discovery of an Exotic Egg Parasitoid of the Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorpha halys (Stål) in the Pacific Northwest". Proceedings of the Entomological Society of Washington. 118 (3): 466-470.
^ . Michigan State University, Department of Entymology. 24 Temmuz 2019. 22 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2019.
^ Jentsch (Kış 2017). (PDF). Fruit Quarterly. New York State Horticultural Society. 25 (4). 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2019.
^ "Citizen Science Efforts for Redistribution of Samurai Wasp in NYS". Cornell University, Department of Entomology, Hudson Valley Laboratory. 13 Mart 2019. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2019.
^ Stahl (2018). "First discovery of adventive populations of Trissolcus japonicus in Europe". Journal of Pest Science. 92 (2): 371-379.
^ Abram (2017). "Indigenous arthropod natural enemies of the invasive brown marmorated stink bug in North America and Europe". Journal of Pest Science (İngilizce). 90 (4): 1009-1020.
^ . News article. southeast . 20 Kasım 2009. 29 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2009.
^ "Humble Roly-Poly Bug Thwarts Stink Bugs in Farms, Gardens". UC Davis News Service. 15 Mart 1999. 7 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2016.
^ (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.
^ . University of Florida, IFAS. Temmuz 2010. 18 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.
^ Inkley DB, 2012. Characteristics of home invasion by the brown marmorated stink bug (Hemiptera: Pentatomidae). Journal of Entomological Science, 47(2):125–130.
^ "Asian stink bugs invade Oregon". News. 5 Ekim 2010. 8 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.
^ . Rutgers University, New Jersey Agricultural Experiment Station. 7 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.
^ Wallner AM, Hamilton GC, Nielsen AL, Hahn N, Green EJ, et al. (2014) "Landscape Factors Facilitating the Invasive Dynamics and Distribution of the Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorphahalys (Hemiptera: Pentatomidae), after Arrival in the United States" 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . PLoS ONE 9(5): e95691. doi:10.1371/journal.pone.0095691
^ "Fındık üreticisi, evini saran kahverengi kokarca böceğinden ilaçlı mücadeleyle kurtuldu". www.aa.com.tr. 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.

Konuyla ilgili yayınlar

Khrimian (2008). "Field Trapping of the Invasive Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorpha halys, with Geometric Isomers of Methyl 2,4,6-Decatrienoate". Journal of Agricultural and Food Chemistry. 56 (1): 197-203.
Funayama (2004). "Importance of apple fruits as food for the brown-marmorated stink bug, Halyomorpha halys (Stal) (Heteroptera: Pentatomidae)". Applied Entomology and Zoology. 39 (4): 617-623.
Nielsen (2009). "Life History of the Invasive Species Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae) in Northeastern United States". Annals of the Entomological Society of America. 102 (4): 608.
Aldrich (2009). "Semiochemically Based Monitoring of the Invasion of the Brown Marmorated Stink Bug and Unexpected Attraction of the Native Green Stink Bug (Heteroptera: Pentatomidae) in Maryland". Florida Entomologist. 92 (3): 483.
Toyama (2006). "Formation of aggregations in adults of the brown marmorated stink bug, Halyomorpha halys (Stål) (Heteroptera: Pentatomidae): The role of antennae in short-range locations". Applied Entomology and Zoology. 41 (2): 309.
Nielsen (2008). "Toxicity of Insecticides to Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae) Using Glass-Vial Bioassays". Journal of Economic Entomology. 101 (4): 1439-42.
Lee (2009). "Complete mitochondrial genome of brown marmorated stink bug Halyomorpha halys (Hemiptera: Pentatomidae), and phylogenetic relationships of hemipteran suborders". Molecules and Cells. 28 (3): 155-65.
Yang (2009). "A New Species of Trissolcus (Hymenoptera: Scelionidae) Parasitizing Eggs of Halyomorpha halys (Heteroptera: Pentatomidae) in China with Comments on Its Biology". Annals of the Entomological Society of America. 102: 39-47.

Dış bağlantılar

Vikikitap: Halyomorpha halys
Kötü kokulu böcekler bilgi sayfası1 Haziran 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (kahverengi kokarca böceği ile ilgili Penn State Fact Sheet)
UF / IFAS Özellikli Canlılar Web sitesinde kahverengi kokarca böceği 12 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Oregon 9 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Oregon Eyalet Üniversitesi'nde kahverengi kokarca böceği 9 Mayıs 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Brown 11 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Invasive.org'da (Bugwood Network, USDA Forest Service ve USDA APHIS PPQ'nun ortak projesi) kahverengi kokarca böceği 11 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Tür Profili - Kahverengi Kokarca Böceği (Halyomorpha halys) 22 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Ulusal İstilacı Türler Bilgi Merkezi, Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Tarım Kütüphanesi .
Kahverengi kokarca böceği 25 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Yeni Zelanda Temel Endüstriler Bakanlığı bilgi formu)
StopBMSB.org 24 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - ABD Gıda ve Tarım Enstitüsü, ABD Tarım Bakanlığı, Kahverengi kokarca böceği yönetimi bilgi.

[1] Wermelinger, Beat; Denise Wyniger; Beat Forster. 2008. First records of an invasive bug in Europe: Halyomorpha halys Stål (Heteroptera: Pentatomidae), a new pest on woody ornamentals and fruit trees? Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft: Bulletin de la Société Entomologique Suisse 81: 1–8.

[2] "Brown Marmorated Stink Bug". . 1 Haziran 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2011.

[move-3] "Move Over, Bedbugs: Stink Bugs Have Landed". The New York Times. 26 Eylül 2010. 7 Kasım 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Eylül 2010. Government and university researchers say they need more time to study the bug, which has been in the United States since about 1998. Native to Asia, it was first found in Allentown, Pa., and has no natural enemies here.

[newshour2011-4] "Stink Bug Invasion: Is a Wasp the Solution to Save Valued Crops?". PBS NewsHour. 24 Mayıs 2011. 11 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2011.

[Rice2014-5] Rice (2014). "Biology, ecology, and management of brown marmorated stink bug (Hemiptera: Pentatomidae)". Journal of Integrated Pest Management. 5 (3): A1-A13.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[7] "marmorate." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.

[8] . sabah.com.tr. 18 Şubat 2019. 18 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[9] (PDF). Pennsylvania State University Department of Agriculture. Mayıs 2009. 7 Ekim 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2011.

[10] Hu (2017). "Irritant contact keratitis caused by the bodily fluids of a brown marmorated stink bug". Taiwan Journal of Ophthalmology. 7 (4): 221.

[11] Polajnar, Jernej (2016). "Vibrational communication of the brown marmorated stink bug (Halyomorpha halys)". Physiological Entomology. 41 (3): 249-259.

[TagesWoche-12] . TagesWoche. Neue Medien Basel AG. 5 Nisan 2018. 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.

[Heckmann-13] Ralf Heckmann (2012): Erster Nachweis von Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Heteroptera: Pentatomidae) für Deutschland. Heteropteron 36: 17–18.

[Rabitsch-14] Wolfgang Rabitsch, Georg J. Friebe (2015): From the west and from the east? First records of Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) in Vorarlberg and Vienna, Austria. Aus dem Westen und dem Osten? Erste Nachweise von Halyomorpha halys (Stål, 1855) (Hemiptera: Heteroptera: Pentatomidae) in Vorarlberg und Wien, Österreich. S. 126

[suedtirolnews.it_23-10-017-15] . suedtirolnews.it. 23 Ekim 2017. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.

[DiePresse-16] . Die Presse. Die Presse Verlags-Gesellschaft m.b.H. Co KG. 28 Aralık 2016. 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.

[17] "Aid for the costs of the prevention and eradication of animal diseases and plant pests and aid to make good the damage caused by animal diseases and plant pests (Article 26) (State Aid) SA.47750". European Commission. 30 Mart 2017. 25 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.

[JamesTown-18] "Invasive Stink Bug Pest Devastates Georgia's Agriculture". jamestown.org. 19 Ekim 2017. 20 Ekim 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2019.

[19] "Çerçi, B. & Koçak, Ö. 2017. Further contribution to the Heteroptera (Hemiptera) fauna of Turkey with a new synonymy. Acta Biologica Turcica, 30(4): 121-127". 22 Ekim 2017. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.

[20] Güncan, Ali; Gümüş, Ebru (Ocak 2019). "Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorpha halys (StåL, 1855) (Hemiptera: Heteroptera, Pentatomidae), a New and Important Pest in Turkey". Entomological News. 128 (2): 204-210. doi:10.3157/021.128.0208. ISSN 0013-872X.

[21] . tgrthaber.com.tr. 6 Mayıs 2020. 14 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[22] Aylin Rana Aydın (29 Ocak 2020). "Kokarcaya karşı samuray". milliyet.com.tr. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[23] . sozcu.com.tr. 21 Mart 2019. 22 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[24] . cnnturk.com. 29 Ocak 2020. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[25] . cnnturk.com. 25 Haziran 2019. 25 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[26] . sozcu.com.tr. 29 Ocak 2020. 29 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[27] Talamas EJ, Buffington M, Hoelmer K (2013) New synonymy of Trissolcus halyomorphae Yang. Journal of Hymenoptera Research 33: 113–117. doi: 10.3897/JHR.33.5627

[Pfeiffer-28] . Fact Sheet. Virginia Tech Department of Entomology. 30 Mart 2009. 24 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2011.

[29] Charles (Ağustos 2019). "Experimental assessment of the biosafety of Trissolcus japonicus in New Zealand, prior to the anticipated arrival of the invasive pest Halyomorpha halys". BioControl. 64 (4): 367-379.

[Milnes-30] Milnes (2016). "Discovery of an Exotic Egg Parasitoid of the Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorpha halys (Stål) in the Pacific Northwest". Proceedings of the Entomological Society of Washington. 118 (3): 466-470.

[31] . Michigan State University, Department of Entymology. 24 Temmuz 2019. 22 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2019.

[32] Jentsch (Kış 2017). (PDF). Fruit Quarterly. New York State Horticultural Society. 25 (4). 12 Kasım 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2019.

[33] "Citizen Science Efforts for Redistribution of Samurai Wasp in NYS". Cornell University, Department of Entomology, Hudson Valley Laboratory. 13 Mart 2019. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2019.

[34] Stahl (2018). "First discovery of adventive populations of Trissolcus japonicus in Europe". Journal of Pest Science. 92 (2): 371-379.

[35] Abram (2017). "Indigenous arthropod natural enemies of the invasive brown marmorated stink bug in North America and Europe". Journal of Pest Science (İngilizce). 90 (4): 1009-1020.

[Roberson-36] . News article. southeast . 20 Kasım 2009. 29 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2009.

[37] "Humble Roly-Poly Bug Thwarts Stink Bugs in Farms, Gardens". UC Davis News Service. 15 Mart 1999. 7 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2016.

[38] (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2020.

[IFAS-39] . University of Florida, IFAS. Temmuz 2010. 18 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2008.

[40] Inkley DB, 2012. Characteristics of home invasion by the brown marmorated stink bug (Hemiptera: Pentatomidae). Journal of Entomological Science, 47(2):125–130.

[41] "Asian stink bugs invade Oregon". News. 5 Ekim 2010. 8 Ekim 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.

[42] . Rutgers University, New Jersey Agricultural Experiment Station. 7 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2011.

[43] Wallner AM, Hamilton GC, Nielsen AL, Hahn N, Green EJ, et al. (2014) "Landscape Factors Facilitating the Invasive Dynamics and Distribution of the Brown Marmorated Stink Bug, Halyomorphahalys (Hemiptera: Pentatomidae), after Arrival in the United States" 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . PLoS ONE 9(5): e95691. doi:10.1371/journal.pone.0095691

[44] "Fındık üreticisi, evini saran kahverengi kokarca böceğinden ilaçlı mücadeleyle kurtuldu". www.aa.com.tr. 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.