Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kapadokya Volkanik Kompleksi Doğuda Erciyes Volkanı'ndan, batıda Karacadağ-Karadağ volkanlarına ve kuzeybatıda Aksaray ili ve Tuz Gölüne kadar uzanan, kuzey-kuzeydoğu Sivas havzası ile güneyde ise Niğde Masifi, Ulukışla baseni ve Toros karbonat platformuyla sınırlanan Niğde-Nevşehir-Aksaray arasındaki volkanik bölgeyi karakterize eder. Kapadokya Volkanik Kompleksinde Neo-Kuvaterner döneminde polijenetik ve monojenetik yapılı volkanlar püskürmüş ve daha sonra Erciyes ve Hasan Dağı stratovolkanları ile çok sayıda monojenetik püskürme merkezleri KVK içinde geniş alanlara sahip olmuştur. Kompleks içindeki volkanik aktivite günümüzde de canlı yaşamını ve çevreyi büyük oranda etkilemiştir.
Genel jeolojik ve tektonik özellikleri
Kapadokya Volkanik Kompleksi volkanik yapıları, piroklastik ve volkanoklastik ürünleriyle Anadoluda en iyi korunmuş volkanik komplekslerden biridir. Bölgede tersiyer öncesi kayaçlar temel kayaçlar olarak belirtilir. Temel kayaçlar paleozoyik-mesozoyik yaşlı metamorfik kayaçlardan oluşur. Orta-Üst Miyosen’de başlamış ve Kuaterner sürecinde devam etmiş yoğun karasal volkanizma ürünleri tüm bu birimleri örtmüştür. Üst Miyosen-Kuvaterner döneminde bölgede çoğunlukla blok ve kül akıntısı, ignimbirit, lahar, pimüsce zengin çökellerden ve cüruf tüf konileri, maar, vs. oluşmaktadır. Bu birimlerin dışında volkaniklastik kayaçlar bölgede geniş yer tutar. Bu kayaçlar farklı yaşlarda değişik özelliklere sahipken genelde kıtasal çökellerle ara katkılıdırlar. KVK içindeki piroklastik ve volkaniklastik kayaçlar yanında çok sayıda polijenetik volkan ve monojenetik yapı bölgesel dağılımı, yayılma merkezleri, yaşlarına ve bileşimlerine göre farklı araştırmacılar tarafından gruplandırılmıştır. Kompleks içinde 19 adet polijenetik volkan bulunmaktadır. Bunlardan Orta-Geç Miyosen yaşlı olanlar, batı bölümünde bulunan Karacadağ, Kötüdağ, Keçikalesi, Tepeköy, Çınarlı ve Kızılçin volkanları iken, Miyo-Pliyosen yaşlı olanlar kompleksin en doğusunda Erkilet, Hamurcu, Seksenveren, Tekkedağ, Hoduldağ, Koçdağ ve Develidağ volkanlarıdır. Niğde kuzey- kuzeybatısındaki Melendiz ve Keçiboyduran stratovolkanlarının ise Pliyosen yaşında oldukları arazi verilerine göre belirlenmiştir. Diğer taraftan Hasan Dağı ve Erciyes stratovolkanları Pliyo-Kuvaterner yaşlı iken, Göllüdağ Domu ve Acıgöl Kalderası kompleksin en genç volkanik yapılarıdır. Kapadokya Volkanik Kompleksi’ndeki en önemli tektonik yapılar, Tuz Gölü ve Ecemiş Fay sistemleridir. Bu fay sistemleri Kapadokya Bölgesi Volkanitleri’ni dik olarak kesmektedir ve K-G, KB-GD ve KD-GB yönlerinde gelişmiş birçok faydan oluşur. KVK Neo-Kuvaterner döneminde Arap ve Avrasya levhalarının çarpışması sonucu oluşmuş Orta Anadolu’da yer alan farklı yaş ve litolojik özelliklere sahip; Tuz Gölü Havzası, Sivas Havzası, Ulukışla Havzası, Toridler, Niğde Masifi ve Kırşehir Masifi tarafından çevrelenmiştir
Kapadokya Volkanik Kompleksi Volkanitleri
Karacadağ Volkanitleri: Kompleks yaklaşık 150 km² bir alan kapsar. Diğer komplekslerle benzer litolojik özelliklere sahipken radyometrik yaşının olmaması itibarıyla yaşının Üst Miyosen-Pliyosen olduğu düşünülmektedir. Bu kompleks andezit dasit, yüksek potasyumlu andezit ve yüksek potasyumlu dasit alanlarına düşerler ve Konya Volkanitleri’yle eş kökenli olup, esas olarak yüksek potasyumlu kalkalkalin bir volkanik seri oldukları ve kabuksal köken özellikleri taşıdıkları bilinmektedir.
Hasandağı Volkanitleri: Hasan Dağı Volkanik Kompleksi KVK'nın son döneminde oluşmuş Erciyes volkanından sonra en büyük ikinci stratovolkandır. Kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda uzanmıştır. Yaşı Neo-Kuvaterner olarak bilinmektedir. Hasan Dağı gelişimini 3 aşamada tamamlamıştır; "Paleo-Hasandağı Volkanitleri" andezit lav akıntıları ile karakterize edilir. "Mezo-Hasandağı Volkanitleri" ilk safhada kalderayı dolduran domlar ve andezit lavlarını içerir. Kaldera çapı 8x12 km², hacmi 26 km3 tür. "Neo-Hasandağı Volkanitleri" Bu safha Büyük Hasandağı ve Küçük Hasandağı adı verilen iki andezitik koninin oluşumu ile oluşmuştur. Yaşı K/Ar analizine göre 0.6= 600000 yıldır. Kaldera çapı 5x4 km², hacmi 4 km3 tür.
Melendiz Volkanitleri: Niğde'nin kuzeybatısında yer alıp 315 km²'lik alan kaplar. Andezitik lavlar ve piroklastitlerden oluşur. Genellikle lavlar fazla akma olanağı bulamamışlar, akanlarda üst üste yığılarak kalın örtü oluşturmuştur. Melendiz Volkanitleri K/Ar yöntemiyle yapılan yaşlandırma yönteminde volkanik faaliyetlerin Pleyistosen'e ait olduğu gözlenmektedir.
Keçikalesi Volkanitleri: Aksaray ilinin Hasan Dağı'nın kuzeybatısında yer alır. Volkanit bazalt ve bazaltik andezit birleşimindeki lavlardan oluşur. Keçikalesi volkanitinin kaynağı 3-3.5 km çapındaki keçi kalesi kalderasıdır. Kaldera yamaçlardan en alt seviyeye kadar sarı, kahverengi ve kızılımsı renklerdeki piroklastitlerden oluşur. Keçikalesi volkanitleri bazı araştırmacılar tarafından Hasan Dağı volkanizmasının ilk ürünü olarak düşünmektedirler.
Eriklet-Yeşilhisar Volkanitleri: Eriklet Yeşilhisar ilçeleri arasında kalan bölgede dom ve lav akıntılarının görüldüğü volkanik yüzleklerdir. Hodul Dağı domu 1949 m yüksekliğinde 10 km²'lik alana yayılan kuzeybatı-güneydoğu uzantılı domdan oluşmaktadır. Gri pembe renkli ince taneli andezit lav bileşiminden oluşur. Hodul Dağını oluşturan domlar porfirik dokuda olup plajiyoklas ve piroksen içerirler.
Tekkedağ volkanitleri: İncesu yöresinin önemli volkanik alanını oluşturur. Kuzeybatı-Güneydoğu doğrultusunda 13 km'lik bir alan kapsar. En yüksek nokta 1852m'dir. Volkanit bazalt andezit birleşiminde kalk-alkalen seri içinde yer alır. Yer yer gri renkli levhamsı ayrışmalar gösterir.
Develidağ Volkanitleri: Kayseri ilinin Develi ilçesi güneyinde yer alan Develi Dağ Kayserinin iki yüksek volkanik merkezlerinden biridir. Bu volkanik Ecemiş Fayının bir uzantısı olan kuzeyinde Koç Dağını da tahrip eden bir fayla kesilmiştir. Develi Dağ volkanitleri çeşitli türde lav akıntıları ve tüfler izlenmektedir. Kuzeyde ignimbirit platoları, güneyde kireçtaşları ile çevrilmiştir. Genel olarak volkanite bakıldığında bazalttan dasite kadar değişen lav ve prikolastitlerden oluşmaktadır. Son evrede ise volkanizma kalk-alkalen seriye aittir.
Acıgöl-Göllüdağ volkanitleri: Hasandağ ve Melendiz volkanitlerinin kuzeyinde Nevşehir-Ürgüp arasında yer alan bölgedir. Yaşı Üst Miyosende başlamış Kuaternerde etkin olarak devam etmiştir. Volkanitlerin Üst-Miyosende andezitik lav akıntıları ile başladığı; Alt pliyosende çeşitli tüfler, lavlar, ignimbiritlerin oluştuğu; Pleyistosende tüfler, radyoaktif domların yer aldığı; Holosende ise andezit ve bazaltların oluştuğunu saptamıştır.
Erciyes Volkanitleri: Erciyes Dağı merkez olmak üzere İncesu-Develi-Tomarza-Bünyan ve Boğazlıyan arasındaki bölgedir. Orta Anadolu'nun sönmüş volkanları arasında en büyük volkan olup yüksekliği 3916 m yüksekliğe sahip 63 volkan konisi bulunmaktadır.
Erciyes Dağı volkanik topluluğu üst miyosenden sonra başlamış yakın zamana kadar devam etmiştir. Topluluğun gelişim süreci 3 aşamada gerçekleşmiştir; ilk evrede doleritik bazalt-tüf ve ignimbirit ve bazik damar taşlarının ikinci evrede bazik-ortaç lavlar ile bazaltik andezitler üçüncü evrede kuvarslı olivin ve piroklastikler meydana gelmiştir. Erciyes volkanik topluluğunun çeşitli evrelerinde püsküren piroklastikler ve ignimbritler çok uzak mesafelere kadar yayılmışlar ve Orta Anadolu'nun Neojen havzalarında kimi zaman karada kimi zamanda bir göl içine yığılmışlardır. Özellikle batıda Nevşehir-Ürgüp-İncesu dolaylarında, daha kuzeyde Kozaklı-Boğazlıyan çevresinde, doğuda Bünyan ve güneyde Tomarza-Develi dolaylarında kalın volkanik piroklastik örtüler oluşmuştur. Kalınlıkları yüzlerce metreye erişen bu birimler içinde eski insanlar tarafından kiliseler, mağaralar, evler ve yeraltı şehirleri yapılmıştır. Ihlara vadisi, Göreme, Uçhisar bu yapıların çok ilginç örnekleridir. Ayrıca peribacaları da doğada çok ender gözlenen oluşumlardandır.
Kaynakça
- ^ a b Aydın, F. (2009). Kapadokya Volkanik Kompleksinin Gelişimi ve Volkanizmanın Bölge Üzerindeki Etkileri, Niğde Üniversitesi Müh.-Mim. Fak. Jeoloji Mühendisliği Bölümü
- ^ a b Beyaz, İ. (2010). Kapadokya Volkan Provensi'ne Ait Göllüdağ Obsidyenlerinin Minerolojisi, Yüksek Lisans Tezi, Niğde Üniversitesi Fen Bilimleri ENSTİTÜSÜ Jeoloji Mühendisliği Anabilim Dalı
- ^ Türkecan, A. (2015). Türkiye'nin Senozoyik Volkanitleri, MTA, Ankara
- ^ Ercan, T. (1986), Orta Anadolu'daki Senozoyik Volkanizması, Maden Tetkik ve Arama Dergisi
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kapadokya Volkanik Kompleksi Doguda Erciyes Volkani ndan batida Karacadag Karadag volkanlarina ve kuzeybatida Aksaray ili ve Tuz Golune kadar uzanan kuzey kuzeydogu Sivas havzasi ile guneyde ise Nigde Masifi Ulukisla baseni ve Toros karbonat platformuyla sinirlanan Nigde Nevsehir Aksaray arasindaki volkanik bolgeyi karakterize eder Kapadokya Volkanik Kompleksinde Neo Kuvaterner doneminde polijenetik ve monojenetik yapili volkanlar puskurmus ve daha sonra Erciyes ve Hasan Dagi stratovolkanlari ile cok sayida monojenetik puskurme merkezleri KVK icinde genis alanlara sahip olmustur Kompleks icindeki volkanik aktivite gunumuzde de canli yasamini ve cevreyi buyuk oranda etkilemistir Genel jeolojik ve tektonik ozellikleriKapadokya haritasi Kapadokya Volkanik Kompleksi volkanik yapilari piroklastik ve volkanoklastik urunleriyle Anadoluda en iyi korunmus volkanik komplekslerden biridir Bolgede tersiyer oncesi kayaclar temel kayaclar olarak belirtilir Temel kayaclar paleozoyik mesozoyik yasli metamorfik kayaclardan olusur Orta Ust Miyosen de baslamis ve Kuaterner surecinde devam etmis yogun karasal volkanizma urunleri tum bu birimleri ortmustur Ust Miyosen Kuvaterner doneminde bolgede cogunlukla blok ve kul akintisi ignimbirit lahar pimusce zengin cokellerden ve curuf tuf konileri maar vs olusmaktadir Bu birimlerin disinda volkaniklastik kayaclar bolgede genis yer tutar Bu kayaclar farkli yaslarda degisik ozelliklere sahipken genelde kitasal cokellerle ara katkilidirlar KVK icindeki piroklastik ve volkaniklastik kayaclar yaninda cok sayida polijenetik volkan ve monojenetik yapi bolgesel dagilimi yayilma merkezleri yaslarina ve bilesimlerine gore farkli arastirmacilar tarafindan gruplandirilmistir Kompleks icinde 19 adet polijenetik volkan bulunmaktadir Bunlardan Orta Gec Miyosen yasli olanlar bati bolumunde bulunan Karacadag Kotudag Kecikalesi Tepekoy Cinarli ve Kizilcin volkanlari iken Miyo Pliyosen yasli olanlar kompleksin en dogusunda Erkilet Hamurcu Seksenveren Tekkedag Hoduldag Kocdag ve Develidag volkanlaridir Nigde kuzey kuzeybatisindaki Melendiz ve Keciboyduran stratovolkanlarinin ise Pliyosen yasinda olduklari arazi verilerine gore belirlenmistir Diger taraftan Hasan Dagi ve Erciyes stratovolkanlari Pliyo Kuvaterner yasli iken Golludag Domu ve Acigol Kalderasi kompleksin en genc volkanik yapilaridir Kapadokya Volkanik Kompleksi ndeki en onemli tektonik yapilar Tuz Golu ve Ecemis Fay sistemleridir Bu fay sistemleri Kapadokya Bolgesi Volkanitleri ni dik olarak kesmektedir ve K G KB GD ve KD GB yonlerinde gelismis bircok faydan olusur KVK Neo Kuvaterner doneminde Arap ve Avrasya levhalarinin carpismasi sonucu olusmus Orta Anadolu da yer alan farkli yas ve litolojik ozelliklere sahip Tuz Golu Havzasi Sivas Havzasi Ulukisla Havzasi Toridler Nigde Masifi ve Kirsehir Masifi tarafindan cevrelenmistirKapadokya Volkanik Kompleksi VolkanitleriHasan Dagi 3268 m Karacadag Volkanitleri Kompleks yaklasik 150 km bir alan kapsar Diger komplekslerle benzer litolojik ozelliklere sahipken radyometrik yasinin olmamasi itibariyla yasinin Ust Miyosen Pliyosen oldugu dusunulmektedir Bu kompleks andezit dasit yuksek potasyumlu andezit ve yuksek potasyumlu dasit alanlarina duserler ve Konya Volkanitleri yle es kokenli olup esas olarak yuksek potasyumlu kalkalkalin bir volkanik seri olduklari ve kabuksal koken ozellikleri tasidiklari bilinmektedir Hasandagi Volkanitleri Hasan Dagi Volkanik Kompleksi KVK nin son doneminde olusmus Erciyes volkanindan sonra en buyuk ikinci stratovolkandir Kuzeybati guneydogu dogrultusunda uzanmistir Yasi Neo Kuvaterner olarak bilinmektedir Hasan Dagi gelisimini 3 asamada tamamlamistir Paleo Hasandagi Volkanitleri andezit lav akintilari ile karakterize edilir Mezo Hasandagi Volkanitleri ilk safhada kalderayi dolduran domlar ve andezit lavlarini icerir Kaldera capi 8x12 km hacmi 26 km3 tur Neo Hasandagi Volkanitleri Bu safha Buyuk Hasandagi ve Kucuk Hasandagi adi verilen iki andezitik koninin olusumu ile olusmustur Yasi K Ar analizine gore 0 6 600000 yildir Kaldera capi 5x4 km hacmi 4 km3 tur Melendiz Volkanitleri Nigde nin kuzeybatisinda yer alip 315 km lik alan kaplar Andezitik lavlar ve piroklastitlerden olusur Genellikle lavlar fazla akma olanagi bulamamislar akanlarda ust uste yigilarak kalin ortu olusturmustur Melendiz Volkanitleri K Ar yontemiyle yapilan yaslandirma yonteminde volkanik faaliyetlerin Pleyistosen e ait oldugu gozlenmektedir Kecikalesi Volkanitleri Aksaray ilinin Hasan Dagi nin kuzeybatisinda yer alir Volkanit bazalt ve bazaltik andezit birlesimindeki lavlardan olusur Kecikalesi volkanitinin kaynagi 3 3 5 km capindaki keci kalesi kalderasidir Kaldera yamaclardan en alt seviyeye kadar sari kahverengi ve kizilimsi renklerdeki piroklastitlerden olusur Kecikalesi volkanitleri bazi arastirmacilar tarafindan Hasan Dagi volkanizmasinin ilk urunu olarak dusunmektedirler Eriklet Yesilhisar Volkanitleri Eriklet Yesilhisar ilceleri arasinda kalan bolgede dom ve lav akintilarinin goruldugu volkanik yuzleklerdir Hodul Dagi domu 1949 m yuksekliginde 10 km lik alana yayilan kuzeybati guneydogu uzantili domdan olusmaktadir Gri pembe renkli ince taneli andezit lav bilesiminden olusur Hodul Dagini olusturan domlar porfirik dokuda olup plajiyoklas ve piroksen icerirler Tekkedag volkanitleri Incesu yoresinin onemli volkanik alanini olusturur Kuzeybati Guneydogu dogrultusunda 13 km lik bir alan kapsar En yuksek nokta 1852m dir Volkanit bazalt andezit birlesiminde kalk alkalen seri icinde yer alir Yer yer gri renkli levhamsi ayrismalar gosterir Develidag Volkanitleri Kayseri ilinin Develi ilcesi guneyinde yer alan Develi Dag Kayserinin iki yuksek volkanik merkezlerinden biridir Bu volkanik Ecemis Fayinin bir uzantisi olan kuzeyinde Koc Dagini da tahrip eden bir fayla kesilmistir Develi Dag volkanitleri cesitli turde lav akintilari ve tufler izlenmektedir Kuzeyde ignimbirit platolari guneyde kirectaslari ile cevrilmistir Genel olarak volkanite bakildiginda bazalttan dasite kadar degisen lav ve prikolastitlerden olusmaktadir Son evrede ise volkanizma kalk alkalen seriye aittir Acigol Golludag volkanitleri Hasandag ve Melendiz volkanitlerinin kuzeyinde Nevsehir Urgup arasinda yer alan bolgedir Yasi Ust Miyosende baslamis Kuaternerde etkin olarak devam etmistir Volkanitlerin Ust Miyosende andezitik lav akintilari ile basladigi Alt pliyosende cesitli tufler lavlar ignimbiritlerin olustugu Pleyistosende tufler radyoaktif domlarin yer aldigi Holosende ise andezit ve bazaltlarin olustugunu saptamistir Erciyes Volkanitleri Erciyes Dagi merkez olmak uzere Incesu Develi Tomarza Bunyan ve Bogazliyan arasindaki bolgedir Orta Anadolu nun sonmus volkanlari arasinda en buyuk volkan olup yuksekligi 3916 m yukseklige sahip 63 volkan konisi bulunmaktadir Erciyes Dagi volkanik toplulugu ust miyosenden sonra baslamis yakin zamana kadar devam etmistir Toplulugun gelisim sureci 3 asamada gerceklesmistir ilk evrede doleritik bazalt tuf ve ignimbirit ve bazik damar taslarinin ikinci evrede bazik ortac lavlar ile bazaltik andezitler ucuncu evrede kuvarsli olivin ve piroklastikler meydana gelmistir Erciyes volkanik toplulugunun cesitli evrelerinde puskuren piroklastikler ve ignimbritler cok uzak mesafelere kadar yayilmislar ve Orta Anadolu nun Neojen havzalarinda kimi zaman karada kimi zamanda bir gol icine yigilmislardir Ozellikle batida Nevsehir Urgup Incesu dolaylarinda daha kuzeyde Kozakli Bogazliyan cevresinde doguda Bunyan ve guneyde Tomarza Develi dolaylarinda kalin volkanik piroklastik ortuler olusmustur Kalinliklari yuzlerce metreye erisen bu birimler icinde eski insanlar tarafindan kiliseler magaralar evler ve yeralti sehirleri yapilmistir Ihlara vadisi Goreme Uchisar bu yapilarin cok ilginc ornekleridir Ayrica peribacalari da dogada cok ender gozlenen olusumlardandir Kaynakca a b Aydin F 2009 Kapadokya Volkanik Kompleksinin Gelisimi ve Volkanizmanin Bolge Uzerindeki Etkileri Nigde Universitesi Muh Mim Fak Jeoloji Muhendisligi Bolumu a b Beyaz I 2010 Kapadokya Volkan Provensi ne Ait Golludag Obsidyenlerinin Minerolojisi Yuksek Lisans Tezi Nigde Universitesi Fen Bilimleri ENSTITUSU Jeoloji Muhendisligi Anabilim Dali Turkecan A 2015 Turkiye nin Senozoyik Volkanitleri MTA Ankara Ercan T 1986 Orta Anadolu daki Senozoyik Volkanizmasi Maden Tetkik ve Arama Dergisi