Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İlk Macar Cumhuriyeti (Macarca: Első magyar köztársaság) veya dönemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti (Macarca: Magyar Népköztársaság) kısa ömürlü halk cumhuriyeti, 1918 sonlarından 1919 ortalarına kadarlık olan kesinti arasında yaşadı. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Avusturya-Macaristan İmparatorluğunun dağılması sonucu kuruldu. Macar Halk Cumhuriyeti, Macaristan Krallığı'nın yerini almış ve yerine başka bir kısa ömürlü devlet getirilmiştir.
Macaristan Magyar Köztársaság Macaristan Demokratik Cumhuriyeti | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1918-1919 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Başkent | Budapeşte | ||||||||||||||
| Yaygın dil(ler) | Macarca | ||||||||||||||
| Hükûmet | |||||||||||||||
| Cumhurbaşkanı | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Başbakan | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yasama organı | |||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||
• Toplam | 282,870 km2 | ||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||
• Sayılan | 7,980,143 | ||||||||||||||
| Para birimi | Avusturya-Macaristan Kronu (1919'a kadar) | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
O dönemde, Macaristan, Çekoslovakya, Romanya, Yugoslavya'ya toprak vermeye zorlanmıştır.
Adı
16 Kasım 1918'de ülkenin resmi adı olan "Macar Halk Cumhuriyeti", 21 Eylül 1919'da Dénes Berinkey hükûmetinin devrilmesine kadar devam edildi. Macar Sovyet Cumhuriyeti'nin yıkılışının ardından Gyula Peidl hükûmeti, 2 Ağustos 1919'da devletin komünizm öncesi adını kullanmaya başladı. István Friedrich, 8 Ağustos'ta ülkenin adını "Macaristan Cumhuriyeti" olarak değiştirdi.
Tarihi
Károlyi dönemi (1918–1919)
Macar Halk Cumhuriyeti, 31 Ekim 1918'de Budapeşte'de başlayan ile kuruldu. I. Karl, başkaldırının lideri Mihály Károlyi'yi Macar başbakanı olarak atadı. Hemen hemen ilk işi Avusturya ile Macaristan arasındaki kişisel birliği sona erdirmekti.
13 Kasım'da I. Karl, Macar siyasetinden çekildiğini bildiri ile yayınladı. Birkaç gün sonra geçici hükûmet Macaristanı bir halk cumhuriyeti ilan etti, Károlyi ise hem başbakan hem geçici cumhurbaşkanı oldu. Böylece, Habsburg Hanedanılarının 400 yıllık Macaristan hükmünün sonu oldu.
Károlyi hükûmetinin önlemleri, özellikle İttifak Devletleri, Macarların geleneksel bölgeleri olarak kabul edilen bölgelerin Sırp, Hırvat ve Sloven Krallığı (1929'da ülkenin resmi adı Yugoslavya olana kadar), Romanya Krallığı ve Çekoslovakya'ya dağıtılması popüler hoşnutsuzluğa yol açmadı.
İtilaf Devletleri, Macaristan'ı yenilmiş ve çift monarşinin bir ortağı olarak görüyor ve Macarların umudunu ardı ardını izleyen diplomatik notlar ile altüst etti. Her biri daha fazla toprağın, diğer etnik gruplara verilmesini talep etti. 20 Mart 1919'da, İtilafların Fransız temsilcisi Budapeşte'de, Károlyi'ye savaş sonrası sınırları belirten bir not vermişti. Macarlar bunu kabul edilemez bulmuştu. Károlyi ve Başbakan Dénes Berinkey çıkmaz bir durumun içinde kaldılar. Fransız notasını kabul etmenin, ülkenin bütünlüğünü tehlikeye atacağını biliyorlardı, ama reddedecek güçleri de yoktu. Protesto gösterisinde Berinkey istifa etti.
Károlyi iktidarı bir Sosyal Demokratlar ve Komünistler koalisyonuna devretti; Sovyet Rusya'nın Macaristan'ın eski sınırlarına kavuşturacağına dair bir söz verdi. Sosyal Demokratlar koalisyonda çoğunluğa sahip olmalarına rağmen, Béla Kun önderliğindeki komünistler kontrolü hemen ellerine aldılar ve 21 Mart 1919'da Macar Sovyet Cumhuriyetinin kuruluşunu ilan ettiler.
Yeniden kuruluş ve dağılma (1919)
1 Ağustos 1919'da Sovyet Cumhuriyeti'nin yıkılmasının ardından, Gyula Peidl'in önderliğinde sosyal demokratik bir hükûmet (sözde "sendikal hükûmet") iktidara geldi. 2 Ağustos'ta devlet biçimini ve resmi devlet adını "Halk Cumhuriyeti"ne geri döndüren bir kararname yayınlandı. Kısa varlığı boyunca, Peidl hükûmeti komünist rejimin onayladığı inkılapları iptal etmeye başladı.
6 Ağustos'ta Beyaz Saray Yoldaşlar Derneği (sağcı bir karşı devrimci grup) lideri olan István Friedrich, Rumen Kraliyet Ordusunun desteğiyle kansız bir darbe ile iktidarı ele geçirdi. Ertesi gün, kendisini Macaristan'ın saltanat vekili ilan etti (istifa etmek zorunda kaldığı 23 Ağustos tarihine kadar görevde kaldı) ve Başbakan olarak Friedrich'i atadı. Devlet, 8 Ağustos 1919'da yeni hükûmet tarafından resmen dağıtıldı.
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- Richard Overy. History of the 20th Century (20. Yüzyılın Tarihi), The Times, Mapping History (Haritalama Tarihi). Londra, 2003
- Peter Rokai; Zoltan Đere; Tibor Pal; Aleksandar Kasaš. Istorija Mađara. Belgrad, 2002
- András Siklós. "Revolution in Hungary and the Dissolution of the Multinational State. 1918" (Macaristan'da Devrim ve Çok Uluslu Devletin Yıkılışı. 1918), Studia Historica, Vol. 189. Budapeşte: Academiae Scientiarum Hungaricae, 1988
Dış bağlantılar
- Map of the Hungarian People's Republic3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Macarca)
Bu madde Kongre Kütüphanesi kamu malı materyali içermektedir. Stephen R. Burant. "Hungary".
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ilk Macar Cumhuriyeti Macarca Elso magyar koztarsasag veya donemdeki ismiyle Macaristan Halk Cumhuriyeti Macarca Magyar Nepkoztarsasag kisa omurlu halk cumhuriyeti 1918 sonlarindan 1919 ortalarina kadarlik olan kesinti arasinda yasadi I Dunya Savasi ndan sonra Avusturya Macaristan Imparatorlugunun dagilmasi sonucu kuruldu Macar Halk Cumhuriyeti Macaristan Kralligi nin yerini almis ve yerine baska bir kisa omurlu devlet getirilmistir MacaristanMagyar Koztarsasag Macaristan Demokratik Cumhuriyeti1918 1919Bayrak ArmaMilli mars Himnusz Macar halkinin firtinali yuzyili source source track track track track track track track track track track track BaskentBudapesteYaygin dil ler MacarcaHukumetCumhurbaskani 1918 1919Mihaly Karolyi 1919Gyula PeidlBasbakan 1918 1919Mihaly Karolyi 1919Denes Berinkey 1919Gyula Peidl 1919Istvan FriedrichYasama organiTarihce Kurulusu1918 Yildizpati Devrimi31 Ekim 1918 Kurulus16 Kasim 1918 Sovyet iktidari21 Mart 1919 Yeniden Kurulus1 Agustos 1919 Trianon Antlasmasi4 Haziran 1920 Dagilisi1919Yuzolcumu Toplam282 870 km2Nufus Sayilan7 980 143Para birimiAvusturya Macaristan Kronu 1919 a kadar Onculler ArdillarAziz Stephen Taci TopraklariMacaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan Cumhuriyeti 1919 1920 Macaristan Sovyet Cumhuriyeti O donemde Macaristan Cekoslovakya Romanya Yugoslavya ya toprak vermeye zorlanmistir Adi16 Kasim 1918 de ulkenin resmi adi olan Macar Halk Cumhuriyeti 21 Eylul 1919 da Denes Berinkey hukumetinin devrilmesine kadar devam edildi Macar Sovyet Cumhuriyeti nin yikilisinin ardindan Gyula Peidl hukumeti 2 Agustos 1919 da devletin komunizm oncesi adini kullanmaya basladi Istvan Friedrich 8 Agustos ta ulkenin adini Macaristan Cumhuriyeti olarak degistirdi TarihiKarolyi donemi 1918 1919 16 Kasim 1918 de halk cumhuriyetinin ilani Macar Halk Cumhuriyeti 31 Ekim 1918 de Budapeste de baslayan ile kuruldu I Karl baskaldirinin lideri Mihaly Karolyi yi Macar basbakani olarak atadi Hemen hemen ilk isi Avusturya ile Macaristan arasindaki kisisel birligi sona erdirmekti 13 Kasim da I Karl Macar siyasetinden cekildigini bildiri ile yayinladi Birkac gun sonra gecici hukumet Macaristani bir halk cumhuriyeti ilan etti Karolyi ise hem basbakan hem gecici cumhurbaskani oldu Boylece Habsburg Hanedanilarinin 400 yillik Macaristan hukmunun sonu oldu Karolyi hukumetinin onlemleri ozellikle Ittifak Devletleri Macarlarin geleneksel bolgeleri olarak kabul edilen bolgelerin Sirp Hirvat ve Sloven Kralligi 1929 da ulkenin resmi adi Yugoslavya olana kadar Romanya Kralligi ve Cekoslovakya ya dagitilmasi populer hosnutsuzluga yol acmadi Itilaf Devletleri Macaristan i yenilmis ve cift monarsinin bir ortagi olarak goruyor ve Macarlarin umudunu ardi ardini izleyen diplomatik notlar ile altust etti Her biri daha fazla topragin diger etnik gruplara verilmesini talep etti 20 Mart 1919 da Itilaflarin Fransiz temsilcisi Budapeste de Karolyi ye savas sonrasi sinirlari belirten bir not vermisti Macarlar bunu kabul edilemez bulmustu Karolyi ve Basbakan Denes Berinkey cikmaz bir durumun icinde kaldilar Fransiz notasini kabul etmenin ulkenin butunlugunu tehlikeye atacagini biliyorlardi ama reddedecek gucleri de yoktu Protesto gosterisinde Berinkey istifa etti Karolyi iktidari bir Sosyal Demokratlar ve Komunistler koalisyonuna devretti Sovyet Rusya nin Macaristan in eski sinirlarina kavusturacagina dair bir soz verdi Sosyal Demokratlar koalisyonda cogunluga sahip olmalarina ragmen Bela Kun onderligindeki komunistler kontrolu hemen ellerine aldilar ve 21 Mart 1919 da Macar Sovyet Cumhuriyetinin kurulusunu ilan ettiler Yeniden kurulus ve dagilma 1919 1 Agustos 1919 da Sovyet Cumhuriyeti nin yikilmasinin ardindan Gyula Peidl in onderliginde sosyal demokratik bir hukumet sozde sendikal hukumet iktidara geldi 2 Agustos ta devlet bicimini ve resmi devlet adini Halk Cumhuriyeti ne geri donduren bir kararname yayinlandi Kisa varligi boyunca Peidl hukumeti komunist rejimin onayladigi inkilaplari iptal etmeye basladi 6 Agustos ta Beyaz Saray Yoldaslar Dernegi sagci bir karsi devrimci grup lideri olan Istvan Friedrich Rumen Kraliyet Ordusunun destegiyle kansiz bir darbe ile iktidari ele gecirdi Ertesi gun kendisini Macaristan in saltanat vekili ilan etti istifa etmek zorunda kaldigi 23 Agustos tarihine kadar gorevde kaldi ve Basbakan olarak Friedrich i atadi Devlet 8 Agustos 1919 da yeni hukumet tarafindan resmen dagitildi Ayrica bakinizMacaristan Sovyet Cumhuriyeti Macaristan tarihiNotlarKaynakcaRichard Overy History of the 20th Century 20 Yuzyilin Tarihi The Times Mapping History Haritalama Tarihi Londra 2003 Peter Rokai Zoltan Đere Tibor Pal Aleksandar Kasas Istorija Mađara Belgrad 2002 Andras Siklos Revolution in Hungary and the Dissolution of the Multinational State 1918 Macaristan da Devrim ve Cok Uluslu Devletin Yikilisi 1918 Studia Historica Vol 189 Budapeste Academiae Scientiarum Hungaricae 1988Dis baglantilarMap of the Hungarian People s Republic3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Macarca Bu madde Kongre Kutuphanesi kamu mali materyali icermektedir Stephen R Burant Hungary