Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kutbüddin Şirazî (1236, Şiraz - 7 Şubat 1311, Tebriz), İranlı din ve astronomi bilgini. Tam adı 'Kutbeddin Mahmud İbn Mes'ud İbn Muslih eş-Şirazî' olan alim, hicri 634 (1236) yılında güzümüzde İran sınırları içinde bulunan Şiraz şehrinde dünyaya gelmiştir. İlk eğitiminin ardından Anadolu'ya geçerek Sivas ve Malatya kadılıklarında bulunmuştur. Ardından Şam'a gitmiş sonra ise Tebriz'e yerleşmiş ve hicri 710 (1310) yılında Tebriz'de, ölmüştür. Şafiî mezhebinden olan Kutbeddin Şirazî, Sadreddin Konevî'nin derslerinde bulunmuş ve isimli büyük bir tefsir yazmıştır. Tefsir, , felsefe ve astronomiye dair eserleri bulunmaktadır.
Kutbüddin Şirazî | |
|---|---|
 Kutbeddin Şirazi tarafından yapılmış bir el yazması. | |
| Doğum | 'Kutbeddin Mahmud İbn Mes'ud İbn Muslih eş-Şirazî 1236 Kazerun |
| Ölüm | 7 Şubat 1311 Tebriz |
| Milliyet | Fars |
| Din | İslam |
| Kariyeri | |
| Dalı | Matematik, Astronomi, İslam tıbbı, bilim ve İslam felsefesi |
| Etkilendikleri | Nasîrüddin Tûsî, İbn-i Heysem, Şihabeddin Sühreverdî |
| Etkiledikleri | Kemaleddin El Farisi |
Hayatı
Babası Ziyaeddin Mesut bin Muslih Kazeruni Şiraz'da çalışmıştır. Alim ilk eğitimini babasından almış, 1250 yılında onun vefatından sonra eğitimini Şiraz'da amcası Kemaleddin Abdüllah Kazeruninin, Şemseddin Kütübinin, Şerefeddin Zeki er Rukşevinin ve döneminin başka tanınmış âlimlerinin yanında sürdürmüştür.
Kutbeddin Şirazi 1260 yılında (hicri 658) yılında veya 1263 yılında (Hicri 661) yılında lisansını yükseltmek için Maragada, Nasîrüddin Tûsî'nin yanına gitmiştir. O, Maraga rasathanesinde çalışmakla birlikte, Nasiruddin Tûsî'den felsefe, astronomi ve matematiği mükemmel öğrenmiştir. Maragada alim gibi büyük ün kazanmıştır.
Kutbeddin Şirazi alim gibi yaygın olmakla beraber, siyasi adam olarak da tanınmıştır. O, XIII yüzyılın 60'lı yıllarından itibaren sosyal-siyasi faaliyete başlamıştır. Filozof Maragada bilgisini geliştirdikten sonra hükümdarın emriyle Horasan'a ve başkenti İsfahan kenti olan Irak'ı ziyaret etmiştir. Burada bilim adamlarının hamisi, İsfahan hakimi Bahaddin Muhammed Cüveyni ile tanışmıştır. Kutbeddin Şirazi 1268 yılında Bağdat'a gitmiş, sonra Küçük Asya'ya yola düşmüştür. Orada ilgi karşılanarak devlet işlerinde çalışmış, bir süre Sivas ve Malatya'da gazi olmuş akademisyenlerle özellikle Celaleddin Rumi (1207-1273) ve Sadrettin Konevi (1210-1274) ile dost olmuştur. Ansiklopedik akademisyenin siyasi faaliyetleri Ahmet Han Takudar (1282-1284) zamanında genişletildi. O, hüküdarın emriyle Mısır'a Memlük Sultanı Mansur Seyfettin Kalaunun (1279-1290) yanına Büyükelçi olarak gönderilmiştir. Amcası Kemaleddin Abdüllah Kazaruni de onunla birlikte olmuştur.
Kutbeddin Şirazi Mısır'da Büyükelçi olarak çalışırken Moğolların diplomatik görevleri yerine getirerek, Moğollar ve Mısırlılar arasındaki ilişkileri geliştirir. O, sekiz yıl başarılı siyasi faaliyet gösterdikten sonra İlhanlılar devletinin o zaman başkenti olan Tebriz'e döner.
Kutbeddin Şirazi 7 Şubat 1311 yılında Tebriz'de öldü. Zeyneddin ibn el-verdi (... -1349) filozofun ölümünden etkilenerek bir mersiye yazmıştır. Bu mersiyede şaşkınlıkla denir ki, bilim değirmenlerinin oku (Kutup) kırıldığı halde nasıl dönebilir.
Bilimsel Yaratıcılık
Kutbeddin Şirazi'nin yaratıcılığı ve bilimsel faaliyetleri kaynaklarda geniş aydınlatılmıştır. Zengin yaratıcılık yolu geçmiş ansiklopedik alim felsefe, mantık, tıp, matematik, astronomi, kosmosrafya vb. konularda değerli eserler yaratmıştır.
Kutbeddin Şirazi çok genç iken İbn Sina'nın "Tıp kanunu" ("el-Kanun fi-t-tıp") eserinin genel teorik bölümüne - "külliyat" a açıklama yazmayı planlıyor, Sivas ve Malatya'da gazi işleyişinde de, Mısır'da büyükelçi iken bu açıklama üzerinde çalışıyor. Mısır'dan döndükten sonra eseri tamamlayan alim onu Ahmet Han'ın veziri Muhammed Sahaddedin'e ithaf ediyor.
Kutbeddin Şirazi'nin yaratıcılığında "Göğü bilmekte idrakin son haddi" ("Nihayet el-idrak fi dirayet el-eflâk") kitabı önemli yer tutmaktadır. Kosmosrafyaya dair bu eser İsfahan hakimi Bahaddin Muhammed Cüveyni'ye ithaf edilmiş ve tamamen 1281 (hicri 680) yılında tamamlanmıştır. Bu kitabın çok sayıda yazma nüshaları Bağdat, Kahire, Musul, İstanbul, Tahran, Berlin, Leyden, Londra, Manchester, Paris, Oxford, Floransa, Taşkent ve başka kentlerin kütüphanelerinde saklanır. Kutbeddin Şirazi'nin "Şah katkısı" ("et-Tuhfa eş-şahiyye") eseri vezir Şah Muhammed'in şerefine kaleme alınmış, 1285 yılında tamamlanmıştır. Bu eser "Göğü bilmekte idrakin son haddi" kitabının geniş açıklamasıdır. "Şah katkısı" eseri Bağdat, Meşhed, Berlin, Petersburg, Londra, Oxford, Priston, Floransa, Rampur, Roma, İstanbul ve başka kentlerin kütüphanelerinde mevcuttur.
Kutbeddin Şirazi'nin astronomiye dair "Muzafferüddin için seçmeler" ("İhtiyarat-i Müzaffari") eseri "Maviyi bilmekte idrakin son haddi" eserinin özet açıklamasıdır. Kitap Muzafferüddin Bulaku Arslan'a ithaf edilmiştir.
Kutbeddin Şirazi'nin yaratıcılığında özel yer tutan felsefeye dair "dîbâc en iyi taç incisi" ("dürre et-tac li ğürret ed-dîbâc") tez teorik ve pratik felsefenin tüm kısımlarını kapsar. Kitap Batı Gilanın hakimi Filşah bin Rüstemşah oğlu emir dîbâc ithaf edilmiştir. Filozofun Farsça kaleme aldığı bu eser yaklaşık 1293-1305 yılları arasında yazılmıştır.
"Dîbâc en iyi taç incisi" tez beş bölümden oluşmaktadır: birinci mantık, ikinci "ilk felsefe", üçüncü doğa bilimleri, dördüncü matematiksel bilimler, beşinci metafizik ve sonuç (din ve siyaset konularında). Kutbeddin Şirazi'nin ansiklopedik özellik taşıyan bu tez yazarken seleflerinin ve müsasirlerinin yaratıcılığından geniş kullanmıştır.
Kaynaklarda Kutbeddin Şirazi'nin başka traktatlarının da isimleri çekiliyor. "İlimlerin taç" ("Tac el-Ulum"), "Sultani astronomik tablo" ("ez-ziç es-Sultani"), "Mahiyet felsefesinin açıklaması" ("yorum Hikmet el-ayn"), "Keşşafın açıklaması" ("Şerh el-Keşşaf ")," önemli varlığın ispatın dair tez "(" Risale fi İspat el-önemli ")," İşaretler ve notlar kitabının açıklaması "(" Şerh el-İşarat ") ve başkalarını belirtmek mümkündür.
Kutbeddin Şirazi'nin felsefi görüşlerinde hem din, hem peripatetizm, hem de işrakilik motifleri vardır. Tüm bunlardan daha fazla ise onun İslam dini bakış açısına önemli yer vermesi belirtilmelidir. Kutbeddin Şirazi dini meselelerle de ilgilenmiştir. Onun "Kuran'ın tefsirine dair Merhametlinin açması" ("Fetih el-Mennân fi tefsir el-Kur'an") tez yaklaşık kırk cilt. Eserde Kur'an'ın geniş tefsiri verilmiştir.
Mantık, felsefe ve doğa bilimleri Marağada Nasiruddin Tusi okulunda öğrenen düşünür sonraları Konya'da Sadrettin Koneviden (1210-1274) ve başkalarından dini bilimleri - hadis, fıkıh ve Kur'an'ın yorumunu eğitim almıştır. Bu hal onun bakış açısının şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Kutbeddin Şirazi'nin yaklaşık kırk ciltlik "Kuran'ın tefsirine dair Merhametlinin açması" ("Fetih el-Mennân fi tefsir el-Kur'an") tez ve "Kur'an'ın zor konularına ilişkin" ("Fi müskilat el-Kur'an") eseri onun dini konular ile derinden meşgul olmasından haber verir.
Kaynakça
- ^ Zakir Məmmədov. Azərbaycanda XI-XIII əsrlərdə fəlsəfi fikir. Bakı, 1978
- ^ a b c Aytək Zakirqızı (Məmmədova). Ensiklopedist alimin layiqli davamçısı. “Elm” qəzeti, 11 oktyabr 2000-ci il
- ^ Aytek Zakirkızı (Məmmədova). Nesireddin Tusinin felsefi mektebi. Bakı, Elm, 2011
- ^ Aytek Zakirkızı (Memmedova). Ansiklopedist alimin destekleyicisi. “Elm” gazetesi, 11 Ekim 2000-yıl
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kutbuddin Sirazi 1236 Siraz 7 Subat 1311 Tebriz Iranli din ve astronomi bilgini Tam adi Kutbeddin Mahmud Ibn Mes ud Ibn Muslih es Sirazi olan alim hicri 634 1236 yilinda guzumuzde Iran sinirlari icinde bulunan Siraz sehrinde dunyaya gelmistir Ilk egitiminin ardindan Anadolu ya gecerek Sivas ve Malatya kadiliklarin da bulunmustur Ardindan Sam a gitmis sonra ise Tebriz e yerlesmis ve hicri 710 1310 yilinda Tebriz de olmustur Safii mezhebinden olan Kutbeddin Sirazi Sadreddin Konevi nin derslerinde bulunmus ve isimli buyuk bir tefsir yazmistir Tefsir felsefe ve astronomiye dair eserleri bulunmaktadir Kutbuddin SiraziKutbeddin Sirazi tarafindan yapilmis bir el yazmasi Dogum Kutbeddin Mahmud Ibn Mes ud Ibn Muslih es Sirazi 1236 KazerunOlum7 Subat 1311 TebrizMilliyetFarsDinIslamKariyeriDaliMatematik Astronomi Islam tibbi bilim ve Islam felsefesiEtkilendikleriNasiruddin Tusi Ibn i Heysem Sihabeddin SuhreverdiEtkiledikleriKemaleddin El FarisiHayatiKutbeddin Sirazi nin Mezari Babasi Ziyaeddin Mesut bin Muslih Kazeruni Siraz da calismistir Alim ilk egitimini babasindan almis 1250 yilinda onun vefatindan sonra egitimini Siraz da amcasi Kemaleddin Abdullah Kazeruninin Semseddin Kutubinin Serefeddin Zeki er Ruksevinin ve doneminin baska taninmis alimlerinin yaninda surdurmustur Kutbeddin Sirazi 1260 yilinda hicri 658 yilinda veya 1263 yilinda Hicri 661 yilinda lisansini yukseltmek icin Maragada Nasiruddin Tusi nin yanina gitmistir O Maraga rasathanesinde calismakla birlikte Nasiruddin Tusi den felsefe astronomi ve matematigi mukemmel ogrenmistir Maragada alim gibi buyuk un kazanmistir Kutbeddin Sirazi alim gibi yaygin olmakla beraber siyasi adam olarak da taninmistir O XIII yuzyilin 60 li yillarindan itibaren sosyal siyasi faaliyete baslamistir Filozof Maragada bilgisini gelistirdikten sonra hukumdarin emriyle Horasan a ve baskenti Isfahan kenti olan Irak i ziyaret etmistir Burada bilim adamlarinin hamisi Isfahan hakimi Bahaddin Muhammed Cuveyni ile tanismistir Kutbeddin Sirazi 1268 yilinda Bagdat a gitmis sonra Kucuk Asya ya yola dusmustur Orada ilgi karsilanarak devlet islerinde calismis bir sure Sivas ve Malatya da gazi olmus akademisyenlerle ozellikle Celaleddin Rumi 1207 1273 ve Sadrettin Konevi 1210 1274 ile dost olmustur Ansiklopedik akademisyenin siyasi faaliyetleri Ahmet Han Takudar 1282 1284 zamaninda genisletildi O hukudarin emriyle Misir a Memluk Sultani Mansur Seyfettin Kalaunun 1279 1290 yanina Buyukelci olarak gonderilmistir Amcasi Kemaleddin Abdullah Kazaruni de onunla birlikte olmustur Kutbeddin Sirazi Misir da Buyukelci olarak calisirken Mogollarin diplomatik gorevleri yerine getirerek Mogollar ve Misirlilar arasindaki iliskileri gelistirir O sekiz yil basarili siyasi faaliyet gosterdikten sonra Ilhanlilar devletinin o zaman baskenti olan Tebriz e doner Kutbeddin Sirazi 7 Subat 1311 yilinda Tebriz de oldu Zeyneddin ibn el verdi 1349 filozofun olumunden etkilenerek bir mersiye yazmistir Bu mersiyede saskinlikla denir ki bilim degirmenlerinin oku Kutup kirildigi halde nasil donebilir Bilimsel YaraticilikKutbeddin Sirazi nin yaraticiligi ve bilimsel faaliyetleri kaynaklarda genis aydinlatilmistir Zengin yaraticilik yolu gecmis ansiklopedik alim felsefe mantik tip matematik astronomi kosmosrafya vb konularda degerli eserler yaratmistir Kutbeddin Sirazi cok genc iken Ibn Sina nin Tip kanunu el Kanun fi t tip eserinin genel teorik bolumune kulliyat a aciklama yazmayi planliyor Sivas ve Malatya da gazi isleyisinde de Misir da buyukelci iken bu aciklama uzerinde calisiyor Misir dan dondukten sonra eseri tamamlayan alim onu Ahmet Han in veziri Muhammed Sahaddedin e ithaf ediyor Kutbeddin Sirazi nin yaraticiliginda Gogu bilmekte idrakin son haddi Nihayet el idrak fi dirayet el eflak kitabi onemli yer tutmaktadir Kosmosrafyaya dair bu eser Isfahan hakimi Bahaddin Muhammed Cuveyni ye ithaf edilmis ve tamamen 1281 hicri 680 yilinda tamamlanmistir Bu kitabin cok sayida yazma nushalari Bagdat Kahire Musul Istanbul Tahran Berlin Leyden Londra Manchester Paris Oxford Floransa Taskent ve baska kentlerin kutuphanelerinde saklanir Kutbeddin Sirazi nin Sah katkisi et Tuhfa es sahiyye eseri vezir Sah Muhammed in serefine kaleme alinmis 1285 yilinda tamamlanmistir Bu eser Gogu bilmekte idrakin son haddi kitabinin genis aciklamasidir Sah katkisi eseri Bagdat Meshed Berlin Petersburg Londra Oxford Priston Floransa Rampur Roma Istanbul ve baska kentlerin kutuphanelerinde mevcuttur Kutbeddin Sirazi nin astronomiye dair Muzafferuddin icin secmeler Ihtiyarat i Muzaffari eseri Maviyi bilmekte idrakin son haddi eserinin ozet aciklamasidir Kitap Muzafferuddin Bulaku Arslan a ithaf edilmistir Kutbeddin Sirazi nin yaraticiliginda ozel yer tutan felsefeye dair dibac en iyi tac incisi durre et tac li gurret ed dibac tez teorik ve pratik felsefenin tum kisimlarini kapsar Kitap Bati Gilanin hakimi Filsah bin Rustemsah oglu emir dibac ithaf edilmistir Filozofun Farsca kaleme aldigi bu eser yaklasik 1293 1305 yillari arasinda yazilmistir Dibac en iyi tac incisi tez bes bolumden olusmaktadir birinci mantik ikinci ilk felsefe ucuncu doga bilimleri dorduncu matematiksel bilimler besinci metafizik ve sonuc din ve siyaset konularinda Kutbeddin Sirazi nin ansiklopedik ozellik tasiyan bu tez yazarken seleflerinin ve musasirlerinin yaraticiligindan genis kullanmistir Kaynaklarda Kutbeddin Sirazi nin baska traktatlarinin da isimleri cekiliyor Ilimlerin tac Tac el Ulum Sultani astronomik tablo ez zic es Sultani Mahiyet felsefesinin aciklamasi yorum Hikmet el ayn Kessafin aciklamasi Serh el Kessaf onemli varligin ispatin dair tez Risale fi Ispat el onemli Isaretler ve notlar kitabinin aciklamasi Serh el Isarat ve baskalarini belirtmek mumkundur Kutbeddin Sirazi nin felsefi goruslerinde hem din hem peripatetizm hem de israkilik motifleri vardir Tum bunlardan daha fazla ise onun Islam dini bakis acisina onemli yer vermesi belirtilmelidir Kutbeddin Sirazi dini meselelerle de ilgilenmistir Onun Kuran in tefsirine dair Merhametlinin acmasi Fetih el Mennan fi tefsir el Kur an tez yaklasik kirk cilt Eserde Kur an in genis tefsiri verilmistir Mantik felsefe ve doga bilimleri Maragada Nasiruddin Tusi okulunda ogrenen dusunur sonralari Konya da Sadrettin Koneviden 1210 1274 ve baskalarindan dini bilimleri hadis fikih ve Kur an in yorumunu egitim almistir Bu hal onun bakis acisinin sekillenmesinde onemli bir rol oynamistir Kutbeddin Sirazi nin yaklasik kirk ciltlik Kuran in tefsirine dair Merhametlinin acmasi Fetih el Mennan fi tefsir el Kur an tez ve Kur an in zor konularina iliskin Fi muskilat el Kur an eseri onun dini konular ile derinden mesgul olmasindan haber verir Kaynakca Zakir Memmedov Azerbaycanda XI XIII esrlerde felsefi fikir Baki 1978 a b c Aytek Zakirqizi Memmedova Ensiklopedist alimin layiqli davamcisi Elm qezeti 11 oktyabr 2000 ci il Aytek Zakirkizi Memmedova Nesireddin Tusinin felsefi mektebi Baki Elm 2011 Aytek Zakirkizi Memmedova Ansiklopedist alimin destekleyicisi Elm gazetesi 11 Ekim 2000 yil