Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kelebek, böceklerin, pul kanatlılar veya kelebekler (Lepidoptera) takımının kanatlı fertlerine verilen genel ad. 150.000 kadar türü bilinmektedir.
| Kelebek | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||
| |||||||||
| Alt takımlar | |||||||||
| Aglossata Heterobathmiina | |||||||||
Vücutları kiremit dizilişi şeklinde renkli gözle zor görülebilen pullarla örtülüdür. Pullar, uçları yassılaşarak genişlemiş kıllardır. Ufak sarsıntılarda koparlar. İki çift olan kanatlarının büyüklüğü türlere göre değişir. Pek az türde ve bazı türlerin dişilerinde kanat bulunmaz. Emici tipteki ağız parçaları hortum şeklindedir. Kullanılmadığı zamanlar bu hortum başın alt tarafında helezon biçiminde kıvrılır ve bal özünü emerler. Çiçeklerin balözünün tadını ayaklarıyla alırlar. Tat alma cisimcikleri ayaklarına yerleşmiştir. Ayaklarıyla çiçeğin suyunu kontrol ederler. Beğendikleri takdirde kıvrılı duran hortumlarını uzatarak emerler.
Ağız organları, yalnız çiçek tozu (polen) ile geçinen "Micropterygidae" kelebek familyasında çiğneyicidir. Tüylü başlarında büyükçe iki petek göz ve çoğunda iki nokta (osel) göz bulunur.
Kelebekler faaliyet durumlarına göre gece ve gündüz kelebekleri olarak iki gruba ayrılırlar. Gece kelebekleri kalın ve ağır vücutlarıyla alaca karanlıkta veya gece uçarlar. İnce kıl gibi olan antenlerinin ucu sivridir. Bazı türlerde antenlerde birer dizi tüy bulunduğundan tarak görünümündedirler. Genellikle renkleri mattır. Hızlı uçucudurlar. Bu uçucular diğer kelebeklere göre daha hızlı uçarlar fakat daha az uçarlar. Tehlike anında sürüden ayrılarak farklı yönlere kaçışırlar ve tehlike bittiğinde tekrar toplanırlar.
Gündüz kelebekleri gece istirahat edip, gündüz uçarlar. İnce ve hafif vücutludurlar. Anten uçları topuzludur. Kanatları renk ve desenlerle süslüdür. Uçuşları yavaştır. Bir yere konduklarında kanatlarını yukarıya dik tutarlar. Gece kelebekleri ise dinlenme hâlinde kanatlarını çatı gibi gövdelerinin üzerine kapatırlar veya tamâmen açık bırakırlar. Bu kâideler bütün kelebekler için geçerli değildir. Meselâ; Skiperler pervâne olmadığı halde antenleri incedir. Vücutları kalın ve renkleri mattır. Gündüz uçarlar. Çoğunlukla pervanelerle karıştırılırlar.
Gece kelebeklerinin işitme ve koku alma duyuları da çok hassastır. Bazı türlerin erkekleri, 5 km uzaktaki dişinin kokusunu alabilirler. Gündüz kelebeklerinin duyargaları (anten) çıplak olduğundan bu hassaslıktan mahrumdurlar.Renkleri onların her şeyidir...
Kelebekler yumurta ile çoğalırlar. Kelebek yumurtaları yarım küre, küre, silindir ve iğ şeklindedir. Dişileri yumurtalarını tek tek veya gruplar halinde ağaç kabukları veya yapraklar üzerine yapıştırarak bırakırlar. Bazıları da üst üste yapıştırarak kuleler meydana getirir. Bazıları yumurtaların üzerini vücutlarından kopardıkları kıllarla bir kürk gibi kapatırlar. Kışı geçirmek zorunda kalan yumurtalar “Korion” denen sert bir kabukla örtülüdür. Yumurtadan çıkan larvalara “tırtıl” adı verilir. Kışı genellikle tamamen gelişmiş olarak yumurta kabuğu içinde geçirir. İlkbaharda her yer yeşermeye başlayınca kabuğunu yırtarak besin aramaya çıkar. Dişi kelebekler yumurtlarken özellikle tırtılların beslendiği bitki türlerinin üzerine veya yakınına yumurtalarını bırakırlar.
Tırtıllarda üç çift göz ve 2-5 çift karın bacağı bulunur. Ağız parçaları ısırıcı çiğneyicidir. Alt dudağa dökülen ipek salgı bezleri vardır. Oburca beslenen tırtıllar, 4-5 defa deri değiştirirler. Normal iriliğe ulaşınca ipek salgısı ile kendilerine koza örerler.
Koza içinde erginin şekillendiği pupa durumuna geçer. Bir müddet sonra pupa kabuğunu yırtar ve kozadan genç ergin yeni kelebek ortaya çıkar. Fakat hemen uçamaz. Kanatlarındaki damarların kanla dolması ve kuruyarak güçlenmesi için birkaç saat beklemesi gerekir. Bazı erginlerin ömrü 24 saat, bir kısmının 1-2 aydır. Hayatları birkaç mevsim sürenler kış uykusuna yatar veya daha sıcak bölgelere göç ederler. Bunlar yüzlerce kilometrelik yolu uçabilecek güçtedir. Birleşik Krallık'ta yaygın bir tür, havalar soğumaya başlayınca Kuzey Afrika’ya göç eder. Kuşların aksine kelebeklerin göçü tek yönlüdür. Amerika’da yaşayan bir çeşidin dışında hiçbiri geri dönmez.
Bazı kelebekler zehirlidir. Bunlar çok yavaş uçar ve göz kamaştırıcı parlak renklere sahiptir. Bu renkler düşmanlarına karşı bir ikaz işaretidir. Böcekçil hayvanlar bunları yemekten çekinirler. Bazı kelebekler de, sahte kafa işaretleri, kanatlarındaki göz işaretleriyle ve antene benzeyen kuyruk uzantılarıyla düşmanlarını şaşırtarak kendilerini korurlar. Bu işaretlere aldanan avcı hayvanlar, kelebeklerin öldürücü olmayan kısmına saldırır. Yırtık kanatlı bir kelebek hayatını sürdürebilir. Birçokları da kondukları yerlerde tamamen kamufle olabilirler. Kuru yaprak görünümündeki bazı kelebekleri kondukları yerden ayırt edebilmek çok zordur. Ayrıca çiçeklerde insanların çıplak gözle göremediği bir ışık vardır. Bu ışık sayesinde kelebekler çiçeği görürler.
Biyoloji
Genel açıklama
Yetişkin kelebekler, Lepidoptera'ya adını veren (Antik Yunanca λεπίς lepís, ölçek + πτερόν pterón, kanat) pullu kaplı dört kanatlarıyla tanımlanır. Bu pullar kelebeğe kanat rengini verir: onlara siyah ve kahverengi veren melaninler ve ayrıca onlara sarı veren ürik asit türevleri ve flavonlar ile pigmentlidirler, ancak çoğu maviler, yeşiller, kırmızılar ve yanardöner renkler, pulların ve kılların mikro yapıları tarafından üretilen yapısal renklenme tarafından oluşturulur.
Tüm böceklerde olduğu gibi vücut üç bölümlüdür: baş, göğüs ve karın. Göğüs, her biri bir çift bacak içeren üç bölümden oluşur. Çoğu kelebek ailesinde antenler, ipliksi veya tüylü olabilen güvelerin aksine sopa şeklindedir. Uzun hortum, çiçeklerden nektar yudumlamak için kullanılmadığında kıvrılabilir.
Neredeyse tüm kelebekler gündüzcüdür, nispeten parlak renklidir ve dinlenirken kanatlarını vücutlarının üzerinde dikey olarak tutarlar, gece uçan güvelerin çoğunun aksine, genellikle şifreli bir şekilde renklidir (iyi kamufle edilmiş) ve ya kanatlarını düz tutar (güvenin üzerinde durduğu yüzeye değecek şekilde) ya da vücutlarının üzerine sıkıca katlarlar.
Sinek kuşu şahin güvesi gibi bazı gündüz uçan güveler, bu kuralların istisnalarıdır.
 Erkek |  Dişi |
Kelebek larvaları, tırtıllar, sert (sklerotlu) kafalıdır ve güçlü çeneleri çoğunlukla yapraklar olan yiyeceklerini kesmek için kullanılır. Karında on segmentli, genellikle 3-6 ve 10. segmentlerde kısa prolegleri olan silindirik gövdeleri vardır; göğüs kafesindeki üç çift gerçek bacağın her biri beş parçalıdır. Birçoğu iyi kamufle edilmiştir; diğerleri, besin bitkilerinden elde edilen zehirli kimyasallar içeren parlak renkler ve kıllı çıkıntılarla aposmatiktir. Krizalit veya koza, güvelerin aksine kozaya sarılmaz.
Pek çok kelebek cinsel olarak dimorfiktir. Dişilerin heterogametik cinsiyet (ZW) ve erkeklerin homogametik (ZZ) olduğu kelebeklerin çoğunda ZW cinsiyet belirleme sistemi vardır.
Dağılım ve göç
Kelebekler, Antarktika dışında dünya çapında dağılmışlardır ve toplamda yaklaşık 18.500 türleri vardır. Bunlardan 775'i Nearctic; 7.700'ü Neotropik; 1.575'i Palearktik; 3,650'si Afrotropikal; ve 4.800'ü birleşik Doğu ve Avustralya/Okyanusya bölgelerine dağılmıştır.Kral kelebeği Amerika'ya özgüdür, ancak on dokuzuncu yüzyılda veya öncesinde tüm dünyaya yayılmıştır ve halen Avustralya'da, Yeni Zelanda'da, Okyanusya'nın diğer bölgelerinde ve İber Yarımadası'nda bulunur. Nasıl dağıldığı belli değildir; yetişkinler rüzgarla uçmuş olabilir veya larvalar veya pupalar yanlışlıkla insanlar tarafından taşınmış olabilir ama yeni ortamlarında uygun konukçu bitkilerin varlığı yerleşmeleri için şarttır.
Vanessa cardui, kral ve birkaç danaine gibi birçok kelebek türü uzun mesafelere göç eder. Bu göçler birkaç nesil boyunca gerçekleşir ve tek bir birey tüm yolculuğu tamamlamaz. Kuzey Amerika'nın doğusundaki kral nüfusu, Meksika'daki kışlama bölgelerine güneybatıya binlerce mil seyahat edebilir. İlkbaharda tersine göç olur. Son zamanlarda, İngiliz boyalı hanım kelebeğinin, kral kelebeğinince yapılan ünlü göçlerin neredeyse iki katı kadar tropik Afrika'dan Kuzey Kutup Dairesi'ne kadar art arda altı nesil boyunca bir dizi adımda 9.000 millik bir gidiş-dönüş yolculuğu yaptığı kanıtlandı. Hindistan yarımadasında muson ile ilişkili muhteşem büyük ölçekli göçler görülür. Göçler daha yakın zamanlarda kanat etiketleri kullanılarak ve ayrıca kararlı hidrojen izotopları kullanılarak incelenmiştir.
Kelebekler, zaman telafili güneş pusulası kullanarak yön bulur. Polarize ışığı görebilir ve bu nedenle bulutlu koşullarda bile yön bulabilirler. Morötesi spektrumunun yakınındaki polarize ışık özellikle önemli görünür. Birçok göçmen kelebek, üreme mevsimlerinin kısa olduğu yarı kurak bölgelerde yaşar. Konukçu bitkilerin yaşam öyküleri de kelebek davranışını etkiler.
Yaşam döngüsü
Yetişkinlik aşamasındaki kelebekler, türlerine bağlı olarak bir haftadan bir yıla kadar yaşayabilirler. Pek çok türün uzun larval yaşam evreleri vardır, diğerleri pupa veya yumurta evrelerinde hareketsiz kalabilir ve böylece kışları hayatta kalabilir. Melissa Arctic (Oeneis melissa) tırtıl olarak iki kez kışı geçirir Kelebekler yılda bir veya daha çok yavruya sahip olabilir. Yıllık nesil sayısı ılıman ila tropik bölgeler arasında değişir ve tropikal bölgeler çoknesilliğe doğru eğilimlidir.
Kur yapma genellikle havadar ve sıklıkla feromon'ları kapsar. Kelebekler daha sonra çiftleşmek için yere veya bir tüneğe konar. Çiftleşme kuyruktan kuyruğa gerçekleşir ve dakikalardan saatlere kadar sürebilir. Cinsel organlarda bulunan basit ışıkalıcı (fotoreseptör) hücreler, bu ve diğer yetişkin davranışları için önemlidir. Erkek dişiye bir spermatofor geçirir; sperm rekabetini azaltmak için onu kokusuyla kaplayabilir veya Apollos (Parnassius) gibi bazı türlerde yeniden çiftleşmesini önlemek için genital açıklığını tıkar.
Kelebeklerin büyük çoğunluğunun dört aşamalı bir yaşam döngüsü vardır; yumurta, larva (tırtıl), pupa (koza) ve imago (yetişkin). Colias, Erebia, Euchloe ve Parnassius cinslerinde, üreyen az sayıda tür bilinmektedir yarı-partenogenetik olarak; dişi öldüğünde karnından kısmen gelişmiş bir larva çıkar.
Familyaları
Gündüz kelebekleri
Gece kelebekleri
Resim galerisi
-
![image]()
Bir kelebeğin yaşam evreleri bir arada -
![image]()
Pyralidae familyasından bir güvenin başı, dili ve bileşik gözü -
![image]()
Güve -
![image]()
Kelebek -
![image]()
Hesperiidae familyasından çiftleşen zıpzıplar -
![image]()
Bir kelebek türü - Cethosia cyane
Kaynakça
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Formfunctionisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Mason, C. W. (1927). "Structural Colors in Insects. II". The Journal of Physical Chemistry. 31 (3): 321-354. doi:10.1021/j150273a001.
- ^ Vukusic, P.; J. R. Sambles; H. Ghiradella (2000). "Optical Classification of Microstructure in Butterfly Wing-scales". Photonics Science News. 6: 61-66.
- ^ Prum, R.; Quinn, T.; Torres, R. (February 2006). "Anatomically Diverse Butterfly Scales all Produce Structural Colours by Coherent Scattering". The Journal of Experimental Biology. 209 (Pt 4): 748-65. doi:10.1242/jeb.02051
![image]()
. ISSN 0022-0949. (PMID) 16449568. - ^ a b c d e Gullan, P. J.; Cranston, P. S. (2014). The Insects: An Outline of Entomology (5 bas.). Wiley. ss. 523-524. ISBN . 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016.
- ^ Herrera, Carlos M. (1992). "Activity Pattern and Thermal Biology of a Day-Flying Hawkmoth (Macroglossum stellatarum) under Mediterranean summer conditions". Ecological Entomology. 17: 52-56. doi:10.1111/j.1365-2311.1992.tb01038.x. hdl:10261/44693
![image]()
. - ^ "Butterflies and Moths (Order Lepidoptera)". Amateur Entomologists' Society. 28 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2015.
- ^ Traut, W.; Marec, F. (August 1997). "Sex Chromosome Differentiation in Some Species of Lepidoptera (Insecta)". Chromosome Research. 5 (5): 283-91. doi:10.1023/B:CHRO.0000038758.08263.c3. ISSN 0967-3849. (PMID) 9292232.
- ^ a b Williams, Ernest; Adams, James; Snyder, John. . The Lepidopterists' Society. 13 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ . Monarch Lab. 6 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Eylül 2015.
- ^ "Chill Turns Monarchs North; Cold Weather Flips Butterflies' Migratory Path". Science News. 183 (6). 23 Mart 2013. 2 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ağustos 2014.
- ^ Pyle, Robert Michael (1981). National Audubon Society Field Guide to North American Butterflies. Alfred A. Knopf. ss. 712-713. ISBN .
- ^ "Butterfly Conservation: Secrets of Painted Lady migration unveiled". BirdGuides Ltd. 22 Ekim 2012. 31 Ekim 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Ekim 2012.
- ^ Williams, C. B. (1927). "A Study of Butterfly Migration in South India and Ceylon, based largely on records by Messrs. G. Evershed, E. E. Green, J. C. F. Fryer and W. Ormiston". Transactions of the Entomological Society of London. 75: 1-33. doi:10.1111/j.1365-2311.1927.tb00054.x.
- ^ Urquhart, F. A.; Urquhart, N. R. (1977). "Overwintering Areas and Migratory Routes of the Monarch butterfly (Danaus p. plexippus, Lepidoptera: Danaidae) in North America, with Special Reference to the Western Population". Can. Entomol. 109 (12): 1583-1589. doi:10.4039/Ent1091583-12.
- ^ Wassenaar, L.I.; Hobson, K.A. (1998). "Natal Origins of Migratory Monarch Butterflies at Wintering Colonies in Mexico: New Isotopic Evidence". Proc. Natl. Acad. Sci. U.S.A. 95 (26): 15436-9. Bibcode:1998PNAS...9515436W. doi:10.1073/pnas.95.26.15436
![image]()
. (PMC) 28060 $2. (PMID) 9860986. - ^ Reppert, Steven M.; Zhu, Haisun; White, Richard H. (2004). "Polarized light Helps Monarch Butterflies Navigate". Current Biology. 14 (2): 155-158. doi:10.1016/j.cub.2003.12.034
![image]()
. (PMID) 14738739. - ^ Sauman, Ivo; Briscoe, Adriana D.; Zhu, Haisun; Shi, Dingding; Froy, Oren; Stalleicken, Julia; Yuan, Quan; Casselman, Amy; Reppert, Steven M. (2005). "Connecting the Navigational Clock to Sun Compass Input in Monarch Butterfly Brain". Neuron. 46 (3): 457-467. doi:10.1016/j.neuron.2005.03.014
![image]()
. (PMID) 15882645. - ^ Southwood, T. R. E. (1962). "Migration of terrestrial arthropods in relation to habitat". Biol. Rev. 37 (2): 171-214. doi:10.1111/j.1469-185X.1962.tb01609.x.
- ^ Dennis, R L H; Shreeve, Tim G.; Arnold, Henry R.; Roy, David B. (2005). "Does Diet Breadth Control Herbivorous Insect Distribution Size? Life History and Resource Outlets for Specialist Butterflies". Journal of Insect Conservation. 9 (3): 187-200. doi:10.1007/s10841-005-5660-x.
- ^ Powell, J. A. (1987). "Records of Prolonged Diapause in Lepidoptera". Journal of Research on the Lepidoptera. 25 (2): 83-109. doi:10.5962/p. 266734
![image]()
. - ^ "Melissa Arctic". Butterflies and Moths of North America. 28 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Eylül 2015.
- ^ Timothy Duane Schowalter (2011). Insect Ecology: An Ecosystem Approach. Academic Press. s. 159. ISBN . 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016.
- ^ Arikawa, Kentaro (2001). "Hindsight of Butterflies: The Papilio butterfly has light sensitivity in the genitalia, which appears to be crucial for reproductive behavior". BioScience. 51 (3): 219-225. doi:10.1641/0006-3568(2001)051[0219:HOB]2.0.CO;2
![image]()
. - ^ Schlaepfer, Gloria G. (2006). Butterflies
![image]()
. Marshall Cavendish. s. 52. ISBN . - ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;Capinera640isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kelebek boceklerin pul kanatlilar veya kelebekler Lepidoptera takiminin kanatli fertlerine verilen genel ad 150 000 kadar turu bilinmektedir KelebekNymphalis urticaeBiyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ArthropodaSinif InsectaTakim LepidopteraAlt takimlarAglossata HeterobathmiinaKelebekler ciceklere konarak polen ve ozutlerinden faydalanir Lycaenidae familyasindan Cok gozlu mavi kelebek Polyommatus icarus Cogunlukla Guney ve Guneydogu Asya nin ormanlik alanlarinda yasayan Parthenos sylvia turu bir kelebek Vucutlari kiremit dizilisi seklinde renkli gozle zor gorulebilen pullarla ortuludur Pullar uclari yassilasarak genislemis killardir Ufak sarsintilarda koparlar Iki cift olan kanatlarinin buyuklugu turlere gore degisir Pek az turde ve bazi turlerin disilerinde kanat bulunmaz Emici tipteki agiz parcalari hortum seklindedir Kullanilmadigi zamanlar bu hortum basin alt tarafinda helezon biciminde kivrilir ve bal ozunu emerler Ciceklerin balozunun tadini ayaklariyla alirlar Tat alma cisimcikleri ayaklarina yerlesmistir Ayaklariyla cicegin suyunu kontrol ederler Begendikleri takdirde kivrili duran hortumlarini uzatarak emerler Agiz organlari yalniz cicek tozu polen ile gecinen Micropterygidae kelebek familyasinda cigneyicidir Tuylu baslarinda buyukce iki petek goz ve cogunda iki nokta osel goz bulunur Kelebekler faaliyet durumlarina gore gece ve gunduz kelebekleri olarak iki gruba ayrilirlar Gece kelebekleri kalin ve agir vucutlariyla alaca karanlikta veya gece ucarlar Ince kil gibi olan antenlerinin ucu sivridir Bazi turlerde antenlerde birer dizi tuy bulundugundan tarak gorunumundedirler Genellikle renkleri mattir Hizli ucucudurlar Bu ucucular diger kelebeklere gore daha hizli ucarlar fakat daha az ucarlar Tehlike aninda suruden ayrilarak farkli yonlere kacisirlar ve tehlike bittiginde tekrar toplanirlar Gunduz kelebekleri gece istirahat edip gunduz ucarlar Ince ve hafif vucutludurlar Anten uclari topuzludur Kanatlari renk ve desenlerle susludur Ucuslari yavastir Bir yere konduklarinda kanatlarini yukariya dik tutarlar Gece kelebekleri ise dinlenme halinde kanatlarini cati gibi govdelerinin uzerine kapatirlar veya tamamen acik birakirlar Bu kaideler butun kelebekler icin gecerli degildir Mesela Skiperler pervane olmadigi halde antenleri incedir Vucutlari kalin ve renkleri mattir Gunduz ucarlar Cogunlukla pervanelerle karistirilirlar Gece kelebeklerinin isitme ve koku alma duyulari da cok hassastir Bazi turlerin erkekleri 5 km uzaktaki disinin kokusunu alabilirler Gunduz kelebeklerinin duyargalari anten ciplak oldugundan bu hassasliktan mahrumdurlar Renkleri onlarin her seyidir Kelebekler yumurta ile cogalirlar Kelebek yumurtalari yarim kure kure silindir ve ig seklindedir Disileri yumurtalarini tek tek veya gruplar halinde agac kabuklari veya yapraklar uzerine yapistirarak birakirlar Bazilari da ust uste yapistirarak kuleler meydana getirir Bazilari yumurtalarin uzerini vucutlarindan kopardiklari killarla bir kurk gibi kapatirlar Kisi gecirmek zorunda kalan yumurtalar Korion denen sert bir kabukla ortuludur Yumurtadan cikan larvalara tirtil adi verilir Kisi genellikle tamamen gelismis olarak yumurta kabugu icinde gecirir Ilkbaharda her yer yesermeye baslayinca kabugunu yirtarak besin aramaya cikar Disi kelebekler yumurtlarken ozellikle tirtillarin beslendigi bitki turlerinin uzerine veya yakinina yumurtalarini birakirlar Tirtillarda uc cift goz ve 2 5 cift karin bacagi bulunur Agiz parcalari isirici cigneyicidir Alt dudaga dokulen ipek salgi bezleri vardir Oburca beslenen tirtillar 4 5 defa deri degistirirler Normal irilige ulasinca ipek salgisi ile kendilerine koza orerler Koza icinde erginin sekillendigi pupa durumuna gecer Bir muddet sonra pupa kabugunu yirtar ve kozadan genc ergin yeni kelebek ortaya cikar Fakat hemen ucamaz Kanatlarindaki damarlarin kanla dolmasi ve kuruyarak guclenmesi icin birkac saat beklemesi gerekir Bazi erginlerin omru 24 saat bir kisminin 1 2 aydir Hayatlari birkac mevsim surenler kis uykusuna yatar veya daha sicak bolgelere goc ederler Bunlar yuzlerce kilometrelik yolu ucabilecek guctedir Birlesik Krallik ta yaygin bir tur havalar sogumaya baslayinca Kuzey Afrika ya goc eder Kuslarin aksine kelebeklerin gocu tek yonludur Amerika da yasayan bir cesidin disinda hicbiri geri donmez Bazi kelebekler zehirlidir Bunlar cok yavas ucar ve goz kamastirici parlak renklere sahiptir Bu renkler dusmanlarina karsi bir ikaz isaretidir Bocekcil hayvanlar bunlari yemekten cekinirler Bazi kelebekler de sahte kafa isaretleri kanatlarindaki goz isaretleriyle ve antene benzeyen kuyruk uzantilariyla dusmanlarini sasirtarak kendilerini korurlar Bu isaretlere aldanan avci hayvanlar kelebeklerin oldurucu olmayan kismina saldirir Yirtik kanatli bir kelebek hayatini surdurebilir Bircoklari da konduklari yerlerde tamamen kamufle olabilirler Kuru yaprak gorunumundeki bazi kelebekleri konduklari yerden ayirt edebilmek cok zordur Ayrica ciceklerde insanlarin ciplak gozle goremedigi bir isik vardir Bu isik sayesinde kelebekler cicegi gorurler BiyolojiKelebeklerin kanatlari burada Aglais io renkli pullarla kaplidir Genel aciklama Kelebek anten sekilleri guvelerinkinden farkli olarak cogunlukla sopa seklindedir C T Bingham tarafindan cizilmis 1905Kelebeklerin aksine cogu guve Laothoe populi gibi gece ucar ve gunduz saklanir Yetiskin kelebekler Lepidoptera ya adini veren Antik Yunanca lepis lepis olcek pteron pteron kanat pullu kapli dort kanatlariyla tanimlanir Bu pullar kelebege kanat rengini verir onlara siyah ve kahverengi veren melaninler ve ayrica onlara sari veren urik asit turevleri ve flavonlar ile pigmentlidirler ancak cogu maviler yesiller kirmizilar ve yanardoner renkler pullarin ve killarin mikro yapilari tarafindan uretilen yapisal renklenme tarafindan olusturulur Tum boceklerde oldugu gibi vucut uc bolumludur bas gogus ve karin Gogus her biri bir cift bacak iceren uc bolumden olusur Cogu kelebek ailesinde antenler ipliksi veya tuylu olabilen guvelerin aksine sopa seklindedir Uzun hortum ciceklerden nektar yudumlamak icin kullanilmadiginda kivrilabilir Neredeyse tum kelebekler gunduzcudur nispeten parlak renklidir ve dinlenirken kanatlarini vucutlarinin uzerinde dikey olarak tutarlar gece ucan guvelerin cogunun aksine genellikle sifreli bir sekilde renklidir iyi kamufle edilmis ve ya kanatlarini duz tutar guvenin uzerinde durdugu yuzeye degecek sekilde ya da vucutlarinin uzerine sikica katlarlar Sinek kusu sahin guvesi gibi bazi gunduz ucan guveler bu kurallarin istisnalaridir Anthocharis cardaminesdeki eseysel dimorfizm Erkek Disi Kelebek larvalari tirtillar sert sklerotlu kafalidir ve guclu ceneleri cogunlukla yapraklar olan yiyeceklerini kesmek icin kullanilir Karinda on segmentli genellikle 3 6 ve 10 segmentlerde kisa prolegleri olan silindirik govdeleri vardir gogus kafesindeki uc cift gercek bacagin her biri bes parcalidir Bircogu iyi kamufle edilmistir digerleri besin bitkilerinden elde edilen zehirli kimyasallar iceren parlak renkler ve killi cikintilarla aposmatiktir Krizalit veya koza guvelerin aksine kozaya sarilmaz Pek cok kelebek cinsel olarak dimorfiktir Disilerin heterogametik cinsiyet ZW ve erkeklerin homogametik ZZ oldugu kelebeklerin cogunda ZW cinsiyet belirleme sistemi vardir Dagilim ve goc Kelebekler Antarktika disinda dunya capinda dagilmislardir ve toplamda yaklasik 18 500 turleri vardir Bunlardan 775 i Nearctic 7 700 u Neotropik 1 575 i Palearktik 3 650 si Afrotropikal ve 4 800 u birlesik Dogu ve Avustralya Okyanusya bolgelerine dagilmistir Kral kelebegi Amerika ya ozgudur ancak on dokuzuncu yuzyilda veya oncesinde tum dunyaya yayilmistir ve halen Avustralya da Yeni Zelanda da Okyanusya nin diger bolgelerinde ve Iber Yarimadasi nda bulunur Nasil dagildigi belli degildir yetiskinler ruzgarla ucmus olabilir veya larvalar veya pupalar yanlislikla insanlar tarafindan tasinmis olabilir ama yeni ortamlarinda uygun konukcu bitkilerin varligi yerlesmeleri icin sarttir Kral kelebeginin goc rotasiMeksika Angangueo yakinlarindaki oyamel agaclarinda kisi geciren kral kelebek kumesi Vanessa cardui kral ve birkac danaine gibi bircok kelebek turu uzun mesafelere goc eder Bu gocler birkac nesil boyunca gerceklesir ve tek bir birey tum yolculugu tamamlamaz Kuzey Amerika nin dogusundaki kral nufusu Meksika daki kislama bolgelerine guneybatiya binlerce mil seyahat edebilir Ilkbaharda tersine goc olur Son zamanlarda Ingiliz boyali hanim kelebeginin kral kelebeginince yapilan unlu goclerin neredeyse iki kati kadar tropik Afrika dan Kuzey Kutup Dairesi ne kadar art arda alti nesil boyunca bir dizi adimda 9 000 millik bir gidis donus yolculugu yaptigi kanitlandi Hindistan yarimadasinda muson ile iliskili muhtesem buyuk olcekli gocler gorulur Gocler daha yakin zamanlarda kanat etiketleri kullanilarak ve ayrica kararli hidrojen izotoplari kullanilarak incelenmistir Kelebekler zaman telafili gunes pusulasi kullanarak yon bulur Polarize isigi gorebilir ve bu nedenle bulutlu kosullarda bile yon bulabilirler Morotesi spektrumunun yakinindaki polarize isik ozellikle onemli gorunur Bircok gocmen kelebek ureme mevsimlerinin kisa oldugu yari kurak bolgelerde yasar Konukcu bitkilerin yasam oykuleri de kelebek davranisini etkiler Yasam dongusu Kral kelebeginin yasam dongusuBuyuk domuz cevizi uzerinde ciftlesen benekli fritillariler Yetiskinlik asamasindaki kelebekler turlerine bagli olarak bir haftadan bir yila kadar yasayabilirler Pek cok turun uzun larval yasam evreleri vardir digerleri pupa veya yumurta evrelerinde hareketsiz kalabilir ve boylece kislari hayatta kalabilir Melissa Arctic Oeneis melissa tirtil olarak iki kez kisi gecirir Kelebekler yilda bir veya daha cok yavruya sahip olabilir Yillik nesil sayisi iliman ila tropik bolgeler arasinda degisir ve tropikal bolgeler coknesillige dogru egilimlidir Erkek kucuk kaptanin ing skipper Thymelicus sylvestris on kanatlarinin ustunde feromon salgilayan cinsiyet isaretleri koyu cizgi vardir Kur yapma genellikle havadar ve siklikla feromon lari kapsar Kelebekler daha sonra ciftlesmek icin yere veya bir tunege konar Ciftlesme kuyruktan kuyruga gerceklesir ve dakikalardan saatlere kadar surebilir Cinsel organlarda bulunan basit isikalici fotoreseptor hucreler bu ve diger yetiskin davranislari icin onemlidir Erkek disiye bir spermatofor gecirir sperm rekabetini azaltmak icin onu kokusuyla kaplayabilir veya Apollos Parnassius gibi bazi turlerde yeniden ciftlesmesini onlemek icin genital acikligini tikar Kelebeklerin buyuk cogunlugunun dort asamali bir yasam dongusu vardir yumurta larva tirtil pupa koza ve imago yetiskin Colias Erebia Euchloe ve Parnassius cinslerinde ureyen az sayida tur bilinmektedir yari partenogenetik olarak disi oldugunde karnindan kismen gelismis bir larva cikar FamilyalariGunduz kelebekleri Gece kelebekleriResim galerisiBir kelebegin yasam evreleri bir arada Pyralidae familyasindan bir guvenin basi dili ve bilesik gozu Guve Kelebek Hesperiidae familyasindan ciftlesen zipziplar Bir kelebek turu Cethosia cyaneKaynakca Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Formfunction isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Mason C W 1927 Structural Colors in Insects II The Journal of Physical Chemistry 31 3 321 354 doi 10 1021 j150273a001 Vukusic P J R Sambles H Ghiradella 2000 Optical Classification of Microstructure in Butterfly Wing scales Photonics Science News 6 61 66 Prum R Quinn T Torres R February 2006 Anatomically Diverse Butterfly Scales all Produce Structural Colours by Coherent Scattering The Journal of Experimental Biology 209 Pt 4 748 65 doi 10 1242 jeb 02051 ISSN 0022 0949 PMID 16449568 a b c d e Gullan P J Cranston P S 2014 The Insects An Outline of Entomology 5 bas Wiley ss 523 524 ISBN 978 1 118 84616 2 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 Herrera Carlos M 1992 Activity Pattern and Thermal Biology of a Day Flying Hawkmoth Macroglossum stellatarum under Mediterranean summer conditions Ecological Entomology 17 52 56 doi 10 1111 j 1365 2311 1992 tb01038 x hdl 10261 44693 Butterflies and Moths Order Lepidoptera Amateur Entomologists Society 28 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2015 Traut W Marec F August 1997 Sex Chromosome Differentiation in Some Species of Lepidoptera Insecta Chromosome Research 5 5 283 91 doi 10 1023 B CHRO 0000038758 08263 c3 ISSN 0967 3849 PMID 9292232 a b Williams Ernest Adams James Snyder John The Lepidopterists Society 13 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2015 Monarch Lab 6 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Eylul 2015 Chill Turns Monarchs North Cold Weather Flips Butterflies Migratory Path Science News 183 6 23 Mart 2013 2 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Agustos 2014 Pyle Robert Michael 1981 National Audubon Society Field Guide to North American Butterflies Alfred A Knopf ss 712 713 ISBN 978 0 394 51914 2 Butterfly Conservation Secrets of Painted Lady migration unveiled BirdGuides Ltd 22 Ekim 2012 31 Ekim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Ekim 2012 Williams C B 1927 A Study of Butterfly Migration in South India and Ceylon based largely on records by Messrs G Evershed E E Green J C F Fryer and W Ormiston Transactions of the Entomological Society of London 75 1 33 doi 10 1111 j 1365 2311 1927 tb00054 x Urquhart F A Urquhart N R 1977 Overwintering Areas and Migratory Routes of the Monarch butterfly Danaus p plexippus Lepidoptera Danaidae in North America with Special Reference to the Western Population Can Entomol 109 12 1583 1589 doi 10 4039 Ent1091583 12 Wassenaar L I Hobson K A 1998 Natal Origins of Migratory Monarch Butterflies at Wintering Colonies in Mexico New Isotopic Evidence Proc Natl Acad Sci U S A 95 26 15436 9 Bibcode 1998PNAS 9515436W doi 10 1073 pnas 95 26 15436 PMC 28060 2 PMID 9860986 Reppert Steven M Zhu Haisun White Richard H 2004 Polarized light Helps Monarch Butterflies Navigate Current Biology 14 2 155 158 doi 10 1016 j cub 2003 12 034 PMID 14738739 Sauman Ivo Briscoe Adriana D Zhu Haisun Shi Dingding Froy Oren Stalleicken Julia Yuan Quan Casselman Amy Reppert Steven M 2005 Connecting the Navigational Clock to Sun Compass Input in Monarch Butterfly Brain Neuron 46 3 457 467 doi 10 1016 j neuron 2005 03 014 PMID 15882645 Southwood T R E 1962 Migration of terrestrial arthropods in relation to habitat Biol Rev 37 2 171 214 doi 10 1111 j 1469 185X 1962 tb01609 x Dennis R L H Shreeve Tim G Arnold Henry R Roy David B 2005 Does Diet Breadth Control Herbivorous Insect Distribution Size Life History and Resource Outlets for Specialist Butterflies Journal of Insect Conservation 9 3 187 200 doi 10 1007 s10841 005 5660 x Powell J A 1987 Records of Prolonged Diapause in Lepidoptera Journal of Research on the Lepidoptera 25 2 83 109 doi 10 5962 p amp nbsp 266734 Melissa Arctic Butterflies and Moths of North America 28 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Eylul 2015 Timothy Duane Schowalter 2011 Insect Ecology An Ecosystem Approach Academic Press s 159 ISBN 978 0 12 381351 0 25 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 Arikawa Kentaro 2001 Hindsight of Butterflies The Papilio butterfly has light sensitivity in the genitalia which appears to be crucial for reproductive behavior BioScience 51 3 219 225 doi 10 1641 0006 3568 2001 051 0219 HOB 2 0 CO 2 Schlaepfer Gloria G 2006 Butterflies Marshall Cavendish s 52 ISBN 978 0 7614 1745 3 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi Capinera640 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme