Kasoglar (Rusça: Касоги; Yunanca: ΚασαχΙα) veya Kaşaklar (Arapça: كشك), Çerkeslerin ataları olan, Rus kroniklerinde ve Arap, Bizans, Gürcü, Ermeni ve Orta Çağ'ın diğer tarihî ve coğrafî kaynaklarında sıklıkla bulunan bir kuzeybatı Kafkas kavmi.
Köken
Çeşitli kaynaklarda, "Kasogi" veya "Kas" etnik adı X. yüzyıldan beri Kuzey-Batı Kafkasya'nın Çerkesçe konuşan nüfusunun bir bölümünü belirtmek için kullanılmaktadır. Daha sonra, Kasoglar, "Yahudi-Hazar Yazışmasında" Hazarlara karşı veya başka bir çeviriye göre Hazarlarla ittifak hâlinde savaşan bir halk olarak bahsedildi. İgor Dyakonov'a göre Kasoglar ile Kaşkalar birbiri ile alakalı isimlerdi.George Hewitt'e göre Kaşkalar Çerkes ve Abhazların ataları olabilirdi. Şalva İnal-İpa da bu teoriyi destekledi.
Din
6. yüzyıldan beri Ortodoks Hristiyan olan ilgili Zihlerin aksine, birçok Kasog ve yöneticileri, Mstislav'ın Ridade'ye karşı kazandığı zafere kadar pagan olarak kaldı.
Tarihsel bilgi
943 - "Kaşak ülkesinin insanları" ilk kez Arap tarihçi ve coğrafyacı Mesûdî tarafından "Altın Bozkırlar ve Cevher Madenleri" adlı eserinde zikredilmiştir. Mesûdî bu eserde Kasogların siyasi durumundan bahsediyor:
Alan krallığının yanında Kaşak (كشك) adında bir ulus var. Kafkas Dağı ile Akdeniz arasında yaşarlar. Onlar, Mecusi dinine tabi olan sağlıklı ve temiz bir millettir. Dünyanın bu bölgesinde yaşayan zikrettiğimiz milletler içinde tenleri daha temiz, renkleri daha saf, erkekleri daha yakışıklı, kadınları daha güzel, fiziği daha düzgün, beli daha narin veya daha çekici olan başka bir millet yoktur. ... Alanlar, kendileriyle yüzleşemeyen bu ulusa üstünlük kurmuştur, ancak deniz kıyısında sahip oldukları kalelerde kendilerini Alanlardan korurlar. ... Kaşak milletinin Alanlardan zayıf olmasının nedeni, kendilerini birleştirecek bir kral atamayı ihmal etmiş olmalarıdır. Birlik olsalardı ne Alanlar ne de başka bir millet onlara karşı koyamazdı.
— Mesûdî
957 - Bizans İmparatoru VII. Konstantinos, Kasog bölgesini "Kasahya" olarak adlandırdı ve tanımladı:
Zihya'nın yukarısında Papagya adında bir ülke var. Papagya ülkesinin yukarısında Kasahya (Κασαχια) adında bir ülke var. Kasahya'nın yukarısında Kafkas Dağları, bu dağların üstünde ise Alanya ülkesi bulunur.
— VII. Konstantinos
965 - "Kasoglar" adı, Kiev prensi Svyatoslav'ın Hazar Kağanlığı'na yaptığı seferin Rus kroniğinde geçer.
1191 - Gürcü kaynaklarında Kasoglardan "Kaşagi" olarak bahsedilir. Özellikle, "Taçlıların Tarihi ve Övgüsü" isimli Gürcü kroniğinde, Kaşagiler'in I. Vardan Dadiani'nin seferine katıldığı bildirildi.
1223 - Moğolların ortaya çıkışıyla ilgili bir kronikte Kasoglardan bahsedilir. Bir Çerkes boyu olan Kabardeylerin uzun süredir komşuları olan Osetler hala Kabardey ülkesine Kæsæg, Kabardey halkına ise Kæsgon diyor.. Ayrıca, Svanlar ve Megreller Kabardeyleri "Kaşgon" diye anmaya devam ediyor.
Rus-Kasog ilişkileri
Kasogya ve Tmutarakan
Kasoglar, Tmutarakan prensliğinin en yakın komşularıydı ve üzerlerinde gözle görülür bir etkiye sahipti. 10. yüzyılın sonlarına doğru Kasog prensi Rededey etkisini tüm Çerkes boyları üzerinde kurarak her Çerkes prensinden bağlılık yemini aldı ve Çerkesya Baş Prensi (Zih-Kasog Baş Prensi) seçildi. Rus tarihi metinlerinden Laurentian Kodeksi şu bilgileri vermektedir: 1022 yılında Tmutarakan prensi olan Rus Mstislav, Çerkeslere karşı bir askeri sefere öncülük etmiştir. Sefere liderlik eden Mstislav, Çerkes lideri Rededey tarafından karşılanmıştır. İki ordu karşı karşıya gelmiş ve savaş hazırlıkları başlamıştır. Çerkes lideri Rededey, silahsız güç mücadelesine dayalı bir düello talep etmiştir. Düellonun galibi, savaşın genel galibi olarak ilan edilecekti. Kaybeden taraf ise idam edilecek ve tüm mal varlığı kazananın eline geçecekti.
Rededey, rakibi Mstislav'ı alt etme noktasına gelmişken, Mstislav bir bıçak çekmiş ve Rededey'i öldürmüştür. Olayın Çerkes versiyonuna göre, Mstislav hile yapmıştır: Önceden belirlenen duello kurallarına göre, silah çekmek yasaktı. Ancak Rus versiyonuna göre, Meryem Ana ortaya çıkarak Mstislav'a bıçak çekme izni vermiştir ve bu nedenle Mstislav hile yapmamıştır.
Rededey son nefesinde, daha fazla savaş yaşanmaması için askerlerinin yenilgiyi kabul etmesi konusunda ısrar etti. Rededey'in emrine uyan Çerkesler yenilgiyi kabul ettiler. Mstislav hala Hristiyan olmayan Çerkeslere Hristiyanlığı kabul ettirdi, bir kilise inşa etti, Kasogları vergiye bağladı ve Rededey'in çocuklarını alarak ordusuna kattı. Ertesi yıl, Kasoglar kardeşi Yaroslav'a karşı çıktığı zaman Mstislav'a destek oldular.1066 yılına ait, Tmutarakan Prensi Rostislav'ın Kasoglardan haraç aldığına dair bir kronik var. Tmutarakan prensliğinin düşmesinden ve güney Rus bozkırlarının Kumanlar tarafından işgal edilmesinden sonra, Kasoglarla ilgili haberler de kesildi.
Kiev ve Çernigov'da Kasoglar
Çernigov prenslerinin Tmutarakan ile uzun vadeli bağları vardı. Hazarlar veya Kasogyalılar gibi bazı Tmutarakan sakinleri Çernigov'da yaşıyordu. Çernigov'a göçle karşılaştırıldığında, Kasogların Kiev'e göçü daha sakin nitelikteydi ve bu da Kasogların Slav çoğunluk tarafından çok daha hızlı asimile edilmesine yol açtı. Kiev'deki Kasoglar, Çernigov'daki Kasogların aksine ayrı bir topluluk oluşturamadılar. Ancak Kasogların Kiev'deki kültürel etkisi devam etti. Bu, Vladimir Monomakh'ın oğullarına vasiyetinde görülebilir çünkü orada eski Rusça "unein" kelimesi "efendi" anlamında kullanılmaktadır. Vladimir Monomakh, 1078'den 1094'e kadar Çernigov Prensiydi. Kasoglar, Vladimir Monomakh'ın Çernigov'daki maiyetine dahil edildi. Vladimir Monomakh halkı onunla önce Çernigov'dan Pereyaslavl'a, oradan da Kiev'e taşınabilmiş ve "unein" kelimesi genellikle sadece Vladimir Monomakh'ın çevresinde anlaşılmıştır. Bugün hala Rusya'da "Redegin" gibi Kasog soyundan gelen soy adlar bulunmaktadır.
Notlar
- ^ a b c d e Natho, Kadir (3 Aralık 2009). Circassian History (İngilizce). 10 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ Дьяконов И. М. Предыстория армянского народа. — С. 12—13, 192
- ^ Hewitt, George (4 Nisan 2015). The Abkhazians (PDF) (İngilizce). Routledge. ISBN . 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.
- ^ İnal-İpa, Şalva (1976). Вопросы этно-культурной истории абхазов (PDF) (Rusça). Sohum: Alaşara. ss. 122-135. 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.
- ^ (PDF). 17 Eylül 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2017.
- ^ Масуди о Кавказе // Минорский В. Ф. История Ширвана и Дербенда X—XI веков. М., 1963 13 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Haziran 13, 2019 at the Wayback Machine.
- ^ el-Mesûdî, Ebu el-Hasan Ali. The Meadows of Gold and Mines of Gems (PDF) (İngilizce). 20 Aralık 2022 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 7 Temmuz 2023.
- ^ . «Путешествие вокруг Кавказа…» 29 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Kasım 29, 2011 at the Wayback Machine
- ^ . 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012. Bilinmeyen parametre
|deadlink=
görmezden gelindi (|dead-url=
kullanımı öneriliyor) () - ^ Заключение РАН об этнониме Черкес и топониме Черкесия 5 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ekim 5, 2013 at the Wayback Machine
- ^ . 6 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012. Bilinmeyen parametre
|deadlink=
görmezden gelindi (|dead-url=
kullanımı öneriliyor) () - ^ . Библиотекарь.ру. 27 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ocak 2014. Bilinmeyen parametre
|deadlink=
görmezden gelindi (|dead-url=
kullanımı öneriliyor) () - ^ a b
- ^ "Pdf scans of the original text". 4 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ from The Complete Collection of Russian Manuscripts 15 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Rusça)
- ^ Natho, Kadir (2005). . 12 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2023.
- ^ Pdf scans of the original text
- ^ a b "...In 1022, Mstislav killed Rededia, the prince of the Circassian tribe of the Kassogians in a duel after violating the agreed upon rules in the duel. ... the duel began: Rededia immediately asserted his dominance and defeated Mstislav. Caught unaware, Mstislav unsheathed a concealed dagger and betrayed Rededia and the honour of the duel by stabbing him. Rededia later, in his dying breaths, insisted that his comrades not hold a blood vendetta to avoid further gruelling wars for the Kassogians who had already fought the Mongols previous to Mstislav's campaign..."
- ^ "...Впоследствии Мстислав приписывал свою победу заступничеству Богородицы, которой молился во время боя..."
- ^ Vernadsky 1948, ss. 77-78.
- ^ Franklin & Shepard 1996, s. 201.
- ^ Primary Chronicle (year 6530), p. 134.
- ^ "Сайт Хронос". 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ekim 2021.
- ^ . 15 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2017.
- ^ (PDF). 26 Ekim 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Eylül 2017.
- ^ Веселовский С. Б. Род Редегин (Редеди) // Исследования по истории класса служилых землевладельцев. — С. 287—292.
Edebiyat
- Pyankov. A. V. Kasogi halkı ve Kaş ülkesi (VIII-X yüzyıllarda Kuzey-Batı Kafkasya'daki etnopolitik duruma doğru) // Krasnodar Devlet Kültür Enstitüsü Bülteni. - 2015. - No. 1.
Bağlantılar
- Миллер В. Ф. Касоги // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Касоги // Казахстан. Национальная энциклопедия (рус.). — Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 2005. — Т. III. — ISBN 9965-9746-4-0.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kasoglar Rusca Kasogi Yunanca KasaxIa veya Kasaklar Arapca كشك Cerkeslerin atalari olan Rus kroniklerinde ve Arap Bizans Gurcu Ermeni ve Orta Cag in diger tarihi ve cografi kaynaklarinda siklikla bulunan bir kuzeybati Kafkas kavmi KokenCesitli kaynaklarda Kasogi veya Kas etnik adi X yuzyildan beri Kuzey Bati Kafkasya nin Cerkesce konusan nufusunun bir bolumunu belirtmek icin kullanilmaktadir Daha sonra Kasoglar Yahudi Hazar Yazismasinda Hazarlara karsi veya baska bir ceviriye gore Hazarlarla ittifak halinde savasan bir halk olarak bahsedildi Igor Dyakonov a gore Kasoglar ile Kaskalar birbiri ile alakali isimlerdi George Hewitt e gore Kaskalar Cerkes ve Abhazlarin atalari olabilirdi Salva Inal Ipa da bu teoriyi destekledi Din6 yuzyildan beri Ortodoks Hristiyan olan ilgili Zihlerin aksine bircok Kasog ve yoneticileri Mstislav in Ridade ye karsi kazandigi zafere kadar pagan olarak kaldi Tarihsel bilgi943 Kasak ulkesinin insanlari ilk kez Arap tarihci ve cografyaci Mesudi tarafindan Altin Bozkirlar ve Cevher Madenleri adli eserinde zikredilmistir Mesudi bu eserde Kasoglarin siyasi durumundan bahsediyor Alan kralliginin yaninda Kasak كشك adinda bir ulus var Kafkas Dagi ile Akdeniz arasinda yasarlar Onlar Mecusi dinine tabi olan saglikli ve temiz bir millettir Dunyanin bu bolgesinde yasayan zikrettigimiz milletler icinde tenleri daha temiz renkleri daha saf erkekleri daha yakisikli kadinlari daha guzel fizigi daha duzgun beli daha narin veya daha cekici olan baska bir millet yoktur Alanlar kendileriyle yuzlesemeyen bu ulusa ustunluk kurmustur ancak deniz kiyisinda sahip olduklari kalelerde kendilerini Alanlardan korurlar Kasak milletinin Alanlardan zayif olmasinin nedeni kendilerini birlestirecek bir kral atamayi ihmal etmis olmalaridir Birlik olsalardi ne Alanlar ne de baska bir millet onlara karsi koyamazdi Mesudi 957 Bizans Imparatoru VII Konstantinos Kasog bolgesini Kasahya olarak adlandirdi ve tanimladi Zihya nin yukarisinda Papagya adinda bir ulke var Papagya ulkesinin yukarisinda Kasahya Kasaxia adinda bir ulke var Kasahya nin yukarisinda Kafkas Daglari bu daglarin ustunde ise Alanya ulkesi bulunur VII Konstantinos 965 Kasoglar adi Kiev prensi Svyatoslav in Hazar Kaganligi na yaptigi seferin Rus kroniginde gecer 1191 Gurcu kaynaklarinda Kasoglardan Kasagi olarak bahsedilir Ozellikle Taclilarin Tarihi ve Ovgusu isimli Gurcu kroniginde Kasagiler in I Vardan Dadiani nin seferine katildigi bildirildi 1223 Mogollarin ortaya cikisiyla ilgili bir kronikte Kasoglardan bahsedilir Bir Cerkes boyu olan Kabardeylerin uzun suredir komsulari olan Osetler hala Kabardey ulkesine Kaesaeg Kabardey halkina ise Kaesgon diyor Ayrica Svanlar ve Megreller Kabardeyleri Kasgon diye anmaya devam ediyor Rus Kasog iliskileriKasogya ve Tmutarakan Kasoglar Tmutarakan prensliginin en yakin komsulariydi ve uzerlerinde gozle gorulur bir etkiye sahipti 10 yuzyilin sonlarina dogru Kasog prensi Rededey etkisini tum Cerkes boylari uzerinde kurarak her Cerkes prensinden baglilik yemini aldi ve Cerkesya Bas Prensi Zih Kasog Bas Prensi secildi Rus tarihi metinlerinden Laurentian Kodeksi su bilgileri vermektedir 1022 yilinda Tmutarakan prensi olan Rus Mstislav Cerkeslere karsi bir askeri sefere onculuk etmistir Sefere liderlik eden Mstislav Cerkes lideri Rededey tarafindan karsilanmistir Iki ordu karsi karsiya gelmis ve savas hazirliklari baslamistir Cerkes lideri Rededey silahsiz guc mucadelesine dayali bir duello talep etmistir Duellonun galibi savasin genel galibi olarak ilan edilecekti Kaybeden taraf ise idam edilecek ve tum mal varligi kazananin eline gececekti Rededey rakibi Mstislav i alt etme noktasina gelmisken Mstislav bir bicak cekmis ve Rededey i oldurmustur Olayin Cerkes versiyonuna gore Mstislav hile yapmistir Onceden belirlenen duello kurallarina gore silah cekmek yasakti Ancak Rus versiyonuna gore Meryem Ana ortaya cikarak Mstislav a bicak cekme izni vermistir ve bu nedenle Mstislav hile yapmamistir Rededey son nefesinde daha fazla savas yasanmamasi icin askerlerinin yenilgiyi kabul etmesi konusunda israr etti Rededey in emrine uyan Cerkesler yenilgiyi kabul ettiler Mstislav hala Hristiyan olmayan Cerkeslere Hristiyanligi kabul ettirdi bir kilise insa etti Kasoglari vergiye bagladi ve Rededey in cocuklarini alarak ordusuna katti Ertesi yil Kasoglar kardesi Yaroslav a karsi ciktigi zaman Mstislav a destek oldular 1066 yilina ait Tmutarakan Prensi Rostislav in Kasoglardan harac aldigina dair bir kronik var Tmutarakan prensliginin dusmesinden ve guney Rus bozkirlarinin Kumanlar tarafindan isgal edilmesinden sonra Kasoglarla ilgili haberler de kesildi Kiev ve Cernigov da Kasoglar Cernigov prenslerinin Tmutarakan ile uzun vadeli baglari vardi Hazarlar veya Kasogyalilar gibi bazi Tmutarakan sakinleri Cernigov da yasiyordu Cernigov a gocle karsilastirildiginda Kasoglarin Kiev e gocu daha sakin nitelikteydi ve bu da Kasoglarin Slav cogunluk tarafindan cok daha hizli asimile edilmesine yol acti Kiev deki Kasoglar Cernigov daki Kasoglarin aksine ayri bir topluluk olusturamadilar Ancak Kasoglarin Kiev deki kulturel etkisi devam etti Bu Vladimir Monomakh in ogullarina vasiyetinde gorulebilir cunku orada eski Rusca unein kelimesi efendi anlaminda kullanilmaktadir Vladimir Monomakh 1078 den 1094 e kadar Cernigov Prensiydi Kasoglar Vladimir Monomakh in Cernigov daki maiyetine dahil edildi Vladimir Monomakh halki onunla once Cernigov dan Pereyaslavl a oradan da Kiev e tasinabilmis ve unein kelimesi genellikle sadece Vladimir Monomakh in cevresinde anlasilmistir Bugun hala Rusya da Redegin gibi Kasog soyundan gelen soy adlar bulunmaktadir Notlar a b c d e Natho Kadir 3 Aralik 2009 Circassian History Ingilizce 10 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2023 Dyakonov I M Predystoriya armyanskogo naroda S 12 13 192 Hewitt George 4 Nisan 2015 The Abkhazians PDF Ingilizce Routledge ISBN 1138874590 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2023 Inal Ipa Salva 1976 Voprosy etno kulturnoj istorii abhazov PDF Rusca Sohum Alasara ss 122 135 26 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 28 Temmuz 2023 PDF 17 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 16 Eylul 2017 Masudi o Kavkaze Minorskij V F Istoriya Shirvana i Derbenda X XI vekov M 1963 13 Haziran 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Haziran 13 2019 at the Wayback Machine el Mesudi Ebu el Hasan Ali The Meadows of Gold and Mines of Gems PDF Ingilizce 20 Aralik 2022 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 7 Temmuz 2023 Puteshestvie vokrug Kavkaza 29 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kasim 29 2011 at the Wayback Machine 5 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2012 Bilinmeyen parametre deadlink gormezden gelindi dead url kullanimi oneriliyor yardim Zaklyuchenie RAN ob etnonime Cherkes i toponime Cherkesiya 5 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ekim 5 2013 at the Wayback Machine 6 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Haziran 2012 Bilinmeyen parametre deadlink gormezden gelindi dead url kullanimi oneriliyor yardim Bibliotekar ru 27 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ocak 2014 Bilinmeyen parametre deadlink gormezden gelindi dead url kullanimi oneriliyor yardim a b Pdf scans of the original text 4 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Mayis 2023 from The Complete Collection of Russian Manuscripts 15 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Rusca Natho Kadir 2005 12 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Mayis 2023 Pdf scans of the original text a b In 1022 Mstislav killed Rededia the prince of the Circassian tribe of the Kassogians in a duel after violating the agreed upon rules in the duel the duel began Rededia immediately asserted his dominance and defeated Mstislav Caught unaware Mstislav unsheathed a concealed dagger and betrayed Rededia and the honour of the duel by stabbing him Rededia later in his dying breaths insisted that his comrades not hold a blood vendetta to avoid further gruelling wars for the Kassogians who had already fought the Mongols previous to Mstislav s campaign Vposledstvii Mstislav pripisyval svoyu pobedu zastupnichestvu Bogorodicy kotoroj molilsya vo vremya boya Vernadsky 1948 ss 77 78 Franklin amp Shepard 1996 s 201 Primary Chronicle year 6530 p 134 Sajt Hronos 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ekim 2021 15 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2017 PDF 26 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Eylul 2017 Veselovskij S B Rod Redegin Rededi Issledovaniya po istorii klassa sluzhilyh zemlevladelcev S 287 292 EdebiyatPyankov A V Kasogi halki ve Kas ulkesi VIII X yuzyillarda Kuzey Bati Kafkasya daki etnopolitik duruma dogru Krasnodar Devlet Kultur Enstitusu Bulteni 2015 No 1 BaglantilarMiller V F Kasogi Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona v 86 t 82 t i 4 dop SPb 1890 1907 Kasogi Kazahstan Nacionalnaya enciklopediya rus Almaty Қazak enciklopediyasy 2005 T III ISBN 9965 9746 4 0