Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kütahya Kalesi, Kütahya şehrinde Bizanslılar'dan kalma kale.
 | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Kısmen ayakta |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | 12 burçlu |
| Şehir | Kütahya |
| Ülke | Türkiye |
| Koordinatlar | 39°25′10″K 29°58′11″D / 39.41944°K 29.96972°D |
| Başlama | 1483 |
| Teknik ayrıntılar | |
| Yapı sistemi | Kesme taş |
Bizans imparatorları şehre hakim yüksek ve sarp bir tepe üzerine şato yaptırarak buraları burçlarla tahkim etmişler ve şatoyu iki kat sur içerisine almışlardır.
Kütahya Kalesi, mavi ve kırmızımsı bir yalçın kaya üzerinde beşgen şekilli, sağlam ve süslü bir yapıdır. Bir tepe üzerinde yüzük gibi duran bir kaledir. Kalenin etrafı yaklaşık üç bin metredir. Dört tarafı yalçın kaya ile çevrilidir, etrafında hendeği yoktur fakat kale surlarının altı uçurumdur. Kalenin kuzey doğusunda Germiyan eseri olan ve bir de çeşme bulunur.
Kütahya Kalesi, Osmanlı hükûmeti zamanında müstahfız tımar askeri muhafazasına vedizdar denilen kale ağasının idaresine verilir, kale arazisi de topçu, lağımcı, cebeci askerlerinin ikametine tahsis edilirdi. Kalede 119 tımarlı müstahfiz askeri vardı. Kale muhafazası için bulunan bu askerlerin bir kısmı, savaşların uzaması sebebiyle askere çok fazla ihtiyaç duyulduğu zamanlarda sefere giderler, geri kalan kısmı da kale muhafazasına devam ederdi. Kale dizdarlığı genellikle saray hizmetinde bulunmuş ve emekliliğini hak etmiş kişilere verilirdi. Kale dizdarı, müstahfiz tımardan başka ocaklık adıyla bazı araziye de sahipti. Bu arazi onların evlat ve torunlarına geçerdi. Dizdar, padişah fermanı ile tayin edilirdi.Dizdar, ocaklıktan başka Kütahya cizye mallarından da ayrıca yevmiye alırdı. Altıntaş nahiyesinin Karaağaç ve diğer köylerinden 7,600 akçelik tımar Kütahya kale dizdarlığına aitti. Kalede dizdardan başka kale kethüdası, topçu başı, cebeci başı, zindancı ve kapıcı bulunurdu.
IV. Mehmed zamanında başlayan ve 16 sene devam eden uzun savaşta askeri kaynakların tükenmesi dolayısıyla kale muhafazasında görev alan askerlerin de cepheye gönderilmesi lazım görülmüştür. Daha sonra bu uygulamadan vazgeçilerek yerine belirli bir ücret alımı uygulanmıştır. 1698 senesi başında Filibe Çölü'nden gelen hatt-ı hümâyunda her bir neferin kendi yerine bir levend göndermesi veya levend bedeli olarak otuz kuruş vermeleri emredilmiş, daha sonra bu tutar on kuruşa indirilmiştir. 1804 senesindeki bir fermanla kale askerleri Nizam-ı Cedid teşkilatı Üsküdar Ocağı'na (Selimiye) bağlanmıştır.
Kalede aynı zamanda hapishande de bulunduğundan gerek Kütahya ve çevresinden gerekse başka yerlerden fermanla gelen suçlular buraya hapsedilirdi. Başkaldıranlar boğularak halka işaret olmak üzere kaleden bir top atılırdı. Devleti hayli meşgul eden Gediz Voyvodası Nasuhzâde Nasuh'un oğlu ve kardeşi, Anadolu Valisi Alaaddin Paşa'nın emriyle Kütahya Kalesi'ne hapsedilmiş ve muhafazasına 50 nefer konmuştur.
Kale senede en az bir defa Anadolu valisi tarafından teftiş edilirdi. Ne kadar muhafız, mahpus, top, cephane ve saire olduğunu vali teftiş ile kayıt ettirir ve icap ederse gerekli kişileri sorumlu tutardı.
Kütahya Kalesi'nin iki cephaneliği ve iki top mahali vardı. 1817 senesinde kalede obüs ve havan olmak üzere on yedi top bulunuyordu. Kalenin güneydoğusu ve kuzeydoğusundaki iki adet savaş topu Ramazan aylarında kullanılmaktadır.
Aşağı kale
Fatih Sultan Mehmed zamanında yapılarak eklenen "Aşağı Hisar" bölümü daha alçaktır. Alçakta bulunduğu için yaklaşık yetmiş beş metre uzunluğunda bir hendeği bulunuyordu. Bu kalenin yapılma sebebi yalçın bir kaya altından çıkan ve "Ilıpınar" denen su kaynağının kale sınırları içerisine alınıp kuşatma sırasında düşmanın o suyu zapt etmemesi ve halkın susuz kalmaması içindir. Kalenin bu bölümünde yirmi kadar ev ve bir de mescit vardır. Yukarı kaleden buraya birkaç iniş yolu vardır. Kulelerin arası yaklaşık ikişer kulaç olup birbirine çok yakın kulelerdi.
Kale kapıları
Kalenin toplam üç kapısı vardı. Biri doğuya bakan, aşağı çarşıya inilen üç kat demir kapıydı ve bu kapının dışında, sağda ve solda olmak üzere beyaz mermerlerden yapılma gösterişli arslan heykelleri bulunuyordu. Bu kapı önündeki gözcülerin koğuşundan şehir tamamiyle gözükürdü. Bir kapı da güney tarafında "Sultanbağı" tarafına açılırdı. Üçüncü kapıdan ise aşağı kaleye inilirdi ve doğuya bakıyordu.
İç kale
İç kale, Kütahya Kalesi'nin batısında dört köşe bir kalecikti. Çepeçevresi yaklaşık bin adımdı. İç kalenin batı tarafında küçük bir kapısı vardı. Kapının tahta kanatlarının yüzü manda derisiyle kaplıydı, demir değildi. Bu kapının iç yüzünde iki su sarnıcı, bir mescit; dizdar, imam, müezzin ve kethüda hanesi ile iki buğday ambarı ve sekiz adet de ev bulunuyordu. Bunlardan başka bir yapı olmayıp gayet boş bir kaleydi.
Ciğer mücadelesi
Kütahya Kalesi gayet geniş ve ahalisi bol olduğundan eskiden kasaplar satışlarına kaleden başlarlar, aşağı şehre inesiye kadar da ellerindeki ciğer bitermiş. Uzun bir müddet aşağı şehirli koyun ciğeri alamamış. Bu sebeple aşağı şehirliyle kaleli arasında büyük kavga olurmuş. Daha sonra bir ferman yazılıp aşağı şehirlinin kasaplardan istifade etmesi sağlanmıştır.
Kaynakça
- ^ Bir kaleyi muhafaza ile tavzif edilen efrada "Müstahfiz" ve bunların tımarına da "Müstahfiz tımarı" adı verilirdi
- ^ Kütahya Kalesi'nin neferatının ihracına dair buyruldu: "Bilfiil Kütahyada mesnetnişini şeriati garra olan İzzetlu, Faziletlu Efendi Hazretleri inha olunur ki işbu senei amimetülmüteyemmende Engürüs (Macaristan) tarafına musammem olan gazvei humayun için ziyade asker tedariki ehemmi mehamı din ve devleti aliyyeden olup Kütahya Kalesinin yüz on dokuz timarlı müstahfiz neferi olup on dokuz neferi kalemande ve yüz neferi seferli olup cümlesi çifte tabanca ve boylu tüfenklerile hazır ve amade olup tarafımıza mülhak ve mülaki olalar deyu bermucibi emri âli mühkem tenbih ve te'kit olunmuşken bu âne kadar tarafımıza mülhak ve irsal kılınmamıştır. Vusulinde gerektir ki neferatı mezburı mübaşiri mûmâileyh marifetiyle ve marifeti şer'ile fermanı âli mucebince evlerinden ve yerlerinden ihraç ve bir gün evvel tarafımıza mülhak ve mülaki olmıya tekayyüditam ve sa'yüihtimam eyleyüp bir neferi giru alıkomaktan tevakki üzere olalar deyu. 27 zilkade 1109"
- ^ Dizdar Fermanı: "Mucebince amel oluna. Hafızini kıla ve harisi büka olanlar hakkında hemişe, (burası noksan) aliyyei şahanem mebzul ve masruf ve matuf olmak âdeti hasenei şehri yerinden ve binaanalâzalik çukadarı şehriyaranemden rafii tevkii refiüşşanı hakanı Reşid Han seferli zide hıfzuhü rikâbı kamertabı hüsrevaneme arzıhal sunup Kütahya Sancağında Altuntaş nahiyesinde Karaağaç nam kariye ve gayriden yedibin altı yüz akçe gedik timar ile Kütahya Kalesi dizdarlığı mutasarrıfı eski Mehmed Han seferlinin ref'inden bamukabelei nan kendusine verilmesi babında istidayi inayet istemeğin şerefyaftei sudur olan hattı hümayunı şevketmakrunım mucebince leylünehar kal'ade sakin olup hidmeti lâzîmesini eda eylemek şartiyle tevcih olunmak içün senei şehrü rebiülahirinin on üçüncü günü tarihile hükmü şerifim verildikten sonra tezkeresi ihraç olunak fermanım olmağın zikrolunan yedi bin altı yüz akçe gedik timar ile kalai mezbure dizdarlığı vechi meşruh üzere Reşid Han seferli zide hıfzuhuya tevcih olunub süddei seâdetime lâyık ve evla görüp verdim ki zikrolunur ve şerh ve âyân kılınur ve buyurdum ki badelyevm tahtı yedinde olup tasarruf kılup şöyle ki vazaifi hidemati kalai mezbure dizdarlığıdır bikusur meri ve müeddi kıla ve kalei mezburenin kethuda ve neferatı, mezburu dizdar bilup dizdarlığa müteallik umurda müracaatı mümaileyhe ideler. Olbabda ferdı aferide hiç ehad mani olmıya ve müzahim olmıya şöyle bileler ve alâmeti şerife itimat kılalar 1232
- ^ Kütahya mahkeme-i şer'iyye sicili
- ^ Alaaddin Paşa'nın buyruldusu: "Ba mühri kebir Nasuhzade hakkında kalebent olmaları için varid olan Alaaddin Paşanın buyruldusudur. İftiharülemacidi velekârim derrgâhı âli kapucı başlarından Kütahyada mütesellimimiz İzzetlu bey dame mecduhü ve şeriatişar kadısı faziletlu efendi zidefazlühu inha ıkunur ki bazı harekâtı nahemvareye mebni Nasuhağazadelerden Ahmet ağa ve küçük biraderi Talip ağa ve iki yeğenlerinin vazı zindan ve kalebent olunmaları muktezayı maslahattan olmak hasebiyle imdi merkumlar Kütahyaya kalbent ile gönderilmiş olmağla vüsullerinde derekap vazı zindan ve kalebent eyleyesiz ve bizim vüsülümüze kadar ziyadesiyle muhafazalarına dikkat ve harıcı kalaya hatvei vâhide salıverilmekten ve firarlarinden begayet tehaşi ve mücanebet eylemeleriniz babında divanı Anadoludan işbu buyruldu ısdar ve irsan olunmuştur. Bimennihi taala vüsulinde gerekdir ki vervechi muharrer amel ve harekete dikkat idesiz ve senki dizdarı merkumsun merkumları ziyadesiyle hıfz ve harasey eyleyesiz ve şöyle bilesiz 1233 Recep" Sivaslı Alaaddin Paşa Nasuh oğlunun tedibine memurdu. Bu kalebent edilenler Nasuh oğlunun birader ve yeğenleridir. (Uzunçarşılı, İ.H. Kütahya Şehri, sayfa, 98-99
- ^ Kütahya mahkeme-i ser'iyye sicilleri
- ^ Seyit Ali Kahraman, Günümüz Türkçesiyle Evliyâ Çelebi Seyahatnamesi, Yapı Kredi Yayınları, 2011, 9. Kitap, 1. cilt, sayfa, 18-19-20
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kutahya Kalesi Kutahya sehrinde Bizanslilar dan kalma kale Kutahya Kalesi nin Umumi PlaniKutahya KalesiGenel bilgilerDurumKismen ayaktaTurKaleMimari tarz12 burcluSehirKutahyaUlkeTurkiyeKoordinatlar39 25 10 K 29 58 11 D 39 41944 K 29 96972 D 39 41944 29 96972Baslama1483Teknik ayrintilarYapi sistemiKesme tas Bizans imparatorlari sehre hakim yuksek ve sarp bir tepe uzerine sato yaptirarak buralari burclarla tahkim etmisler ve satoyu iki kat sur icerisine almislardir Kutahya Kalesi mavi ve kirmizimsi bir yalcin kaya uzerinde besgen sekilli saglam ve suslu bir yapidir Bir tepe uzerinde yuzuk gibi duran bir kaledir Kalenin etrafi yaklasik uc bin metredir Dort tarafi yalcin kaya ile cevrilidir etrafinda hendegi yoktur fakat kale surlarinin alti ucurumdur Kalenin kuzey dogusunda Germiyan eseri olan ve bir de cesme bulunur Kutahya Kalesi Osmanli hukumeti zamaninda mustahfiz timar askeri muhafazasina vedizdar denilen kale agasinin idaresine verilir kale arazisi de topcu lagimci cebeci askerlerinin ikametine tahsis edilirdi Kalede 119 timarli mustahfiz askeri vardi Kale muhafazasi icin bulunan bu askerlerin bir kismi savaslarin uzamasi sebebiyle askere cok fazla ihtiyac duyuldugu zamanlarda sefere giderler geri kalan kismi da kale muhafazasina devam ederdi Kale dizdarligi genellikle saray hizmetinde bulunmus ve emekliligini hak etmis kisilere verilirdi Kale dizdari mustahfiz timardan baska ocaklik adiyla bazi araziye de sahipti Bu arazi onlarin evlat ve torunlarina gecerdi Dizdar padisah fermani ile tayin edilirdi Dizdar ocakliktan baska Kutahya cizye mallarindan da ayrica yevmiye alirdi Altintas nahiyesinin Karaagac ve diger koylerinden 7 600 akcelik timar Kutahya kale dizdarligina aitti Kalede dizdardan baska kale kethudasi topcu basi cebeci basi zindanci ve kapici bulunurdu IV Mehmed zamaninda baslayan ve 16 sene devam eden uzun savasta askeri kaynaklarin tukenmesi dolayisiyla kale muhafazasinda gorev alan askerlerin de cepheye gonderilmesi lazim gorulmustur Daha sonra bu uygulamadan vazgecilerek yerine belirli bir ucret alimi uygulanmistir 1698 senesi basinda Filibe Colu nden gelen hatt i humayunda her bir neferin kendi yerine bir levend gondermesi veya levend bedeli olarak otuz kurus vermeleri emredilmis daha sonra bu tutar on kurusa indirilmistir 1804 senesindeki bir fermanla kale askerleri Nizam i Cedid teskilati Uskudar Ocagi na Selimiye baglanmistir Kalede ayni zamanda hapishande de bulundugundan gerek Kutahya ve cevresinden gerekse baska yerlerden fermanla gelen suclular buraya hapsedilirdi Baskaldiranlar bogularak halka isaret olmak uzere kaleden bir top atilirdi Devleti hayli mesgul eden Gediz Voyvodasi Nasuhzade Nasuh un oglu ve kardesi Anadolu Valisi Alaaddin Pasa nin emriyle Kutahya Kalesi ne hapsedilmis ve muhafazasina 50 nefer konmustur Kale senede en az bir defa Anadolu valisi tarafindan teftis edilirdi Ne kadar muhafiz mahpus top cephane ve saire oldugunu vali teftis ile kayit ettirir ve icap ederse gerekli kisileri sorumlu tutardi Kutahya Kalesi nin iki cephaneligi ve iki top mahali vardi 1817 senesinde kalede obus ve havan olmak uzere on yedi top bulunuyordu Kalenin guneydogusu ve kuzeydogusundaki iki adet savas topu Ramazan aylarinda kullanilmaktadir Asagi kale Fatih Sultan Mehmed zamaninda yapilarak eklenen Asagi Hisar bolumu daha alcaktir Alcakta bulundugu icin yaklasik yetmis bes metre uzunlugunda bir hendegi bulunuyordu Bu kalenin yapilma sebebi yalcin bir kaya altindan cikan ve Ilipinar denen su kaynaginin kale sinirlari icerisine alinip kusatma sirasinda dusmanin o suyu zapt etmemesi ve halkin susuz kalmamasi icindir Kalenin bu bolumunde yirmi kadar ev ve bir de mescit vardir Yukari kaleden buraya birkac inis yolu vardir Kulelerin arasi yaklasik ikiser kulac olup birbirine cok yakin kulelerdi Kale kapilari Kalenin toplam uc kapisi vardi Biri doguya bakan asagi carsiya inilen uc kat demir kapiydi ve bu kapinin disinda sagda ve solda olmak uzere beyaz mermerlerden yapilma gosterisli arslan heykelleri bulunuyordu Bu kapi onundeki gozculerin kogusundan sehir tamamiyle gozukurdu Bir kapi da guney tarafinda Sultanbagi tarafina acilirdi Ucuncu kapidan ise asagi kaleye inilirdi ve doguya bakiyordu Ic kale Ic kale Kutahya Kalesi nin batisinda dort kose bir kalecikti Cepecevresi yaklasik bin adimdi Ic kalenin bati tarafinda kucuk bir kapisi vardi Kapinin tahta kanatlarinin yuzu manda derisiyle kapliydi demir degildi Bu kapinin ic yuzunde iki su sarnici bir mescit dizdar imam muezzin ve kethuda hanesi ile iki bugday ambari ve sekiz adet de ev bulunuyordu Bunlardan baska bir yapi olmayip gayet bos bir kaleydi Ciger mucadelesi Kutahya Kalesi gayet genis ve ahalisi bol oldugundan eskiden kasaplar satislarina kaleden baslarlar asagi sehre inesiye kadar da ellerindeki ciger bitermis Uzun bir muddet asagi sehirli koyun cigeri alamamis Bu sebeple asagi sehirliyle kaleli arasinda buyuk kavga olurmus Daha sonra bir ferman yazilip asagi sehirlinin kasaplardan istifade etmesi saglanmistir Kaynakca Bir kaleyi muhafaza ile tavzif edilen efrada Mustahfiz ve bunlarin timarina da Mustahfiz timari adi verilirdi Kutahya Kalesi nin neferatinin ihracina dair buyruldu Bilfiil Kutahyada mesnetnisini seriati garra olan Izzetlu Faziletlu Efendi Hazretleri inha olunur ki isbu senei amimetulmuteyemmende Engurus Macaristan tarafina musammem olan gazvei humayun icin ziyade asker tedariki ehemmi mehami din ve devleti aliyyeden olup Kutahya Kalesinin yuz on dokuz timarli mustahfiz neferi olup on dokuz neferi kalemande ve yuz neferi seferli olup cumlesi cifte tabanca ve boylu tufenklerile hazir ve amade olup tarafimiza mulhak ve mulaki olalar deyu bermucibi emri ali muhkem tenbih ve te kit olunmusken bu ane kadar tarafimiza mulhak ve irsal kilinmamistir Vusulinde gerektir ki neferati mezburi mubasiri mumaileyh marifetiyle ve marifeti ser ile fermani ali mucebince evlerinden ve yerlerinden ihrac ve bir gun evvel tarafimiza mulhak ve mulaki olmiya tekayyuditam ve sa yuihtimam eyleyup bir neferi giru alikomaktan tevakki uzere olalar deyu 27 zilkade 1109 Dizdar Fermani Mucebince amel oluna Hafizini kila ve harisi buka olanlar hakkinda hemise burasi noksan aliyyei sahanem mebzul ve masruf ve matuf olmak adeti hasenei sehri yerinden ve binaanalazalik cukadari sehriyaranemden rafii tevkii refiussani hakani Resid Han seferli zide hifzuhu rikabi kamertabi husrevaneme arzihal sunup Kutahya Sancaginda Altuntas nahiyesinde Karaagac nam kariye ve gayriden yedibin alti yuz akce gedik timar ile Kutahya Kalesi dizdarligi mutasarrifi eski Mehmed Han seferlinin ref inden bamukabelei nan kendusine verilmesi babinda istidayi inayet istemegin serefyaftei sudur olan hatti humayuni sevketmakrunim mucebince leylunehar kal ade sakin olup hidmeti lazimesini eda eylemek sartiyle tevcih olunmak icun senei sehru rebiulahirinin on ucuncu gunu tarihile hukmu serifim verildikten sonra tezkeresi ihrac olunak fermanim olmagin zikrolunan yedi bin alti yuz akce gedik timar ile kalai mezbure dizdarligi vechi mesruh uzere Resid Han seferli zide hifzuhuya tevcih olunub suddei seadetime layik ve evla gorup verdim ki zikrolunur ve serh ve ayan kilinur ve buyurdum ki badelyevm tahti yedinde olup tasarruf kilup soyle ki vazaifi hidemati kalai mezbure dizdarligidir bikusur meri ve mueddi kila ve kalei mezburenin kethuda ve neferati mezburu dizdar bilup dizdarliga muteallik umurda muracaati mumaileyhe ideler Olbabda ferdi aferide hic ehad mani olmiya ve muzahim olmiya soyle bileler ve alameti serife itimat kilalar 1232 Kutahya mahkeme i ser iyye sicili Alaaddin Pasa nin buyruldusu Ba muhri kebir Nasuhzade hakkinda kalebent olmalari icin varid olan Alaaddin Pasanin buyruldusudur Iftiharulemacidi velekarim derrgahi ali kapuci baslarindan Kutahyada mutesellimimiz Izzetlu bey dame mecduhu ve seriatisar kadisi faziletlu efendi zidefazluhu inha ikunur ki bazi harekati nahemvareye mebni Nasuhagazadelerden Ahmet aga ve kucuk biraderi Talip aga ve iki yegenlerinin vazi zindan ve kalebent olunmalari muktezayi maslahattan olmak hasebiyle imdi merkumlar Kutahyaya kalbent ile gonderilmis olmagla vusullerinde derekap vazi zindan ve kalebent eyleyesiz ve bizim vusulumuze kadar ziyadesiyle muhafazalarina dikkat ve harici kalaya hatvei vahide saliverilmekten ve firarlarinden begayet tehasi ve mucanebet eylemeleriniz babinda divani Anadoludan isbu buyruldu isdar ve irsan olunmustur Bimennihi taala vusulinde gerekdir ki vervechi muharrer amel ve harekete dikkat idesiz ve senki dizdari merkumsun merkumlari ziyadesiyle hifz ve harasey eyleyesiz ve soyle bilesiz 1233 Recep Sivasli Alaaddin Pasa Nasuh oglunun tedibine memurdu Bu kalebent edilenler Nasuh oglunun birader ve yegenleridir Uzuncarsili I H Kutahya Sehri sayfa 98 99 Kutahya mahkeme i ser iyye sicilleri Seyit Ali Kahraman Gunumuz Turkcesiyle Evliya Celebi Seyahatnamesi Yapi Kredi Yayinlari 2011 9 Kitap 1 cilt sayfa 18 19 20