Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Trombosit veya kan pulcukları, kan pıhtılarının oluşumunda görev alan hücre parçalarına verilen isimdir. Platelet olarak da adlandırılır. Düşük trombosit seviyeleri veya fonksiyon anormallikleri (disfonksiyon) kanamaya yatkınlığı artırırken, yüksek trombosit seviyeleri -çoğunlukla asemptomatik- tromboz (damarda kanın pıhtılaşması) riskini yükseltir.
Tanım ve anatomi
Kan pulcukları çok sayıda granül içeren renksiz hücre parçalarıdır. Çapları 1,5-3,0 μm arasında değişir. İnsanlarda eritrositler (alyuvarlar) gibi, anükleer (çekirdeksiz) ve disk şeklindedirler (diskoid). Hücre zarının sitoplazma içine doğru parmak şeklinde girmesi sonucu oluşan ve yüzeye açılan bir kanal sistemine sahiptirler. Bu kanal sistemine kanaliküler sistem adı verilir. Ayrıca RNA ve birkaç farklı granül tipi içerirler.
Kan pulcukları granülleri
Kan pulcukları lizozomları veya Lambda granülleri: içeren, 175-200 nm çapındaki granüller.
- Delta granülleri: ADP, ATP, kalsiyum iyonları, ve serotonin (plazmadaki serotonini alarak depolarlar) içeren, 250-300 nm çapındaki granüller.
- Alfa granülleri: fibrinojen, , , ve içeren, 300-500 nm çapındaki granüller.
Granüllerin içerdikleri maddeler iltihaplara verilen tepkide ve hemostazda rol alırlar.
Fizyoloji
Kan pulcukları yapımı
Kan pulcukları, iliğin megakaryosit diye adlandırılan büyük ve olan hücrelerinin parçalarından oluşur. Megakaryosit parçaları sistemik dolaşıma girince kan pulcukları olarak adlandırılırlar.
Başlıca karaciğer tarafından üretilen trombopoietin hormonu kan pulcukları yapımını uyarır ve çoğalmasını kontrol eder.
Dolaşım
Kan pulcuklarının dolaşımdaki ömrü 9-10 gündür. Daha sonra dalakta ayrıştırılır. (dalağın fonksiyonunda azalma veya yok olma) yüksek kan pulcukları sayımlarına, (dalağın aktivitesinde anormal artış) düşük trombosit sayımlarına neden olabilir.
Görevi
Kan pulcukları kollajen ile temas ettiklerinde aktive olurlar. Damarın içindeki endotel bir şekilde hasar gördüğünde altındaki kollajen (bağ dokusu) açığa çıkar, aktive olan kan pulcukları kollajene bağlanır. Hasarlı bölge üzerine kan pulcukları kümelenir ve trombotik tıkaç oluştururlar. Bunun (oluşan tıkacın) sonucu olarak da ihtiva ettikleri granüllerin içeriğini ortama boşaltırlar. Ortama boşaltılan bazı maddeler yüzünden kan pulcukları birbirlerine bağlanırlar, yeni gelen kan pulcukları hasarlı yüzeye bağlanmış kan pulcukları bağlanır. Ayrıca granüllerin içeriği ortama boşaldığında ortaya çıkan serotonin salınımı damar duvarındaki düz kasların kasılmasına neden olarak hasarlanmış bölümden kan akımını engeller. Bunun nedeni serotoninin vazokonstrüktör olmasıdır. Ayrıca agregasyon sırasında kan pulcuklarında yüksek oranda bulunan miyozin ve aktin filamentleri kasılarak oluşan tıkacı güçlendirirler. Kan pulcukları plazmada bulunan fibrinojene ilave olarak fibrinojen salgılar. Bunun sonucu olarak pıhtılaşma sırasında daha çok fibrinojen fibrine dönüşerek, daha çok (trombosit ve diğer) kan hücrelerinin tutunacağı fibröz ağ oluşturur.
von Willebrand faktörü hasarlı damar duvarına yapışarak kan pulcuklarının buraya tutunmasını kolaylaştırır. Bu nedenle koagülasyon için önemlidir ve von Willebrand faktörü eksikliği veya bozukluğunda koagülasyon bozuklukları görülür. von Willebrand faktörünün eksikliğinden kaynaklanan hastalığa von Willebrand hastalığı denmektedir.
Damar duvarı prostasiklin (PGI2) isimli, kuvvetli bir trombosit agregasyon inhibitörü (engelleyici) sentezler. Böylece kan pulcukları tıkacı sadece hasarlı bölgede oluşur, yayılamaz.
Aktivatörler
Bilinen birçok kan pulcukları (etkinleştirici) vardır. Bunlardan bazıları:
İnhibitörler
Hastalıklar
Sağlıklı bir insandaki trombosit sayımı 250-500 x 109/L kan arasındadır.
Trombositopeni (düşük trombosit sayımı) ve trombositoz (yüksek trombosit sayımı) koagülasyon problemlerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Kaba bir anlatımla, düşük trombosit sayımı kanama riskini yükseltirken, yüksek trombosit sayımı tromboz riskini yükseltir.
- Düşük trombosit sayımına neden olabilecek bazı bozukluklar:
- Trombositopeni
- Trombotik trombositopenik purpura
- İlaçlara bağlı oluşan trombositopeni, örneğin: (HIT)
- Gaucher hastalığı
- Aplastik anemi
- Trombositopeni
- Trombosit disfonksiyonuna (fonksiyonda azalma veya yok olma) veya düşük sayıma neden olabilecek bazı bozukluklar:
- Yüksek trombosit sayımına neden olabilecek bazı bozukluklar:
- Trombosit adezyon (bağlanma-yapışma) veya agregasyonu (kümelenme) bozukluklarından bazıları:
- Trombosit metabolizması bozukluklarından bazıları:
- Düşük aktivite, konjenital (doğuştan) veya ilaca bağlı olabilir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Trombositler, yapısı ve görevleri, şemalar - uludag.edu.tr - Doç. Dr. İlkin Çavuşoğlu21 Ağustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Türkçe)
- (Türkçe)
- Platelet Disorder Support Association2 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
- Platelet Disorders - clevelandchlinicmeded.com - Rachied Baz, MD & Tarek Mekhail, MD3 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Trombosit veya kan pulcuklari kan pihtilarinin olusumunda gorev alan hucre parcalarina verilen isimdir Platelet olarak da adlandirilir Dusuk trombosit seviyeleri veya fonksiyon anormallikleri disfonksiyon kanamaya yatkinligi artirirken yuksek trombosit seviyeleri cogunlukla asemptomatik tromboz damarda kanin pihtilasmasi riskini yukseltir Mikroskop altinda kan ornegi ok ile gosterilen trombosit agregasyonudur Tanim ve anatomiKan pulcuklari cok sayida granul iceren renksiz hucre parcalaridir Caplari 1 5 3 0 mm arasinda degisir Insanlarda eritrositler alyuvarlar gibi anukleer cekirdeksiz ve disk seklindedirler diskoid Hucre zarinin sitoplazma icine dogru parmak seklinde girmesi sonucu olusan ve yuzeye acilan bir kanal sistemine sahiptirler Bu kanal sistemine kanalikuler sistem adi verilir Ayrica RNA ve birkac farkli granul tipi icerirler Kan pulcuklari granulleri Kan pulcuklari lizozomlari veya Lambda granulleri iceren 175 200 nm capindaki granuller Delta granulleri ADP ATP kalsiyum iyonlari ve serotonin plazmadaki serotonini alarak depolarlar iceren 250 300 nm capindaki granuller Alfa granulleri fibrinojen ve iceren 300 500 nm capindaki granuller Granullerin icerdikleri maddeler iltihaplara verilen tepkide ve hemostazda rol alirlar FizyolojiKan pulcuklari yapimi Kan pulcuklari iligin megakaryosit diye adlandirilan buyuk ve olan hucrelerinin parcalarindan olusur Megakaryosit parcalari sistemik dolasima girince kan pulcuklari olarak adlandirilirlar Baslica karaciger tarafindan uretilen trombopoietin hormonu kan pulcuklari yapimini uyarir ve cogalmasini kontrol eder Dolasim Kan pulcuklarinin dolasimdaki omru 9 10 gundur Daha sonra dalakta ayristirilir dalagin fonksiyonunda azalma veya yok olma yuksek kan pulcuklari sayimlarina dalagin aktivitesinde anormal artis dusuk trombosit sayimlarina neden olabilir Gorevi Kan pulcuklari kollajen ile temas ettiklerinde aktive olurlar Damarin icindeki endotel bir sekilde hasar gordugunde altindaki kollajen bag dokusu aciga cikar aktive olan kan pulcuklari kollajene baglanir Hasarli bolge uzerine kan pulcuklari kumelenir ve trombotik tikac olustururlar Bunun olusan tikacin sonucu olarak da ihtiva ettikleri granullerin icerigini ortama bosaltirlar Ortama bosaltilan bazi maddeler yuzunden kan pulcuklari birbirlerine baglanirlar yeni gelen kan pulcuklari hasarli yuzeye baglanmis kan pulcuklari baglanir Ayrica granullerin icerigi ortama bosaldiginda ortaya cikan serotonin salinimi damar duvarindaki duz kaslarin kasilmasina neden olarak hasarlanmis bolumden kan akimini engeller Bunun nedeni serotoninin vazokonstruktor olmasidir Ayrica agregasyon sirasinda kan pulcuklarinda yuksek oranda bulunan miyozin ve aktin filamentleri kasilarak olusan tikaci guclendirirler Kan pulcuklari plazmada bulunan fibrinojene ilave olarak fibrinojen salgilar Bunun sonucu olarak pihtilasma sirasinda daha cok fibrinojen fibrine donuserek daha cok trombosit ve diger kan hucrelerinin tutunacagi fibroz ag olusturur von Willebrand faktoru hasarli damar duvarina yapisarak kan pulcuklarinin buraya tutunmasini kolaylastirir Bu nedenle koagulasyon icin onemlidir ve von Willebrand faktoru eksikligi veya bozuklugunda koagulasyon bozukluklari gorulur von Willebrand faktorunun eksikliginden kaynaklanan hastaliga von Willebrand hastaligi denmektedir Damar duvari prostasiklin PGI2 isimli kuvvetli bir trombosit agregasyon inhibitoru engelleyici sentezler Boylece kan pulcuklari tikaci sadece hasarli bolgede olusur yayilamaz Aktivatorler Bilinen bircok kan pulcuklari etkinlestirici vardir Bunlardan bazilari Kollajen ozellikle ile beraber ADPInhibitorler Nitrik oksitHastaliklarSaglikli bir insandaki trombosit sayimi 250 500 x 109 L kan arasindadir Trombositopeni dusuk trombosit sayimi ve trombositoz yuksek trombosit sayimi koagulasyon problemlerinin ortaya cikmasina neden olabilir Kaba bir anlatimla dusuk trombosit sayimi kanama riskini yukseltirken yuksek trombosit sayimi tromboz riskini yukseltir Dusuk trombosit sayimina neden olabilecek bazi bozukluklar Trombositopeni Trombotik trombositopenik purpura Ilaclara bagli olusan trombositopeni ornegin HIT Gaucher hastaligi Aplastik anemi Trombosit disfonksiyonuna fonksiyonda azalma veya yok olma veya dusuk sayima neden olabilecek bazi bozukluklar Kemoterapi Yuksek trombosit sayimina neden olabilecek bazi bozukluklar Trombositoz Trombosit adezyon baglanma yapisma veya agregasyonu kumelenme bozukluklarindan bazilari Bernard Soulier sendromu Trombosit metabolizmasi bozukluklarindan bazilari Dusuk aktivite konjenital dogustan veya ilaca bagli olabilir Ayrica bakinizHemostaz KoagulasyonDis baglantilarTrombositler yapisi ve gorevleri semalar uludag edu tr Doc Dr Ilkin Cavusoglu21 Agustos 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkce Turkce Platelet Disorder Support Association2 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Platelet Disorders clevelandchlinicmeded com Rachied Baz MD amp Tarek Mekhail MD3 Ocak 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce