Kapitalizm, üretim araçlarının özel mülkiyetine dayalı bir ekonomik sistemdir. Genellikle kârın, serbest ticaretin, sermaye birikiminin, gönüllü mübadelenin, ücretli emeğin vb. ahlaki açıdan meşru olduğu anlamına gelir. Ortaya çıkışı, gelişimi ve yayılması kapsamlı araştırma ve tartışmaların konusudur. Tartışmalar bazen temel tarihsel verilerin başlıca sorulara nasıl dayanacağı üzerine odaklanmaktadır. Temel tartışma parametreleri arasında şunlar yer almaktır: kapitalizmin ne ölçüde doğal olduğu, ne ölçüde belirli tarihsel koşullardan kaynaklandığı; kökenlerinin kentlerde ve ticarette mi yoksa kırsal mülkiyet ilişkilerinde mi yattığı; sınıf çatışmasının rolü; devletin rolü; kapitalizmin ne ölçüde Avrupa'ya özgü bir yenilik olduğu; Avrupa emperyalizme ilişkisi; teknolojik değişimin kapitalizmin itici gücü mü yoksa yalnızca ikincil bir yan ürünü mü olduğu; ve insan toplumlarını örgütlemenin en faydalı yolu olup olmadığı mı?
Tarımsal kapitalizm
14. Yüzyıl Krizi
Bazı tarihçilere göre modern kapitalist sistem, toprak sahibi aristokrasi ile tarım üreticileri ya da serfler arasındaki bir çatışma olan ""nden kaynaklanmıştır. Arazi düzenlemeleri, kapitalizmin gelişimini çeşitli şekillerde engellemiştir. Serflerin, lordlar için üretim yapma yükümlülükleri vardı ve bu nedenle teknolojik yeniliklere ilgi duymuyorlardı; ayrıca kendi ailelerini geçindirmek için üretim yaptıkları için birbirleriyle işbirliği yapmaya da ilgi duymuyorlardı. Toprağın sahibi olan lordlar, yeterli gıda almalarını garanti almak için güce güveniyorlardı. Lordlar pazarda satmak için üretim yapmadıklarından, yenilik yapmaları için üzerlerinde rekabetçi bir baskı yoktu. Son olarak, lordlar güçlerini ve servetlerini askeri yollarla genişlettikleri için, servetlerini askeri ekipmanlara ya da diğer lordlarla ittifak kurmaya yardımcı olan harcadılar, yeni üretken teknolojiler geliştirmeye yatırım yapmak için hiçbir teşvikleri yoktu.
On dördüncü yüzyılda yaşanan demografik kriz bu düzeni altüst etmiştir. Bu krizin birkaç nedeni vardı: tarımsal üretkenlik teknolojik sınırlarına ulaştı ve büyümeyi durdurdu, kötü hava koşulları 1315-1317 Büyük Kıtlığına yol açtı ve 1348-1350 Kara Ölüm bir nüfus çöküşüne yol açtı. Bu faktörler tarımsal üretimde düşüşe yol açtı. Buna karşılık, feodal beyler savaş yoluyla hakimiyet alanlarını genişleterek tarımsal üretimi artırmaya çalıştılar; bu nedenle askeri harcamaları karşılamak için serflerinden daha fazla haraç talep ettiler. İngiltere'de birçok serf isyan etti. Bazıları şehirlere taşındı, bazıları toprak satın aldı ve bazıları da mülklerini yeniden doldurmaya ihtiyaç duyan lordlardan toprak kiralamak için uygun sözleşmeler yaptı.
Aslında feodalizm, kapitalizmin öncüsü olan merkantilizmin gelişmesi için gerekli olan bazı temelleri atmaya başlamıştır. Feodalizm, 16. yüzyıla kadar sürmüştür. Feodal malikaneler neredeyse tamamen kendilerine yeterliydi ve bu nedenle piyasanın rolünü sınırlıyordu. Bu durum, kapitalizme yönelik her türlü yeni eğilimi bastırmıştır. Ancak, özellikle tarım ve keşif alanlarında yeni teknolojilerin ve keşiflerin nispeten ani bir şekilde ortaya çıkması kapitalizmin büyümesini kolaylaştırdı. Feodalizmin sonundaki en önemli gelişme Robert Degan'ın "ücretliler ve kapitalist tüccarlar arasındaki ikilik" olarak adlandırdığı şeyin ortaya çıkmasıydı. Rekabetçi doğa her zaman kazananlar ve kaybedenler olduğu anlamına geliyordu ve feodalizm, sermaye mallarının özel veya kurumsal mülkiyeti, özel kararlar tarafından belirlenen yatırımlar ve serbest bir piyasada esas olarak rekabet tarafından belirlenen fiyatlar, üretim ve malların dağıtımı ile karakterize edilen bir ekonomik sistem olan merkantilizme dönüşürken bu durum netleşmeye başladı.
Çitleme
16. yüzyılda İngiltere, Orta Çağ Avrupası'nın feodal düzeninin büyük kısmının ortadan kalktığı merkezi bir devletti. Bu merkezileşme, iyi bir yol sistemi ve orantısız derecede büyük bir başkent olan Londra ile güçlendirilmişti. Başkent, tüm ülke için merkezi bir pazar görevi görüyor ve Kıta'nın çoğu yerinde hüküm süren parçalanmış feodal holdinglerin aksine, mallar için büyük bir iç pazar yaratıyordu. Tarımsal sistemin ekonomik temelleri de önemli ölçüde farklılaşmaya başlamıştı; malikane sistemi bu zamana kadar çökmüş ve topraklar giderek daha büyük mülklere sahip daha az sayıda toprak ağasının elinde toplanmaya başlamıştı. Bu sistem, hem toprak ağaları hem de kiracılar üzerinde kar elde etmek için tarımsal verimliliği artırma baskısı yarattı. Aristokrasinin köylülerin üretim fazlasını alma konusundaki zorlayıcı gücünün zayıflaması, onları daha iyi yöntemler denemeye teşvik etti. Kiracılar da giderek daha rekabetçi hale gelen, işgücü piyasasında başarılı olmak için yöntemlerini iyileştirmeye teşvik edildi. Toprak kiraları, önceki durgun gelenek ve feodal yükümlülük sisteminden uzaklaşmış ve doğrudan ekonomik piyasa güçlerine tabi hale gelmişti.
Bu değişim sürecinin önemli bir yönü, daha önce köylülerin saman için çayır biçmek ve hayvan otlatmak gibi geleneksel haklara sahip olduğu açık tarla sisteminde tutulan ortak arazinin çitle çevrilmesiydi. Bir kez çitlendiğinde, arazinin bu kullanımları mal sahibiyle sınırlı hale geldi ve müşterek arazi olmaktan çıktı. Çitleme süreci, 16. yüzyılda İngiliz tarımsal peyzajının yaygın bir özelliği olmaya başlamıştır. 19. yüzyıla gelindiğinde, çitlenmemiş müşterek araziler büyük ölçüde dağlık bölgelerdeki kaba otlaklarla ve ovaların nispeten küçük bölümleriyle sınırlı hale gelmiştir.
Marksist ve neo-Marksist tarihçiler, zengin toprak sahiplerinin devlet süreçleri üzerindeki kontrollerini kullanarak kamu arazilerini kendi özel çıkarları için kullandıklarını savunmaktadır. Bu durum, İngiltere'nin kuzeyinde gelişen yeni sanayiler için gerekli işgücünü sağlayan topraksız bir işçi sınıf yarattı. Örneğin: "Tarımda 1760 ile 1820 arasındaki yıllar, köy köy ortak hakların kaybedildiği toptan çitleme yıllarıdır." "Çitleme (tüm safsatalara izin verildiğinde) yeterince açık bir sınıf soygunu vakasıydı." Antropolog , bu çitleme sürecinin, aralarında ve da bulunduğu, şiddetli baskı ve idamlarla sonuçlanan sayısız köylü isyanına yol açtığını belirtmektedir.
Diğer akademisyenler, Avrupa köylüsünün daha iyi durumda olan üyelerinin, geçimlik çiftçiliğin sürekli yoksulluğuna son vermek için çitlemeyi teşvik ettiğini ve çitlemeye aktif olarak katıldığını savunmaktadır. "Çok daha geniş ve karmaşık bir tarihsel değişim sürecinin sonucu olan gelişmeleri [çitlemeye] atfetmemeye dikkat etmeliyiz." "On sekizinci ve on dokuzuncu yüzyıl çitlemesinin etkisi büyük ölçüde abartılmıştır..."
Tüccar kapitalizmi ve merkantilizm
Ticaret, insanlık tarihinin erken dönemlerinden beri var olsa da bu ticaret kapitalizm değildi. Uzun mesafeli kar peşinde koşan tüccarların kaydedilen en eski faaliyeti, milattan önce ikinci binyılda Mezopotamya'da faaliyet gösteren eski Asurlu tüccarlara kadar izlenebilir. Roma İmparatorluğu daha gelişmiş ticaret biçimleri geliştirdi ve benzer şekilde yaygın ağlar İslam uluslarında da vardı. Ancak kapitalizm, Avrupa'da Orta Çağ'ın sonlarında ve Rönesans'ta şekillenmiştir.
Ticaretin erken ortaya çıkışı, İtalya ve Fransa'daki manastır mülklerinde ama özellikle Floransa, Cenova ve Venedik gibi Orta Çağ'ın sonlarında bağımsız İtalyan şehir devletlerinde gerçekleşmiştir. Bu devletler, uzun mesafeli ticareti kolaylaştıran kambiyo senetleri ve bankacılık uygulamaları gibi yenilikçi finansal araçlara öncülük etmiştir. Bu şehir devletlerinin rekabetçi yapısı, yenilikçilik ve risk alma ruhunu teşvik ederek kapitalizmin temel ilkeleri olan özel mülkiyet, piyasa rekabeti ve kar amaçlı davranışa zemin hazırlamıştır. Bu dönemde İtalyan şehir devletlerinin ekonomik gücü sadece kendi refahını artırmakla kalmamış, aynı zamanda kapitalist fikir ve uygulamaların Avrupa ve ötesine yayılmasına da önemli ölçüde katkıda bulunmuştur.
Ortaya çıkışı
Modern kapitalizm, 16. ve 18. yüzyıllar arasındaki erken modern dönemde merkantilizmin bazı unsurlarını andırmaktadır. Merkantilist uygulamaların ilk kanıtları erken modern Venedik, Cenova ve Pisa'daki Akdeniz'deki külçe ticareti üzerinde görülmektedir. Ancak merkantilizmin asıl doğduğu bölge Atlantik Okyanusu'dur.
İngiltere, Elizabeth Dönemi'nde merkantilizme geniş ölçekli ve bütüncül bir yaklaşım getirmeye başladı. Ulusal ticaret dengesi üzerine erken bir yazım olan 1549 tarihli "Discourse of Common Weal of this Realm of England" şöyle yazmaktadır: "Yabancılardan onlara sattığımızdan daha fazlasını almamaya her zaman dikkat etmeliyiz, çünkü böylece kendimizi yoksullaştırıp onları zenginleştiririz." Bu dönem, Kraliçe Elizabeth'in sarayının İspanyolların ticaret üzerindeki baskısına meydan okuyabilecek ve yurtiçinde külçe altın üretimini artırabilecek bir deniz ve ticaret filosu geliştirmeye yönelik çeşitli ama genellikle birbirinden kopuk çabalarına sahne oldu. Elizabeth Parlamento'da Ticaret ve Seyrüsefer Yasalarını destekledi ve İngiliz gemiciliğinin korunması ve desteklenmesi için donanmasına emirler verdi.
Bu çabalar, çok daha büyük ve güçlü İspanyol İmparatorluğu'na karşı İngiltere'nin savunmasında ulusal kaynakları yeterince organize etti ve 19. yüzyılda küresel bir imparatorluk kurmanın temelini attı. İngiliz merkantilist sistemini kurdukları için en çok tanınan yazarlar arasında Elizabeth Sistemini ilk kez dile getiren ve Thomas Mun bulunmaktadır. Malynes'in "England's Treasure by Forraign Trade, or the Balance of our Forraign Trade is The Rule of Our Treasure" adlı eseri ticaret dengesi kavramına sistematik ve tutarlı bir açıklama getirmiştir. Eser 1620'lerde yazılmış ve 1664'te yayınlanmıştır. Ticari doktrinler tarafından daha da geliştirilmiştir. Çok sayıda Fransız yazar 17. yüzyılda Fransız politikasının merkantilizm etrafında şekillenmesine yardımcı olmuştur. Fransız merkantilizmi en iyi (göervde olduğu 1665-1683) tarafından dile getirilmiş, ancak onun politikaları Napolyon döneminde büyük ölçüde liberalleştirilmiştir.
Doktrinler
Merkantilizm döneminde Avrupalı tüccarlar, devlet kontrolleri, sübvansiyonlar ve tekellerle desteklenerek, kârlarının çoğunu mal alım satımından elde ettiler. Francis Bacon'ın sözleriyle, merkantilizmin amacı "ticaretin açılması ve dengelenmesi; imalatçıların el üstünde tutulması; tembelliğin yasaklanması; israfın ve aşırılığın kantar yasalarıyla bastırılması; toprağın iyileştirilmesi ve işlenmesi; fiyatların düzenlenmesiydi..." Benzer ekonomik regülasyon uygulamaları daha önce Orta Çağ kentlerinde başlamıştı. Ancak merkantilizm döneminde, eşzamanlı yükselişi göz önüne alındığında, devlet ekonominin düzenleyicisi olarak yerel loncaların yerini aldı.
Merkantilist teorinin başlıca ilkeleri arasında, değerli maden biriktirmenin önemini vurgulayan bir doktrin olan külçe altıncılık yer alıyordu. Merkantilistler, bir devletin ithal ettiğinden daha fazla mal ihraç etmesi gerektiğini, böylece yabancıların aradaki farkı değerli metal olarak ödemek zorunda kalacağını savunuyordu. Merkantilistler, yalnızca yurt içinde çıkarılamayan hammaddelerin ithal edilmesi gerektiğini ileri sürdüler. Üretilen malların yurtiçinde üretimini teşvik etmek için tekellerin verilmesi ve koruyucu tarifeler gibi devlet sübvansiyonlarının gerekli olduğu fikrini desteklediler.
Merkantilizm savunucuları, ekonomi politikasının temel aracı olarak devlet gücünü ve denizaşırı fetihleri vurgulamışlardır. Merkantilistlere göre, bir devlet kendi hammaddelerini tedarik edemiyorsa, bu hammaddelerin çıkarılabileceği sömürgeler edinmeliydi. Sömürgeler yalnızca hammadde kaynakları değil, aynı zamanda mamul ürünler için de pazarlar oluşturuyordu. Rekabete izin vermek devletin çıkarına olmadığından merkantilistlere yardım etmek için sömürgelerin üretim yapmaları ve yabancı güçlerle ticaret yapmaları engellenmeliydi.
Merkantilizm, metalar hala büyük ölçüde kapitalist olmayan üretim yöntemleriyle üretiliyor olsa da kar amaçlı bir ticaret sistemiydi. Merkantilizmin kapitalizm öncesi çeşitli özelliklerine dikkat çeken Karl Polanyi, "merkantilizmin, tüm ticarileşme eğilimiyle birlikte, üretimin iki temel unsurunu -emek ve toprak- ticaretin unsurları haline gelmekten koruyan güvencelere asla saldırmadığını" savunmuştur. Dolayısıyla merkantilist düzenleme kapitalizmden çok feodalizme benziyordu. Polanyi'ye göre "1834 yılına kadar İngiltere'de rekabetçi bir işgücü piyasası kurulmamıştır, dolayısıyla bir sosyal sistem olarak sanayi kapitalizminin bu tarihten önce var olduğu söylenemez."
Yeminli ticaret şirketleri
Muscovy Company, kiralanan ilk büyük anonim İngiliz ticaret şirketiydi. Şirket, 1555 yılında İngiltere ile Moskova arasında ticaret tekeli ile kurulmuştur. Şirket, 1551 yılında , ve Sir tarafından Çin'e giden Kuzeydoğu Geçidi'ni bularak ticarete olanak sağlamak amacıyla kurulan "Yeni Topraklara Maceracı Tüccarlar Şirketi"nin bir dalıydı. Bu, kısa süre sonra İngiltere'de, Hollanda Cumhuriyeti'nde ve başka yerlerde gelişecek olan bir iş türünün habercisiydi.
İngiliz Doğu Hindistan Şirketi (1600) ve Hollanda Doğu Hindistan Şirketi (1602), devlet tarafından kiralanan büyük ticaret şirketleri dönemini başlattı. Bu şirketler, devlet tarafından sağlanan imtiyaz mektupları ile verilen ticaret tekelleri ile karakterize edildi. Devlet tarafından imtiyazlı anonim şirketler olarak tanınan bu şirketler kanun yapma, askeri ve antlaşma yapma ayrıcalıklarına sahipti. Devletlerin sömürgeci ve yayılmacı güçleriyle karakterize edilen bu dönemde, güçlü ulus devletler değerli maden biriktirme arayışına girmiş ve askeri çatışmalar ortaya çıkmıştır. Bu dönemde, daha önce kendi başlarına ticaret yapan tüccarlar, Doğu Hindistan şirketlerine ve diğer kolonilere sermaye yatırarak yatırımlarının karşılığını almak istemişlerdir.
Endüstriyel kapitalizm
Kaynakça
- ^ Richard Biernacki, review of Ellen Meiksins Wood (1999), (Monthly Review Press, 1999), in Contemporary Sociology, Vol. 29, No. 4 (Jul., 2000), pp. 638–39 JSTOR 2654574.
- ^ Ellen Meiksins Wood (2002), (London: Verso, 2002).
- ^ Hickel, Jason (2017). "3 – Where did poverty come from? A creation story". The divide : a brief guide to global inequality and its solutions. London: Penguin Random House. ISBN . OCLC 984907212.
- ^ Brenner, Robert, 1977, "The Origins of Capitalist Development: a Critique of Neo-Smithian Marxism", in New Left Review 104: 36–37, 46
- ^ Dobb, Maurice 1947 Studies in the Development of Capitalism. New York: International Publishers Co., Inc. 42–46, 48 ff.
- ^ James Fulcher, Capitalism (New York: Oxford University Press, 2004) 19
- ^ Degen, Robert A. (2011-12-31). The Triumph of Capitalism. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers (2011 tarihinde yayınlandı). s. 12. ISBN . Erişim tarihi: 2016-01-13.
By the early 1400s, power came to be shared in an arrangement giving representation to various segments of the social order, but the dichotomy between wage earners and capitalist merchants remained.
- ^ Ellen Meikisins Wood, The Origin of Capitalism: A Longer View, 2nd edn (London: Verso, 2002), p. 99.
- ^ “Enclosure” modern yazımdır, ‘inclosure’ ise Birleşik Krallık'ta yasal belgelerde ve yer adlarında hala kullanılan eski bir yazımdır.
- ^ (1991). The Making of the English Working Class. . s. 217.
- ^ A comparison of the English historical enclosures with the (much later) German 19th century Almanca: . Engels, Friedrich (1882). "Die Mark". Almanca: Die Entwicklung des Sozialismus von der Utopie zur Wissenschaft. Hottingen (Zurich). Marx, Karl; Engels, Friedrich. Werke (1973 reprint of 196t 1st bas.). Berlin: Karl Dietz.
- ^ Hickel, Jason (2018). The Divide: A Brief Guide to Global Inequality and its Solutions. Windmill Books. ss. 78–79. ISBN .
- ^
- ^ Chambers, J. D.; Mingay, G. E. (1982). The Agricultural Revolution 1750–1850 (Reprinted bas.). . s. 104.
- ^ Armstrong, W A (1981). The Influence of Demographic Factors on the Position of the Agricultural Labourer in England and Wales, c.1750–1914". in "Agricultural History Review.". The Agricultural History Review. 29. British Agricultural History Society. s. 79. 2019-08-01 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2014-01-02.
- ^ Ellen Meiksins Wood (2002), The Origin of Capitalism: A Longer View (London: Verso, 2002), pp. 73–94.
- ^ Warburton, David, Macroeconomics from the beginning: The General Theory, Ancient Markets, and the Rate of Interest. Paris: Recherches et Publications, 2003. p. 49
- ^ Trivellato, Francesca (2020). "Renaissance Florence and the Origins of Capitalism: A Business History Perspective". Business History Review (İngilizce). 94 (1): 229–251. doi:10.1017/S0007680520000033. ISSN 0007-6805.
- ^ Fredona, Robert; Reinert, Sophus A. (2020). "Italy and the Origins of Capitalism". Business History Review (İngilizce). 94 (1): 5–38. doi:10.1017/S0007680520000057. ISSN 0007-6805.
- ^ Burnham, Peter Capitalism, the Concise Oxford Dictionary of Politics, 2003 Oxford: Oxford University Press
- ^ Encyclopædia Britannica (2006)
- ^ , Mercantilism and the Economic History of the Early Modern Atlantic World (Cambridge UP, 2001)
- ^ Now attributed to ; quoted in Braudel (1979), p. 204.
- ^ David Onnekink; Gijs Rommelse (2011). Ideology and Foreign Policy in Early Modern Europe (1650–1750). Ashgate Publishing, Ltd. s. 257. ISBN .
- ^ Quoted in Sir George Clark, The Seventeenth Century (New York: Oxford University Press, 1961), p. 24.
- ^ Scott, John; Marshall, Gordon (2005). "capitalism". Oxford Dictionary of Sociology (3rd bas.). Oxford University Press. ISBN .
- ^ Polanyi, Karl. The Great Transformation. Beacon Press, Boston. 1944. p. 87
- ^ a b Jairus Banaji (2007), "Islam, the Mediterranean and the rise of capitalism", Journal Historical Materialism 15#1 pp. 47–74, Brill Publishers.
- ^ Economic system :: Market systems. Encyclopædia Britannica. 2006.
- ^ "chartered company". 2009-01-09 tarihinde kaynağından arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kapitalizm uretim araclarinin ozel mulkiyetine dayali bir ekonomik sistemdir Genellikle karin serbest ticaretin sermaye birikiminin gonullu mubadelenin ucretli emegin vb ahlaki acidan mesru oldugu anlamina gelir Ortaya cikisi gelisimi ve yayilmasi kapsamli arastirma ve tartismalarin konusudur Tartismalar bazen temel tarihsel verilerin baslica sorulara nasil dayanacagi uzerine odaklanmaktadir Temel tartisma parametreleri arasinda sunlar yer almaktir kapitalizmin ne olcude dogal oldugu ne olcude belirli tarihsel kosullardan kaynaklandigi kokenlerinin kentlerde ve ticarette mi yoksa kirsal mulkiyet iliskilerinde mi yattigi sinif catismasinin rolu devletin rolu kapitalizmin ne olcude Avrupa ya ozgu bir yenilik oldugu Avrupa emperyalizme iliskisi teknolojik degisimin kapitalizmin itici gucu mu yoksa yalnizca ikincil bir yan urunu mu oldugu ve insan toplumlarini orgutlemenin en faydali yolu olup olmadigi mi Tarimsal kapitalizm14 Yuzyil Krizi Bazi tarihcilere gore modern kapitalist sistem toprak sahibi aristokrasi ile tarim ureticileri ya da serfler arasindaki bir catisma olan nden kaynaklanmistir Arazi duzenlemeleri kapitalizmin gelisimini cesitli sekillerde engellemistir Serflerin lordlar icin uretim yapma yukumlulukleri vardi ve bu nedenle teknolojik yeniliklere ilgi duymuyorlardi ayrica kendi ailelerini gecindirmek icin uretim yaptiklari icin birbirleriyle isbirligi yapmaya da ilgi duymuyorlardi Topragin sahibi olan lordlar yeterli gida almalarini garanti almak icin guce guveniyorlardi Lordlar pazarda satmak icin uretim yapmadiklarindan yenilik yapmalari icin uzerlerinde rekabetci bir baski yoktu Son olarak lordlar guclerini ve servetlerini askeri yollarla genislettikleri icin servetlerini askeri ekipmanlara ya da diger lordlarla ittifak kurmaya yardimci olan harcadilar yeni uretken teknolojiler gelistirmeye yatirim yapmak icin hicbir tesvikleri yoktu Bir ortacag malikanesinin haritasi Genis musterek alana ve arazinin kucuk seritlere bolunmesine dikkat edin Hardal renkli alanlar malikanenin tarali alanlar ise kilise topraklarinin bir parcasidir William R Shepherd Tarih Atlasi 01923 On dorduncu yuzyilda yasanan demografik kriz bu duzeni altust etmistir Bu krizin birkac nedeni vardi tarimsal uretkenlik teknolojik sinirlarina ulasti ve buyumeyi durdurdu kotu hava kosullari 1315 1317 Buyuk Kitligina yol acti ve 1348 1350 Kara Olum bir nufus cokusune yol acti Bu faktorler tarimsal uretimde dususe yol acti Buna karsilik feodal beyler savas yoluyla hakimiyet alanlarini genisleterek tarimsal uretimi artirmaya calistilar bu nedenle askeri harcamalari karsilamak icin serflerinden daha fazla harac talep ettiler Ingiltere de bircok serf isyan etti Bazilari sehirlere tasindi bazilari toprak satin aldi ve bazilari da mulklerini yeniden doldurmaya ihtiyac duyan lordlardan toprak kiralamak icin uygun sozlesmeler yapti Aslinda feodalizm kapitalizmin oncusu olan merkantilizmin gelismesi icin gerekli olan bazi temelleri atmaya baslamistir Feodalizm 16 yuzyila kadar surmustur Feodal malikaneler neredeyse tamamen kendilerine yeterliydi ve bu nedenle piyasanin rolunu sinirliyordu Bu durum kapitalizme yonelik her turlu yeni egilimi bastirmistir Ancak ozellikle tarim ve kesif alanlarinda yeni teknolojilerin ve kesiflerin nispeten ani bir sekilde ortaya cikmasi kapitalizmin buyumesini kolaylastirdi Feodalizmin sonundaki en onemli gelisme Robert Degan in ucretliler ve kapitalist tuccarlar arasindaki ikilik olarak adlandirdigi seyin ortaya cikmasiydi Rekabetci doga her zaman kazananlar ve kaybedenler oldugu anlamina geliyordu ve feodalizm sermaye mallarinin ozel veya kurumsal mulkiyeti ozel kararlar tarafindan belirlenen yatirimlar ve serbest bir piyasada esas olarak rekabet tarafindan belirlenen fiyatlar uretim ve mallarin dagitimi ile karakterize edilen bir ekonomik sistem olan merkantilizme donusurken bu durum netlesmeye basladi Citleme 16 yuzyilda Ingiltere Orta Cag Avrupasi nin feodal duzeninin buyuk kisminin ortadan kalktigi merkezi bir devletti Bu merkezilesme iyi bir yol sistemi ve orantisiz derecede buyuk bir baskent olan Londra ile guclendirilmisti Baskent tum ulke icin merkezi bir pazar gorevi goruyor ve Kita nin cogu yerinde hukum suren parcalanmis feodal holdinglerin aksine mallar icin buyuk bir ic pazar yaratiyordu Tarimsal sistemin ekonomik temelleri de onemli olcude farklilasmaya baslamisti malikane sistemi bu zamana kadar cokmus ve topraklar giderek daha buyuk mulklere sahip daha az sayida toprak agasinin elinde toplanmaya baslamisti Bu sistem hem toprak agalari hem de kiracilar uzerinde kar elde etmek icin tarimsal verimliligi artirma baskisi yaratti Aristokrasinin koylulerin uretim fazlasini alma konusundaki zorlayici gucunun zayiflamasi onlari daha iyi yontemler denemeye tesvik etti Kiracilar da giderek daha rekabetci hale gelen isgucu piyasasinda basarili olmak icin yontemlerini iyilestirmeye tesvik edildi Toprak kiralari onceki durgun gelenek ve feodal yukumluluk sisteminden uzaklasmis ve dogrudan ekonomik piyasa guclerine tabi hale gelmisti Curuyen calilar bir citleme yasasiyla olusturulan duz tarla sinirlarinin cizgilerini belirtmektedir Bu degisim surecinin onemli bir yonu daha once koylulerin saman icin cayir bicmek ve hayvan otlatmak gibi geleneksel haklara sahip oldugu acik tarla sisteminde tutulan ortak arazinin citle cevrilmesiydi Bir kez citlendiginde arazinin bu kullanimlari mal sahibiyle sinirli hale geldi ve musterek arazi olmaktan cikti Citleme sureci 16 yuzyilda Ingiliz tarimsal peyzajinin yaygin bir ozelligi olmaya baslamistir 19 yuzyila gelindiginde citlenmemis musterek araziler buyuk olcude daglik bolgelerdeki kaba otlaklarla ve ovalarin nispeten kucuk bolumleriyle sinirli hale gelmistir Marksist ve neo Marksist tarihciler zengin toprak sahiplerinin devlet surecleri uzerindeki kontrollerini kullanarak kamu arazilerini kendi ozel cikarlari icin kullandiklarini savunmaktadir Bu durum Ingiltere nin kuzeyinde gelisen yeni sanayiler icin gerekli isgucunu saglayan topraksiz bir isci sinif yaratti Ornegin Tarimda 1760 ile 1820 arasindaki yillar koy koy ortak haklarin kaybedildigi toptan citleme yillaridir Citleme tum safsatalara izin verildiginde yeterince acik bir sinif soygunu vakasiydi Antropolog bu citleme surecinin aralarinda ve da bulundugu siddetli baski ve idamlarla sonuclanan sayisiz koylu isyanina yol actigini belirtmektedir Diger akademisyenler Avrupa koylusunun daha iyi durumda olan uyelerinin gecimlik ciftciligin surekli yoksulluguna son vermek icin citlemeyi tesvik ettigini ve citlemeye aktif olarak katildigini savunmaktadir Cok daha genis ve karmasik bir tarihsel degisim surecinin sonucu olan gelismeleri citlemeye atfetmemeye dikkat etmeliyiz On sekizinci ve on dokuzuncu yuzyil citlemesinin etkisi buyuk olcude abartilmistir Tuccar kapitalizmi ve merkantilizmTicaret insanlik tarihinin erken donemlerinden beri var olsa da bu ticaret kapitalizm degildi Uzun mesafeli kar pesinde kosan tuccarlarin kaydedilen en eski faaliyeti milattan once ikinci binyilda Mezopotamya da faaliyet gosteren eski Asurlu tuccarlara kadar izlenebilir Roma Imparatorlugu daha gelismis ticaret bicimleri gelistirdi ve benzer sekilde yaygin aglar Islam uluslarinda da vardi Ancak kapitalizm Avrupa da Orta Cag in sonlarinda ve Ronesans ta sekillenmistir Cenova sehri kapitalizmin dogdugu yerlerden biri Ticaretin erken ortaya cikisi Italya ve Fransa daki manastir mulklerinde ama ozellikle Floransa Cenova ve Venedik gibi Orta Cag in sonlarinda bagimsiz Italyan sehir devletlerinde gerceklesmistir Bu devletler uzun mesafeli ticareti kolaylastiran kambiyo senetleri ve bankacilik uygulamalari gibi yenilikci finansal araclara onculuk etmistir Bu sehir devletlerinin rekabetci yapisi yenilikcilik ve risk alma ruhunu tesvik ederek kapitalizmin temel ilkeleri olan ozel mulkiyet piyasa rekabeti ve kar amacli davranisa zemin hazirlamistir Bu donemde Italyan sehir devletlerinin ekonomik gucu sadece kendi refahini artirmakla kalmamis ayni zamanda kapitalist fikir ve uygulamalarin Avrupa ve otesine yayilmasina da onemli olcude katkida bulunmustur Ortaya cikisi merkantilizmin etkili bir savunucusu John Riley e atfedilen resim Modern kapitalizm 16 ve 18 yuzyillar arasindaki erken modern donemde merkantilizmin bazi unsurlarini andirmaktadir Merkantilist uygulamalarin ilk kanitlari erken modern Venedik Cenova ve Pisa daki Akdeniz deki kulce ticareti uzerinde gorulmektedir Ancak merkantilizmin asil dogdugu bolge Atlantik Okyanusu dur Ingiltere Elizabeth Donemi nde merkantilizme genis olcekli ve butuncul bir yaklasim getirmeye basladi Ulusal ticaret dengesi uzerine erken bir yazim olan 1549 tarihli Discourse of Common Weal of this Realm of England soyle yazmaktadir Yabancilardan onlara sattigimizdan daha fazlasini almamaya her zaman dikkat etmeliyiz cunku boylece kendimizi yoksullastirip onlari zenginlestiririz Bu donem Kralice Elizabeth in sarayinin Ispanyollarin ticaret uzerindeki baskisina meydan okuyabilecek ve yurticinde kulce altin uretimini artirabilecek bir deniz ve ticaret filosu gelistirmeye yonelik cesitli ama genellikle birbirinden kopuk cabalarina sahne oldu Elizabeth Parlamento da Ticaret ve Seyrusefer Yasalarini destekledi ve Ingiliz gemiciliginin korunmasi ve desteklenmesi icin donanmasina emirler verdi Bu cabalar cok daha buyuk ve guclu Ispanyol Imparatorlugu na karsi Ingiltere nin savunmasinda ulusal kaynaklari yeterince organize etti ve 19 yuzyilda kuresel bir imparatorluk kurmanin temelini atti Ingiliz merkantilist sistemini kurduklari icin en cok taninan yazarlar arasinda Elizabeth Sistemini ilk kez dile getiren ve Thomas Mun bulunmaktadir Malynes in England s Treasure by Forraign Trade or the Balance of our Forraign Trade is The Rule of Our Treasure adli eseri ticaret dengesi kavramina sistematik ve tutarli bir aciklama getirmistir Eser 1620 lerde yazilmis ve 1664 te yayinlanmistir Ticari doktrinler tarafindan daha da gelistirilmistir Cok sayida Fransiz yazar 17 yuzyilda Fransiz politikasinin merkantilizm etrafinda sekillenmesine yardimci olmustur Fransiz merkantilizmi en iyi goervde oldugu 1665 1683 tarafindan dile getirilmis ancak onun politikalari Napolyon doneminde buyuk olcude liberallestirilmistir Doktrinler Merkantilizm doneminde Avrupali tuccarlar devlet kontrolleri subvansiyonlar ve tekellerle desteklenerek karlarinin cogunu mal alim satimindan elde ettiler Francis Bacon in sozleriyle merkantilizmin amaci ticaretin acilmasi ve dengelenmesi imalatcilarin el ustunde tutulmasi tembelligin yasaklanmasi israfin ve asiriligin kantar yasalariyla bastirilmasi topragin iyilestirilmesi ve islenmesi fiyatlarin duzenlenmesiydi Benzer ekonomik regulasyon uygulamalari daha once Orta Cag kentlerinde baslamisti Ancak merkantilizm doneminde eszamanli yukselisi goz onune alindiginda devlet ekonominin duzenleyicisi olarak yerel loncalarin yerini aldi Ingiliz Hollanda Savaslari Ingilizler ve Hollandalilar arasinda denizlerin ve ticaret yollarinin kontrolu icin yapilmistir Merkantilist teorinin baslica ilkeleri arasinda degerli maden biriktirmenin onemini vurgulayan bir doktrin olan kulce altincilik yer aliyordu Merkantilistler bir devletin ithal ettiginden daha fazla mal ihrac etmesi gerektigini boylece yabancilarin aradaki farki degerli metal olarak odemek zorunda kalacagini savunuyordu Merkantilistler yalnizca yurt icinde cikarilamayan hammaddelerin ithal edilmesi gerektigini ileri surduler Uretilen mallarin yurticinde uretimini tesvik etmek icin tekellerin verilmesi ve koruyucu tarifeler gibi devlet subvansiyonlarinin gerekli oldugu fikrini desteklediler Merkantilizm savunuculari ekonomi politikasinin temel araci olarak devlet gucunu ve denizasiri fetihleri vurgulamislardir Merkantilistlere gore bir devlet kendi hammaddelerini tedarik edemiyorsa bu hammaddelerin cikarilabilecegi somurgeler edinmeliydi Somurgeler yalnizca hammadde kaynaklari degil ayni zamanda mamul urunler icin de pazarlar olusturuyordu Rekabete izin vermek devletin cikarina olmadigindan merkantilistlere yardim etmek icin somurgelerin uretim yapmalari ve yabanci guclerle ticaret yapmalari engellenmeliydi Merkantilizm metalar hala buyuk olcude kapitalist olmayan uretim yontemleriyle uretiliyor olsa da kar amacli bir ticaret sistemiydi Merkantilizmin kapitalizm oncesi cesitli ozelliklerine dikkat ceken Karl Polanyi merkantilizmin tum ticarilesme egilimiyle birlikte uretimin iki temel unsurunu emek ve toprak ticaretin unsurlari haline gelmekten koruyan guvencelere asla saldirmadigini savunmustur Dolayisiyla merkantilist duzenleme kapitalizmden cok feodalizme benziyordu Polanyi ye gore 1834 yilina kadar Ingiltere de rekabetci bir isgucu piyasasi kurulmamistir dolayisiyla bir sosyal sistem olarak sanayi kapitalizminin bu tarihten once var oldugu soylenemez Yeminli ticaret sirketleri Ingiliz Dogu Hindistan Sirketi 1801 Muscovy Company kiralanan ilk buyuk anonim Ingiliz ticaret sirketiydi Sirket 1555 yilinda Ingiltere ile Moskova arasinda ticaret tekeli ile kurulmustur Sirket 1551 yilinda ve Sir tarafindan Cin e giden Kuzeydogu Gecidi ni bularak ticarete olanak saglamak amaciyla kurulan Yeni Topraklara Maceraci Tuccarlar Sirketi nin bir daliydi Bu kisa sure sonra Ingiltere de Hollanda Cumhuriyeti nde ve baska yerlerde gelisecek olan bir is turunun habercisiydi Ingiliz Dogu Hindistan Sirketi 1600 ve Hollanda Dogu Hindistan Sirketi 1602 devlet tarafindan kiralanan buyuk ticaret sirketleri donemini baslatti Bu sirketler devlet tarafindan saglanan imtiyaz mektuplari ile verilen ticaret tekelleri ile karakterize edildi Devlet tarafindan imtiyazli anonim sirketler olarak taninan bu sirketler kanun yapma askeri ve antlasma yapma ayricaliklarina sahipti Devletlerin somurgeci ve yayilmaci gucleriyle karakterize edilen bu donemde guclu ulus devletler degerli maden biriktirme arayisina girmis ve askeri catismalar ortaya cikmistir Bu donemde daha once kendi baslarina ticaret yapan tuccarlar Dogu Hindistan sirketlerine ve diger kolonilere sermaye yatirarak yatirimlarinin karsiligini almak istemislerdir Endustriyel kapitalizmGustave Dore nin 19 yuzyilda yaptigi gravur Londra nin sanayi iscilerinin yasadigi kirli asiri kalabalik gecekondu mahallelerini tasvir ediyordu Kaynakca Richard Biernacki review of Ellen Meiksins Wood 1999 Monthly Review Press 1999 in Contemporary Sociology Vol 29 No 4 Jul 2000 pp 638 39 JSTOR 2654574 Ellen Meiksins Wood 2002 London Verso 2002 Hickel Jason 2017 3 Where did poverty come from A creation story The divide a brief guide to global inequality and its solutions London Penguin Random House ISBN 9781785151125 OCLC 984907212 Brenner Robert 1977 The Origins of Capitalist Development a Critique of Neo Smithian Marxism in New Left Review 104 36 37 46 Dobb Maurice 1947 Studies in the Development of Capitalism New York International Publishers Co Inc 42 46 48 ff James Fulcher Capitalism New York Oxford University Press 2004 19 Degen Robert A 2011 12 31 The Triumph of Capitalism New Brunswick New Jersey Transaction Publishers 2011 tarihinde yayinlandi s 12 ISBN 9781412809856 Erisim tarihi 2016 01 13 By the early 1400s power came to be shared in an arrangement giving representation to various segments of the social order but the dichotomy between wage earners and capitalist merchants remained Ellen Meikisins Wood The Origin of Capitalism A Longer View 2nd edn London Verso 2002 p 99 Enclosure modern yazimdir inclosure ise Birlesik Krallik ta yasal belgelerde ve yer adlarinda hala kullanilan eski bir yazimdir 1991 The Making of the English Working Class s 217 A comparison of the English historical enclosures with the much later German 19th century Almanca Engels Friedrich 1882 Die Mark Almanca Die Entwicklung des Sozialismus von der Utopie zur Wissenschaft Hottingen Zurich Marx Karl Engels Friedrich Werke 1973 reprint of 196t 1st bas Berlin Karl Dietz Hickel Jason 2018 The Divide A Brief Guide to Global Inequality and its Solutions Windmill Books ss 78 79 ISBN 978 1786090034 Chambers J D Mingay G E 1982 The Agricultural Revolution 1750 1850 Reprinted bas s 104 Armstrong W A 1981 The Influence of Demographic Factors on the Position of the Agricultural Labourer in England and Wales c 1750 1914 in Agricultural History Review The Agricultural History Review 29 British Agricultural History Society s 79 2019 08 01 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2014 01 02 Ellen Meiksins Wood 2002 The Origin of Capitalism A Longer View London Verso 2002 pp 73 94 Warburton David Macroeconomics from the beginning The General Theory Ancient Markets and the Rate of Interest Paris Recherches et Publications 2003 p 49 Trivellato Francesca 2020 Renaissance Florence and the Origins of Capitalism A Business History Perspective Business History Review Ingilizce 94 1 229 251 doi 10 1017 S0007680520000033 ISSN 0007 6805 Fredona Robert Reinert Sophus A 2020 Italy and the Origins of Capitalism Business History Review Ingilizce 94 1 5 38 doi 10 1017 S0007680520000057 ISSN 0007 6805 Burnham Peter Capitalism the Concise Oxford Dictionary of Politics 2003 Oxford Oxford University Press Encyclopaedia Britannica 2006 Mercantilism and the Economic History of the Early Modern Atlantic World Cambridge UP 2001 Now attributed to quoted in Braudel 1979 p 204 David Onnekink Gijs Rommelse 2011 Ideology and Foreign Policy in Early Modern Europe 1650 1750 Ashgate Publishing Ltd s 257 ISBN 9781409419143 Quoted in Sir George Clark The Seventeenth Century New York Oxford University Press 1961 p 24 Scott John Marshall Gordon 2005 capitalism Oxford Dictionary of Sociology 3rd bas Oxford University Press ISBN 978 0 19 860986 5 Polanyi Karl The Great Transformation Beacon Press Boston 1944 p 87 a b Jairus Banaji 2007 Islam the Mediterranean and the rise of capitalism Journal Historical Materialism 15 1 pp 47 74 Brill Publishers Economic system Market systems Encyclopaedia Britannica 2006 chartered company 2009 01 09 tarihinde kaynagindan arsivlendi