Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Laz kültür hareketi, Lazlarda halk olma bilincinin kültürel eyleme yönlendirilmesini ifade eden süreçtir. Günümüzde Lazların çoğunluğu kendilerini önce Türk, sonra Laz olarak kabul etmekte ve Laz kültür hareketine katkı sunmayıp Türk milliyetçiliğine yönelmektedirler.
Tarihçe
Laz kimliği, dili, ulusal bilincine yönelik çalışmalar II. Abdülhamid döneminde başladı. Hopalı Faik Efendi isimli kişi ilk kez Lazca bir kitap bastı. Bu eser yakıldı ve Hopalı Faik Efendi hapisle cezalandırıldı. Mart 1919'da Ahmet Tevfik Yücesoy isimli Osmanlı Lazı Laz Tekamül-i Milli Cemiyeti'ni kurdu. Lazca eğitim talep etmeyen ve Osmanlı ayrılıkçısı olmayan cemiyet, bölgeci bir milliyetçilik anlayışına sahipti ve Lazlar arasında yardımlaşmalar olması için kurulmuştu. Cemiyet fazla uzun ömürlü olmadı ve Laz kültür hareketi Sovyetler Birliği'ndeki Lazlar tarafından devam ettirildi. İskender Chitaşi isimli Laz, Laz alfabesini geliştirdi ve ilk Lazca gazete olan Mçhita Murutsxi'yi çıkardı. Aynı zamanda günümüz Gürcistan sınırlarındaki Sarpi köyünde 1933-36 yılları arasında Lazca eğitim veren okulun ders kitaplarını hazırladı. 22 Haziran 1938'de Chitaşi'nin idam edilmesiyle Laz kültür hareketi zayıflayıp söndü.
1984'te Laz kültür hareketi Alman etnograf Wolfgang Feurstein'ın çabalarıyla birlikte tekrar canlandı. Fahri Kahraman ve Selma Koçiva gibi Lazlarla beraber Almanya'da çalışan Feurstein'ın önderliğindeki grup, Nananena [Anadil] kitabı ve iki dergiyle (Parpali [Kelebek] (1984), Lazuri Ambarepe [Lazca Haberler] (1992) dergileriyle o dönemdeki tek Lazca eserleri üretti. Wolfgang Feurstain, bazı Türk kaynaklarına göre "Kafkas Kültür Halkası" teorisi ile Lazları ayrıştırmaya çalışan bir Almanya Federal Haber Alma Servisi üyesidir.
1993 yılında Laz kültür hareketi en güçlü zamanlarını yaşamaya başladı. Gürcistanlı Lazlar Muhammed Vanilişi ve Ali Tandilava'nın 1964 yılında yayımlanan Lazeti (ლაზეთი) adlı kitap, Lazların Tarihi ismiyle 1992 yılında Türkçeye çevrildi. Kitapta Lazların Gürcü kökenli olduğu tezine yer verilmesi, Lazlarda kitabın reddiyesi üzerine bir hareket başlattı. Söz konusu Gürcüce kitapta Lazlardan Kartveluri (Kartvelgil) halk olarak da söz edilmiştir. Lazcanın da Kartveluri dillerden biri olduğu belirtilmiştir. 1993 yılında Lazları tanıtma amacı güden Ogni dergisi yayınlandı. Derginin yazı işleri müdürü olan Beşli, bölücülük yaptığı gerekçesiyle yargılandı ve beraat etti. 1994 yılında Lazlar üzerine yayıncılık faaliyetleri yapmayı amaçlayan Çiviyazıları Yayınevi Özcan Sapan tarafından kuruldu. 1992 yılında Kâzım Koyuncu'nun da üyesi olduğu Zuğaşi Berepe isimli Lazca rock yapan müzik grubu kuruldu. Zuğaşi Berepe ile birlikte Laz kültür hareketi gençler tarafından fark edildi. 1997 yılında Birol Topaloğlu Heyamo isimli Lazca şarkılardan oluşan müzik albümünü çıkardı. Lazca albüm çıkardığı için bölücülük suçundan yargılandı ve beraat etti.
Laz kültür hareketinin devamı olarak 2008 yılında Laz Kültür Derneği, 2013 yılında Laz Enstitüsü kuruldu. Laz Enstitüsü'nün o dönemki başkanı Mehmet Bekaroğlu, enstitünün etnik milliyetçilik veya Lazcılık yapmadığını, sadece Lazcanın kaybolmasının engellendiğinin amaçlandığını belirtti ve enstitünün misyonunu "Lazcacılık" olarak ifade etti.
Günümüz
Günümüzde Lazların çok az bir kısmı Laz kültür hareketine katılmaktadır. Laz kültür hareketinde aktif olan Lazlar, Kürt siyasi hareketindeki problemlerin Laz kültür hareketinin daha yavaş gelişmesine neden olduğunu düşünmektedir. Günümüzde Lazların çoğunluğu kendilerini önce Türk, sonra Laz olarak kabul etmekte ve Türkiye'nin çıkarlarını önemsemektedir. Laz aydınlarının günümüzdeki başlıca talepleri Lazca yer adlarının iade edilmesi, Laz dili ve edebiyatı bölümününü açılması ve Lazca yayın yapan bir televizyon kanalıdır. Yazar Hale Yılmaz'a göre, Laz kültür hareketi, özellikle siyasi boyutu göz önüne alındığında, devletle açık bir çatışmaya dönüşme potansiyeline sahiptir.
Kaynakça
- ^ . Milliyet. 13 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2022.
- ^ . 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b Zeki Sarıgil (Mart 2012). (PDF). yoksis.bilkent.edu.tr. 20 Mart 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ Nikolay Marr, Lazistan'a Yolculuk (Çeviri: Yulva Muhurcişi), İstanbul, 2016, s. 102, .
- ^ Aksamaz, Ali İhsan (2000). Dil Tarih Kültür Gelenekleriyle Lazlar. İstanbul: Sorun Yayınları. s. 157. ISBN .
- ^ Aydın, İsmail (2014). "Kürtlerin "Ana Dilinde Eğitim" Talebi ve Öğretmen Örgütlerinin Bu Talebe Yönelik Tutumları-1" (PDF). Eleştirel Pedagoji, 36. s. 100. 9 Aralık 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Mayıs 2020.
- ^ Yalçın, Emruhan (2008). Atatürk Türkiye'sinde Ekümenik Ortodoks Patrikhanesi ve Bizans projesi. Siyasal Yayınevi. s. 149. Erişim tarihi: 30 Haziran 2020.
- ^ M. Vanilişi ve A. Tandilava, Lazeti (ლაზეთი), Tiflis, 1964.
- ^ M. Vanilişi ve A. Tandilava, Lazeti (ლაზეთი), Tiflis, 1964, 30, 71, .
- ^ İsmail Güney Yılmaz (7 Ocak 2015). "90'lar: Laz Kültür ve Kimlik Hareketinin Doğuşu". bianet.org. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ . sabah.com.tr. 18 Kasım 2013. 23 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ "Abstract of Papers Delivered at the Twenty-Seventh Annual Meeting of the Middle East Studies Association Research Triangle, North Carolina, 1993". Turkish Studies Association Bulletin. 18 (1): 27-130. 1994. ISSN 0275-6048. 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ Vercihan Ziflioğlu (17 Nisan 2014). . aljazeera.com.tr. 25 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2022.
- ^ Transcultural Localisms: Responding to Ethnicity in a Globalized World. Winter. 2006. s. 267. ISBN . 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Temmuz 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Laz kultur hareketi Lazlarda halk olma bilincinin kulturel eyleme yonlendirilmesini ifade eden surectir Gunumuzde Lazlarin cogunlugu kendilerini once Turk sonra Laz olarak kabul etmekte ve Laz kultur hareketine katki sunmayip Turk milliyetciligine yonelmektedirler 1900 lerin baslarinda Laz erkekleriTarihceLaz kimligi dili ulusal bilincine yonelik calismalar II Abdulhamid doneminde basladi Hopali Faik Efendi isimli kisi ilk kez Lazca bir kitap basti Bu eser yakildi ve Hopali Faik Efendi hapisle cezalandirildi Mart 1919 da Ahmet Tevfik Yucesoy isimli Osmanli Lazi Laz Tekamul i Milli Cemiyeti ni kurdu Lazca egitim talep etmeyen ve Osmanli ayrilikcisi olmayan cemiyet bolgeci bir milliyetcilik anlayisina sahipti ve Lazlar arasinda yardimlasmalar olmasi icin kurulmustu Cemiyet fazla uzun omurlu olmadi ve Laz kultur hareketi Sovyetler Birligi ndeki Lazlar tarafindan devam ettirildi Iskender Chitasi isimli Laz Laz alfabesini gelistirdi ve ilk Lazca gazete olan Mchita Murutsxi yi cikardi Ayni zamanda gunumuz Gurcistan sinirlarindaki Sarpi koyunde 1933 36 yillari arasinda Lazca egitim veren okulun ders kitaplarini hazirladi 22 Haziran 1938 de Chitasi nin idam edilmesiyle Laz kultur hareketi zayiflayip sondu 1984 te Laz kultur hareketi Alman etnograf Wolfgang Feurstein in cabalariyla birlikte tekrar canlandi Fahri Kahraman ve Selma Kociva gibi Lazlarla beraber Almanya da calisan Feurstein in onderligindeki grup Nananena Anadil kitabi ve iki dergiyle Parpali Kelebek 1984 Lazuri Ambarepe Lazca Haberler 1992 dergileriyle o donemdeki tek Lazca eserleri uretti Wolfgang Feurstain bazi Turk kaynaklarina gore Kafkas Kultur Halkasi teorisi ile Lazlari ayristirmaya calisan bir Almanya Federal Haber Alma Servisi uyesidir 1993 yilinda Laz kultur hareketi en guclu zamanlarini yasamaya basladi Gurcistanli Lazlar Muhammed Vanilisi ve Ali Tandilava nin 1964 yilinda yayimlanan Lazeti ლაზეთი adli kitap Lazlarin Tarihi ismiyle 1992 yilinda Turkceye cevrildi Kitapta Lazlarin Gurcu kokenli oldugu tezine yer verilmesi Lazlarda kitabin reddiyesi uzerine bir hareket baslatti Soz konusu Gurcuce kitapta Lazlardan Kartveluri Kartvelgil halk olarak da soz edilmistir Lazcanin da Kartveluri dillerden biri oldugu belirtilmistir 1993 yilinda Lazlari tanitma amaci guden Ogni dergisi yayinlandi Derginin yazi isleri muduru olan Besli boluculuk yaptigi gerekcesiyle yargilandi ve beraat etti 1994 yilinda Lazlar uzerine yayincilik faaliyetleri yapmayi amaclayan Civiyazilari Yayinevi Ozcan Sapan tarafindan kuruldu 1992 yilinda Kazim Koyuncu nun da uyesi oldugu Zugasi Berepe isimli Lazca rock yapan muzik grubu kuruldu Zugasi Berepe ile birlikte Laz kultur hareketi gencler tarafindan fark edildi 1997 yilinda Birol Topaloglu Heyamo isimli Lazca sarkilardan olusan muzik albumunu cikardi Lazca album cikardigi icin boluculuk sucundan yargilandi ve beraat etti Laz kultur hareketinin devami olarak 2008 yilinda Laz Kultur Dernegi 2013 yilinda Laz Enstitusu kuruldu Laz Enstitusu nun o donemki baskani Mehmet Bekaroglu enstitunun etnik milliyetcilik veya Lazcilik yapmadigini sadece Lazcanin kaybolmasinin engellendiginin amaclandigini belirtti ve enstitunun misyonunu Lazcacilik olarak ifade etti GunumuzGunumuzde Lazlarin cok az bir kismi Laz kultur hareketine katilmaktadir Laz kultur hareketinde aktif olan Lazlar Kurt siyasi hareketindeki problemlerin Laz kultur hareketinin daha yavas gelismesine neden oldugunu dusunmektedir Gunumuzde Lazlarin cogunlugu kendilerini once Turk sonra Laz olarak kabul etmekte ve Turkiye nin cikarlarini onemsemektedir Laz aydinlarinin gunumuzdeki baslica talepleri Lazca yer adlarinin iade edilmesi Laz dili ve edebiyati bolumununu acilmasi ve Lazca yayin yapan bir televizyon kanalidir Yazar Hale Yilmaz a gore Laz kultur hareketi ozellikle siyasi boyutu goz onune alindiginda devletle acik bir catismaya donusme potansiyeline sahiptir Kaynakca Milliyet 13 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Temmuz 2022 21 Subat 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Zeki Sarigil Mart 2012 PDF yoksis bilkent edu tr 20 Mart 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2022 Nikolay Marr Lazistan a Yolculuk Ceviri Yulva Muhurcisi Istanbul 2016 s 102 ISBN 9786055753634 Aksamaz Ali Ihsan 2000 Dil Tarih Kultur Gelenekleriyle Lazlar Istanbul Sorun Yayinlari s 157 ISBN 975431098X erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Aydin Ismail 2014 Kurtlerin Ana Dilinde Egitim Talebi ve Ogretmen Orgutlerinin Bu Talebe Yonelik Tutumlari 1 PDF Elestirel Pedagoji 36 s 100 9 Aralik 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Mayis 2020 Yalcin Emruhan 2008 Ataturk Turkiye sinde Ekumenik Ortodoks Patrikhanesi ve Bizans projesi Siyasal Yayinevi s 149 Erisim tarihi 30 Haziran 2020 M Vanilisi ve A Tandilava Lazeti ლაზეთი Tiflis 1964 M Vanilisi ve A Tandilava Lazeti ლაზეთი Tiflis 1964 30 71 Ismail Guney Yilmaz 7 Ocak 2015 90 lar Laz Kultur ve Kimlik Hareketinin Dogusu bianet org Erisim tarihi 17 Temmuz 2022 sabah com tr 18 Kasim 2013 23 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2022 Abstract of Papers Delivered at the Twenty Seventh Annual Meeting of the Middle East Studies Association Research Triangle North Carolina 1993 Turkish Studies Association Bulletin 18 1 27 130 1994 ISSN 0275 6048 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Temmuz 2022 Vercihan Ziflioglu 17 Nisan 2014 aljazeera com tr 25 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Temmuz 2022 Transcultural Localisms Responding to Ethnicity in a Globalized World Winter 2006 s 267 ISBN 9783825352264 17 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Temmuz 2022