Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Mayıs 2020) () |
Kaya tuzu (Halit), halite ağırlıklı olarak deniz suyu veya tuzlu göl suyunun buharlaşmasından oluşan tortul kayaçlarda meydana gelir. sodyum klorürün mineral formudur. İzometrik kristalleri oluşturur. Mineral tipik olarak renksiz ya da sarıdır; ancak yabancı maddelerin miktarı ve türüne bağlı olarak açık mavi, koyu mavi ya da pembe de olabilir. Genellikle sülfat, ya da gibi diğer evaporit minerallerle birlikte oluşur.
| Kaya tuzu | |
|---|---|
| |
| Fiziksel özellikler | |
| Renk | Renksiz ya da sarı, ayrıca açık mavi, koyu mavi ya da pembe |
| Mohs sertlik ölçeği | 2-2,5 |
| şeffaf | |
| Kimyasal özellikler | |
| Kimyasal formülü | NaCl |
| Molekül kütlesi | 58,433 g/mol |
| Kristal yapı | Eş ölçülü |
| Dilinim | |
| konkoidal | |
| Parlaklık | cam |
| Kırılma indisi | n=1.544 |
| Optik özellikler | Bölünme, çözünürlük, tuzlu tat |
| {{{çift-kırılma}}} | |
| {{{flüorışı}}} | |
| Absorpsiyon spektrumu | |
| beyaz | |
| Özağırlık | 2.1 |
| Yoğunluk | 2.1-2.6 g/cc |
| Diğer özellikler | |
Halit, yaygın olarak kaya tuzu olarak bilinen, sodyum klorünün (NaCl) doğal mineral formu olan bit tuz türüdür. Bu tür tuz yatakları yüzlerce metre kalınlığında ve geniş alanların altında olabilir. Kaya tuzu (Halit) izometrik kristaller oluşturur. Mineral: tipik olarak, renksiz ya da beyaz olan; ama aynı zamanda, sarı veya başka malzemelere bağlı olarak, gri, açık mavi, koyu mavi, mor, pembe, kırmızı, turuncu olabilir, safsızlıklar veya kristallerdeki yapısal veya izopotik anormallikler genellikle Sülfatlar, Halojenürler ve Boratlar gibi diğer evaporit tortu mineralleri ile oluşur. Halit ismi antik Yunanca da tuz kelimesinden türemiştir, ἅλς (háls).
Kimya sanayinde çok geniş anlamda kullanılan tuzun formülü "NaCl" olarak ifade edilmektedir. Kübik sistemde kristalleşen tuz, "Na" ve "Cl" iyonlarından oluşur, saf hâlde iken yaklaşık %40 sodyum, %60 klordan meydana gelir. Yüksek basınç altında plastik özellik gösteren tuzun sertliği 2-2,5 olup, özgül ağırlığı 2,1-2,55 gr/cm arasında değişir. Erime noktası 800 °C, kaynama noktası ise 1412 °C dir. Genellikle renksiz, üretildiği şekliyle rengi gri, sarı, kırmızı hatta mavi ve yeşil olabilir. Ekonomik bir değer taşıyan tuz kaynakları katı ve sıvı olarak ikiye ayrılmaktadır. Tuz sıvı halde denizlerde, göllerde, tuzlu su kaynaklarında ve tuzlu su kuyularında bulunmakta olup katı halde kaya tuzu (halit) şeklindedir.
Oluşum
Kaya tuzu genel olarak deniz suyunun ve tuzlu göl suyunun buharlaşmasından oluştuğu tortul kayalarda oluşur. Kaya tuzu da dahil olmak üzere tortul evaporit minerallerin geniş yatakları, kapalı göllerin ve kısıtlı denizlerin kurumasından kaynaklanabilir. Bu tür tuz yatakları yüzlerce metre kalınlığında ve geniş alanların altında olabilir. Kaya tuzu bugün yüzeyde, Ölüm Vadisi Milli Parkı Badwater Havzasının tuz düzlükleri gibi buharlaşmanın yağıştan fazla olduğu bölgelerdeki playalarda meydana gelmektedir, Türkiye'de ise Tuz Gölü buna örnek gösterilebilir. ABD ve Kanada'da geniş yer altı yatakları, Batı New York'taki Appalachian havzasından ve Ontario ve Michigan havzasının çok altında uzanmaktadır. Diğer büyük kaya tuzu yatakları Ohio, Kansas, New Mexico, Nova Scotia ve Saskatchewan, Khewra tuz madeni ve Pakistan İslamabad yakınlarındaki büyük Kaya tuzu (Halit) yataklarına örnek gösterilebilir.[]
Tuz kubbeleri, alttaki kaya yataklarının ağırlığı nedeni ile mobilizasyon yolu ile temelde tuz yataklarından esas olarak ''sıkıştırılmış'' dikey diyapirler veya boru benzeri tuz kütleleridir. Tuz kubbeleri, halit ve sylvite ek olarak anhidrit, alçıtaşı ve doğal kükürt içerir. Teksas ve Louisiana Körfezi kıyılarında yaygındır ve genellikle petrol yatakları ile ilişkilidir. Almanya, İspanya, Hollanda, Romanya ve İran'da da tuz kubbelerine rastlamak mümkündür. Tuz buzulları, tuzun yüzeyde yüksek kotta kırıldığı ve yokuş aşağı aktığı kurak coğrafyalarda bulunur, örn; İran... tüm bu örneklerde Kaya tuzunun(Halit) bir rheid gibi davrandığı söylenir.[]
Fransa'da ve diğer birkaç yerde olağan dışı, mor, lifli damar dolgu haliti bulunur. Hazne kristalleri olarak adlandırılan halit kristalleri, tipik küplerin ''iskeletleri'' gibi görünür, kenarlar vardır ve her kristal yüzünde merdiven basamağı benzeri çökmeleri vardır. Hızla kristalleşen bir ortamda, küplerin kenarları merkezden daha hızlı büyür. Halit kristalleri, hızla buharlaşan bazı göllerde çok hızlı bir şekilde oluşur ve bu da halit kristallerinin kaplanması ile oluşur. Halit çiçekleri nadirdir, Avustralya'nın Nullarbor Ovası'nın bazı kurak mağaralarında bulunan halit kıvrılma liflerinin nadir. Halit sarkıtları ve kabuklanmalar da Hancock, Michigan'in Quincy doğal bakır madeninden bildirilmiştir.[]
Yer altında az veya çok derinlerden katı halde elde edilen tuz, kaya tuzu olarak tanımlanır. Kaya tuzu yatakları, jeolojik devirlerde buharlaşma sonucu denizlerin ya da kapalı iç havzaların kuruması ile oluşmuştur. Değişik devirlerde Türkiye'nin birçok yöresinde bu şekilde oluşan kaya tuzu yatakları mevcuttur. Kaya tuzları deniz tuzlarının aksine bileşimlerine giren yabancı maddelerin oranları bakımından büyük değişiklikler gösterirler. Özellikle saflık oranları her maden için ayrı olabileceği gibi aynı madenden alınan çeşitli numuneler de çok büyük farklılıklar gösterebilir. Kaya tuzlarındaki yabancı maddeler ve kil, tuza değişik renkler verir. Genellikle gri, siyaha yakın kil renginde olan kaya tuzu, nadiren beyaz, şeffaf beyaz olarak bulunur. Yurdumuzda kaya tuzu madenleri genellikle gri renkte olup, bir kısmı da siyaha yakın renktedir.
Madencilik
Dünyanın en büyük yer altı tuz madeni Sifto Tuz Madeni'dir. Oda ve sütun madenciliği yöntemi kullanılarak yılda 7 milyon tondan fazla kaya tuzu üretilmektedir. Ontario, Kanada'daki Huron Gölü'nün yarım kilometre altında bulunur.Birleşik Krallık'ta üç maden vardır; bunların en büyüğü Cheshire'deki Winsford'da yılda ortalama bir milyon ton tuz üretilir.[]
Türkiye'de ise beş kaya tuzlasında kapalı madencilik yöntemiyle tuz üretimi yapılmaktadır. Üretim yöntemi oda topuk olup, kullanılan teknoloji çok eskidir. Oda ve topuk'ların boyutu iş emniyeti ve cevherin ekonomik bir şekilde kazanılması için 10x10 ve 8x8 m boyutlarında bırakılmıştır. Yükseklik ise 6 metredir. Göl Tuzlalarımızda talebi karşılayacak kadar üretim yapıldığından işletmeciliği daha masraflı bulunan maden Tuzlalarımıza kapasite arttırıcı yatırım götürülmesi şimdilik düşünülmemektedir. Üretilen kaya tuzunun %95’inden fazlası kimya sanayinde ve %3’ de sofra tuzu olarak kullanılmaktadır. Kaya tuzu en fazla tüketimi kireç taşı ile işlenmesinden elde edilen Na2CO3 bileşimli ‘Soda Külü’ yapımında gerçekleşmektedir. Ayrıca kömürlerden kükürdün temizlenmesi, seramik yapımı, tarım ilaçları, alçı yapımı ve zeolitlerin yeniden kullanılır hale getirilmesi gibi alanlarda kaya tuzundan faydalanılmaktadır. Türkiye’de tuz üretiminin %28’i İzmir- Çamaltın da deniz suyundan, %64’ü Tuz Gölü, Seyfe Gölü ve Palas Gölü’nden, kalanı da kaya tuzu yataklarından yapılmaktadır. Türkiye’de önemli kaya tuzu yatakları Çankırı, Kars, (Kağızman) Yozgat (Yerköy ve sekili) ve Erzurum (Oltu) illerindendir. Yer altı sularının, tuz alanlarından geçerek kaynak şeklinde ortaya çıkmasıyla oluşan kaynak tuzları da tuz üretiminde önemli yer tutar.[]
Kullanım alanları
Tuz, lezzet arttırıcı olarak pişirmede ve et ve balık gibi çok çeşitli yiyecekleri iyileştirmek için yaygın olarak kullanılır. Çeşitli kültürlerde gıda muhafaza yöntemlerinde sıklıkla kullanılır. Daha büyük parçalar bir tuz değirmeninde öğütülebilir veya bir çalkalayıcıdan gıda üzerine bitirme tuzu olarak tozlanabilir.[]
Halit ayrıca, hem konutlarda hem de belediyede buz yönetimi için sıklıkla kullanılır. Çünkü tuzlu su (ve bir tuz çözeltisi) ile saf sudan daha düşük bir donma noktasına sahip olup, buz üzerine tuzu ya da tuzlu su konularak, 0 °C (32 °F) erimesine neden olacaktır altında olduğu bu etki düşürücü etkiye sahiptir. Soğuk iklimlerde ev sahiplerinin, buzları eritmek için bir kar fırtınasından sonra kaldırımlarına ve araba yollarına tuz yayması yaygındır. Buzun tamamen erimesi için çok fazla tuz kullanılması gerekli değildir; bunun yerine, az miktarda tuz buzu zayıflatacak ve böylece başka yollarla kolayca çıkarılabilecektir. Ayrıca, birçok şehir çekiş gücünü artırmak için bir kar fırtınası sırasında ve sonrasında yollara kum ve tuz karışımını yayacaktır. Halit, kuru tuz yaymaktan daha etkilidir çünkü donma noktası alçalması için nem gereklidir ve ıslak tuz yollara daha iyi yapışır. Aksi takdirde tuz trafikle silinebilir.[]
Buz çözme işlemine ek olarak, zaman zaman tarımda kaya tuzu kullanılmaktadır. Buna bir örnek, çim üretiminde yıllık çayır çimenlerinin büyümesini baskılamak için tuz bölgesi oluşturmak olabilir. Diğer örnekler yabani otları kurutmak için tuzlu suya maruz bırakmayı ve onları diğer bitkileri etkilemelerini önleyerek öldürmeyi içerir. Tuz ayrıca ev temizlik ürünü olarak da kullanılır. Kaba yapısı, gres / yağ çıkarma, leke çıkarma gibi çeşitli temizleme işlerinde kullanılmasına izin verir ve hatta daha kolay bir temizlik için yapışkan dökülmeleri kurutur ve sertleştirir.[]
Bazı kültürlerde, özellikle Afrika ve Brezilya'da, farklı yemekler için çok çeşitli farklı kaya tuzları tercih edilmektedir. Özel tuz renkleri doğal varlığını gösterdiğinden saf tuzdan kaçınılır. Birçok tarif belirli tür kaya tuzu gerektirir ve ithal saf tuz genellikle yerel zevklere uyum sağlamak için eklenmiş doğallıklara sahiptir. Tarihsel olarak tuz, takas sistemlerinde bir para birimi biçimi olarak kullanılmıştı ve sadece yetkililer ve onların atananları tarafından kontrol ediliyordu. Bazı eski uygarlıklarda, yeryüzünü tuzlama uygulaması, bir düşmanın fethedilen topraklarını verimsiz ve egemenlik alanı olarak kabul edilemez hale getirmek için yapıldı.[]
Galeri
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Kübik bölünme kırılmalarını gösteren büyük doğal Kaya Tuzu kristali -
![image]()
Malakit kalıntılarından bu yeşil renge sahip keskin Kaya tuzu kristalleri -
![image]()
nahcolite ile kaplı bir matris üzerinde pembe renk kaya tuzu
Kaynakça
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. () |
- ^ Bonewitz, Ronald Louis (2012). Rocks and Minerals. DK Publishing. p. 110. ISBN 978-0-7566-9042-7.
- ^ Sonnenfeld, Peter (Ocak 1995). "Kaya tuzunun rengi — Bir inceleme". Sedimanter Jeoloji . 94 (3-4): 267-276. Ürün kodu : 1995SedG ... 94..267S . doi : 10.1016 / 0037-0738 (94) 00093-A
- ^ "Mineraloji El Kitabı: Halit" (PDF) . 28 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF) . Erişim tarihi: 16 Nisan 2018 .
- ^ . 22 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Halit". 6 Mayıs 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "HALITE (Sodium Chloride)". Galleries.com. Archived from the original on 2015-12-16. Retrieved 2015-12-16.
- ^ . 22 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Where is the World's Largest Underground Salt Mine".
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Kaya tuzu haber gazete kitap akademik JSTOR Mayis 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Kaya tuzu Halit halite agirlikli olarak deniz suyu veya tuzlu gol suyunun buharlasmasindan olusan tortul kayaclarda meydana gelir sodyum klorurun mineral formudur Izometrik kristalleri olusturur Mineral tipik olarak renksiz ya da saridir ancak yabanci maddelerin miktari ve turune bagli olarak acik mavi koyu mavi ya da pembe de olabilir Genellikle sulfat ya da gibi diger evaporit minerallerle birlikte olusur Kaya tuzuFiziksel ozelliklerRenk Renksiz ya da sari ayrica acik mavi koyu mavi ya da pembeMohs sertlik olcegi 2 2 5seffafKimyasal ozelliklerKimyasal formulu NaClMolekul kutlesi 58 433 g molKristal yapi Es olculuDilinimkonkoidalParlaklik camKirilma indisi n 1 544Optik ozellikler Bolunme cozunurluk tuzlu tat cift kirilma fluorisi Absorpsiyon spektrumubeyazOzagirlik 2 1Yogunluk 2 1 2 6 g ccDiger ozellikler Halit yaygin olarak kaya tuzu olarak bilinen sodyum klorunun NaCl dogal mineral formu olan bit tuz turudur Bu tur tuz yataklari yuzlerce metre kalinliginda ve genis alanlarin altinda olabilir Kaya tuzu Halit izometrik kristaller olusturur Mineral tipik olarak renksiz ya da beyaz olan ama ayni zamanda sari veya baska malzemelere bagli olarak gri acik mavi koyu mavi mor pembe kirmizi turuncu olabilir safsizliklar veya kristallerdeki yapisal veya izopotik anormallikler genellikle Sulfatlar Halojenurler ve Boratlar gibi diger evaporit tortu mineralleri ile olusur Halit ismi antik Yunanca da tuz kelimesinden turemistir ἅls hals Kimya sanayinde cok genis anlamda kullanilan tuzun formulu NaCl olarak ifade edilmektedir Kubik sistemde kristallesen tuz Na ve Cl iyonlarindan olusur saf halde iken yaklasik 40 sodyum 60 klordan meydana gelir Yuksek basinc altinda plastik ozellik gosteren tuzun sertligi 2 2 5 olup ozgul agirligi 2 1 2 55 gr cm arasinda degisir Erime noktasi 800 C kaynama noktasi ise 1412 C dir Genellikle renksiz uretildigi sekliyle rengi gri sari kirmizi hatta mavi ve yesil olabilir Ekonomik bir deger tasiyan tuz kaynaklari kati ve sivi olarak ikiye ayrilmaktadir Tuz sivi halde denizlerde gollerde tuzlu su kaynaklarinda ve tuzlu su kuyularinda bulunmakta olup kati halde kaya tuzu halit seklindedir OlusumStassfurt Potash yatagindan Halite kupleri Saksonya Anhalt Almanya Kaya tuzu genel olarak deniz suyunun ve tuzlu gol suyunun buharlasmasindan olustugu tortul kayalarda olusur Kaya tuzu da dahil olmak uzere tortul evaporit minerallerin genis yataklari kapali gollerin ve kisitli denizlerin kurumasindan kaynaklanabilir Bu tur tuz yataklari yuzlerce metre kalinliginda ve genis alanlarin altinda olabilir Kaya tuzu bugun yuzeyde Olum Vadisi Milli Parki Badwater Havzasinin tuz duzlukleri gibi buharlasmanin yagistan fazla oldugu bolgelerdeki playalarda meydana gelmektedir Turkiye de ise Tuz Golu buna ornek gosterilebilir ABD ve Kanada da genis yer alti yataklari Bati New York taki Appalachian havzasindan ve Ontario ve Michigan havzasinin cok altinda uzanmaktadir Diger buyuk kaya tuzu yataklari Ohio Kansas New Mexico Nova Scotia ve Saskatchewan Khewra tuz madeni ve Pakistan Islamabad yakinlarindaki buyuk Kaya tuzu Halit yataklarina ornek gosterilebilir kaynak belirtilmeli Tuz kubbeleri alttaki kaya yataklarinin agirligi nedeni ile mobilizasyon yolu ile temelde tuz yataklarindan esas olarak sikistirilmis dikey diyapirler veya boru benzeri tuz kutleleridir Tuz kubbeleri halit ve sylvite ek olarak anhidrit alcitasi ve dogal kukurt icerir Teksas ve Louisiana Korfezi kiyilarinda yaygindir ve genellikle petrol yataklari ile iliskilidir Almanya Ispanya Hollanda Romanya ve Iran da da tuz kubbelerine rastlamak mumkundur Tuz buzullari tuzun yuzeyde yuksek kotta kirildigi ve yokus asagi aktigi kurak cografyalarda bulunur orn Iran tum bu orneklerde Kaya tuzunun Halit bir rheid gibi davrandigi soylenir kaynak belirtilmeli Fransa da ve diger birkac yerde olagan disi mor lifli damar dolgu haliti bulunur Hazne kristalleri olarak adlandirilan halit kristalleri tipik kuplerin iskeletleri gibi gorunur kenarlar vardir ve her kristal yuzunde merdiven basamagi benzeri cokmeleri vardir Hizla kristallesen bir ortamda kuplerin kenarlari merkezden daha hizli buyur Halit kristalleri hizla buharlasan bazi gollerde cok hizli bir sekilde olusur ve bu da halit kristallerinin kaplanmasi ile olusur Halit cicekleri nadirdir Avustralya nin Nullarbor Ovasi nin bazi kurak magaralarinda bulunan halit kivrilma liflerinin nadir Halit sarkitlari ve kabuklanmalar da Hancock Michigan in Quincy dogal bakir madeninden bildirilmistir kaynak belirtilmeli Yer altinda az veya cok derinlerden kati halde elde edilen tuz kaya tuzu olarak tanimlanir Kaya tuzu yataklari jeolojik devirlerde buharlasma sonucu denizlerin ya da kapali ic havzalarin kurumasi ile olusmustur Degisik devirlerde Turkiye nin bircok yoresinde bu sekilde olusan kaya tuzu yataklari mevcuttur Kaya tuzlari deniz tuzlarinin aksine bilesimlerine giren yabanci maddelerin oranlari bakimindan buyuk degisiklikler gosterirler Ozellikle saflik oranlari her maden icin ayri olabilecegi gibi ayni madenden alinan cesitli numuneler de cok buyuk farkliliklar gosterebilir Kaya tuzlarindaki yabanci maddeler ve kil tuza degisik renkler verir Genellikle gri siyaha yakin kil renginde olan kaya tuzu nadiren beyaz seffaf beyaz olarak bulunur Yurdumuzda kaya tuzu madenleri genellikle gri renkte olup bir kismi da siyaha yakin renktedir MadencilikDunyanin en buyuk yer alti tuz madeni Sifto Tuz Madeni dir Oda ve sutun madenciligi yontemi kullanilarak yilda 7 milyon tondan fazla kaya tuzu uretilmektedir Ontario Kanada daki Huron Golu nun yarim kilometre altinda bulunur Birlesik Krallik ta uc maden vardir bunlarin en buyugu Cheshire deki Winsford da yilda ortalama bir milyon ton tuz uretilir kaynak belirtilmeli Turkiye de ise bes kaya tuzlasinda kapali madencilik yontemiyle tuz uretimi yapilmaktadir Uretim yontemi oda topuk olup kullanilan teknoloji cok eskidir Oda ve topuk larin boyutu is emniyeti ve cevherin ekonomik bir sekilde kazanilmasi icin 10x10 ve 8x8 m boyutlarinda birakilmistir Yukseklik ise 6 metredir Gol Tuzlalarimizda talebi karsilayacak kadar uretim yapildigindan isletmeciligi daha masrafli bulunan maden Tuzlalarimiza kapasite arttirici yatirim goturulmesi simdilik dusunulmemektedir Uretilen kaya tuzunun 95 inden fazlasi kimya sanayinde ve 3 de sofra tuzu olarak kullanilmaktadir Kaya tuzu en fazla tuketimi kirec tasi ile islenmesinden elde edilen Na2CO3 bilesimli Soda Kulu yapiminda gerceklesmektedir Ayrica komurlerden kukurdun temizlenmesi seramik yapimi tarim ilaclari alci yapimi ve zeolitlerin yeniden kullanilir hale getirilmesi gibi alanlarda kaya tuzundan faydalanilmaktadir Turkiye de tuz uretiminin 28 i Izmir Camaltin da deniz suyundan 64 u Tuz Golu Seyfe Golu ve Palas Golu nden kalani da kaya tuzu yataklarindan yapilmaktadir Turkiye de onemli kaya tuzu yataklari Cankiri Kars Kagizman Yozgat Yerkoy ve sekili ve Erzurum Oltu illerindendir Yer alti sularinin tuz alanlarindan gecerek kaynak seklinde ortaya cikmasiyla olusan kaynak tuzlari da tuz uretiminde onemli yer tutar kaynak belirtilmeli Kullanim alanlariTuz lezzet arttirici olarak pisirmede ve et ve balik gibi cok cesitli yiyecekleri iyilestirmek icin yaygin olarak kullanilir Cesitli kulturlerde gida muhafaza yontemlerinde siklikla kullanilir Daha buyuk parcalar bir tuz degirmeninde ogutulebilir veya bir calkalayicidan gida uzerine bitirme tuzu olarak tozlanabilir kaynak belirtilmeli Halit ayrica hem konutlarda hem de belediyede buz yonetimi icin siklikla kullanilir Cunku tuzlu su ve bir tuz cozeltisi ile saf sudan daha dusuk bir donma noktasina sahip olup buz uzerine tuzu ya da tuzlu su konularak 0 C 32 F erimesine neden olacaktir altinda oldugu bu etki dusurucu etkiye sahiptir Soguk iklimlerde ev sahiplerinin buzlari eritmek icin bir kar firtinasindan sonra kaldirimlarina ve araba yollarina tuz yaymasi yaygindir Buzun tamamen erimesi icin cok fazla tuz kullanilmasi gerekli degildir bunun yerine az miktarda tuz buzu zayiflatacak ve boylece baska yollarla kolayca cikarilabilecektir Ayrica bircok sehir cekis gucunu artirmak icin bir kar firtinasi sirasinda ve sonrasinda yollara kum ve tuz karisimini yayacaktir Halit kuru tuz yaymaktan daha etkilidir cunku donma noktasi alcalmasi icin nem gereklidir ve islak tuz yollara daha iyi yapisir Aksi takdirde tuz trafikle silinebilir kaynak belirtilmeli Buz cozme islemine ek olarak zaman zaman tarimda kaya tuzu kullanilmaktadir Buna bir ornek cim uretiminde yillik cayir cimenlerinin buyumesini baskilamak icin tuz bolgesi olusturmak olabilir Diger ornekler yabani otlari kurutmak icin tuzlu suya maruz birakmayi ve onlari diger bitkileri etkilemelerini onleyerek oldurmeyi icerir Tuz ayrica ev temizlik urunu olarak da kullanilir Kaba yapisi gres yag cikarma leke cikarma gibi cesitli temizleme islerinde kullanilmasina izin verir ve hatta daha kolay bir temizlik icin yapiskan dokulmeleri kurutur ve sertlestirir kaynak belirtilmeli KAYA TUZU Bazi kulturlerde ozellikle Afrika ve Brezilya da farkli yemekler icin cok cesitli farkli kaya tuzlari tercih edilmektedir Ozel tuz renkleri dogal varligini gosterdiginden saf tuzdan kacinilir Bircok tarif belirli tur kaya tuzu gerektirir ve ithal saf tuz genellikle yerel zevklere uyum saglamak icin eklenmis dogalliklara sahiptir Tarihsel olarak tuz takas sistemlerinde bir para birimi bicimi olarak kullanilmisti ve sadece yetkililer ve onlarin atananlari tarafindan kontrol ediliyordu Bazi eski uygarliklarda yeryuzunu tuzlama uygulamasi bir dusmanin fethedilen topraklarini verimsiz ve egemenlik alani olarak kabul edilemez hale getirmek icin yapildi kaynak belirtilmeli GaleriKaya tuzu madeni CankiriKubik bolunme kirilmalarini gosteren buyuk dogal Kaya Tuzu kristali Malakit kalintilarindan bu yesil renge sahip keskin Kaya tuzu kristalleri nahcolite ile kapli bir matris uzerinde pembe renk kaya tuzuKaynakcaBu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Bonewitz Ronald Louis 2012 Rocks and Minerals DK Publishing p 110 ISBN 978 0 7566 9042 7 Sonnenfeld Peter Ocak 1995 Kaya tuzunun rengi Bir inceleme Sedimanter Jeoloji 94 3 4 267 276 Urun kodu 1995SedG 94 267S doi 10 1016 0037 0738 94 00093 A Mineraloji El Kitabi Halit PDF 28 Haziran 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 16 Nisan 2018 22 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Halit 6 Mayis 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi HALITE Sodium Chloride Galleries com Archived from the original on 2015 12 16 Retrieved 2015 12 16 22 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Where is the World s Largest Underground Salt Mine 14 Temmuz 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi HALITE SODIUM CHLORIDE 6 Mayis 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi 22 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Kaynakca