Çince adGeleneksel Çince蒙金戰爭Basitleştirilmiş Çince蒙金战争
Kin Hanedanı’nın Moğollar tarafından istilası | |||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Moğol-Kin Savaşı sırasındaki Yehuling Muharebesi'nin bir çizimi | |||||||||
| |||||||||
Taraflar | |||||||||
|
| ||||||||
Komutanlar ve liderler | |||||||||
Güçler | |||||||||
Total: 180,000–210,000
| Total: 950,000
|
Transkripsiyon | |
---|---|
Pinyin | Méng Jīn Zhànzhēng |
Kin Hanedanı’nın Moğollar tarafından istilası, ayrıca Moğol-Kin Savaşı olarak da bilinir, Moğol İmparatorluğu ile Mançurya ve Kuzey Çin'deki Curçen liderliğindeki Kin Hanedanı arasında gerçekleşmiştir. 1211 yılında başlayan savaş 23 yıldan fazla sürmüş ve 1234 yılında Kin hanedanının Moğollar tarafından tamamen ele geçirilmesiyle sona ermiştir.
Arka plan
Kin Hanedanı'nın Curçen hükümdarları, Moğol bozkırlarında yaşayan bazı göçebe kabilelerden haraç toplamış ve aralarındaki rekabeti teşvik etmiştir. Moğollar 12. yüzyılda Habul Han'ın yönetimi altında birleştiğinde Curçenler, Tatarları onları yok etmeye teşvik etmiş, ancak Moğollar Kin güçlerini topraklarından çıkarmayı başarmışlardır. Tatarlar sonunda Habul'un halefi Ambaghai'yi yakaladılar ve onu Kin imparatorluk sarayına teslim ettiler. Kin Hanedanı'nın İmparator Xizongi Ambaghai'nin çarmıha gerilerek (tahta bir katıra çivilenerek) idam edilmesini emretmiştir. Kin Hanedanı ayrıca Moğol göçebelerine karşı onları ya köleleştirdiği ya da öldürdüğü düzenli cezalandırma seferleri düzenlemiştir.
Tatarlar kendi ülkelerindeyken, Kin hükümdarının babalık döneminde [1161-1189] Yanjing ve Hıtay bölgelerinde şöyle bir söylenti konuşuluyordu: 'Tatarlar gelir, Tatarlar gider, O'nun Efendiliğini o gelene kadar kovalayacaklar. gidecek hiçbir yeri yok!' Bunu duyan Ge Reisi Yong şaşkınlıkla şöyle dedi: 'Bu, Tatar halkının ülkeme felaket getireceği anlamına geliyor!' ve en uzak sınırlara ve çöllere, onları yok etmek için birlikleri harekete geçirmeleri için bir bildiri yayınladı. Her üç yılda bir yok etmek ve öldürmek için kuzeye birlikler gönderiyordu ve bunu 'savaşan adamların sayısının azaltılması' olarak nitelendiriyordu. Şu ana kadar Merkez Ovası'ndaki insanların hepsi şunu hatırlayabiliyor: 'Yirmi yıl önce Shandong ve Hebei'de hangi ev bir Tatar'ı genç bir köle olarak satın almadı?' Bunların hepsi askerler tarafından ele geçirilenlerdi. Bugün Tatarların büyük bakanları arasında pek çok kişi o dönemde esir alınanlar arasında yer almış ve Kin eyaletinde yaşamıştır. Üstelik her yıl ülkeleri [Kraliçelere] haraç sunmaya geldiğinde, ritüellerini ve adaklarını geçitlerin dışında alıyorlar ve sonra onları sınıra girmelerine izin vermeden uzaklaştırıyorlardı. Tatarlar kaçıp kum çöllerinde saklandılar ve nefret iliklerine işledi... Timuçin onların zorbalık ve hakaretlerine sinirlendi ve bunun sonucunda sınıra saldırdı.
— Zhao Gong
1210 yılında bir heyet, Wanyan Yongji'nin Kin tahtına yükselişini ilan etmek için Cengiz Han'ın (h. 1206-1227) sarayına gelmii ve Moğolların vasal bir devlet olarak teslim edilmesini talep etmiştir. Curçenler güçlü bozkır göçebelerini yendikleri ve Keraitler ve Tatarlarla ittifak kurdukları için bozkırdaki tüm kabileler üzerinde egemenlik iddiasında bulunmuşlardır. Kin hükûmetindeki yüksek saray yetkilileri Moğollara sığınmışlar ve Cengiz Han'ı Kin Hanedanı'na saldırmaya çağırmışlardır. Ancak bir tuzaktan veya başka bir hain plandan korkan Cengiz Han bunu reddetmiştir. Teslimiyet gösterme emrini alan Cengiz Han'ın güneye döndüğü ve yere tükürdüğü rivayet edilir; sonra atına binmiş ve sersemlemiş elçiyi toz içinde bırakarak kuzeye doğru sürmüştür. Kin imparatoruna, elçinin Kin sarayına döndüğünde tekrarlamaya cesaret edemediği çok aşağılayıcı bir mesaj vermiştir. Kin elçilerine meydan okuması, Moğollar ve Curçenler arasında bir savaş ilanıyla eşdeğerdi.
Cengiz Han, Kerulen Nehri'ne döndükten sonra 1211 yılı başlarında bir kurultay toplamıştır. Uzun bir tartışma düzenlenerek topluluktaki herkes sürece dahil edilmiştir. Han yakındaki bir dağda özel olarak dua etmiştir. Şapkasını ve kemerini çıkarmış, Ebedi Gökyüzü'nün önünde eğilmiş ve halkının Curçenlere karşı nesiller boyu süren şikâyetlerini ve atalarına yapılan işkence ve cinayetleri ayrıntılarıyla anlatmıştır. Curçenlere karşı bu savaşı istemediğini açıklamıştır. Dördüncü günün şafağında Cengiz Han şu kararı vermiştir: "Ebedi Mavi Gökyüzü bize zafer ve intikam sözü verdi".
Cengiz Han'ın nasıl davrandığını duyan Wanyan Yongji sinirlenerek, Han'a şu mesajı gönderdi: "İmparatorluğumuz deniz gibidir; seninki sadece bir avuç kum... Senden nasıl korkabiliriz?"
Cengiz Han yönetimindeki Moğol fethi
Tangut liderliğindeki Batı Şia imparatorluğunun fethi başladığında, 1207 ile 1209 yılları arasında çok sayıda baskın düzenlendi. Moğollar 1211'de Kin bölgesini işgal ettiğinde Öngütlerin şefi Ala 'Qush, Cengiz Han'ı destekledi ve ona Kin Hanedanı'nın kalbine giden güvenli bir yolu gösterdi. Moğol İmparatorluğu ile Kin Hanedanı arasındaki ilk önemli savaş, 1211 yılında Zhangjiakou'daki bir dağ geçidinde gerçekleşen Yehuling Muharebesi idi. Orada Kin saha komutanı Wanyan Jiujin, ilk fırsatta Moğollara saldırmayarak taktiksel bir hata yaptı. Bunun yerine Moğol tarafına adında bir haberci gönderdi ve o da derhal kaçarak Moğollara Kin ordusunun geçidin diğer tarafında beklediğini söyledi. Yehuling'de yapılan bu çatışmada Moğollar binlerce Kin askerini katletti. Cengiz Han güneye doğru ilerlerken generali Cebe daha da doğuya, Mançurya'ya gitti ve Mukden'i (bugünkü Şenyang ) ele geçirdi. Hıtay lideri Liu-ke, 1212'de Cengiz'e bağlılığını ilan etmiş ve Mançurya'yı Kin'den fethetmişti.
Moğol ordusu 1213 yılında Kin'in merkezi başkenti Zhongdu'yu (bugünkü Pekin) kuşattığında, Li Ying, Li Xiong ve diğer birkaç Kin generali, Moğollara birçok yenilgi veren 10.000'den fazla adamdan oluşan bir milis topladı. Moğollar, her biri yüz binlerce kişiden oluşan Kin ordularını ezdi ve Kasım 1213'e kadar Juyong Geçidi ile Zijing Geçidi'ni geçtiler. 1213'ten 1214'ün başlarına kadar Moğollar Kuzey Çin ovasının tamamını yağmaladılar. 1214 yılında Cengiz Han, Zhongdu'daki Altın Han'ın sarayını kuşattı. Kin generali , imparator Wanyan Yongji'yi öldürmüş ve Wanyan Yongji'nin yeğeni İmparator Xuanzong'u tahta çıkarmıştı. Moğollar Zhongdu'yu kuşattığında, Kin hükûmeti geçici olarak Moğol İmparatorluğu'na bağlı bir devlet olmayı kabul etti ve Cengiz Han'a bir Curçen prensesi sundu. Ancak Moğollar, Curçenler tarafından büyük bir haraç verildikten sonra savaşın bittiğine inanarak 1214'te geri çekildiğinde, Li Ying, (on binlere ulaşan) kuvvetleriyle yolda onları pusuya düşürmek istedi. Ancak Kin hükümdarı İmparator Xuanzong, Moğolları tekrar kızdırmaktan korktuğu için Li Ying'i durdurdu. İmparator Xuanzong ve general Zhuhu Gaoqi daha sonra, Li Ying de dahil olmak üzere birçok saray mensubunun itirazlarına rağmen başkenti güneye, Kaifeng'e kaydırmaya karar verdi. O andan itibaren Kin kesinlikle savunmadaydı ve Zhongdu 1215'te Moğolların eline geçti.
Curçen Kin imparatoru Wanyan Yongji'nin kızı Curçen Prensesi Qiguo, Moğolların Kin hanedanlığını fethinde Zhongdu (Pekin) üzerindeki Moğol kuşatmasını hafifletme karşılığında Moğol lideri Cengiz Han ile evlendi.
Kin başkentinin Kaifeng'e taşınmasının ardından, Kin şansölyesi ve general , Zhongdu'yu korumakla görevlendirildi. Bu noktada Kin ordularından biri Moğollara sığındı ve Lugou Köprüsü'nü alarak güneyden Zhongdu'ya saldırı başlattı. Cengiz Han daha sonra teslim olan Hıtay generalleri , ve liderliğindeki birliklerini Zhongdu'ya tekrar saldırmak için gönderdi. Moran Jinzhong'un ikinci komutanı Pucha Qijin, komutasındaki tüm birliklerle birlikte Moğollara teslim oldu ve Zhongdu'yu krize soktu. İmparator Xuanzong daha sonra kuzeye takviye kuvvetleri gönderdi: Zhending ve Zhongshan'daki birliklere liderlik eden Yongxi (sayılar verilmedi) ve Wugulun Qingshou, 18.000 imparatorluk muhafızına, güneybatı rotasından 11.000 piyade ve süvariye ve Li Ying'in sorumluluğunda Hebei Eyaletinden 10.000 askere liderlik etti. tedarik treninin. Zhongdu, 1 Haziran 1215'te Moğolların eline geçti. Daha sonra 1217'den 1223'e kadar Şanşi, Hebei ve Şantung eyaletlerindeki tüm direnişleri sistematik olarak ortadan kaldırdılar. Ancak Cengiz Han, 1219'da Orta Asya ve İran'da yaşanan başka bir olay nedeniyle dikkatini doğuya çevirmek zorunda kaldı.
Mukali'nin ilerleyişi
1223'te Moğol generali Mukali, Cengiz Han'ın Harezmşahlar’a saldırdığı sırada Şensi Eyaletine saldırarak Çang'an'a saldırdı. Wanyan Heda komutasındaki 200.000 kişiden oluşan Chang'an'daki garnizon çok güçlüydü ve Mukali, Feng İlçesini 100.000 adamla kuşatmak zorunda kaldı. Kuşatma aylarca sürdü ve Kin takviye kuvvetleri gelmek üzereyken Moğollar yerel milisler tarafından taciz edildi. Mukali daha sonra hastalıktan öldü ve Moğollar geri çekildi. Bu, Moğolları destekleyen Batı Şia birliklerinin pes edip evlerine döndüğü ve Cengiz Han'ın gazabına uğradığı kuşatmaydı. Bu nedenle Moğollara karşı yapılan savaşlarda Kin, süvari tedariki için büyük ölçüde Uygurlar, Tangutlar ve Hıtaylar gibi tebaalara veya müttefiklere güveniyordu.
Ögeday Han yönetimindeki Moğol fethi
Ögeday Han babasının yerine geçtiğinde Kin'in barış görüşmeleri teklifini geri çevirdi ancak Kin subayları Moğol elçilerini öldürdü.
İmparator Aizong komutasındaki Kin orduları, 1229'daki , Weizhou Muharebesi (1230), (1231) gibi süreçteki büyük zaferlerle birkaç Moğol saldırısını başarıyla durdurdu.
Kheshig komutanı Doqolqu, Tong Geçidi'ne önden saldırı girişiminde bulunmak üzere gönderildi, ancak onu mağlup etti ve 1230'da Subutay'ı geri çekilmeye zorladı. 1231'de Moğollar tekrar saldırdı ve sonunda Fengxiang'ı aldı. Çang'an'daki Kin garnizonu paniğe kapıldı ve şehri terk ederek şehrin tüm nüfusuyla birlikte Henan Eyaletine geri çekildi. Bir ay sonra Moğollar Kaifeng'e kuzeyden, doğudan ve batıdan yaklaşmak için üç yönlü bir saldırı kullanmaya karar verdi. Tuluy komutasındaki batı kuvveti Fengxiang'dan başlayacak, Tong Geçidi'ne girecek ve ardından Curçenleri gafil avlamak için Kaifeng'in güneyinde yeniden ortaya çıkmak üzere Han Nehri'ndeki (Xiangyang yakınında) Song bölgesinden geçecekti.
Wanyan Heda bu planı öğrendi ve 200.000 adamın Tolui'yi durdurmasına öncülük etti. Dengzhou'da, her iki dağın tepesinin arkasında saklanan onbinlerce süvarinin bulunduğu bir vadide pusu kurdu, ancak Tolui'nin casusları onu uyardı ve o, ana kuvvetini ikmal treninde tuttu ve sadece daha küçük bir hafif süvari kuvveti gönderdi. Vadinin etrafından dolaşın ve Kin birliklerine arkadan saldırın. Wanyan Heda planının boşa çıktığını gördü ve birliklerini Moğol saldırısına hazırladı. Dengzhou'nun güneybatısındaki Yu Dağı'nda iki ordu zorlu bir savaşta karşılaştı. Kin ordusunun sayıca üstünlüğü vardı ve şiddetli bir şekilde savaştı. Moğollar daha sonra Yu Dağı'ndan yaklaşık 30 li kadar çekildiler ve Tolui stratejisini değiştirdi. Gücünün bir kısmını Wanyan Heda'yı işgal etmek için bırakarak, Heda'yı uyarmaktan kaçınmak için adamlarının çoğunu, dağınık birlikler halinde kuzeye, Kaifeng'e saldırmaya gönderdi.
Dengzhou'dan Kaifeng'e giderken Moğollar kolaylıkla ilçeleri ele geçirdiler ve ele geçirdikleri tüm malzemeleri yakarak Wanyan Heda'nın ikmal hatlarını kestiler. Wanyan Heda geri çekilmek zorunda kaldı ve Junzhou'daki Üç Zirveli Tepe'de Moğollarla karşılaştı. Bu noktada, Sarı Nehir'deki Kin birlikleri de Tolui'nin saldırısını karşılamak için güneye doğru yönlendirildi ve Ögeday Han komutasındaki Moğol kuzey kuvveti, donmuş nehri geçmek ve Tolui'ye katılmak için bu fırsatı değerlendirdi - bu noktada bile ortak güçleri vardı. sadece 50.000 civarındaydı. 1232'de Curçen hükümdarı İmparator Aizong Kaifeng'de kuşatıldı. Birlikte Kin güçlerini parçaladılar. Ögeday Han kısa süre sonra ayrıldı ve son fethi generallerine bıraktı.
Moğol-Song ittifakı
1233'te İmparator Aizong, Song'a erzak için yalvarmak üzere diplomatlar gönderdi. Kin elçileri Song'a, Moğolların Kin ile işleri bittikten sonra Song'u istila edeceğini bildirdi; bu daha sonra doğrulanacak bir tahmindi, ancak Song uyarıyı görmezden geldi ve talebi reddetti. Bunun yerine Moğollarla Kin'e karşı ittifak kurdular. Song, Henan'ın bir kısmı karşılığında Moğollara malzeme sağladı.
Kin hanedanının düşüşü
Wanyan Heda'nın ordusunun Yu Dağı'ndaki savaştan sonra hâlâ 100.000'den fazla adamı vardı ve Moğollar, düşmanı yorma stratejisini benimsedi. Kin birlikleri Dengzhou'dan buraya kadar çok az dinlendiler ve ikmal hatlarının kesilmesi nedeniyle üç gün boyunca yemek yemediler. Moralleri düşüyordu ve komutanları güvenlerini kaybediyordu. Sanfengshan'a (Üç Zirveli Tepe) ulaştıklarında aniden bir kar fırtınası çıktı ve hava o kadar soğuktu ki Kin birliklerinin yüzleri cesetler gibi bembeyaz oldu ve zorlukla yürüyebildiler. Moğollar, sırtlarını duvara dayayarak çaresiz kaldıklarında onlara saldırmak yerine onlara bir kaçış yolu bıraktılar ve geri çekilme sırasında gardlarını indirdiklerinde onları pusuya düşürdüler. Kin ordusu savaşmadan çöktü ve Moğollar kaçan Kin birliklerini amansızca takip etti. Wanyan Heda öldürüldü ve komutanlarının çoğu da hayatını kaybetti. Sanfengshan Savaşı'ndan sonra Moğol birlikleri Yuzhou şehrini ele geçirdi. Kaifeng'in sonu geldi ve İmparator Aizong kısa süre sonra şehri terk etti ve kendini orada yeniden kurmak için boşuna bir girişimle Hebei Eyaletine girdi. Saldırının idaresini komutanları arasında en cesur olanı Subutay'a emanet eden Moğollara binlerce insan inatçı bir direniş gösterdi. İmparator Aizong tekrar güneye sürüldü ve bu sırada Kaifeng Moğollar tarafından ele geçirildi ve yeni başkentini Caizhou'da (bugünkü Runan İlçesi, Henan Eyaleti) kurdu. Subutay, nüfusun tamamını katletmek istiyordu. Ancak Yelü Chucai daha insancıldı ve onun tavsiyesi üzerine Ögeday Han bu zalim teklifi reddetti.
Curçenler, 1232'de Kaifeng'in savunması sırasında Moğollara karşı ateşli oklar kullandılar. Moğollar bu silahı daha sonraki fetihlerde benimsediler.
1233'te İmparator Aizong, Kaifeng'i terk edip Hebei'de kendisi için yeni bir ordu kurmayı başaramayınca Henan'a döndü ve üssünü Guide'da (bugünkü Anyang) kurdu. Dağınık Kin orduları çevredeki bölgeden ve Hebei'den Guide'da toplanmaya başladı ve şehirdeki erzak artık tüm bu askerleri besleyemez hale geldi. Böylece İmparator Aizong, şehri korumak için komutasındaki yalnızca 450 Han Çin askeri ve komutasındaki 280 adamla kaldı ve geri kalan birlikleri Su (Anhui Eyaleti'nde ), Xu (bugünkü Xuzhou, Jiangsu Eyaleti) ve Chen (bugünkü Huaiyang, Henan Eyaleti) bölgelerine yiyecek aramak üzere dağıttı.
Pucha Guannu daha sonra askerleriyle bir darbe başlattı ve Ma Yong'u ve diğer 300'den fazla saray mensubunun yanı sıra onunla işbirliği yapmayı reddeden yaklaşık 3.000 subayı, saray muhafızını ve sivili öldürdü. İmparator Aizong'u kukla bir hükümdar yaptı ve Kin imparatorluk sarayının gerçek efendisi oldu. Bu noktada Moğollar Guide'ın dışına çıkmışlardı ve şehri kuşatmaya hazırlanıyorlardı. Moğol generali Sajisibuhua şehrin kuzeyinde, bir nehrin kıyısında kamp kurmuştu. Guannu daha sonra 450 askerini, ateş mızraklarıyla silahlanmış halde, geceleyin güney kapısından teknelerle dışarı çıkardı. Şehrin doğu yakasındaki nehir boyunca kürek çekerek sabah erkenden Moğol kampına ulaştılar. İmparator Aizong, savaşı şehrin kuzey kapısından izledi ve imparatorluk teknesi, Kin birliklerinin yenilmesi durumunda Xuzhou'ya kaçması için hazırlandı.
Kin birlikleri, Moğolları paniğe sürüklemek için ateş mızraklarını kullanarak Moğol kampına iki yönden saldırdı. 3.500'den fazla Moğol kaçmaya çalışırken nehirde boğuldu ve Moğol barakalarının tamamı yakıldı. Sajisibuhua da savaşta öldürüldü. Pucha Guannu kayda değer bir zafer elde etti ve İmparator Aizong tarafından terfi ettirildi. Ancak Guide uzun vadede savunulabilir değildi ve diğer saray mensupları İmparator Aizong'u daha güçlü duvarlara, daha fazla erzak ve birliğe sahip olan Caizhou'ya taşınmaya çağırdı. Pucha Guannu, güç tabanının zayıflayacağından korktuğu ve Caizhou'nun avantajlarının abartıldığını savunarak bu harekete karşı çıktı.
Han Çinli general Shi Tianze, geri çekilirken birliklerin İmparator Aizong'u takip etmesine öncülük etti ve Pucheng'de (蒲城) Wanyan Chengyi (完顏承裔) liderliğindeki 80.000 kişilik Kin ordusunu yok etti.
Üç ay sonra İmparator Aizong, Guannu'ya suikast düzenlemek için bir komplo kullandı ve ardından hızla Caizhou'ya taşınmak için hazırlıklara başladı. Caizhou'nun savunma, birlik ve malzeme açısından hala çok zayıf olduğuna dair yeni raporlar ona ulaştığında, o çoktan oraya doğru yola çıkmıştı. Guide'da büyük zorluklara rağmen daha önce kazanılan zafere rağmen, Kin Hanedanı'nın kaderi artık tamamen belirlenmişti.
Kin Hanedanı'na son darbeyi vermek isteyen Güney Song Hanedanı, Curçenlere savaş ilan etti ve sahaya büyük bir ordu yerleştirdi. Kin ordusunun geri kalanı Caizhou'ya sığındı ve burada bir yanda Moğollar, diğer yanda Song ordusu tarafından sıkı bir şekilde kuşatıldılar. Böylece köşeye sıkıştırılan Curçenler umutsuzluğun cesaretiyle savaştılar ve düşmanlarının ortak çabalarına karşı uzun süre direndiler. Sonunda İmparator Aizong mücadelenin daha fazla uzatılamayacağını gördü ve hayatına son vermeye hazırlandı. Düşman şehir surlarını aştığında İmparator Aizong, tahtı generali Wanyan Chenglin'e devrettikten sonra intihar etti. Tarihsel olarak İmparator Mo olarak bilinen Wanyan Chenglin, sonunda savaşta öldürülmeden önce bir günden az bir süre hüküm sürdü. Böylece Kin Hanedanı 9 Şubat 1234'te sona erdi.
Yenilen Kin'in, kasaplık ve seyyar satıcılık gibi aşağılık işlere bulaşan ya da Sarı Şapkalı olmak üzere ayrılan büyük adamları var. Hepsi hâlâ eski hükümetlerinin [unvanları] ile anılıyor. Pasifizasyon Komiseri Wang'ın ailesinde, arabaları iten ve 'Nakliye Komiseri' veya 'Görevli Saray Görevlisi' olarak adlandırılan birkaç adam var. 'Changchun' Sarayı'nda, 'Uzun Bahar Sarayı'nda, mağlup Kin sarayından pek çok beyefendi var; orada bulunarak 'baijiao'dan kaçınıyorlar, vergilerden ve angarya işlerinden kaçıyorlar ve kıyafet ve yiyecek alıyorlar. İnsanların acı ve sıkıntılarının büyük ölçüde nedeni budur.
— Zhao Gong
Moğol politikaları
James Waterson, Kuzey Çin'deki nüfus düşüşünün Moğol katliamına atfedilmemesi konusunda uyardı; çünkü nüfusun büyük bir kısmı Güney Song döneminde Güney Çin'e taşınmış olabilir veya tarımsal ve kentsel şehir altyapısı tahrip edildiğinden hastalık ve kıtlıktan ölmüş olabilir. Moğollar, Xu Li tarafından Subutay'a teslim edilen Kaifeng ve Li Tingzhi'nin Güney Song tarafından idam edilmesinin ardından Li Tingzhi'nin ikinci komutanı tarafından Bayan'a teslim edilen Yangzhou şehirleri teslim olmaları halinde katliamdan ve yağmalanmaktan kurtardı, ve Kubilay Han'a teslim olduğunda yağmalanmaktan kurtulan Hangzhou. Han Çinlileri ve Hıtay askerleri Curçen Kin Hanedanı'na karşı toplu halde Cengiz Han'a sığındı Teslim olan kasabalar Kubilay Han'ın yağmalama ve katliamından kurtuldu. Kin ana başkentlerini Pekin'in güneyinden Kaifeng'e taşıyıp Moğollara sığınırken Hıtaylar isteksizce Mançurya'daki anavatanlarını terk etti.
Pek çok Han Çinlisi ve Hıtay, Kin Hanedanı'na karşı savaşmak için Moğollara sığındı. İki Han Çinli lideri, Shi Tianze ve (劉黑馬), ve Hitan (蕭札剌) Moğol ordusundan kaçtı ve üç tümene komuta etti. Liu Heima ve Shi Tianze, Cengiz Han'ın halefi Ögeday Han'a hizmet etti. Liu Heima ve Shi Tianxiang, Moğollar adına Batı Xia'ya karşı ordulara liderlik etti. Her biri 10.000 askerden oluşan dört Han tümeni ve üç Hıtay tümeni vardı. Üç Hıtay generali (石抹孛迭兒), (塔不已兒) ve (蕭重喜; Xiao Zhala'nın oğlu), üç Hıtay tümenine ve dört Han generali (張柔) komuta etti, Yan Shi (嚴實), Shi Tianze ve Liu Heima, Ögeday Han komutasındaki dört Han tümenine komuta etti.Kin Hanedanlığında görev yapan ve Moğollara sığınan Shi Tianze, Zhang Rou, Yan Shi ve diğer Han Çinlileri, yeni Moğol devletinin yönetimine yönelik yapının inşa edilmesine yardımcı oldu.
Moğollar hekimlere, sanatkarlara ve din adamlarına değer veriyor ve Kuzey Çin'deki şehirler ele geçirildiğinde onların ölümden kurtarılıp yanlarına getirilmesini emrediyorlardı.
Han Çinlisi soylular Dük Yansheng ve Göksel Üstatlar, önceki hanedanlardan bu yana Moğol imparatorluğu ve Yuan hanedanlığında unvanlarını almaya devam etmişlerdir.
Notlar
Kaynakça
- ^ Haywood, John; Jotischky, Andrew; McGlynn, Sean (1998). Historical Atlas of the Medieval World, AD 600–1492. Barnes & Noble. s. 3.21. ISBN . 2 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Nisan 2024.
- ^ Moğol savaşçısı 1200–1350 Publisher: Osprey Publishing
- ^ a b Sverdrup, Carl (2010). "Numbers in Mongol Warfare". Journal of Medieval Military History. Cilt 8. Boydell Press. ss. 109-17 [p. 116]. ISBN .
- ^ Garcia 2012, s. 322.
- ^ Weatherford, Jack (2004), "2: Tale of Three Rivers", Genghis Khan and the Making of the Modern World, New York: Random House/, s. 83, ISBN
- ^ Moğolların Gizli Tarihi
- ^ Meng Ta Peu Lu, Aufzeichnungen über die Mongolischen Tatan von Chao Hung, 1221, p. 61.
- ^ Weatherford 2004 p. 85
- ^ Atwood, Christopher Pratt (2004). Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire. Facts on File. s. 277. ISBN .
- ^ Weatherford 2004 p. 96.
- ^ Broadbridge, Anne F. (2018). Women and the Making of the Mongol Empire. illustrated. Cambridge University Press. s. 94. ISBN .
- ^ Herbert Franke; Denis Twitchett; John King Fairbank (1994). The Cambridge History of China: Volume 6, Alien Regimes and Border States. Cambridge University Press. s. 263.
- ^ Gloria Skurzynski (2010). This Is Rocket Science: True Stories of the Risk-Taking Scientists Who Figure Out Ways to Explore Beyond Earth. illustrated. National Geographic Books. s. 1958. ISBN .
In A.D. 1232 an army of 30,000 Mongol warriors invaded the Chinese city of Kai-fung-fu, where the Chinese fought back with fire arrows ... Mongol leaders learned from their enemies and found ways to make fire arrows even more deadly as their invasion spread toward Europe. On Christmas Day 1241 Mongol troops used fire arrows to capture the city of Budapest in Hungary, and in 1258 to capture the city of Baghdad in what is now Iraq.
- ^ Garcia 2012, s. 337-338.
- ^ Waterson, James (2013). Defending Heaven: China's Mongol Wars, 1209-1370. Casemate Publishers. ISBN .
- ^ Waterson, James (2013). Defending Heaven: China's Mongol Wars, 1209-1370. Casemate Publishers. ISBN .
- ^ Waterson, James (2013). Defending Heaven: China's Mongol Wars, 1209-1370. Casemate Publishers. ISBN .
- ^ Balfour, Alan H.; Zheng, Shiling (2002). Balfour, Alan H. (Ed.). Shanghai. illustrated. Wiley-Academy. s. 25. ISBN .
- ^ Waterson, James (2013). Defending Heaven: China's Mongol Wars, 1209-1370. Casemate Publishers. ISBN .
- ^ Coatsworth, John; Cole, Juan Ricardo; Hanagan, Michael P.; Perdue, Peter C.; Tilly, Charles; Tilly, Louise (2015). Global Connections. illustrated. 1 of Global Connections: Politics, Exchange, and Social Life in World History. Cambridge University Press. s. 356. ISBN .
- ^ Man, John (2013). Genghis Khan: Life, Death, and Resurrection. Macmillan. ISBN .
- ^ Collectif (2002). Revue bibliographique de sinologie 2001. Éditions de l'École des hautes études en sciences sociales. s. 147.
- ^ May, Timothy Michael (2004). The Mechanics of Conquest and Governance: The Rise and Expansion of the Mongol Empire, 1185-1265. University of Wisconsin--Madison. s. 50.
- ^ Schram, Stuart Reynolds (1987). Foundations and Limits of State Power in China. European Science Foundation by School of Oriental and African Studies, University of London. s. 130.
- ^ Gary Seaman; Daniel Marks (1991). Rulers from the steppe: state formation on the Eurasian periphery. Ethnographics Press, Center for Visual Anthropology, University of Southern California. s. 175.
- ^ "窝阔台汗己丑年汉军万户萧札剌考辨--兼论金元之际的汉地七万户 A Study of XIAO Zha-la the Han Army Commander of 10,000 Families in the Year of 1229 during the Period of Khan (O)gedei". wanfangdata.com.cn. 13 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Şubat 2017.
- ^ . Nssd.org. 13 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2018.
- ^ "新元史/卷146" [New Yuan History/Volume 146]. Wikisource (Çince). 22 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2024.
- ^ . 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2016.
- ^ Chan, Hok-Lam (1997). "A Recipe to Qubilai Qa'an on Governance: The Case of Chang Te-hui and Li Chih". Journal of the Royal Asiatic Society. 7 (2). Cambridge University Press. ss. 257-83. doi:10.1017/S1356186300008877.
- ^ Shinno, Reiko (2016). "2 The Mongol conquest and the new configuration of power, 1206-76". The Politics of Chinese Medicine Under Mongol Rule. Needham Research Institute Series. Routledge. ss. 24-29. ISBN .
Konuyla ilgili yayınlar
- Garcia, Chad D. (2012), A New Kind of Northerner (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cince adGeleneksel Cince蒙金戰爭 Basitlestirilmis Cince蒙金战争Kin Hanedani nin Mogollar tarafindan istilasiMogol Kin Savasi sirasindaki Yehuling Muharebesi nin bir cizimiTarih1211 1234BolgeKuzey CinSonucMogol Song zaferi Kin Hanedani nin yikilmasiCografi DegisikliklerKuzey Cin Mogol Imparatorlugu na eklendiTaraflarMogol Imparatorlugu Hitaylar Bati Sia 1210 1219 Song Hanedani 1233 34 Kin Hanedani Bati Sia 1225 1227 Komutanlar ve liderlerCengiz Han Cebe Mukali zh ja ja Tuluy Ogeday Subutay zh ja zh ja Liu Ni Guo Kan olu Li Ying Moran Jinzhong olu olu olu olu olu GuclerTotal 180 000 210 000 y 90 000 120 000 atli okculari40 000 Kuzey Han Cinli siginmacilar30 000 Hitay siginmacilar20 000 Song Hanedani askerleri1212 90 000 1231 50 000 1233 15 000Total 950 000 800 000 piyade150 000 suvari 1212 30 000 50 000 1231 200 000 1233 100 000TranskripsiyonPinyinMeng Jin Zhanzheng Kin Hanedani nin Mogollar tarafindan istilasi ayrica Mogol Kin Savasi olarak da bilinir Mogol Imparatorlugu ile Mancurya ve Kuzey Cin deki Curcen liderligindeki Kin Hanedani arasinda gerceklesmistir 1211 yilinda baslayan savas 23 yildan fazla surmus ve 1234 yilinda Kin hanedaninin Mogollar tarafindan tamamen ele gecirilmesiyle sona ermistir Arka planKin Hanedani nin Curcen hukumdarlari Mogol bozkirlarinda yasayan bazi gocebe kabilelerden harac toplamis ve aralarindaki rekabeti tesvik etmistir Mogollar 12 yuzyilda Habul Han in yonetimi altinda birlestiginde Curcenler Tatarlari onlari yok etmeye tesvik etmis ancak Mogollar Kin guclerini topraklarindan cikarmayi basarmislardir Tatarlar sonunda Habul un halefi Ambaghai yi yakaladilar ve onu Kin imparatorluk sarayina teslim ettiler Kin Hanedani nin Imparator Xizongi Ambaghai nin carmiha gerilerek tahta bir katira civilenerek idam edilmesini emretmistir Kin Hanedani ayrica Mogol gocebelerine karsi onlari ya kolelestirdigi ya da oldurdugu duzenli cezalandirma seferleri duzenlemistir Tatarlar kendi ulkelerindeyken Kin hukumdarinin babalik doneminde 1161 1189 Yanjing ve Hitay bolgelerinde soyle bir soylenti konusuluyordu Tatarlar gelir Tatarlar gider O nun Efendiligini o gelene kadar kovalayacaklar gidecek hicbir yeri yok Bunu duyan Ge Reisi Yong saskinlikla soyle dedi Bu Tatar halkinin ulkeme felaket getirecegi anlamina geliyor ve en uzak sinirlara ve collere onlari yok etmek icin birlikleri harekete gecirmeleri icin bir bildiri yayinladi Her uc yilda bir yok etmek ve oldurmek icin kuzeye birlikler gonderiyordu ve bunu savasan adamlarin sayisinin azaltilmasi olarak nitelendiriyordu Su ana kadar Merkez Ovasi ndaki insanlarin hepsi sunu hatirlayabiliyor Yirmi yil once Shandong ve Hebei de hangi ev bir Tatar i genc bir kole olarak satin almadi Bunlarin hepsi askerler tarafindan ele gecirilenlerdi Bugun Tatarlarin buyuk bakanlari arasinda pek cok kisi o donemde esir alinanlar arasinda yer almis ve Kin eyaletinde yasamistir Ustelik her yil ulkeleri Kralicelere harac sunmaya geldiginde rituellerini ve adaklarini gecitlerin disinda aliyorlar ve sonra onlari sinira girmelerine izin vermeden uzaklastiriyorlardi Tatarlar kacip kum collerinde saklandilar ve nefret iliklerine isledi Timucin onlarin zorbalik ve hakaretlerine sinirlendi ve bunun sonucunda sinira saldirdi Zhao Gong 1210 yilinda bir heyet Wanyan Yongji nin Kin tahtina yukselisini ilan etmek icin Cengiz Han in h 1206 1227 sarayina gelmii ve Mogollarin vasal bir devlet olarak teslim edilmesini talep etmistir Curcenler guclu bozkir gocebelerini yendikleri ve Keraitler ve Tatarlarla ittifak kurduklari icin bozkirdaki tum kabileler uzerinde egemenlik iddiasinda bulunmuslardir Kin hukumetindeki yuksek saray yetkilileri Mogollara siginmislar ve Cengiz Han i Kin Hanedani na saldirmaya cagirmislardir Ancak bir tuzaktan veya baska bir hain plandan korkan Cengiz Han bunu reddetmistir Teslimiyet gosterme emrini alan Cengiz Han in guneye dondugu ve yere tukurdugu rivayet edilir sonra atina binmis ve sersemlemis elciyi toz icinde birakarak kuzeye dogru surmustur Kin imparatoruna elcinin Kin sarayina dondugunde tekrarlamaya cesaret edemedigi cok asagilayici bir mesaj vermistir Kin elcilerine meydan okumasi Mogollar ve Curcenler arasinda bir savas ilaniyla esdegerdi Mogol suvarileri Curcen savascilariyla savasiyor Cengiz Han Kerulen Nehri ne dondukten sonra 1211 yili baslarinda bir kurultay toplamistir Uzun bir tartisma duzenlenerek topluluktaki herkes surece dahil edilmistir Han yakindaki bir dagda ozel olarak dua etmistir Sapkasini ve kemerini cikarmis Ebedi Gokyuzu nun onunde egilmis ve halkinin Curcenlere karsi nesiller boyu suren sikayetlerini ve atalarina yapilan iskence ve cinayetleri ayrintilariyla anlatmistir Curcenlere karsi bu savasi istemedigini aciklamistir Dorduncu gunun safaginda Cengiz Han su karari vermistir Ebedi Mavi Gokyuzu bize zafer ve intikam sozu verdi Cengiz Han in nasil davrandigini duyan Wanyan Yongji sinirlenerek Han a su mesaji gonderdi Imparatorlugumuz deniz gibidir seninki sadece bir avuc kum Senden nasil korkabiliriz Cengiz Han yonetimindeki Mogol fethiTangut liderligindeki Bati Sia imparatorlugunun fethi basladiginda 1207 ile 1209 yillari arasinda cok sayida baskin duzenlendi Mogollar 1211 de Kin bolgesini isgal ettiginde Ongutlerin sefi Ala Qush Cengiz Han i destekledi ve ona Kin Hanedani nin kalbine giden guvenli bir yolu gosterdi Mogol Imparatorlugu ile Kin Hanedani arasindaki ilk onemli savas 1211 yilinda Zhangjiakou daki bir dag gecidinde gerceklesen Yehuling Muharebesi idi Orada Kin saha komutani Wanyan Jiujin ilk firsatta Mogollara saldirmayarak taktiksel bir hata yapti Bunun yerine Mogol tarafina adinda bir haberci gonderdi ve o da derhal kacarak Mogollara Kin ordusunun gecidin diger tarafinda bekledigini soyledi Yehuling de yapilan bu catismada Mogollar binlerce Kin askerini katletti Cengiz Han guneye dogru ilerlerken generali Cebe daha da doguya Mancurya ya gitti ve Mukden i bugunku Senyang ele gecirdi Hitay lideri Liu ke 1212 de Cengiz e bagliligini ilan etmis ve Mancurya yi Kin den fethetmisti Mogol ordusu 1213 yilinda Kin in merkezi baskenti Zhongdu yu bugunku Pekin kusattiginda Li Ying Li Xiong ve diger birkac Kin generali Mogollara bircok yenilgi veren 10 000 den fazla adamdan olusan bir milis topladi Mogollar her biri yuz binlerce kisiden olusan Kin ordularini ezdi ve Kasim 1213 e kadar Juyong Gecidi ile Zijing Gecidi ni gectiler 1213 ten 1214 un baslarina kadar Mogollar Kuzey Cin ovasinin tamamini yagmaladilar 1214 yilinda Cengiz Han Zhongdu daki Altin Han in sarayini kusatti Kin generali imparator Wanyan Yongji yi oldurmus ve Wanyan Yongji nin yegeni Imparator Xuanzong u tahta cikarmisti Mogollar Zhongdu yu kusattiginda Kin hukumeti gecici olarak Mogol Imparatorlugu na bagli bir devlet olmayi kabul etti ve Cengiz Han a bir Curcen prensesi sundu Ancak Mogollar Curcenler tarafindan buyuk bir harac verildikten sonra savasin bittigine inanarak 1214 te geri cekildiginde Li Ying on binlere ulasan kuvvetleriyle yolda onlari pusuya dusurmek istedi Ancak Kin hukumdari Imparator Xuanzong Mogollari tekrar kizdirmaktan korktugu icin Li Ying i durdurdu Imparator Xuanzong ve general Zhuhu Gaoqi daha sonra Li Ying de dahil olmak uzere bircok saray mensubunun itirazlarina ragmen baskenti guneye Kaifeng e kaydirmaya karar verdi O andan itibaren Kin kesinlikle savunmadaydi ve Zhongdu 1215 te Mogollarin eline gecti Curcen Kin imparatoru Wanyan Yongji nin kizi Curcen Prensesi Qiguo Mogollarin Kin hanedanligini fethinde Zhongdu Pekin uzerindeki Mogol kusatmasini hafifletme karsiliginda Mogol lideri Cengiz Han ile evlendi Kin baskentinin Kaifeng e tasinmasinin ardindan Kin sansolyesi ve general Zhongdu yu korumakla gorevlendirildi Bu noktada Kin ordularindan biri Mogollara sigindi ve Lugou Koprusu nu alarak guneyden Zhongdu ya saldiri baslatti Cengiz Han daha sonra teslim olan Hitay generalleri ve liderligindeki birliklerini Zhongdu ya tekrar saldirmak icin gonderdi Moran Jinzhong un ikinci komutani Pucha Qijin komutasindaki tum birliklerle birlikte Mogollara teslim oldu ve Zhongdu yu krize soktu Imparator Xuanzong daha sonra kuzeye takviye kuvvetleri gonderdi Zhending ve Zhongshan daki birliklere liderlik eden Yongxi sayilar verilmedi ve Wugulun Qingshou 18 000 imparatorluk muhafizina guneybati rotasindan 11 000 piyade ve suvariye ve Li Ying in sorumlulugunda Hebei Eyaletinden 10 000 askere liderlik etti tedarik treninin Zhongdu 1 Haziran 1215 te Mogollarin eline gecti Daha sonra 1217 den 1223 e kadar Sansi Hebei ve Santung eyaletlerindeki tum direnisleri sistematik olarak ortadan kaldirdilar Ancak Cengiz Han 1219 da Orta Asya ve Iran da yasanan baska bir olay nedeniyle dikkatini doguya cevirmek zorunda kaldi 1227 de Cengiz Han in olumunde Mogol ImparatorluguMukali nin ilerleyisi 1223 te Mogol generali Mukali Cengiz Han in Harezmsahlar a saldirdigi sirada Sensi Eyaletine saldirarak Cang an a saldirdi Wanyan Heda komutasindaki 200 000 kisiden olusan Chang an daki garnizon cok gucluydu ve Mukali Feng Ilcesini 100 000 adamla kusatmak zorunda kaldi Kusatma aylarca surdu ve Kin takviye kuvvetleri gelmek uzereyken Mogollar yerel milisler tarafindan taciz edildi Mukali daha sonra hastaliktan oldu ve Mogollar geri cekildi Bu Mogollari destekleyen Bati Sia birliklerinin pes edip evlerine dondugu ve Cengiz Han in gazabina ugradigi kusatmaydi Bu nedenle Mogollara karsi yapilan savaslarda Kin suvari tedariki icin buyuk olcude Uygurlar Tangutlar ve Hitaylar gibi tebaalara veya muttefiklere guveniyordu Ogeday Han yonetimindeki Mogol fethiMogol Imparatorlugu nun ja Kuzey Cin de Ogeday Han babasinin yerine gectiginde Kin in baris gorusmeleri teklifini geri cevirdi ancak Kin subaylari Mogol elcilerini oldurdu Imparator Aizong komutasindaki Kin ordulari 1229 daki Weizhou Muharebesi 1230 1231 gibi surecteki buyuk zaferlerle birkac Mogol saldirisini basariyla durdurdu Kheshig komutani Doqolqu Tong Gecidi ne onden saldiri girisiminde bulunmak uzere gonderildi ancak onu maglup etti ve 1230 da Subutay i geri cekilmeye zorladi 1231 de Mogollar tekrar saldirdi ve sonunda Fengxiang i aldi Cang an daki Kin garnizonu panige kapildi ve sehri terk ederek sehrin tum nufusuyla birlikte Henan Eyaletine geri cekildi Bir ay sonra Mogollar Kaifeng e kuzeyden dogudan ve batidan yaklasmak icin uc yonlu bir saldiri kullanmaya karar verdi Tuluy komutasindaki bati kuvveti Fengxiang dan baslayacak Tong Gecidi ne girecek ve ardindan Curcenleri gafil avlamak icin Kaifeng in guneyinde yeniden ortaya cikmak uzere Han Nehri ndeki Xiangyang yakininda Song bolgesinden gececekti Wanyan Heda bu plani ogrendi ve 200 000 adamin Tolui yi durdurmasina onculuk etti Dengzhou da her iki dagin tepesinin arkasinda saklanan onbinlerce suvarinin bulundugu bir vadide pusu kurdu ancak Tolui nin casuslari onu uyardi ve o ana kuvvetini ikmal treninde tuttu ve sadece daha kucuk bir hafif suvari kuvveti gonderdi Vadinin etrafindan dolasin ve Kin birliklerine arkadan saldirin Wanyan Heda planinin bosa ciktigini gordu ve birliklerini Mogol saldirisina hazirladi Dengzhou nun guneybatisindaki Yu Dagi nda iki ordu zorlu bir savasta karsilasti Kin ordusunun sayica ustunlugu vardi ve siddetli bir sekilde savasti Mogollar daha sonra Yu Dagi ndan yaklasik 30 li kadar cekildiler ve Tolui stratejisini degistirdi Gucunun bir kismini Wanyan Heda yi isgal etmek icin birakarak Heda yi uyarmaktan kacinmak icin adamlarinin cogunu daginik birlikler halinde kuzeye Kaifeng e saldirmaya gonderdi Dengzhou dan Kaifeng e giderken Mogollar kolaylikla ilceleri ele gecirdiler ve ele gecirdikleri tum malzemeleri yakarak Wanyan Heda nin ikmal hatlarini kestiler Wanyan Heda geri cekilmek zorunda kaldi ve Junzhou daki Uc Zirveli Tepe de Mogollarla karsilasti Bu noktada Sari Nehir deki Kin birlikleri de Tolui nin saldirisini karsilamak icin guneye dogru yonlendirildi ve Ogeday Han komutasindaki Mogol kuzey kuvveti donmus nehri gecmek ve Tolui ye katilmak icin bu firsati degerlendirdi bu noktada bile ortak gucleri vardi sadece 50 000 civarindaydi 1232 de Curcen hukumdari Imparator Aizong Kaifeng de kusatildi Birlikte Kin guclerini parcaladilar Ogeday Han kisa sure sonra ayrildi ve son fethi generallerine birakti Mogol Song ittifaki 1233 te Imparator Aizong Song a erzak icin yalvarmak uzere diplomatlar gonderdi Kin elcileri Song a Mogollarin Kin ile isleri bittikten sonra Song u istila edecegini bildirdi bu daha sonra dogrulanacak bir tahmindi ancak Song uyariyi gormezden geldi ve talebi reddetti Bunun yerine Mogollarla Kin e karsi ittifak kurdular Song Henan in bir kismi karsiliginda Mogollara malzeme sagladi Kin hanedaninin dususu Kin Hanedani nin Mogol istilasi 1211 1215 Kin Hanedani nin Mogol fethi 1230 1234 Curcen Kin in Mogollar ve Song Hanedanligi tarafindan fethiCin in Mogol fethi Wanyan Heda nin ordusunun Yu Dagi ndaki savastan sonra hala 100 000 den fazla adami vardi ve Mogollar dusmani yorma stratejisini benimsedi Kin birlikleri Dengzhou dan buraya kadar cok az dinlendiler ve ikmal hatlarinin kesilmesi nedeniyle uc gun boyunca yemek yemediler Moralleri dusuyordu ve komutanlari guvenlerini kaybediyordu Sanfengshan a Uc Zirveli Tepe ulastiklarinda aniden bir kar firtinasi cikti ve hava o kadar soguktu ki Kin birliklerinin yuzleri cesetler gibi bembeyaz oldu ve zorlukla yuruyebildiler Mogollar sirtlarini duvara dayayarak caresiz kaldiklarinda onlara saldirmak yerine onlara bir kacis yolu biraktilar ve geri cekilme sirasinda gardlarini indirdiklerinde onlari pusuya dusurduler Kin ordusu savasmadan coktu ve Mogollar kacan Kin birliklerini amansizca takip etti Wanyan Heda olduruldu ve komutanlarinin cogu da hayatini kaybetti Sanfengshan Savasi ndan sonra Mogol birlikleri Yuzhou sehrini ele gecirdi Kaifeng in sonu geldi ve Imparator Aizong kisa sure sonra sehri terk etti ve kendini orada yeniden kurmak icin bosuna bir girisimle Hebei Eyaletine girdi Saldirinin idaresini komutanlari arasinda en cesur olani Subutay a emanet eden Mogollara binlerce insan inatci bir direnis gosterdi Imparator Aizong tekrar guneye suruldu ve bu sirada Kaifeng Mogollar tarafindan ele gecirildi ve yeni baskentini Caizhou da bugunku Runan Ilcesi Henan Eyaleti kurdu Subutay nufusun tamamini katletmek istiyordu Ancak Yelu Chucai daha insancildi ve onun tavsiyesi uzerine Ogeday Han bu zalim teklifi reddetti Curcenler 1232 de Kaifeng in savunmasi sirasinda Mogollara karsi atesli oklar kullandilar Mogollar bu silahi daha sonraki fetihlerde benimsediler 1233 te Imparator Aizong Kaifeng i terk edip Hebei de kendisi icin yeni bir ordu kurmayi basaramayinca Henan a dondu ve ussunu Guide da bugunku Anyang kurdu Daginik Kin ordulari cevredeki bolgeden ve Hebei den Guide da toplanmaya basladi ve sehirdeki erzak artik tum bu askerleri besleyemez hale geldi Boylece Imparator Aizong sehri korumak icin komutasindaki yalnizca 450 Han Cin askeri ve komutasindaki 280 adamla kaldi ve geri kalan birlikleri Su Anhui Eyaleti nde Xu bugunku Xuzhou Jiangsu Eyaleti ve Chen bugunku Huaiyang Henan Eyaleti bolgelerine yiyecek aramak uzere dagitti Pucha Guannu daha sonra askerleriyle bir darbe baslatti ve Ma Yong u ve diger 300 den fazla saray mensubunun yani sira onunla isbirligi yapmayi reddeden yaklasik 3 000 subayi saray muhafizini ve sivili oldurdu Imparator Aizong u kukla bir hukumdar yapti ve Kin imparatorluk sarayinin gercek efendisi oldu Bu noktada Mogollar Guide in disina cikmislardi ve sehri kusatmaya hazirlaniyorlardi Mogol generali Sajisibuhua sehrin kuzeyinde bir nehrin kiyisinda kamp kurmustu Guannu daha sonra 450 askerini ates mizraklariyla silahlanmis halde geceleyin guney kapisindan teknelerle disari cikardi Sehrin dogu yakasindaki nehir boyunca kurek cekerek sabah erkenden Mogol kampina ulastilar Imparator Aizong savasi sehrin kuzey kapisindan izledi ve imparatorluk teknesi Kin birliklerinin yenilmesi durumunda Xuzhou ya kacmasi icin hazirlandi Kin birlikleri Mogollari panige suruklemek icin ates mizraklarini kullanarak Mogol kampina iki yonden saldirdi 3 500 den fazla Mogol kacmaya calisirken nehirde boguldu ve Mogol barakalarinin tamami yakildi Sajisibuhua da savasta olduruldu Pucha Guannu kayda deger bir zafer elde etti ve Imparator Aizong tarafindan terfi ettirildi Ancak Guide uzun vadede savunulabilir degildi ve diger saray mensuplari Imparator Aizong u daha guclu duvarlara daha fazla erzak ve birlige sahip olan Caizhou ya tasinmaya cagirdi Pucha Guannu guc tabaninin zayiflayacagindan korktugu ve Caizhou nun avantajlarinin abartildigini savunarak bu harekete karsi cikti Han Cinli general Shi Tianze geri cekilirken birliklerin Imparator Aizong u takip etmesine onculuk etti ve Pucheng de 蒲城 Wanyan Chengyi 完顏承裔 liderligindeki 80 000 kisilik Kin ordusunu yok etti Uc ay sonra Imparator Aizong Guannu ya suikast duzenlemek icin bir komplo kullandi ve ardindan hizla Caizhou ya tasinmak icin hazirliklara basladi Caizhou nun savunma birlik ve malzeme acisindan hala cok zayif olduguna dair yeni raporlar ona ulastiginda o coktan oraya dogru yola cikmisti Guide da buyuk zorluklara ragmen daha once kazanilan zafere ragmen Kin Hanedani nin kaderi artik tamamen belirlenmisti Kin Hanedani na son darbeyi vermek isteyen Guney Song Hanedani Curcenlere savas ilan etti ve sahaya buyuk bir ordu yerlestirdi Kin ordusunun geri kalani Caizhou ya sigindi ve burada bir yanda Mogollar diger yanda Song ordusu tarafindan siki bir sekilde kusatildilar Boylece koseye sikistirilan Curcenler umutsuzlugun cesaretiyle savastilar ve dusmanlarinin ortak cabalarina karsi uzun sure direndiler Sonunda Imparator Aizong mucadelenin daha fazla uzatilamayacagini gordu ve hayatina son vermeye hazirlandi Dusman sehir surlarini astiginda Imparator Aizong tahti generali Wanyan Chenglin e devrettikten sonra intihar etti Tarihsel olarak Imparator Mo olarak bilinen Wanyan Chenglin sonunda savasta oldurulmeden once bir gunden az bir sure hukum surdu Boylece Kin Hanedani 9 Subat 1234 te sona erdi Yenilen Kin in kasaplik ve seyyar saticilik gibi asagilik islere bulasan ya da Sari Sapkali olmak uzere ayrilan buyuk adamlari var Hepsi hala eski hukumetlerinin unvanlari ile aniliyor Pasifizasyon Komiseri Wang in ailesinde arabalari iten ve Nakliye Komiseri veya Gorevli Saray Gorevlisi olarak adlandirilan birkac adam var Changchun Sarayi nda Uzun Bahar Sarayi nda maglup Kin sarayindan pek cok beyefendi var orada bulunarak baijiao dan kaciniyorlar vergilerden ve angarya islerinden kaciyorlar ve kiyafet ve yiyecek aliyorlar Insanlarin aci ve sikintilarinin buyuk olcude nedeni budur Zhao GongMogol politikalariJames Waterson Kuzey Cin deki nufus dususunun Mogol katliamina atfedilmemesi konusunda uyardi cunku nufusun buyuk bir kismi Guney Song doneminde Guney Cin e tasinmis olabilir veya tarimsal ve kentsel sehir altyapisi tahrip edildiginden hastalik ve kitliktan olmus olabilir Mogollar Xu Li tarafindan Subutay a teslim edilen Kaifeng ve Li Tingzhi nin Guney Song tarafindan idam edilmesinin ardindan Li Tingzhi nin ikinci komutani tarafindan Bayan a teslim edilen Yangzhou sehirleri teslim olmalari halinde katliamdan ve yagmalanmaktan kurtardi ve Kubilay Han a teslim oldugunda yagmalanmaktan kurtulan Hangzhou Han Cinlileri ve Hitay askerleri Curcen Kin Hanedani na karsi toplu halde Cengiz Han a sigindi Teslim olan kasabalar Kubilay Han in yagmalama ve katliamindan kurtuldu Kin ana baskentlerini Pekin in guneyinden Kaifeng e tasiyip Mogollara siginirken Hitaylar isteksizce Mancurya daki anavatanlarini terk etti Pek cok Han Cinlisi ve Hitay Kin Hanedani na karsi savasmak icin Mogollara sigindi Iki Han Cinli lideri Shi Tianze ve 劉黑馬 ve Hitan 蕭札剌 Mogol ordusundan kacti ve uc tumene komuta etti Liu Heima ve Shi Tianze Cengiz Han in halefi Ogeday Han a hizmet etti Liu Heima ve Shi Tianxiang Mogollar adina Bati Xia ya karsi ordulara liderlik etti Her biri 10 000 askerden olusan dort Han tumeni ve uc Hitay tumeni vardi Uc Hitay generali 石抹孛迭兒 塔不已兒 ve 蕭重喜 Xiao Zhala nin oglu uc Hitay tumenine ve dort Han generali 張柔 komuta etti Yan Shi 嚴實 Shi Tianze ve Liu Heima Ogeday Han komutasindaki dort Han tumenine komuta etti Kin Hanedanliginda gorev yapan ve Mogollara siginan Shi Tianze Zhang Rou Yan Shi ve diger Han Cinlileri yeni Mogol devletinin yonetimine yonelik yapinin insa edilmesine yardimci oldu Mogollar hekimlere sanatkarlara ve din adamlarina deger veriyor ve Kuzey Cin deki sehirler ele gecirildiginde onlarin olumden kurtarilip yanlarina getirilmesini emrediyorlardi Han Cinlisi soylular Duk Yansheng ve Goksel Ustatlar onceki hanedanlardan bu yana Mogol imparatorlugu ve Yuan hanedanliginda unvanlarini almaya devam etmislerdir Notlar 800 000 piyade ve 150 000 elit suvari Cin Seddi ne yayildiKaynakca Haywood John Jotischky Andrew McGlynn Sean 1998 Historical Atlas of the Medieval World AD 600 1492 Barnes amp Noble s 3 21 ISBN 978 0 7607 1976 3 2 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Nisan 2024 Mogol savascisi 1200 1350 Publisher Osprey Publishing a b Sverdrup Carl 2010 Numbers in Mongol Warfare Journal of Medieval Military History Cilt 8 Boydell Press ss 109 17 p 116 ISBN 978 1 84383 596 7 Garcia 2012 s 322 Weatherford Jack 2004 2 Tale of Three Rivers Genghis Khan and the Making of the Modern World New York Random House s 83 ISBN 978 0 609 80964 8 Mogollarin Gizli Tarihi Meng Ta Peu Lu Aufzeichnungen uber die Mongolischen Tatan von Chao Hung 1221 p 61 Weatherford 2004 p 85 Atwood Christopher Pratt 2004 Encyclopedia of Mongolia and the Mongol Empire Facts on File s 277 ISBN 9780816046713 Weatherford 2004 p 96 Broadbridge Anne F 2018 Women and the Making of the Mongol Empire illustrated Cambridge University Press s 94 ISBN 978 1108636629 Herbert Franke Denis Twitchett John King Fairbank 1994 The Cambridge History of China Volume 6 Alien Regimes and Border States Cambridge University Press s 263 Gloria Skurzynski 2010 This Is Rocket Science True Stories of the Risk Taking Scientists Who Figure Out Ways to Explore Beyond Earth illustrated National Geographic Books s 1958 ISBN 978 1 4263 0597 9 In A D 1232 an army of 30 000 Mongol warriors invaded the Chinese city of Kai fung fu where the Chinese fought back with fire arrows Mongol leaders learned from their enemies and found ways to make fire arrows even more deadly as their invasion spread toward Europe On Christmas Day 1241 Mongol troops used fire arrows to capture the city of Budapest in Hungary and in 1258 to capture the city of Baghdad in what is now Iraq Garcia 2012 s 337 338 Waterson James 2013 Defending Heaven China s Mongol Wars 1209 1370 Casemate Publishers ISBN 978 1783469437 Waterson James 2013 Defending Heaven China s Mongol Wars 1209 1370 Casemate Publishers ISBN 978 1783469437 Waterson James 2013 Defending Heaven China s Mongol Wars 1209 1370 Casemate Publishers ISBN 978 1783469437 Balfour Alan H Zheng Shiling 2002 Balfour Alan H Ed Shanghai illustrated Wiley Academy s 25 ISBN 0471877336 Waterson James 2013 Defending Heaven China s Mongol Wars 1209 1370 Casemate Publishers ISBN 978 1783469437 Coatsworth John Cole Juan Ricardo Hanagan Michael P Perdue Peter C Tilly Charles Tilly Louise 2015 Global Connections illustrated 1 of Global Connections Politics Exchange and Social Life in World History Cambridge University Press s 356 ISBN 978 0521191890 Man John 2013 Genghis Khan Life Death and Resurrection Macmillan ISBN 978 1466861565 Collectif 2002 Revue bibliographique de sinologie 2001 Editions de l Ecole des hautes etudes en sciences sociales s 147 May Timothy Michael 2004 The Mechanics of Conquest and Governance The Rise and Expansion of the Mongol Empire 1185 1265 University of Wisconsin Madison s 50 Schram Stuart Reynolds 1987 Foundations and Limits of State Power in China European Science Foundation by School of Oriental and African Studies University of London s 130 Gary Seaman Daniel Marks 1991 Rulers from the steppe state formation on the Eurasian periphery Ethnographics Press Center for Visual Anthropology University of Southern California s 175 窝阔台汗己丑年汉军万户萧札剌考辨 兼论金元之际的汉地七万户 A Study of XIAO Zha la the Han Army Commander of 10 000 Families in the Year of 1229 during the Period of Khan O gedei wanfangdata com cn 13 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Subat 2017 Nssd org 13 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Subat 2018 新元史 卷146 New Yuan History Volume 146 Wikisource Cince 22 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2024 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2016 Chan Hok Lam 1997 A Recipe to Qubilai Qa an on Governance The Case of Chang Te hui and Li Chih Journal of the Royal Asiatic Society 7 2 Cambridge University Press ss 257 83 doi 10 1017 S1356186300008877 Shinno Reiko 2016 2 The Mongol conquest and the new configuration of power 1206 76 The Politics of Chinese Medicine Under Mongol Rule Needham Research Institute Series Routledge ss 24 29 ISBN 978 1317671602 Konuyla ilgili yayinlarGarcia Chad D 2012 A New Kind of Northerner Ingilizce