Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marston Moor Muharebesi, İngiliz İç Savaşı sırasında 2 Temmuz 1644 tarihindeki silahlı çarpışmadır. ve komutasındaki Parlamento yanlısı ordu, Prens Rupert komutasındaki monarşi yanlısı orduyu yenmiştir.
| Marston Moor Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İngiliz İç Savaşı | |||||||
 1904 yılında John Barker tarafından yapılan muharebe temsili resmi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| Parlamento yanlıları ve İskoç müttefikler | Kralcılar | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 |  Prens Rupert | ||||||
| Güçler | |||||||
| 22.500 | 17.000 | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 300 ölü | 4.000 ölü 1500 savaş esiri | ||||||
1644 yılı yazında York Parlamento birlikleriyle onların İskoç destekçilerinin kuşatması altındadır. Şehrin imdadına koşmak isteyen Prens Rupert komutasındaki monarşi yanlısı ordu kuzeybatı İngiltere boyunca ilerler, yeni katılımlarla da güçlenir. 2 Temmuz günü Rupert sayıca az da olsa derhal saldırmak istese de güç toplamak için beklemek isteyen kurmay heyetini dinleyerek o günü güç biriktirerek geçirmeye koyulur. Aynı gece Parlamento yanlısı birlikler baskın saldırısı düzenlerler. İki saat süren karmaşık şartlarda yapılan muharebede Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento süvari birlikleri monarşi yanlısı süvari birliklerini yenerek muharebe alanından uzaklaştırır, savunmasız kalan piyade birlikleri de kısa sürede ezilir.
Bu yenilgiden sonra monarşi yanlıları kuzey İngiltere'nin devasa insan gücü ve kıta Avrupasıyla bağlantı sağlayan limanların kontrolünü kaybederler. Bu bölgenin kontrolüne sahip olmadıkları yüzünden iç savaşın ilerleyen aşamalarında müttefikleri İskoçlarla temas kurmaları da zorlaşacaktır.
Arka plan
İngiltere'nin kuzeyinde monarşi yanlılarının taraftarları daha çoktu, yerel halktan büyük destek alıyorlardı. Buna tek istisna Lancashire'ın bir bölümü ile Yorkshire'daki West Riding bölgeleridir. Buralardaki dokuma imalathaneleri bölgedeki halkta özgürlükçü fikirlerin doğmasına yolaçmıştır. 30 Haziran 1643 günü Newcastle Markisi komutasındaki monarşi ordusu Sir Thomas Fairfax'ın babası komutasındaki parlamento ordusunu Bradford yakınlarındaki Adwalton Moor'da mağlup eder. Fairfax ve ordusunun kılıç artıkları Parlamento yanlısı güçlerin denetimindeki Hull kentine geri çekilir.
Londra üzerine üç koldan yürümeyi planlayan monarşi ordusu, Hull'u kuşatmak zorunda kalır. Kuşatma başarısız olur, Parlamento kuvvetleri tarafından deniz yoluyla sürekli olarak takviye edilen liman kentinin etrafına kasıtlı olarak su verilerek monarşi ordusu zor duruma düşürülür.
1643 yılı sonlarına gelindiğinde iç savaş yayılmış konumdadır. Kral I. Charles 1641 Ayaklanmasının ardından kontrol edemediği İrlanda'da fiili yönetimle bir uzlaşma yaparak buradaki birlikleri de savaşa dahil eder. Parlamento ise İskoçya'daki Protestanlarla müttefiklik antlaşması imzalar. 1644 yılı başlarında Leven Earlü komutasındaki bir Protestan İskoç ordusu Parlamento adına kuzey İngiltere'ye girer. Monarşi yanlısı Newcastle Markisi Hull kuşatmasındaki birliklerini bölmek zorunda kalır. Kuşatmayı Sir John Belasyse'ye emanet ederek düşmanı karşılamaya koyulur.
York kuşatması
Mart ayı boyunca ve Nisan ayı başlarında Newcastle Markisi İskoçların geçmesine karşı önleyici müdahaleler yapmaya çalışır. Bu sırada Sir Thomas Fairfax komutasında Parlamentoya bağlı bir süvari birliği Yorkshire'a girer. Fairfax'ın Hull'a girmesini engellemek için yapılan saldırı püskürtülür ve monarşi birlikleri komutanları Belasyse ile birlikte esir alınır. Hull kuşatmasındaki kötü haberleri alan Newcastle Markisi monarşi yanlılarının kuzey İngiltere'de en önemli dayanağı konumundaki York kentinin tehlikeye düştüğünü görür. İlerleyen Parlamento birlikleri York Kuşatmasını başlatırken, monarşi birlikleri de önlem almaya çalışır.
İlk başlarda kuşatma sıkı olmayan bir abluka şeklinde başlar. Haziran başlarında Manchester Earlünün ve bağlı birliklerinin de dahil olmasıyla kuşatma tamamlanır ve kuşatma harekâtları başlar. İskoç birliklerinin başındaki Leven başkomutan ilan edilir. İngiliz birliklerinin de bulunduğu orduda böyle bir karar alınmasının ardında siyasi sebepler de vardır. Parlamento komutanları kuzeydeki çok önemli bir birliğe komuta eden Leven'i bu şekilde taltif etmek isterler. Kuşatma haberleri kral I. Charles'ın savaş karargâhı konumunda olan Oxford'a ulaşır. Kurmay heyetiyle görüşen kral Prens Rupert komutasında bir birliğin York'u kurtarmak için gitmesine karar verir. Prens Rupert, küçük bir birlikle Shrewsbury'den yola çıkar ve yol boyunca asker toplayarak ilerlemeyi planlar. Yol üzerindeki Chester'daki küçük bir askerî birliği bünyesine dahil ederek 2 bin süvari ve 6 bin piyade toplamına ulaşır. Mersey Nehrini Stockport'ta geçerek Bolton'a saldırır, burada Parlamento yanlısı asker ve sivillerden yaklaşık 1600 kişiyi öldürür. 'de dinlenen Prens Rupert, York kuşatmasından çıkabilmiş olan Newcastle Markisi'nin Lord George Goring komutasındaki süvari birlikleriyle birleşir. Parlamento yanlısı önemli bir merkez olan Manchester'a yaklaşmadan ilerler. Beş günlük bir kuşatmanın ardından Parlamento yanlısı Liverpool kentini ele geçirir.
Rupert bu aşamada nasıl devam edeceğine dair kararsız kalır. Ya ilerleyerek York kuşatmasına müdahale edecek veya Lancashire bölgesindeki hakimiyetini tahkim ederek ordusunu güçlendirecektir. Bu sırada kraldan karışık haberler gelir. Kurmay heyetindeki deneyimsiz ve maceracıların elinde oyuncak olan kral acele saldırı emirleri vermiş ve Oxford'dan ayrılıp vardığı Worcester'de Parlamento saldırısına açık hale gelmiştir. Kralın Rupert'e yazdığı mektup ise karışık ve anlaşılmazdır, kral hem York'un düşmemesini istemekte hem de Rupert'i yardımına çağırmaktadır.
Ordusunun toplamı 14 bin seviyelerine çıkmış olan Rupert önceliğin York savunmasında olduğunu yorumlayarak buna göre hareket eder. Hızlı hareket eden Rupert 30 Haziran günü York'un 14 mil uzağındaki Knaresborough Kalesine ulaşmıştır. Kuşatma yapan Parlamento birlikleri Prens Rupert'in yaklaştığını bilmekte ve onlar da Midlands bölgesinden destek beklemektedir. Ancak bu destek gelmeyince ve kuşatmadaki müttefik orduların stratejik konumlanma hataları sonucu kuşatma 30 Haziran akşamı kaldırılır. Şehre doğrudan giden eski Roma dönemi yolda Marston Moor bölgesinde mevzilenen Parlamento birlikleri Rupert'in yaklaşmasına engel olur. Rupert kentin etrafından çevirme harekâtı yaparak şehre girişlerdeki mevzileri küçük çarpışmalar sonucu alarak kenti kurtarmış olur. Rupert, yaklaşan büyük muharebe için Newcastle Markisinden birliklerinin komutasını talep eder.
Muharebe
Muharabe taktiği olarak üstünlüğü Monarşi birliklerine kaptıran Parlamento kurmay heyeti seçeneklerini masaya yatırmak üzere bir araya gelir. Güneye, Tadcaster bölgesine doğru ilerlemeye karar veren heyet bu sayede hem Hull ile olan ikmal hatlarını güvenceye alacak hem de Prens Rupert'in güneye sarkmasına engel olacaktır. 2 Temmuz günü harekete geçen ordu birlikleri geride Sir Thomas Fairfax komutasında süvari birliklerini emniyet gücü olarak bırakarak yola koyulur. ancak sabah saat 9 sularında monarşi birliklerinin bölgedeki köprü geçişlerini denetimine alarak Marston Moor'a doğru ilerlediği bilgisi alınır. Tadcaster'a girmekte olan öncü birlikleri dahil olmak üzere tüm piyade birlikleri geri çağrılır.
Monarşi saflarında ise fikir ayrılıkları mevcuttur. Newcastle Markisi ve kurmay başkanı Lord Eythin bir meydan muharebesine girmek istememekte ve Prens Rupert'in keyfi tavırlarından dolayı rahatsız olmaktadır. Bu yüzden Prens Rupert'e derhal katılmak yerine York kuşatmasının kaldırılması işini bahane ederler. York kuşatmasının sona ermesiyle beraber Newcastle'ın askerleri birikmiş maaşlarının ödenmesini istemiş, aksi takdirde savaşmayacaklarını belirterek düşman tarafından terk edilmiş kuşatma malzemelerini yağmaya girişmişlerdir.
Öğle saatlerinde Newcastle ile buluşan Prens Rupert, beklediği güçte olmayan destek birlik sayısının azlığına rağmen derhal saldırma niyetindedir. Ancak hem kendi piyadelerinin yorgunluğu hem de Newcastle'ın piyadelerinin yokluğu onu saldırmaktan alıkoyar. Saatler ilerledikçe İskoç ve Parlamento piyade ve topçu birlikleri de mevzilerine gelmiştir. Öğleden sonra saat 2 sularında Parlamento birlikleri 30 parça topçu bataryasıyla ateşe başlar, saldırı saat 5'e kadar sürer. Bu sırada Eythin komutasındaki York'taki monarşi yanlısı birlikler muharebe alanına gelir. Rupert ile Eythin arasında çok eski bir husumet vardır. Savaş meydanında Eythin Rupert'in düşmana çok yakın konumlandığını belirterek eleştirir, Rupert'in sürpriz bir saldırı veya birliklerin geri çekilmesi önerisi havanın kararmakta olmasıyla beraber uygulanamaz.
Parlamento birlikleri Marston Tepesi adı verilen yaklaşık 30 metre yüksekliğinde bir tepeye mevzilenirler. Çok yüksek bir tepe olmasa da vadiye hakim olan bu konum Long Marston ve Tockwith köyleri arasında kalan bölgeye hakimdir. Monarşi yanlısı ordunun bazı birlikleri tepenin batısına sızmaya çalışsalar da püskürtülürler. Bu çatışmanın yaşandığı kanada Oliver Cromwell komutasındaki süvariler konumlanır. Merkezde ise başkomutan olarak tayin edilen İskoç Leven Earlü komutasındaki 14 bin piyade ve 30-40 parça topçu bataryası bulunmaktadır. Sağ kanatta Sir Thomas Fairfax yer almaktadır.
Monarşi yanlıları bozkırın aşağı kısmında süvari saldırısına karşı tahkimat olarak kullanılan bir hendek arkasında hazır bekler. Ordunun sol kanadını komuta eden Lord Goring yaklaşık 2 bin süvari ve 500 tüfekli piyadeye sahiptir. Merkezde ise komuta Eythin'dedir. Hendeğin içinde de düşmana ilk elden saldıracak bir Forlorn hope birliği hazırdır. Sağ kanatta Lord Byron2600 süvari ve 500 tüfekli piyade ile beklemektedir. Prens Rupert, kendi özel muhafız birliği dahil olmak üzere 600 süvariyi kendi kişisel komutası altında yedekte tutmaktadır. Bu birlik merkezde geride beklemektedir. Parlamento birliklerinde yedek birlik bulunmamaktadır.
York garnizonun geç gelmesi nedeniyle monarşi yanlısı ordunun tam olarak mevzilenmesi ancak gece saatlerinde tamamlanır. Yağmurun yağıyor olması ve kurmay heyetinin isteksizliği Prens Rupert'i planladığı baskın saldırı fikrini ertelemeye ikna eder. Monarşi birlikleri akşam karavanası için mevzilerinden ayrıldığı sırada Parlamento başkomutanı Leven hazırlıksız konumda olan düşmana saat 19:30 sularında saldırı emri verir, bu sırada gökgürültülü sağanak şeklinde yağmur yağmaktadır.
Parlamento birliklerinin sol kanadı hızla çevirme harekâtı yaparak Napier komutasındaki birlikleri geriletir, Cromwell'in süvarileri de Byron'ın birliklerine saldırır. Cromwell bu saldırıda hafif şekilde yaralanır. Bu bölgeye destek olarak yedekleri gönderen Rupert, kaçan birlikleri durdurarak karşı saldırıya kalkmalarını sağlar. İskoç birlikleri dengeyi Parlamento lehine bozmuş ve monarşi yanlısı süvari briliklerini yenmiştir. Rupert'in sağ kanadı ve yedekleri geri püskürtülmüş ve Rupert tarlada ekinler içinde saklanarak kaçabilmiştir. Parlamento birliklerinin sağ kanadı Goring komutasındaki monarşi yanlısı karşı saldırı karşısında çöker. Goring'e bağlı birlikler düşmanı kovalarken dağılıp yağmaya girişir. Newcastle'a bağlı piyade birlikleri de geri çekilmeyi bırakıp karşı saldırıya geçince Fairfax'ın merkez piyade birlikleri kaçmaya başlar. Monarşi yanlılarının ilerleyişi İskoç piyadesinin direnci ve süvarilerin ardı ardına hücumlarıyla durdurulur. Artık gecenin ilerleyen saatlerine gelinmiş ve muharebe meydanı iki taraftan da savaştan kaçanlarla dolmuştur. Cromwell'in yüksek disipline sahip süvari birliği muharebenin başlangıcındaki mevzilerine gelirler. Dağılmayan piyade birlikleri de Cromwell'in birliklerine dahil olur. Cromwell elindeki süvari ve piyadelerle Goring'in birliklerine cepheden saldırır.
Subayları esir düşmüş, savaştan yorgun düşmüş ve dağınık durumda olan Goring'in birlikleri eski mevzilerini tutmaya çalışsalar da ilk saldırıda püskürtülürler. Yeniden saldırıya geçmeyi reddeden monarşi yanlısı piyade birlikleri geceleyin York'a doğru geri çekilir. Zafer kazanmış olan Parlamento birlikleri hala savaşan monarşi merkezindeki piyadelere saldırır. Teslim olmayı reddeden ve çevresi sarılış olan bu birlikler neredeyse tamamen imha edilir.
Muharebede yaklaşık 4 bin monarşi yanlısı asker hayatını kaybeder, aralarında Sir Charles Lucas ve General Henry Tillier dahil olmak üzere 1500 kişi esir edilir. Monarşi ordusunun tüm toplarına ve kraliyet sancaklarına el konur. Parlamento tarafında ölü sayısı 300 civarındadır. Ağır yaralananlardan birisi de Sir Thomas Fairfax'ın kardeşi Charles olur. Cromwell'in yeğeni Valentine Walton da bu muharebede ağır yaralanmış, kısa bir süre sonra da ölmüştür.
Sonuçları
Monarşi cephesi
Muharebeyi izleyen gece yarısı monarşi yanlısı generaller ve ordunun kılıç artıkları York'a ulaşır. York valisi Sir Thomas Glemham, sadece kendi garnizondakilerin kente girmesine izin verir. Çok sayıda yaralı kentin batı yönündeki kapısının önündeki yollarda kalır. Newcastle Markisi, tüm servetini harcadığı maceradan sonra elinde hiçbir şeyin kalmaması üzerine kralın karşısına çıkamayacağını düşünerek beraberinde Eythin ve çok sayıda subayı olduğu halde Hamburg'a sürgüne gider. Muharebeden iki gün sonra Prens Rupert kılıç artıklarından devşirdiği birlikleri 5 bin kişilik bir süvari birliği olarak düzenler. Kuzeyde vakit kaybetmektense güneyde krala katılmaya karar verir. Prens Rupert Marston Moor Muharebesiyle ilk kez bir meydan muharebesinde kesin olarak yenilmiştir. Bu mağlubiyet onu derinden etkilemiştir. Ayrıca onu sayısız muharebede korumuş olan savaş köpeği Boyenin kaybı da onu derinden yaralamıştır. Newcastle Markisi ve Prens Rupert'in ayrılmasıyla birlikte monarşi yanlıları birkaç yalıtılmış bölge dışında kuzeyi tamamen terk ederler.
Parlamento cephesi
Muzaffer Parlamento birlikleri York yönüne kaçan Prens Rupert'i takip etmek için yeniden toparlandı. Birlikler düzene girince York kuşatmasına devam edildi. Dışarıdan yardım umudu kalmayan kent yönetimiyle yapılan teslim görüşmelerinde kentte İskoç birlik bulundurulmaması koşuluyla garnizon 16 Temmuz günü teslim olur. York'un alınmasından sonra Parlamento birlikleri dağılır. Leven Earlü Newcastle upon Tyne ve Carlisle kentlerini kuşatmak için ayrılır. Ayrıca monarşi yanlısı İskoç ordusunun kılıç artıkları esir edilir. Manchester Earlünün birlikleri ise Lincolnshire'a döner ve güney cephesine katılır. Bu muharebede İskoç piyadelerin disiplini kadar Oliver Cromwell'in süvari komutanı kabiliyetleri de ön plana çıkmıştır. Denzil Holles gibi muhaliflerinin aksi yönünde çabalarına rağmen muarebede kazanılan zaferdeki payı büyük olan Cromwell, sıkı disiplinle kendisine bağlı yüksek kabiliyetli birlikleri sayesinde zaferde belirleyici olmuştur. Bu muharebeden sonra Cromwell hem cephede hem de Avam Kamarasındaki etkinliğini artıracaktır. Özellikle Manchester Earlü Edward Montagu'nün kraliyetle uzlaşma olasılığını ifade etmesi üzerine Cromwell Yeni Orduyu kuracaktır.
Galeri
-
![image]()
Oliver Cromwell muharebe alanında -
![image]()
Prens Rupert -
![image]()
Leven Earlü Alexander Leslie -
![image]()
Prens Rupert'in savaş köpeği Boye'nin muharebe sırasında ölümü ahşap oyma şekilde resmedilmiştir
Kaynakça
- ^ Otuz Yıl Savaşı içinde 1638 yılında yapılan Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu birliklerine yenilen İngilizlerde Rupert muharebe sonrası esir düşmüştür. Rupert başarısızlık için Eythin'i suçlarken, Eythin de Rupert'i hazırlıksız olmakla itham etmiştir.
- ^ Cromwell'in Ironsides adı verilen süvari alayında Otuz Yıl Savaşı'nda İsveç İmparatorluğu süvari birliklerinde ilk kez görülen misket tüfeği kullanan özel süvariler de bulunmaktadır
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Marston Moor Muharebesi Ingiliz Ic Savasi sirasinda 2 Temmuz 1644 tarihindeki silahli carpismadir ve komutasindaki Parlamento yanlisi ordu Prens Rupert komutasindaki monarsi yanlisi orduyu yenmistir Marston Moor MuharebesiIngiliz Ic Savasi1904 yilinda John Barker tarafindan yapilan muharebe temsili resmiTarih2 Temmuz 1644BolgeKuzey IngiltereSonucParlamento zaferiTaraflarParlamento yanlilari ve Iskoc muttefiklerKralcilarKomutanlar ve liderlerPrens RupertGucler22 50017 000Kayiplar300 olu4 000 olu 1500 savas esiri 1644 yili yazinda York Parlamento birlikleriyle onlarin Iskoc destekcilerinin kusatmasi altindadir Sehrin imdadina kosmak isteyen Prens Rupert komutasindaki monarsi yanlisi ordu kuzeybati Ingiltere boyunca ilerler yeni katilimlarla da guclenir 2 Temmuz gunu Rupert sayica az da olsa derhal saldirmak istese de guc toplamak icin beklemek isteyen kurmay heyetini dinleyerek o gunu guc biriktirerek gecirmeye koyulur Ayni gece Parlamento yanlisi birlikler baskin saldirisi duzenlerler Iki saat suren karmasik sartlarda yapilan muharebede Oliver Cromwell komutasindaki Parlamento suvari birlikleri monarsi yanlisi suvari birliklerini yenerek muharebe alanindan uzaklastirir savunmasiz kalan piyade birlikleri de kisa surede ezilir Bu yenilgiden sonra monarsi yanlilari kuzey Ingiltere nin devasa insan gucu ve kita Avrupasiyla baglanti saglayan limanlarin kontrolunu kaybederler Bu bolgenin kontrolune sahip olmadiklari yuzunden ic savasin ilerleyen asamalarinda muttefikleri Iskoclarla temas kurmalari da zorlasacaktir Arka planIngiltere nin kuzeyinde monarsi yanlilarinin taraftarlari daha coktu yerel halktan buyuk destek aliyorlardi Buna tek istisna Lancashire in bir bolumu ile Yorkshire daki West Riding bolgeleridir Buralardaki dokuma imalathaneleri bolgedeki halkta ozgurlukcu fikirlerin dogmasina yolacmistir 30 Haziran 1643 gunu Newcastle Markisi komutasindaki monarsi ordusu Sir Thomas Fairfax in babasi komutasindaki parlamento ordusunu Bradford yakinlarindaki Adwalton Moor da maglup eder Fairfax ve ordusunun kilic artiklari Parlamento yanlisi guclerin denetimindeki Hull kentine geri cekilir Londra uzerine uc koldan yurumeyi planlayan monarsi ordusu Hull u kusatmak zorunda kalir Kusatma basarisiz olur Parlamento kuvvetleri tarafindan deniz yoluyla surekli olarak takviye edilen liman kentinin etrafina kasitli olarak su verilerek monarsi ordusu zor duruma dusurulur 1643 yili sonlarina gelindiginde ic savas yayilmis konumdadir Kral I Charles 1641 Ayaklanmasinin ardindan kontrol edemedigi Irlanda da fiili yonetimle bir uzlasma yaparak buradaki birlikleri de savasa dahil eder Parlamento ise Iskocya daki Protestanlarla muttefiklik antlasmasi imzalar 1644 yili baslarinda Leven Earlu komutasindaki bir Protestan Iskoc ordusu Parlamento adina kuzey Ingiltere ye girer Monarsi yanlisi Newcastle Markisi Hull kusatmasindaki birliklerini bolmek zorunda kalir Kusatmayi Sir John Belasyse ye emanet ederek dusmani karsilamaya koyulur York kusatmasi Mart ayi boyunca ve Nisan ayi baslarinda Newcastle Markisi Iskoclarin gecmesine karsi onleyici mudahaleler yapmaya calisir Bu sirada Sir Thomas Fairfax komutasinda Parlamentoya bagli bir suvari birligi Yorkshire a girer Fairfax in Hull a girmesini engellemek icin yapilan saldiri puskurtulur ve monarsi birlikleri komutanlari Belasyse ile birlikte esir alinir Hull kusatmasindaki kotu haberleri alan Newcastle Markisi monarsi yanlilarinin kuzey Ingiltere de en onemli dayanagi konumundaki York kentinin tehlikeye dustugunu gorur Ilerleyen Parlamento birlikleri York Kusatmasini baslatirken monarsi birlikleri de onlem almaya calisir Ilk baslarda kusatma siki olmayan bir abluka seklinde baslar Haziran baslarinda Manchester Earlunun ve bagli birliklerinin de dahil olmasiyla kusatma tamamlanir ve kusatma harekatlari baslar Iskoc birliklerinin basindaki Leven baskomutan ilan edilir Ingiliz birliklerinin de bulundugu orduda boyle bir karar alinmasinin ardinda siyasi sebepler de vardir Parlamento komutanlari kuzeydeki cok onemli bir birlige komuta eden Leven i bu sekilde taltif etmek isterler Kusatma haberleri kral I Charles in savas karargahi konumunda olan Oxford a ulasir Kurmay heyetiyle gorusen kral Prens Rupert komutasinda bir birligin York u kurtarmak icin gitmesine karar verir Prens Rupert kucuk bir birlikle Shrewsbury den yola cikar ve yol boyunca asker toplayarak ilerlemeyi planlar Yol uzerindeki Chester daki kucuk bir askeri birligi bunyesine dahil ederek 2 bin suvari ve 6 bin piyade toplamina ulasir Mersey Nehrini Stockport ta gecerek Bolton a saldirir burada Parlamento yanlisi asker ve sivillerden yaklasik 1600 kisiyi oldurur de dinlenen Prens Rupert York kusatmasindan cikabilmis olan Newcastle Markisi nin Lord George Goring komutasindaki suvari birlikleriyle birlesir Parlamento yanlisi onemli bir merkez olan Manchester a yaklasmadan ilerler Bes gunluk bir kusatmanin ardindan Parlamento yanlisi Liverpool kentini ele gecirir Rupert bu asamada nasil devam edecegine dair kararsiz kalir Ya ilerleyerek York kusatmasina mudahale edecek veya Lancashire bolgesindeki hakimiyetini tahkim ederek ordusunu guclendirecektir Bu sirada kraldan karisik haberler gelir Kurmay heyetindeki deneyimsiz ve maceracilarin elinde oyuncak olan kral acele saldiri emirleri vermis ve Oxford dan ayrilip vardigi Worcester de Parlamento saldirisina acik hale gelmistir Kralin Rupert e yazdigi mektup ise karisik ve anlasilmazdir kral hem York un dusmemesini istemekte hem de Rupert i yardimina cagirmaktadir Ordusunun toplami 14 bin seviyelerine cikmis olan Rupert onceligin York savunmasinda oldugunu yorumlayarak buna gore hareket eder Hizli hareket eden Rupert 30 Haziran gunu York un 14 mil uzagindaki Knaresborough Kalesine ulasmistir Kusatma yapan Parlamento birlikleri Prens Rupert in yaklastigini bilmekte ve onlar da Midlands bolgesinden destek beklemektedir Ancak bu destek gelmeyince ve kusatmadaki muttefik ordularin stratejik konumlanma hatalari sonucu kusatma 30 Haziran aksami kaldirilir Sehre dogrudan giden eski Roma donemi yolda Marston Moor bolgesinde mevzilenen Parlamento birlikleri Rupert in yaklasmasina engel olur Rupert kentin etrafindan cevirme harekati yaparak sehre girislerdeki mevzileri kucuk carpismalar sonucu alarak kenti kurtarmis olur Rupert yaklasan buyuk muharebe icin Newcastle Markisinden birliklerinin komutasini talep eder MuharebeMuharabe taktigi olarak ustunlugu Monarsi birliklerine kaptiran Parlamento kurmay heyeti seceneklerini masaya yatirmak uzere bir araya gelir Guneye Tadcaster bolgesine dogru ilerlemeye karar veren heyet bu sayede hem Hull ile olan ikmal hatlarini guvenceye alacak hem de Prens Rupert in guneye sarkmasina engel olacaktir 2 Temmuz gunu harekete gecen ordu birlikleri geride Sir Thomas Fairfax komutasinda suvari birliklerini emniyet gucu olarak birakarak yola koyulur ancak sabah saat 9 sularinda monarsi birliklerinin bolgedeki kopru gecislerini denetimine alarak Marston Moor a dogru ilerledigi bilgisi alinir Tadcaster a girmekte olan oncu birlikleri dahil olmak uzere tum piyade birlikleri geri cagrilir Monarsi saflarinda ise fikir ayriliklari mevcuttur Newcastle Markisi ve kurmay baskani Lord Eythin bir meydan muharebesine girmek istememekte ve Prens Rupert in keyfi tavirlarindan dolayi rahatsiz olmaktadir Bu yuzden Prens Rupert e derhal katilmak yerine York kusatmasinin kaldirilmasi isini bahane ederler York kusatmasinin sona ermesiyle beraber Newcastle in askerleri birikmis maaslarinin odenmesini istemis aksi takdirde savasmayacaklarini belirterek dusman tarafindan terk edilmis kusatma malzemelerini yagmaya girismislerdir Ogle saatlerinde Newcastle ile bulusan Prens Rupert bekledigi gucte olmayan destek birlik sayisinin azligina ragmen derhal saldirma niyetindedir Ancak hem kendi piyadelerinin yorgunlugu hem de Newcastle in piyadelerinin yoklugu onu saldirmaktan alikoyar Saatler ilerledikce Iskoc ve Parlamento piyade ve topcu birlikleri de mevzilerine gelmistir Ogleden sonra saat 2 sularinda Parlamento birlikleri 30 parca topcu bataryasiyla atese baslar saldiri saat 5 e kadar surer Bu sirada Eythin komutasindaki York taki monarsi yanlisi birlikler muharebe alanina gelir Rupert ile Eythin arasinda cok eski bir husumet vardir Savas meydaninda Eythin Rupert in dusmana cok yakin konumlandigini belirterek elestirir Rupert in surpriz bir saldiri veya birliklerin geri cekilmesi onerisi havanin kararmakta olmasiyla beraber uygulanamaz Parlamento birlikleri Marston Tepesi adi verilen yaklasik 30 metre yuksekliginde bir tepeye mevzilenirler Cok yuksek bir tepe olmasa da vadiye hakim olan bu konum Long Marston ve Tockwith koyleri arasinda kalan bolgeye hakimdir Monarsi yanlisi ordunun bazi birlikleri tepenin batisina sizmaya calissalar da puskurtulurler Bu catismanin yasandigi kanada Oliver Cromwell komutasindaki suvariler konumlanir Merkezde ise baskomutan olarak tayin edilen Iskoc Leven Earlu komutasindaki 14 bin piyade ve 30 40 parca topcu bataryasi bulunmaktadir Sag kanatta Sir Thomas Fairfax yer almaktadir Monarsi yanlilari bozkirin asagi kisminda suvari saldirisina karsi tahkimat olarak kullanilan bir hendek arkasinda hazir bekler Ordunun sol kanadini komuta eden Lord Goring yaklasik 2 bin suvari ve 500 tufekli piyadeye sahiptir Merkezde ise komuta Eythin dedir Hendegin icinde de dusmana ilk elden saldiracak bir Forlorn hope birligi hazirdir Sag kanatta Lord Byron2600 suvari ve 500 tufekli piyade ile beklemektedir Prens Rupert kendi ozel muhafiz birligi dahil olmak uzere 600 suvariyi kendi kisisel komutasi altinda yedekte tutmaktadir Bu birlik merkezde geride beklemektedir Parlamento birliklerinde yedek birlik bulunmamaktadir York garnizonun gec gelmesi nedeniyle monarsi yanlisi ordunun tam olarak mevzilenmesi ancak gece saatlerinde tamamlanir Yagmurun yagiyor olmasi ve kurmay heyetinin isteksizligi Prens Rupert i planladigi baskin saldiri fikrini ertelemeye ikna eder Monarsi birlikleri aksam karavanasi icin mevzilerinden ayrildigi sirada Parlamento baskomutani Leven hazirliksiz konumda olan dusmana saat 19 30 sularinda saldiri emri verir bu sirada gokgurultulu saganak seklinde yagmur yagmaktadir Parlamento birliklerinin sol kanadi hizla cevirme harekati yaparak Napier komutasindaki birlikleri geriletir Cromwell in suvarileri de Byron in birliklerine saldirir Cromwell bu saldirida hafif sekilde yaralanir Bu bolgeye destek olarak yedekleri gonderen Rupert kacan birlikleri durdurarak karsi saldiriya kalkmalarini saglar Iskoc birlikleri dengeyi Parlamento lehine bozmus ve monarsi yanlisi suvari briliklerini yenmistir Rupert in sag kanadi ve yedekleri geri puskurtulmus ve Rupert tarlada ekinler icinde saklanarak kacabilmistir Parlamento birliklerinin sag kanadi Goring komutasindaki monarsi yanlisi karsi saldiri karsisinda coker Goring e bagli birlikler dusmani kovalarken dagilip yagmaya girisir Newcastle a bagli piyade birlikleri de geri cekilmeyi birakip karsi saldiriya gecince Fairfax in merkez piyade birlikleri kacmaya baslar Monarsi yanlilarinin ilerleyisi Iskoc piyadesinin direnci ve suvarilerin ardi ardina hucumlariyla durdurulur Artik gecenin ilerleyen saatlerine gelinmis ve muharebe meydani iki taraftan da savastan kacanlarla dolmustur Cromwell in yuksek disipline sahip suvari birligi muharebenin baslangicindaki mevzilerine gelirler Dagilmayan piyade birlikleri de Cromwell in birliklerine dahil olur Cromwell elindeki suvari ve piyadelerle Goring in birliklerine cepheden saldirir Subaylari esir dusmus savastan yorgun dusmus ve daginik durumda olan Goring in birlikleri eski mevzilerini tutmaya calissalar da ilk saldirida puskurtulurler Yeniden saldiriya gecmeyi reddeden monarsi yanlisi piyade birlikleri geceleyin York a dogru geri cekilir Zafer kazanmis olan Parlamento birlikleri hala savasan monarsi merkezindeki piyadelere saldirir Teslim olmayi reddeden ve cevresi sarilis olan bu birlikler neredeyse tamamen imha edilir Muharebede yaklasik 4 bin monarsi yanlisi asker hayatini kaybeder aralarinda Sir Charles Lucas ve General Henry Tillier dahil olmak uzere 1500 kisi esir edilir Monarsi ordusunun tum toplarina ve kraliyet sancaklarina el konur Parlamento tarafinda olu sayisi 300 civarindadir Agir yaralananlardan birisi de Sir Thomas Fairfax in kardesi Charles olur Cromwell in yegeni Valentine Walton da bu muharebede agir yaralanmis kisa bir sure sonra da olmustur SonuclariMonarsi cephesi Muharebeyi izleyen gece yarisi monarsi yanlisi generaller ve ordunun kilic artiklari York a ulasir York valisi Sir Thomas Glemham sadece kendi garnizondakilerin kente girmesine izin verir Cok sayida yarali kentin bati yonundeki kapisinin onundeki yollarda kalir Newcastle Markisi tum servetini harcadigi maceradan sonra elinde hicbir seyin kalmamasi uzerine kralin karsisina cikamayacagini dusunerek beraberinde Eythin ve cok sayida subayi oldugu halde Hamburg a surgune gider Muharebeden iki gun sonra Prens Rupert kilic artiklarindan devsirdigi birlikleri 5 bin kisilik bir suvari birligi olarak duzenler Kuzeyde vakit kaybetmektense guneyde krala katilmaya karar verir Prens Rupert Marston Moor Muharebesiyle ilk kez bir meydan muharebesinde kesin olarak yenilmistir Bu maglubiyet onu derinden etkilemistir Ayrica onu sayisiz muharebede korumus olan savas kopegi Boyenin kaybi da onu derinden yaralamistir Newcastle Markisi ve Prens Rupert in ayrilmasiyla birlikte monarsi yanlilari birkac yalitilmis bolge disinda kuzeyi tamamen terk ederler Parlamento cephesi Muzaffer Parlamento birlikleri York yonune kacan Prens Rupert i takip etmek icin yeniden toparlandi Birlikler duzene girince York kusatmasina devam edildi Disaridan yardim umudu kalmayan kent yonetimiyle yapilan teslim gorusmelerinde kentte Iskoc birlik bulundurulmamasi kosuluyla garnizon 16 Temmuz gunu teslim olur York un alinmasindan sonra Parlamento birlikleri dagilir Leven Earlu Newcastle upon Tyne ve Carlisle kentlerini kusatmak icin ayrilir Ayrica monarsi yanlisi Iskoc ordusunun kilic artiklari esir edilir Manchester Earlunun birlikleri ise Lincolnshire a doner ve guney cephesine katilir Bu muharebede Iskoc piyadelerin disiplini kadar Oliver Cromwell in suvari komutani kabiliyetleri de on plana cikmistir Denzil Holles gibi muhaliflerinin aksi yonunde cabalarina ragmen muarebede kazanilan zaferdeki payi buyuk olan Cromwell siki disiplinle kendisine bagli yuksek kabiliyetli birlikleri sayesinde zaferde belirleyici olmustur Bu muharebeden sonra Cromwell hem cephede hem de Avam Kamarasindaki etkinligini artiracaktir Ozellikle Manchester Earlu Edward Montagu nun kraliyetle uzlasma olasiligini ifade etmesi uzerine Cromwell Yeni Orduyu kuracaktir GaleriOliver Cromwell muharebe alaninda Prens Rupert Leven Earlu Alexander Leslie Prens Rupert in savas kopegi Boye nin muharebe sirasinda olumu ahsap oyma sekilde resmedilmistirKaynakca Otuz Yil Savasi icinde 1638 yilinda yapilan Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu birliklerine yenilen Ingilizlerde Rupert muharebe sonrasi esir dusmustur Rupert basarisizlik icin Eythin i suclarken Eythin de Rupert i hazirliksiz olmakla itham etmistir Cromwell in Ironsides adi verilen suvari alayinda Otuz Yil Savasi nda Isvec Imparatorlugu suvari birliklerinde ilk kez gorulen misket tufegi kullanan ozel suvariler de bulunmaktadir