Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin veya maddenin bir bölümünün gelişebilmesi için konusunda uzman kişilere gereksinim duyulmaktadır. |
Böcek mandibulaları, böceğin ağzına yakın bir çift uzantıdır ve üç çift ağız uzantısının en öndeki kısmıdır ( daha önde ve birleşiktir). Genel olarak böceğin beslenirken yiyeceğini kavramasında, ezmesinde, kesmesinde veya kendini savunma amacıyla diğer canlılara karşı kullanılır. Evrimsel olarak bacaklardan oluşmuş gibi görünen böcek mandibulaları, çene altı kemerlerinden oluşmuş gibi görünen ve dikey olarak hareket eden omurgalıların çenelerinin aksine yatay düzlemde hareket eder.
Çekirgeler, cırcır böcekleri ve diğer basit böcekler
Ortopteran böceklerin ağız parçalarında genellikle çiğneme işlemi için kullanıldığından yapısal olarak çiğnemeye uygun şekilde evrilmiştir. Distal kısımda kesme yüzeyleri ve bazal kısımda çiğneme veya öğütme yüzeyleri ile, büyük ve sertleştirilmişlerdir ve kıskaç şeklindedirler. Genellikle dişlerle kaplıdırlar ve yana doğru hareket ederler. Bu nedenle büyük yaprak parçaları ağız açıklığının yakınında kesilebilir ve ardından ezilebilir. Mandibuladaki dişlerin spesifik türetilmiş morfolojisi, böceğin geniş yapraklı ot veya çimen gibi yediklerine bağlı olarak değişkenlik gösterir.[] Bu aynı basit yapı, Paraneoptera (Hemiptera, Thysanoptera ve Phthiraptera) dışında kalan tüm Polyneopteran böcek takımlarında görülür.
Yetişkin ve larva Odonata mandibulaları, tipik olarak altı veya yedi mandibular kas olmasına rağmen basit ve genel görünümlüdür.Nimfalar basit çenelere sahip olmalarına karşın, Ephemeroptera nadiren de olsa yetişkin olarak beslenebilir.
Gerçek böcekler
Hemiptera ve ağız parçaları delici-emici olarak tanımlanan diğer böcekler değiştirilmiş mandibulalara sahiptir. Diş benzeri olmak yerine, bu tür böceklerin mandibulaları, gaganın veya beslenme tüpünün dış iki parçasını oluşturan stiletler halinde uzatılmıştır. Mandibulalar bu nedenle bu böceklerin beslendiği bitki veya hayvan dokularını delmede ve sıvıların böceğin ağzına çekilmesine yardımcı olmada etkilidir. Çoğu hemipteran, bitki özsuyunu çıkarmak için emici ve delici ağız kısımlarını kullanarak bitkilerle beslenir. Bazıları hematofajik, diğerleri ise diğer böcekler veya küçük omurgasızlarla beslenen yırtıcı hayvanlardır. Bazı türler tatlı su içinde veya yüzeyinde yaşama adapte olmuş olsalar da, genellikle karasal olmak üzere çok çeşitli habitatlarda yaşarlar.
Böcekler
Neredeyse tüm yetişkin böcekler ve birçok böcek larvası mandibulaya sahiptir. Mandibulaları genel biçim olarak çekirgelerin mandibulalarına benzer: sertleştirilmiş ve diş benzeri bir yapıdadır.
Böcek mandibulaları, türler arasında dikkate değer miktarda değişkenlik gösterir ve bazıları, gıda kaynaklarına veya türün onlar için sahip olduğu diğer kullanımlara çok iyi uyum sağlar. Salyangozlarla beslenen bazı Lampyridae larvalarının, avlarını yalnızca fiziksel olarak parçalamakla kalmayıp aynı zamanda bu oluklar aracılığıyla sindirim sıvılarını ileten oluklu mandibulaları vardır. Cychrini oymağının Carabidae familyasındakiler, önlerinde çok uzağa uzanan ve kabuklarının içindeki salyangozlarla beslenmelerine yardımcı olan uzun mandibulalara sahiptir.
Lucanidae familyasına bağlı türler, büyük ölçüde genişlemiş ve geyiklerin boynuzlarına benzeyen genellikle çatallı mandibulalara sahiptir ve benzer değişiklikler çeşitli Scarabaeidae ve Cerambycidae familyasında da görülür. Bu böceklerin erkekleri mandibulalarını eşler için rekabet ederken birbirlerini kavramak ya da yerlerini değiştirmek için kullanırlar. Böcek familyalarında yaklaşık 83.000 türü olan Curculionidae (bitler) bu düzene aittir. Deniz ve kutup bölgeleri dışındaki hemen hemen her habitatta bulunurlar, ekosistemleriyle çeşitli şekillerde etkileşime geçerler: böcekler genellikle bitki ve mantarlarla beslenirler, hayvan ve bitki kalıntılarını parçalarlar ve diğer omurgasızları yerler. Leptinotarsa decemlineata gibi bazı türler ciddi tarımsal zararlılarken, Coccinellidae (uğur böcekleri) gibi diğerleri ise Sternorrhyncha (yaprak bitleri), Coccoidea, trips ve bitkilere zarar veren diğer bitki emici böcekleri yerler.
Bitler
Phthiraptera'daki (bitler) mandibulalar da delici stiletlere dönüşmüştür. Çiğneme bitleri konağının kılları veya tüyleri arasında yaşar ve deri ve döküntüleriyle beslenirken, emici bitler konağın derisini delip kan ve diğer salgılarla beslenir. Genellikle tüm hayatlarını tek bir konakta geçirirler, sirke adı verilen yumurtalarını kıllara veya tüylere yapıştırırlar. Yumurtadan çıkan nimfalar yaklaşık dört hafta süren bir süreçte üç kez kabuk değiştirerek tamemen büyümüş olurlar.
Trips
Thysanoptera (trips), delici ağız parçalarının bir varyasyonuna sahiptir. Gelişim sırasında bir mandibula kaybederler, bu nedenle sadece stilete dönüşmüş sol mandibula kalır.
Neuropteroitler
Neuropterida içinde, yetişkinlerin çiğneme ağız parçaları vardır, ancak erkek Corydalinae çeneleri beslenmede işlevsel değildir. Birçok soydaki larvalar yırtıcıdır, mandibulaları sindirim tükürüğünün aktığı oluklarla gelişmişken, Sisyridae familyasının larvaları, tatlı su süngerlerinin sıvı dokularıyla beslenmek için kullandıkları bir emme tüpüne dönüşmüş ağız bölümlerine sahiptir.
Karıncalar, arılar ve eşek arıları
Çoğu yetişkin Hymenoptera, çekirgelerde olduğu gibi genel formu takip eden mandibulalara sahiptir. Mandibulalar bitki parçalarını kesmek, odun liflerini toplamak, yuva kazmak veya avı yakalamak ve parçalamak için kullanılır. Olağandışı olan şey, birçok Hymenoptera'nın kalan ağız parçalarının bir hortum (sıvılarla beslenmek için kullanılan bir "dil") oluşturacak şekilde değişmiş olmasıdır, bu onları normalde hem çiğneyen hem de emen ağız parçalarına sahip olan neredeyse tek böcek yapar (diğer takımların birkaç istisnai üyesi de bu özelliğe sahip olabilir, örneğin çiçekle beslenen böceklerin de "dilleri" olması gibi).
Trigona corvina ve diğer iğnesiz arılar, mandibulalarını savunma amacıyla kullanırlar ve kaynaklar için savaşırken genellikle onları diğer bireylerle kenetlerler.
Sinekler
Birkaç sinek familyası, özellikle Culicidae (sivrisinek), gerçek böceklere benzer şekilde, delmek için stiletlere dönüştürülmüş mandibulalara sahiptir.
Muscomorphalar, Musca domestica (karasinek), Stomoxys calcitrans, Calliphoridae (göksinekler) ve diğer birçoğu dahil olmak üzere, mandibuladan tamamen yoksundur ve ağız parçaları sıvıları sünger gibi çekmek için tasarlanmıştır.
Kelebekler ve güveler
Birkaç yetişkin Lepidoptera (kelebekler) dışında hiçbirinde mandibula yoktur ve kalan ağız parçaları uzun bir emme tüpü oluşturur. Yetişkin olduklarında tam olarak gelişmiş mandibulalara sahip olan Micropterigidae familyası istisnadır.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ David (1 Nisan 2016). "Musculoskeletal modelling of the dragonfly mandible system as an aid to understanding the role of single muscles in an evolutionary context". The Journal of Experimental Biology. 219 (7): 1041-1049. doi:10.1242/jeb.132399.
- ^ "National Park Service - Insect Design - Insect Mouth Parts". 10 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Şubat 2022.
- ^ . Amateur Entomologist's Society. 3 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Johnson (1 Ocak 1974). "Aggression and Competition among Stingless Bees: Field Studies". Ecology. 55 (1): 120-127. doi:10.2307/1934624.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin veya maddenin bir bolumunun gelisebilmesi icin Biyoloji konusunda uzman kisilere gereksinim duyulmaktadir Ayrintilar icin lutfen tartisma sayfasini inceleyin veya yeni bir tartisma baslatin Konu hakkinda uzman birini bulmaya yardimci olarak ya da maddeye gerekli bilgileri ekleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Bocek mandibulalari bocegin agzina yakin bir cift uzantidir ve uc cift agiz uzantisinin en ondeki kismidir daha onde ve birlesiktir Genel olarak bocegin beslenirken yiyecegini kavramasinda ezmesinde kesmesinde veya kendini savunma amaciyla diger canlilara karsi kullanilir Evrimsel olarak bacaklardan olusmus gibi gorunen bocek mandibulalari cene alti kemerlerinden olusmus gibi gorunen ve dikey olarak hareket eden omurgalilarin cenelerinin aksine yatay duzlemde hareket eder Boga karincasinin ceneleriCekirgeler circir bocekleri ve diger basit boceklerOrtopteran boceklerin agiz parcalarinda genellikle cigneme islemi icin kullanildigindan yapisal olarak cignemeye uygun sekilde evrilmistir Distal kisimda kesme yuzeyleri ve bazal kisimda cigneme veya ogutme yuzeyleri ile buyuk ve sertlestirilmislerdir ve kiskac seklindedirler Genellikle dislerle kaplidirlar ve yana dogru hareket ederler Bu nedenle buyuk yaprak parcalari agiz acikliginin yakininda kesilebilir ve ardindan ezilebilir Mandibuladaki dislerin spesifik turetilmis morfolojisi bocegin genis yaprakli ot veya cimen gibi yediklerine bagli olarak degiskenlik gosterir kaynak belirtilmeli Bu ayni basit yapi Paraneoptera Hemiptera Thysanoptera ve Phthiraptera disinda kalan tum Polyneopteran bocek takimlarinda gorulur Yetiskin ve larva Odonata mandibulalari tipik olarak alti veya yedi mandibular kas olmasina ragmen basit ve genel gorunumludur Nimfalar basit cenelere sahip olmalarina karsin Ephemeroptera nadiren de olsa yetiskin olarak beslenebilir Gercek boceklerHemiptera ve agiz parcalari delici emici olarak tanimlanan diger bocekler degistirilmis mandibulalara sahiptir Dis benzeri olmak yerine bu tur boceklerin mandibulalari gaganin veya beslenme tupunun dis iki parcasini olusturan stiletler halinde uzatilmistir Mandibulalar bu nedenle bu boceklerin beslendigi bitki veya hayvan dokularini delmede ve sivilarin bocegin agzina cekilmesine yardimci olmada etkilidir Cogu hemipteran bitki ozsuyunu cikarmak icin emici ve delici agiz kisimlarini kullanarak bitkilerle beslenir Bazilari hematofajik digerleri ise diger bocekler veya kucuk omurgasizlarla beslenen yirtici hayvanlardir Bazi turler tatli su icinde veya yuzeyinde yasama adapte olmus olsalar da genellikle karasal olmak uzere cok cesitli habitatlarda yasarlar BoceklerArtik beslemede kullanilmayan degistirilmis mandibulasiyla geyik bocegi Neredeyse tum yetiskin bocekler ve bircok bocek larvasi mandibulaya sahiptir Mandibulalari genel bicim olarak cekirgelerin mandibulalarina benzer sertlestirilmis ve dis benzeri bir yapidadir Bocek mandibulalari turler arasinda dikkate deger miktarda degiskenlik gosterir ve bazilari gida kaynaklarina veya turun onlar icin sahip oldugu diger kullanimlara cok iyi uyum saglar Salyangozlarla beslenen bazi Lampyridae larvalarinin avlarini yalnizca fiziksel olarak parcalamakla kalmayip ayni zamanda bu oluklar araciligiyla sindirim sivilarini ileten oluklu mandibulalari vardir Cychrini oymaginin Carabidae familyasindakiler onlerinde cok uzaga uzanan ve kabuklarinin icindeki salyangozlarla beslenmelerine yardimci olan uzun mandibulalara sahiptir Lucanidae familyasina bagli turler buyuk olcude genislemis ve geyiklerin boynuzlarina benzeyen genellikle catalli mandibulalara sahiptir ve benzer degisiklikler cesitli Scarabaeidae ve Cerambycidae familyasinda da gorulur Bu boceklerin erkekleri mandibulalarini esler icin rekabet ederken birbirlerini kavramak ya da yerlerini degistirmek icin kullanirlar Bocek familyalarinda yaklasik 83 000 turu olan Curculionidae bitler bu duzene aittir Deniz ve kutup bolgeleri disindaki hemen hemen her habitatta bulunurlar ekosistemleriyle cesitli sekillerde etkilesime gecerler bocekler genellikle bitki ve mantarlarla beslenirler hayvan ve bitki kalintilarini parcalarlar ve diger omurgasizlari yerler Leptinotarsa decemlineata gibi bazi turler ciddi tarimsal zararlilarken Coccinellidae ugur bocekleri gibi digerleri ise Sternorrhyncha yaprak bitleri Coccoidea trips ve bitkilere zarar veren diger bitki emici bocekleri yerler BitlerPhthiraptera daki bitler mandibulalar da delici stiletlere donusmustur Cigneme bitleri konaginin killari veya tuyleri arasinda yasar ve deri ve dokuntuleriyle beslenirken emici bitler konagin derisini delip kan ve diger salgilarla beslenir Genellikle tum hayatlarini tek bir konakta gecirirler sirke adi verilen yumurtalarini killara veya tuylere yapistirirlar Yumurtadan cikan nimfalar yaklasik dort hafta suren bir surecte uc kez kabuk degistirerek tamemen buyumus olurlar TripsThysanoptera trips delici agiz parcalarinin bir varyasyonuna sahiptir Gelisim sirasinda bir mandibula kaybederler bu nedenle sadece stilete donusmus sol mandibula kalir NeuropteroitlerNeuropterida icinde yetiskinlerin cigneme agiz parcalari vardir ancak erkek Corydalinae ceneleri beslenmede islevsel degildir Bircok soydaki larvalar yirticidir mandibulalari sindirim tukurugunun aktigi oluklarla gelismisken Sisyridae familyasinin larvalari tatli su sungerlerinin sivi dokulariyla beslenmek icin kullandiklari bir emme tupune donusmus agiz bolumlerine sahiptir Karincalar arilar ve esek arilariKarinca mandibulalarinin kas yapisiYaban arisi icerken sari mandibulalar her iki tarafinda da gorulebilir Cogu yetiskin Hymenoptera cekirgelerde oldugu gibi genel formu takip eden mandibulalara sahiptir Mandibulalar bitki parcalarini kesmek odun liflerini toplamak yuva kazmak veya avi yakalamak ve parcalamak icin kullanilir Olagandisi olan sey bircok Hymenoptera nin kalan agiz parcalarinin bir hortum sivilarla beslenmek icin kullanilan bir dil olusturacak sekilde degismis olmasidir bu onlari normalde hem cigneyen hem de emen agiz parcalarina sahip olan neredeyse tek bocek yapar diger takimlarin birkac istisnai uyesi de bu ozellige sahip olabilir ornegin cicekle beslenen boceklerin de dilleri olmasi gibi Trigona corvina ve diger ignesiz arilar mandibulalarini savunma amaciyla kullanirlar ve kaynaklar icin savasirken genellikle onlari diger bireylerle kenetlerler SineklerBirkac sinek familyasi ozellikle Culicidae sivrisinek gercek boceklere benzer sekilde delmek icin stiletlere donusturulmus mandibulalara sahiptir Muscomorphalar Musca domestica karasinek Stomoxys calcitrans Calliphoridae goksinekler ve diger bircogu dahil olmak uzere mandibuladan tamamen yoksundur ve agiz parcalari sivilari sunger gibi cekmek icin tasarlanmistir Kelebekler ve guvelerBirkac yetiskin Lepidoptera kelebekler disinda hicbirinde mandibula yoktur ve kalan agiz parcalari uzun bir emme tupu olusturur Yetiskin olduklarinda tam olarak gelismis mandibulalara sahip olan Micropterigidae familyasi istisnadir Ayrica bakinizSarica CekirgeDis baglantilarKaynakca David 1 Nisan 2016 Musculoskeletal modelling of the dragonfly mandible system as an aid to understanding the role of single muscles in an evolutionary context The Journal of Experimental Biology 219 7 1041 1049 doi 10 1242 jeb 132399 National Park Service Insect Design Insect Mouth Parts 10 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Subat 2022 Amateur Entomologist s Society 3 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Johnson 1 Ocak 1974 Aggression and Competition among Stingless Bees Field Studies Ecology 55 1 120 127 doi 10 2307 1934624