Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuzey Anadolu Dağları ya da Pontus Alpleri, Anadolu'nun kuzeyini kıyıya paralel, birkaç sıra halinde kuşatan sıradağlarıdır. Orojenez sonucu oluşan bu kıvrım dağları batıdan doğuya şöyle sıralanır: Köroğlu Dağları, Ilgaz Dağları, Küre Dağları, Canik Dağları, , Giresun Dağları, Doğu Karadeniz Dağları, Mescit Dağı, Yalnızçam Dağları, Tecer, Mercan, Allahuekber Dağları. Erzurum-Kars yaylasında Palandöken Dağları ile birleşir.
| Kuzey Anadolu Dağları | |
|---|---|
| Karadeniz Dağları, Pontus Alpleri | |
 | |
 | |
| En yüksek noktası | |
| Yükseklik | 3.937 m (12.917 ft) |
| Listelenme | Ultra zirve |
| Koordinatlar | 40°50′13″K 41°9′34″D / 40.83694°K 41.15944°D |
| Coğrafya | |
| Konum | Artvin, Erzurum ve Rize, Türkiye |
| Jeoloji | |
| Dağ türü | Sıradağlar |
  Türkiye' deki konumu | |
Oluşum özellikleri
Karadeniz Dağları, Alpin Orojenezi sonucu oluşan Alpin kuşağıın kuzey Anadolu koludur. Mezozoik devrinde Tetis Okyanusu tabanı olan Anadolu'nun kuzey ve güneyindeki alanlara tortul malzemeler birikmiştir. Mezozoik sonunda bu malzemeler kıvrılarak su üstüne çıkmıştır. Oligosen sonunda Alp orojenezi en şiddetli hale gelmiş, Anadolu'nun kuzey ve güneyindeki araziler şiddetli kıvrılarak yükselmiştir. Yükselme önce Karadeniz Dağları’nda başlamış, sonra Toroslar'da gerçekleşmiştir. Oluşan dağlar Tersiyer sonlarında ve Kuaterner başlarında yeniden yükselmiştir. Oligosende toplu olarak yükselen dağlar Neojen devrinde aşınarak basıklaşmıştır. Ayrıca Miyosen sonlarından itibaren dağları doğu-batı doğrultusunda Kuzey Anadolu Fay Hattı parçalamaya başlamıştır. KAF'ın etkisiyle oluşan çökmelerde Kelkit, Erbaa-Niksar, Taşova, Boyabat, Suluova, Vezirköprü, Tosya-Ilgaz, Çerkeş-Gerede, Düzce havzaları oluşmuştur.
Mezozoik arazilerin hâkim olduğu kütlelerde, Ilgaz dağlarında metamorfik (başkalaşım) kayaçlar, Kaçkarlarda iç püskürük kayaçlar (granit), Köroğlu Dağları dış püskürük andezit kayaçlardan oluşur.
Bölümleri
Doğu Karadeniz Dağları
Karadeniz Dağları üç ana bölüme ayrılır: Doğu Karadeniz Dağları, Orta Karadeniz Dağları, Batı Karadeniz Dağları. En yüksek alan doğu bölümüdür. Yüksekliğin fazla olmasından dolayı başta Kaçkar Dağları olmak üzere üzerinde güncel buzullar bulunur. Dağların yüksekliği ulaşımı zorlaştırmaktadır. Yüksek geçitlerden sağlanan ulaşım için tünel açma çalışmaları yapılmaktadır. 2023 m yüksekliğindeki Zigana Geçidi Doğu Karadeniz'i iç kesimlere bağlar. Tarihi İpek Yolu'nun da geçtiği geçit yerine yeni yapılan Zigana Tüneli kullanılmaktadır. Bu yol Trabzon'u İran'a bağlayan transit ticaret yoludur.
Deniz kenarında birinci sırada Rize Dağları ve Giresun Dağları bulunur. 3,000 metreyi geçen zirvelerden en yükseği 3,937 m ile Kaçkar Dağı zirvesidir.
Orta Karadeniz Dağları
Orta Karadeniz'de dağların yüksekliği azalır. Alçalan dağlar arasına yayvan ve geniş ovalar bulunur. Orta Karadeniz'den iç kesimlere ulaşım daha kolaydır. Bu olgu Samsun kentinin Karadeniz Bölgesi'nin en büyük kenti olmasını sağlamıştır.
1,000–1500 m yüksekliğindeki Orta Karadeniz Dağları, Canik Dağları altında gruplanır. Kızılırmak ve Yeşilırmak'ın taşıdığı alüvyonlarla oluşturduğu delta ovaları kıyı şeridinin genişlemesini sağlamıştır.
Batı Karadeniz Dağları
Batı bölümünde Karadeniz Dağları, doğudaki dağlardan alçak, Orta Karadeniz dağlarından daha yüksektir. Üç sıra halinde kıyıya paralel uzanan dağlardan; güneyde Köroğlu Dağları, ortada Ilgaz Dağları, kuzeyde Küre Dağları yer alır. Yer yer genişleyip daralan dağlar arasına ovalar sokulur; Düzce Ovası, Bolu Ovası, Kastamonu Ovası.
Bitki örtüsü
- Çalı kuşağı: Kıyıda 250 m yüksekliğe kadar Akdeniz çalı türlerinin bulunduğu maki ve psödomaki kuşağı uzanır.
- Geniş yapraklı ormanlar: 1200 metreye kadar geniş yapraklı ormanlar bulunur. 600-800 metreye kadar sık ve gür, nemcil orman topluluğu oluşmuştur. Gürgen, kayın, kızılağaç gibi ağaçlar ormana hâkimdir.
- Karışık ormanlar: 1000–1500 m arası geniş ve iğne yapraklı ağaçların bir arada bulunduğu karışık ormanlar bulunur.
- İğne yapraklı ormanlar: 1200/1500 m yüksekliğinden 2000m'ye kadar iğne yapraklı türler yaygındır.
- Alpin çayırlar: 2000 m'nin üzerinde özellikle Doğu Karadeniz'de Alpin çayırlar bulunur.
Karadeniz Dağları'nın etkileri
Karadeniz Dağları, özellikle doğu kesimde olmak üzere, denizden hemen sonra başlar ve yüksekliği oldukça fazladır. Bu özelliklerinin getirdiği bazı sonuçlar şöyle sıralanabilir:
- Karadeniz Bölgesinde, dağların kıyıdan sonra birden yükselmeleri nedeniyle boyuna kıyı tipi görülür.
- Küçük koylar hariç, büyük girinti-çıkıntılar yoktur. Çarşamba Ovası, Bafra Ovası ve Sinop Yarımadası başlıca çıkıntılardır.
- Dar bir kıyı şeridi oluşmuştur.
- Dar kıyı şeridi nüfusun kıyıda toplanmasına neden olmuştur.
- Tarım toprakları dardır. Halk geçimini sağlamak için denize yönelmiştir.
- Yamaç yağışlarının oluşmasına neden olarak, kıyı şeridinin bol yağış almasını sağlamıştır. Türkiye'de en yüksek yıllık ortalama yağış Rize'ye düşer: 2400 mm/yıl.
- Deniz etkisi dar kıyı şeridinde görülür. Dağların güneyine nemli hava ulaşamaz ve yağış miktarı azalır. Birinci sıra dağların ardında bile karasal iklim etkileri görülmeye başlar; Gümüşhane ve Bayburt örneğinde olduğu gibi.
- Doğu ve batı kısımlarında iç kesimlerle ulaşım zordur. Orta kesim dağları alçak olduğundan daha gelişmiştir.
- Sakarya, Kızılırmak, Yeşilırmak gibi ırmaklar iç bölgelerden Karadeniz'e ulaşmak için dağlara boğaz vadiler açarak geçerler.
- Dağların bulunduğu alanlar nüfus açısından tenhadır.
- Eğimli arazide tarımsal makine kullanımı sınırlıdır. Trabzon 185, Rize 41 adet traktörle Türkiye'de en az traktöre sahip illerdir.
Galeri
-
![image]()
Kaçkar Dağları'nda Buzul gölleri -
![image]()
-
![image]()
Kaçkar Dağları -
![image]()
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ ATALAY, Prof. Dr. İbrahim (1991). Türkiye Coğrafyası. Ankara: YENİÇAĞ. ISBN .
- ^ (PDF). Karadeniz Bölgesi. kalkinma.com.tr. Ocak 2001. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2015.
- ^ . tzob.org.tr. 17 Temmuz 2014. 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2015.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kuzey Anadolu Daglari ya da Pontus Alpleri Anadolu nun kuzeyini kiyiya paralel birkac sira halinde kusatan siradaglaridir Orojenez sonucu olusan bu kivrim daglari batidan doguya soyle siralanir Koroglu Daglari Ilgaz Daglari Kure Daglari Canik Daglari Giresun Daglari Dogu Karadeniz Daglari Mescit Dagi Yalnizcam Daglari Tecer Mercan Allahuekber Daglari Erzurum Kars yaylasinda Palandoken Daglari ile birlesir Kuzey Anadolu DaglariKaradeniz Daglari Pontus AlpleriKackar DagiEn yuksek noktasiYukseklik3 937 m 12 917 ft ListelenmeUltra zirveKoordinatlar40 50 13 K 41 9 34 D 40 83694 K 41 15944 D 40 83694 41 15944 CografyaKonumArtvin Erzurum ve Rize TurkiyeJeolojiDag turuSiradaglarTurkiye deki konumuOlusum ozellikleriKackar daglarinin uydu goruntusu Karadeniz Daglari Alpin Orojenezi sonucu olusan Alpin kusagiin kuzey Anadolu koludur Mezozoik devrinde Tetis Okyanusu tabani olan Anadolu nun kuzey ve guneyindeki alanlara tortul malzemeler birikmistir Mezozoik sonunda bu malzemeler kivrilarak su ustune cikmistir Oligosen sonunda Alp orojenezi en siddetli hale gelmis Anadolu nun kuzey ve guneyindeki araziler siddetli kivrilarak yukselmistir Yukselme once Karadeniz Daglari nda baslamis sonra Toroslar da gerceklesmistir Olusan daglar Tersiyer sonlarinda ve Kuaterner baslarinda yeniden yukselmistir Oligosende toplu olarak yukselen daglar Neojen devrinde asinarak basiklasmistir Ayrica Miyosen sonlarindan itibaren daglari dogu bati dogrultusunda Kuzey Anadolu Fay Hatti parcalamaya baslamistir KAF in etkisiyle olusan cokmelerde Kelkit Erbaa Niksar Tasova Boyabat Suluova Vezirkopru Tosya Ilgaz Cerkes Gerede Duzce havzalari olusmustur Mezozoik arazilerin hakim oldugu kutlelerde Ilgaz daglarinda metamorfik baskalasim kayaclar Kackarlarda ic puskuruk kayaclar granit Koroglu Daglari dis puskuruk andezit kayaclardan olusur BolumleriDogu Karadeniz Daglari Karadeniz Daglari uc ana bolume ayrilir Dogu Karadeniz Daglari Orta Karadeniz Daglari Bati Karadeniz Daglari En yuksek alan dogu bolumudur Yuksekligin fazla olmasindan dolayi basta Kackar Daglari olmak uzere uzerinde guncel buzullar bulunur Daglarin yuksekligi ulasimi zorlastirmaktadir Yuksek gecitlerden saglanan ulasim icin tunel acma calismalari yapilmaktadir 2023 m yuksekligindeki Zigana Gecidi Dogu Karadeniz i ic kesimlere baglar Tarihi Ipek Yolu nun da gectigi gecit yerine yeni yapilan Zigana Tuneli kullanilmaktadir Bu yol Trabzon u Iran a baglayan transit ticaret yoludur Deniz kenarinda birinci sirada Rize Daglari ve Giresun Daglari bulunur 3 000 metreyi gecen zirvelerden en yuksegi 3 937 m ile Kackar Dagi zirvesidir Orta Karadeniz Daglari Orta Karadeniz de daglarin yuksekligi azalir Alcalan daglar arasina yayvan ve genis ovalar bulunur Orta Karadeniz den ic kesimlere ulasim daha kolaydir Bu olgu Samsun kentinin Karadeniz Bolgesi nin en buyuk kenti olmasini saglamistir 1 000 1500 m yuksekligindeki Orta Karadeniz Daglari Canik Daglari altinda gruplanir Kizilirmak ve Yesilirmak in tasidigi aluvyonlarla olusturdugu delta ovalari kiyi seridinin genislemesini saglamistir Bati Karadeniz Daglari Bati bolumunde Karadeniz Daglari dogudaki daglardan alcak Orta Karadeniz daglarindan daha yuksektir Uc sira halinde kiyiya paralel uzanan daglardan guneyde Koroglu Daglari ortada Ilgaz Daglari kuzeyde Kure Daglari yer alir Yer yer genisleyip daralan daglar arasina ovalar sokulur Duzce Ovasi Bolu Ovasi Kastamonu Ovasi Bitki ortusuCali kusagi Kiyida 250 m yukseklige kadar Akdeniz cali turlerinin bulundugu maki ve psodomaki kusagi uzanir Genis yaprakli ormanlar 1200 metreye kadar genis yaprakli ormanlar bulunur 600 800 metreye kadar sik ve gur nemcil orman toplulugu olusmustur Gurgen kayin kizilagac gibi agaclar ormana hakimdir Karisik ormanlar 1000 1500 m arasi genis ve igne yaprakli agaclarin bir arada bulundugu karisik ormanlar bulunur Igne yaprakli ormanlar 1200 1500 m yuksekliginden 2000m ye kadar igne yaprakli turler yaygindir Alpin cayirlar 2000 m nin uzerinde ozellikle Dogu Karadeniz de Alpin cayirlar bulunur Karadeniz Daglari nin etkileriKaradeniz Daglari ozellikle dogu kesimde olmak uzere denizden hemen sonra baslar ve yuksekligi oldukca fazladir Bu ozelliklerinin getirdigi bazi sonuclar soyle siralanabilir Karadeniz Bolgesinde daglarin kiyidan sonra birden yukselmeleri nedeniyle boyuna kiyi tipi gorulur Kucuk koylar haric buyuk girinti cikintilar yoktur Carsamba Ovasi Bafra Ovasi ve Sinop Yarimadasi baslica cikintilardir Dar bir kiyi seridi olusmustur Dar kiyi seridi nufusun kiyida toplanmasina neden olmustur Tarim topraklari dardir Halk gecimini saglamak icin denize yonelmistir Yamac yagislarinin olusmasina neden olarak kiyi seridinin bol yagis almasini saglamistir Turkiye de en yuksek yillik ortalama yagis Rize ye duser 2400 mm yil Deniz etkisi dar kiyi seridinde gorulur Daglarin guneyine nemli hava ulasamaz ve yagis miktari azalir Birinci sira daglarin ardinda bile karasal iklim etkileri gorulmeye baslar Gumushane ve Bayburt orneginde oldugu gibi Dogu ve bati kisimlarinda ic kesimlerle ulasim zordur Orta kesim daglari alcak oldugundan daha gelismistir Sakarya Kizilirmak Yesilirmak gibi irmaklar ic bolgelerden Karadeniz e ulasmak icin daglara bogaz vadiler acarak gecerler Daglarin bulundugu alanlar nufus acisindan tenhadir Egimli arazide tarimsal makine kullanimi sinirlidir Trabzon 185 Rize 41 adet traktorle Turkiye de en az traktore sahip illerdir 2007 yilinda Kuzey Anadolu Daglari nin panoramik gorunumuGaleriKackar Daglari nda Buzul golleri Sumela Manastiri Kackar Daglari Giresun DaglariAyrica bakinizTurkiye deki daglar listesi Turkiye deki yanardaglarKaynakca ATALAY Prof Dr Ibrahim 1991 Turkiye Cografyasi Ankara YENICAG ISBN 975 95527 2 8 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim PDF Karadeniz Bolgesi kalkinma com tr Ocak 2001 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2015 tzob org tr 17 Temmuz 2014 10 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2015